Długo zabierałem się za stworzenie tego conlangu, dopiero robiąc to zauważyłem ile więcej wysiłku trzeba włożyć w a posteriori niż a priori.
Językiem Italobałkańskim w moim alternatywnym świecie posługują się ludy italskie, które około 1000 roku p.n.e postanowiły opuścić półwysep apeniński i osiąść na terenie dzisiejszej Albanii i Czarnogóry. Plemiona te rozwijały się pod panowaniem rzymskim, nie ulegając romanizacji ze względu na górski charakter ich siedlisk a także odległość od metropolii. Rozpad cesarstwa i napór ludów słowiańskich oraz proto-Albańczyków spowodował stopniowy zanik języka Italobałkańskiego, który dzisiaj utrzymał się jedynie na małych wyspach adriatyckich oraz greckiej wyspie Korfu. Dziś językiem tym mówi około 50 000 osób, z których tylko 3000 jest jednojęzyczna.
Poniższe formy są wariantem klasycznym języka, opartym na standardzie z wyspy Korfu z XVIII wieku, który ze względu na izolację wykazuje bardzo małą podatność na zmiany.
1.0 Alfabet i fonetyka ;
A - [a] , á - [ja] , ann - [ã]
B - [.b]
C - [∅]
D - [d]
E - [ɛ] , é - [jɛ] , enn - [ẽ]
F - [f]
G - [g]
H - [h]
I - [.i] , í - [i:]
K - [k]
L - [l]
M - [m]
N - [n]
O - [ɔ] , ó - [jɔ] , onn - [õ]
P - [p]
R - [r]
S - [.s]
T - [t]
U - [.u] , ú - [ju] , unn - [ũ]
V - [v]
DH - [d],[ð]
LL - [w]
BH - [β]
CH - [k]
Sąsiedztwo niektórych spółgłosek z ú, í, ó, á lub é powoduje następujące zmiany:
[th][/th]
[th][/th]
[/tr]
t | d |
p | b |
k | g |
v | f |
m | mn |
Dwuznak "dh" pierwotnie oznaczał [θ], później przechodząc w [ð]. Ze względu na istnienie tej ostatniej wymowy w niektórych dialektach, pisownia nie została uproszczona do "d"
Akcent: Stały, zawsze na przedostatnią sylabę.
Szyk zdania: VOS - dominujący, ze względu na fleksję dopuszczalne są wszystkie inne szyki.
Rzeczownik odmienia się przez rodzaje liczby i przypadki. Rodzaje są 3: męski, żeński i neutralny. Liczby - pojedyncza (
ónsosudh) i mnoga (
fulolldh), oraz 7 przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, ablatyw, miejscownik i wołacz. Język Italobałkański znacząco uprościł pierwotną odmianę rzeczownika. Wyróżniane są 3 typy deklinacyjne: W 1 znajdują się rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończona na
-a, drugi obejmuje rzeczowniki zakończone na samogłoski oraz kilka zakończeń spółgłoskowych (
-udh , -os , -lldh , -is). Ostatni trzeci typ obejmuje wyrazy zakończone na spółgłoskę, bez wyjątków.
[th][/th]
[th] auslla - "świt"[/th]
[th]chénos - "ród, rasa"[/th]
[th]miteal - "warstwa"[/th]
[/tr]
Mianownik | auslla | ausllas | chénos chénos,-os | miteal miteales , -es |
Dopełniacz | auslla , -a ausllis , -is | chéno, -o chénos , -os | midés , -és mitonn , -onn |
Celownik | auslli , -i ausllis , -is | chénoi , -i chénis , -is | midé , -é mitev , -ev |
Biernik | auslla , -a ausllas , -as | chéna,-a chéno,-o | mite, -e miteales , -es |
Ablatyw | ausllai , -ai ausllis , -is | chénoi , -oi chénis , -is | miteai , -i mitev , -ev |
Dwie formy jednego wyrazu oznaczają liczbe pojedynczą i mnogą. Oprócz zaprezentowanej tu deklinacji istnieje nieznacznie się różniaca odmiana rzeczowników rodzaju neutralnego, którą zajmę się kiedy indziej.
