słowiańskie

[Dynozaur]

Wieść gminno-wikipedyjna niesie, że cząstka -vitъ w różnorakich starosławiańskiech imionach w rodzaju Dobrowit, Siemowit, Jarowit itp. oznacza ,,pan, możny". Chciałbym to jakoś zweryfikować, problem w tym, że większość dzieł pokroju ESSJi, Sławskiego itp. nie jest doprowadzona do końca. Nie zetknąłem się w żadnym współczesnym słowiańskim z rzeczownikiem vit w tym znaczeniu; słownik SCS, który mam, też go nie zna. ESSJa przy hasłach takich jak *dobrovitъ, jarovitъ zbywa nas informacją, że jest to złożenie np. dobrъ i sufiksu -ovitъ. Dysponuje ktoś jakimiś informacjami na ten temat?

Również mnie to zastanawiało, ale nigdy nie widziałem uzasadnienia tego rzekomego znaczenia "pan, władca". I przy słowiańskim egalitaryzmie, wydaje mi się to mało prawdopodobne.

A czasownik "witać" faktycznie pierwotnie miał znaczenie "przebywać".

[Wedyowisz]

Czy jest to spokrewnione z rosyjskim -owicz i polskim -owicz, wciąż produktywnym, występującym np. w imprezowicz?

Czort wie; ovitjь jest ewidentnie złożone z -ov-itjь.

Co do vita to może witeź mógłby być tego kontynuacją?

Witeź (regularnie winien by być wiciądz*, postać witeź chyba oparto w XIX w. na czeskim) pochodzi zapewne od germ. vikingrz rozpodobnieniem vicędzь > vitędzь. W teorii być może i mogłoby się to skrócić do jakiegoś vita, słowiańskie lubiały skracać imiona, np. Radomir → Radom (tylko czy nie prędzej: vitь - wicia z zachowaną miękkością?).

*btw, obie formy widziałem w Młodej Polsce.

Ja gdzieś się spotkałem z taką interpretacją, że to -wit ma taki sens jak w "choroWITy"

Ujednolicenie z postaciami typu chorowity, słabowity wydaje się kuszące. Z drugiej strony, są w imionach także nieco inne postacie: Gościwit, Ludziewit. Bardziej one pachoże na złożenia, mz.

Wiki, mam wrażenie, cytuje Z. Gołąba (O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych). Trzeba by to skołować skądś i pozwolić się przekonać. Lub nie.

I przy słowiańskim egalitaryzmie, wydaje mi się to mało prawdopodobne.

To nie taki trochę łudomniem* (podsycany przez niemiecką propagandę o Słowianach-ofermach niezdolnych do samoorganizacji)? Najdawniejsze źródła wspominają o wodzach słowiańskich (np. Daurentius), wcześnie też można wyczytać o różnych klasach społecznych (których interpretacja jest często sporna, ale sam fakt istnienia wątpliwości nie budzi), typu ,,chłopi" i ,,smerdowie", o wpływowości kapłanów. Przodownictwo ówczesnej Europy wsch. w produkcji niewolników też sugeruje, że część ludności musiała być zupełnie zdominowana przez inną część, np. wskutek wojen. Gdzieś też obiło mi się o uszy, jakoby dwuczłonowe imiona były charakterystyczne dla elity, ale nie wiem, czy rzeczywiście tak było. Co prawda, wiadomo, nie było raczej, powiedzmy, kast typu hinduskiego i bywały odchylenia w stronę wyłącznego wiecowładztwa jak u Wieletów (co też niekoniecznie świadczy o tym, że wszyscy byli tak samo uprawnieni). Możliwe, że Słowianie byli stosunkowo egalitarni, ale myślę, że dalece mniej niż logiczne ekstremum czy choćby pewne społeczeństwa łowców-zbieraczy.

*mit, ale drażni mię używanie tego słowa w tym pejoratywnym znaczeniu

[Noqa]

To ja dodam jeszcze, że Bru teorię o pochodzeniu witciędza od *vikinga odrzuca i twierdzi, że to wit' z przyroskiem -ęg (takim jak we włóczęga, ciemięga). Problem tylko z wit', które jest dość pokrętne. (umieszczam w załączniku).
Łączy to słowo ze zwyciężyć.

Nie wiem na ile to wiary godne.

