Lekcje Fonetyczne

Zaczęty przez Ghoster, Październik 06, 2012, 11:07:03

Poprzedni wątek - Następny wątek

Pluur

Spółgłoski w takiem razie ogarnę w najbliższem czasie.
Co do samogłosek, tak podobnech jak "[ə] od [ɘ] czy [ɐ] od [a]", to też u mnie licho jest, ale postaram się co-nie-co powiedzieć o tym. Planuję też (głównie dla swojego samozadowolenia i zaspokojenia) ogarnąć wszelkie modyfikacje głoskowe: tony, iloczasy, akcenty, czy wspominane już w tym temacie realizacje dźwięczności (te nietypowe).

PS:
Mam nadzieję, że Ghoster nie ma/nie miałby nic przeciwko temu bym podjął się kontynuacji lekcji fonetycznych.
  •  

Todsmer

Ja się będę przyglądać z zainteresowaniem, choć nie ukrywam, że mam tu pewne wątpliwości związane z Twoimi kwalifikacjami.
  •  

Obcy

#92
Dla mnie [ɐ] i [ɘ] to jest takie "ciemne, głuche" a [a] i [ə] takie "jaskrawe, wyraźne", ale na szczęście żaden normalny język nie stosuje żadnej z par jako osobne fonemy. Poza tym dość często występują "akceptowane społecznie" dialektalne lub czasem i idiolektalne wahania pomiędzy obojgiem z dźwięków należących do pary, więc praktycznie nie ma po co uczyć się tego odróżniać. Dla przykładu: Sołoducha, wokalista zespołu Enej, mówi akcentowaną głoskę "y" w sposób ciut bardziej zamknięty, ale nie słyszałem, by ktoś zarzucał mu z tego powodu złe opanowanie fonologii polszczyzny. Natomiast tony np. w chińskim są wbrew pozorom stosunkowo proste, w przeciwieństwie np. do wietnamskich, tylko trzeba się nieco osłuchać. Mnie za to razi mylenie w niektórych literaturach, zwłaszcza pozajęzykoznawczych, intonacji zdaniowej, akcentu tonicznego i czasem też tonów. Ciekawią mnie natomiast np. inne sposoby realizowania dźwięczności (przydechowo, wiotko, sztywno, skrzypiąco itp. czy jak tam go zwał). Z kolei mlaski są dla mnie nie do przeskoczenia, już lepiej mi idzie ejektywność :(
  •  

Pluur

Cytat: Todsmer w Lipiec 06, 2016, 11:31:02
Ja się będę przyglądać z zainteresowaniem, choć nie ukrywam, że mam tu pewne wątpliwości związane z Twoimi kwalifikacjami.

Gdyż?
  •  

Icefał

#94
Cytat: Obcy w Lipiec 06, 2016, 13:02:21
Natomiast tony np. w chińskim są wbrew pozorom stosunkowo proste, w przeciwieństwie np. do wietnamskich, tylko trzeba się nieco osłuchać.
Wydawało mi się, że łatwiej by było opanować tony wietnamskie, jako że są zestawem kilku cech a chiński tylko jednej. Przez to można by rozpoznać ton po wykryciu np. tylko dwóch elementów. (nie znam żadnego z tych języków)
  •  

Pluur

Spółgłoski boczne

Najsampierw kilka słów wstępu:
Postanowiłem kontynuować ten kurs, zobaczymy czy jakość mojej pracy będzie chociaż porównywalna do pracy naszego forumowego guru w sprawach fonetycznych - Ghostera. Bez jego zgody postanawiam prace wznowić. Jeżeli Ghoster pojawiłby się na forum, to ma pełne prawo do zbesztania mnie i usunięcia poniższych treści - jak coś z góry przepraszam! Zobaczymy jednak co z tego wyniknie, jakie będzie zainteresowanie, i najważniejsze, jak tą pracę wykonam. Teraz przejdziemy do meritum.