Przyimek zawsze stoi przed rzeczownikiem, np.
e id sepine - "w domu"
Czasownik odmienia się przez osoby, tryby, czasy i aspekty. Tak jak inne języki italskie, posiada on również określone końcówki dla odmiany czasownika w stronie biernej. Bezokolicznik zanikł, a jego rolę przejęła forma 1.os l.poj czasu teraźniejszego. Znacznie uproszczony został system koniugacji - występują 2 typy - w 1 znajdują sie czasowniki zakończone na dwie samogłoski, a w 2 - na jedną. Istnieje także garść czasowników nieregularnych. Cechą charakterystyczną jest używanie strony biernej jako "domyślnej", strona czynna ogranicza się do czasowników nieprzechodnich.
Typ "1" deklinacji:
[th]dúnau - "uspokajać, koić"[/th] [th]Strona czynna[/th] [th]Strona bierna[/th]
|
1.os S | dúnau | dúnanur , -nur |
2.os S | dúns , -s | dúns, -s |
3.os S | dúna | dúnator , -tor |
1.os P | dúnams , -ms | dúnamor, -mor |
1.os P | dúnate , -te | dúnama, -ma |
1.os P | dúnonn , -onn | dúnanator , -nator |
Typ "2"
[th]tanú - "dotykać"[/th]
[th]Strona czynna[/th]
[th]Strona bierna[/th]
[/tr]
1.os S | tanú | tanur , -ur |
2.os S | tans , -es | tanos , -os |
3.os S | tane , -e | tanetor , -etor |
1.os P | tanoms , -oms | tanemor , -emor |
1.os P | tanete , -ete | tanema , -ema |
1.os P | tanonn , -onn | tanitor , -itor |
Przykład:
Tanetor kemo chá i úga - dos."Człowiek jest dotykany przez niewolę", niewola niszczy człowieka. Wyraz
chá oznacza "przez kogoś", możliwe jest tu także użycie formy ablatywu.
Tane kema i úgonn - to samo zdanie w stronie czynnej.
Tryb przypuszczający tworzymy odmieniając nieregularny czasownik
koko + nieodmienna forma czasownika, w tym wypadku
dúnach , tangach. Tym, oraz wszelkimi innymi aspektami czasownika zajmę się kiedy indziej.
Przedimek - Występuje jedynie określony
i (M,N) i
á(F). W liczbie mnogiej, kolejno:
is i naPosiadanie - Czasownik "mieć" nie występuje, używa się zamiast tego formy celownika np.
kemi kort , dos, "człowiekowi serce" oznacza "człowiek ma serce"
Słowniczek:Słownik ID-PL
A fulolldh m - większy od 1, mnogi, duży, tw. od AD. fulo - "dużo" + -lldh - "Sfx. form. Am "
A ónsosudh m - pojedynczy, jednostkowy, najbliższy, najdroższy, szanowny, np. przyjaciel, tw. od N. ónsos - "jeden" + -udh - "Sfx. form. Am "
N auslla f(a) - świt, wschód
N chénos m(o) - ród, rasa, rodzina, gatunek, plemię
N kort n(c) - serce
N miteal m(c) - warstwa, powierzchnia, pole, przestrzeń
N ónsos m(o) - jeden, jedynka,
N úgonn n(o) - więzienie, niewola, z p.i *jugom
V koko P(2) - móc, być w stanie, potrafić, umieć, c. kok- ,( nReg)
V chllenu - przychodzić, osiadać, lokować się,
S fér - ale
S uve - kiedy, podczas gdy
S reko - ponieważ, bo, w wyniku
S sin - jeśli, jeżeli
N sepe m(o) - dom (budynek)
V dúnau P(1) - oswajać, uspokajać, c. dúna-
N kemo m(o) - człowiek
PR e - wewnątrz, w
V tanú P(2) - dotykać, być w kontakcie, łączyć się, c. tang-
Przykładowe dłuższe teksty oraz dalsze właściwości czasownika postaram się wrzucić po powrocie z wyjazdu. Piszcie, jeśli zauważcie błędy, bo dużo zmieniałem i mogą one wystąpić
Jednak dużo zmian w porównaniu do klasycznej łaciny, nawet coś niecoś zahacza o języki celtyckie. To właśnie ciekawe!
Projekt zapowiada się fajnie.
Będą jakieś teksty do porównania?
Jakie są wpływy słowiańskie, greckie, łacińskie, albańskie? Były turki?
Dzkwne, że akurat na wyspach przetrwał język górali :)