[spitygniew]

Co prawda, wiadomo, nie było raczej, powiedzmy, kast typu hinduskiego i bywały odchylenia w stronę wyłącznego wiecowładztwa jak u Wieletów.

Hm, a nie był to może wpływ skandynawski (niektórzy nawet w nadbałtyckim politeiźmie upatrywali wpływów nordyckich)?

To ja dodam jeszcze, że Bru teorię o pochodzeniu witciędza od *vikinga odrzuca i twierdzi, że to wit' z przyroskiem -ęg (takim jak we włóczęga, ciemięga). Problem tylko z wit', które jest dość pokrętne. (umieszczam w załączniku).
Łączy to słowo ze zwyciężyć.

Nie wiem na ile to wiary godne.

Ta hipoteza z Wikingami nie jest taka od czapy, wiem, że w niektórych obszarach Ukrainy var'ah utrzymał się do dziś w znaczeniu "osiłka, herosa".

[Wedyowisz]

To ja dodam jeszcze, że Bru teorię o pochodzeniu witciędza od *vikinga odrzuca i twierdzi, że to wit' z przyroskiem -ęg (takim jak we włóczęga, ciemięga). Problem tylko z wit', które jest dość pokrętne. (umieszczam w załączniku).
Łączy to słowo ze zwyciężyć.

Nie wiem na ile to wiary godne.

Boryś i Vasmer właśnie ją uznają. Zresztą sporo jest w słowiańskich germańskich zapożyczeń o podobnej budowie (ksiądz, pieniądz, mosiądz). Nawiasem mówiąc wg Sławskiego, sufiks -ędzь/ęgъ (oboczność wywołana pewną niekonsekwencją palatalizacji progresywnej) rzadko bo rzadko, ale trafia się też i w rodzimych formacjach.

Hm, a nie był to może wpływ skandynawski (niektórzy nawet w nadbałtyckim politeiźmie upatrywali wpływów nordyckich)?

Chodzi ci o thingi? Cóż, największą rolę wiecu widać chyba na obszarach intensywnych kontaktów nordycko-słowiańskich, a więc Połabie, Pomorze, Nowogród Wielki.

Od X w. słowiańskie organizmy polityczne mieściły się pomiędzy 2 typami: bardziej pluralistycznym —  z silną rolą wiecu / starszyzny, np. Lucice, grody Pomorza Zachodniego oraz mocno zamordystycznym — np. wcześni Piastowie, Rurykowicze na Rusi. O tym, co dominowało wcześniej za wiele mi nie wiadomo, może coś pośredniego.

Słowiańscy władcy o bardziej tyrańskich zapędach mieli doskonały wzorzec w postaci Awarów, stanowiących prawdziwą wierchuszkę w epoce ekspansji Słowian, rządzących żelazną ręką (są np. wzmianki o wykorzystywaniu kobiet słowiańskich w charakterze siły pociągowej :p).

[Dynozaur]

Łączy to słowo ze zwyciężyć.

Tego powiązania chyba nikt nie kwestjonuje. Historja języka polskiego poświadcza, że słowo "zwyciężyć" dawniej brzmiało "zwiciężyć", tylko zostało zniekształcone pod wpływem przedrostka wy-. Od czego ów "wiciądz" by nie pochodził - zwycięztwo jest derywatem od niego.

Poza tem, Pravda vítězí.

[Wedyowisz]

Cudowne są określenia masturbacji w rosyjskim — рукоблудие tudzież рукоблудство. Kocham te ,,rozłożyste" CSowate złożenia.

[Wedyowisz]

Jak powiedzieć kolor w SCS?

[Silmethúlë]

Pewnie масть lub цвѣтъ.

[Wedyowisz]

Też tak myślałem, ale mój słownik nie notuje takich znaczeń przy tych wyrazach.

[Todsmer]

šarŭ?

[Wedyowisz]

šarŭ?

̰̰Бѧго! Przeszedł mi przez myśl bg. шарен, ale nie wiedzieć czemu nie sprawdziłem.

[Spiritus]

Czy zna ktoś dobry i w miarę pełny słownik prasłowiańskiego i tłumaczeń w różnych językach słowiańskich?

[Todsmer]

Szukaj słownika Derksena.

[Spiritus]

Mhm... zapomniałem dodać, że chodzi o słownik online. Na angielskim wikisłowniku coś znalazłem, ale brakowało większości tłumaczeń.