Rozdział pierwszy
Wstęp

Spółgłoski boczne, jak ich nazwa wskazuje artykułowane są przez utworzenie językiem jednej, bądź dwóch szczelin w jamie ustnej, co doprowadza do bocznego przepływu powietrza (w zależności od ilości: z jednej, lub dwóch stron języka). Wargowych spółgłosek bocznych brak, a najbardziej wysuniętym miejscem artykulacji bocznych jest warga górna/dolna (poprzez zetknięcie języka z górną/dolną wargą, np.: [l̼] - spółgłoska boczna, półotwarta, językowo-wargowa, dźwięczna - spółgłoska jednak niezaświadczona w znanych nauce językom). Z drugiej strony, najgłębszymi, możliwymi spółgłoskami bocznymi do wymowy są ponoć spółgłoski języczkowe (w ogóle niepoświadczone w świecie).  Oczywiście, jak w przypadku innych spółgłosek, spółgłoski boczne mogą zmieniać swe brzmienie pod wpływem koartykulacji, modyfikacji dźwięczności, czy nosowości etc. etc.


Rozdział drugi
Część opisowa

[l] - spółgłoska boczna, półotwarta, dziąsłowa, dźwięczna. Najpowszechniejsze spośród tu omawianych, występuje w wielu językach Europy i świata np. polskie lody

[l̥] - spółgłoska boczna, półotwarta, dziąsłowa, bezdźwięczna. Występuje głównie jako wariant pozycyjny spółgłoski opisanej powyżej, jako osobny fonem używana w chińskim języku z Syczuanu (język szysin /shixing/, zwany też siumi /xiumi/). Często jest mylona, albo nawet zamieniana na [ɬ]. Jak ktoś się uważnie wsłucha w wymowę Islandczyków, także wysłucha jedną z tych spółgłosek. W polskim [l̥] można znaleźć w takich słowach jak myślmy oraz w wygłosie wyrazu: dal.

[ɫ] - spółgłoska boczna, półotwarta, dziąsłowa, dźwięczna, welaryzowana. Używana w dawnym polskim, jeszcze tym przedwojennym dość powszechnie, obecnie obecna w wielu językach Europy, w tym angielskim dark l. Jej bezdźwięczny wariant występuje głównie jako alofon, w tym w polskich jabłko, czy miał.

[ɭ] - spółgłoska boczna, półotwarta, szczytowa (retrofleksyjna), dźwięczna. Typowa dla języków Indii, prócz tego spotykana także w Skandynawii i ponoć Francji, często używana jako alofon. Jak to z retrofleksją bywa język cofamy do zagłębienia w naszej buzi (jak u niektórych przy wymowie sz, czy ż). Oczywiście ma swój wariant bezdźwięczny, jednak nie znam języka, który odróżniałby ją od wariantu dźwięcznego.

[ʎ] - spółgłoska boczna, półotwarta, podniebienna, dźwięczna. Występuje głównie na południu naszego kontynentu: węgierski, włoski, serbo-chorwacki, czy szeroko pojęty hiszpański, poza Europą także jest popularną spółgłoską, możemy ją usłyszeć w wspomnianym języku szysin (odróżnia wariant dźwięczny i bezdźwięczny), papuaskim języku sissano, i w keczua'i. Różnica między [ȴ], a [ʎ] jest taka sama, jak przy [ȵ], a [ɲ] (pierwszy wariant jest ciut bliżej, niż drugi, czyli tak jak w języku polskim).

[ʟ] - spółgłoska boczna, półotwarta, miękkopodniebienna, dźwięczna - miejsce artykulacji jak przy polskim k, przed a, o, u, y, ą lub spółgłoską. Można ją usłyszeć w angielskim milk, czy wśród języków Oceanii (już jako osobny fonem). Wariant bezdźwięczny, jako alofon występuje w austriackim niemieckim klar, czy wspomnianym już angielskim. Uwularny wariant spółgłoski ma ponoć występować w amerykańskiej odmianie angielskiego np. w wool, jednakże nie będziemy się rozwodzić nad tą spółgłoską.

[ɺ] – spółgłoska boczna, uderzeniowa, dziąsłowa, dźwięczna. Najpopularniejszym językiem, w którym się znajduje jest oczywiście japoński, jako, że w tym języku nie ma ani /l/, ani /r/, spółgłoska ta w japońskim przyjmuje różne warianty (praktycznie od l, do r - szczególnie w wymowie obcokrajowców).  Zaświadczona także w języku pirahã oraz norweskim dialekcie z Trøndersk. Dobrze się z nią osłuchać przy tym (a potem pośpiewać, tekst jest!) . Uderzenie w tej spółgłosce powinno być możliwie szybkie  i mocne.

[ɺ̢] - spółgłoska boczna, uderzeniowa, szczytowa (retrofleksyjna), dźwięczna. Występuje w paszto, językach Oceanii i jako alofon w języku tamilskim. Jak przy [ɺ] musimy językiem uderzyć o owe zagłębienie, jednocześnie zostawiając po obu stronach języka przestrzeń, umożliwiającą przepływ powietrza. Uderzenie jak w spółgłosce powyżej.

[ɮ] - spółgłoska boczna, szczelinowa, dziąsłowa, dźwięczna. Używana od Kaukazu, po Mongolię. Mniej powszechniejsza od wariantu bezdźwięcznego.

[ɬ] - spółgłoska boczna, szczelinowa, dziąsłowa, bezdźwięczna. Bezdźwięczny wariant głoski powyżej. W różnych wariantach (od zębów po dziąsła) zaświadczana na całym świecie od Walii, przez Berberów (alofon), Indian, aż po Tajwan. Aby uzmysłowić sobie jej brzmienie posłuchaj, albo to (w drugim utworze tekst pod filmem). Ll reprezentuje spółgłoskę [ɬ].

[d͡ɮ] - spółgłoska boczna, półotwarta, zwarto-szczelinowa (afrykata), dziąsłowa, dźwięczna. Używana w języku Górskich Salisz oraz xhosa.

[t͡ɬ] - spółgłoska boczna, półotwarta, zwarto-szczelinowa (afrykata), dziąsłowa, bezdźwięczna. Tak jak w wariancie szczelinowym, powszechniejsza od odpowiednika dźwięcznego. Używana w nahuatl, alofonicznie w islandzkim, oraz mniejszych językach Afryki i obu Ameryk.


Rozdział trzeci
Część dźwiękowa

[l]: lody [lɔdɘ]
[l̥]: myślmy [mɘɕl̥mɘ], dal [dal̥]
[ɫ]: ławka [ɫafka]
[ɫ̥]: dał [daɫ̥]
[ɭ]: szw. sorl [soːɭ] (szmer), tam. புளி [puɭi] (tamaryndowiec)
[ʎ]: srb-ch. љуљaшка / ljuljaška [ʎ̟ǔʎ̟a̠ːʃka̠] (huśtawka)
[ʟ]: ang. milk  [mɪʟk] (mleko)
[ɺ]: jap. 心 [kokoɺo] (serce)
[ɺ̢]: pasz. ړوند‎ /ṛund [ɺ̢und] (ślepy)
[ɮ]:mong.  долоо [tɔɮɔː] (siedem)
[ɬ]: wal. llall [ɬaːɬ] (inny)
[d͡ɮ]: xho: indlovu  [ind͡ɮɔːvu] (słoń)
[t͡ɬ]: nah: āxōlōtl [aːʃoːloːt͡ɬ] (aksolotl)
Nagranie
  •  

Pingǐno

#96
Z "milk" wyszło ci /melk/ :P

@down: ...no nie wiem, za bardzo słyszę /e/, a nawet /ε/. No ale, szczególiki.
  •  

Pluur

Z [e] blisko jest do [ɪ] :P
  •  

ɈʝĴ

Czy ktoś wie cokolwiek o mitycznych głoskach perkusyjnych? Usłyszałem o nich i to cała ich ingerencja w moją wiedzę.
  •  

Ghoster

#99
[...........]
  •  

ɈʝĴ

Dzięki za informację :-). Bardzo pomogłeś.
  •  

Úlfurinn

Czy można liczyć na kontynuację? (:
smrt zidum
  •  

Ghoster

#102
[...........]
  •  

Henryk Pruthenia

O co chodzi z ATR i RTR?

Ghoster

#104
[...........]
  •