język etiński

[balab]

Język etiński (kamb etinesh) – doświadczenie językowe. Język po trochu alternacyjny, fleksyjny i aglutynacyjny. Jest językiem aktywnym ergatywnym. Z założenia nie miał być trudny, ani skomplikowany. Wyjątków i nieregularności ma narazie nie wiele, choć z czasem pewno jeszcze trochę ich przybędzie. Szyk zdania stosunkowo swobodny z dominacją VOS i VSO.
Spółgłoski:

m   n         ɲ   ŋ
p   b   t   d         (c)   (ɟ)   k   g
φ   β   s   z   ʃ   ʒ   (ç)      χ   
                  j   w
      r                  
      ɾ                  
      l                  
p'      t'                  k'   
      ts   dz   tʃ   dʒ            

Samogłoski:
i                          u

         ɪ        ʊ   

   e                    o
         ε               ɔ
            æ      

Akcent:
pada na drugą sylebę od końca, kiedy ta jest długa (posiada długą samogłoskę lub następują po samogłosce conajmniej 2 spółgłoski). W pozostałych wypadkach pada na 3 sylabę. Akcentowana sylaba jest wymawiana minimalnie wyżej od pozostałych.

Do zapisuj używam narazie łaciny, mającej być z założenia dość intuicyjną i z ograniczoną ilością diakrytyków. Jest to wersja służąca do tymczasowego zapisu. Nad ostatecznym systemem pisma będę myślał, gdy uznam, że język jest już wystarczajaco rozwinięty i dopracowany. I tak:
a   ɒ   
á   æ   
b   b   
ci   ts   
ch   tʃ   
d   d   
dh   dz   
e   ε   
é   e   
f   φ   
g   g   
gh   dʒ   
h   χ   
i   ɪ   
í   i   
k   k   
kh   k'   
l   l   
m   m   
n   n   
nk   ŋ - gdy na końcu wyrazu   
ng   ŋ - gdy na końcu wyrazu   
o   ɔ   
ó   o   
p   p   
ph   p'   
r   ɾ   
rr   r   
s   s   
sh   ʃ   
t   t   
th   t'   
u   u   
ú   ʊ   
v   β   
z   z   
zh   ʒ   
      
Rzeczownik:
Posiada 2 klasy: ożywioną i nieożywioną, nie są one jednak w żaden sposób wyrażane morfologicznie. Odmienia się przez 14 przypadków: ergatyw, acc. I, acc. II, part., gen., possesyw, ess., abl., dat., ill., loc., intr., commityw I voc. W 3 liczbach: pojedynczej, mnogiej określonej, mnogiej ogólnej.

W zdaniach aktywnych przechodnich:
Ergatyw - podmiot zdania
Acc. I - dopełnienie bliższe ożywione
Acc. I – dopełnienie bliższe nieożywione z emfazą na obiekt (zazwyczaj tłumaczony jako strona bierna)
Acc. II - dopełnienie bliższe nieożywione
Dat. - dopełnienie dalsze
punciot tóm nákón kasiaro – Tom daje Kasi kamień
punciot (tóm) nákont kasiaro – kamień jest dawany Kasi (przez Toma)
madhet tóm shallimb nákombo – Tom uderza kolegę kamieniem

W zdaniach aktywnych nieprzechodnich
Acc. I – podmiot zdania
manik tom – Tom idzie

W zdaniach nieaktywnych przechodnich i nieprzechodnich
Acc. I – podmiot zdania
Acc. I – dopełnienie bliższe ożywione
Acc. II – dopełnienie bliższe nieożywione
madher nákont tom – kamień uderza Toma
gamadher nákont varmún - kamień uderzył (w) stół     

Partitivus może pełnić funkcję podmiotu zdania nieaktywnego, jeśli jest nim obiekt abstrakcyjny, niepoliczalny, bądź chce się podkreślić jego cząstkowość. Analogicznie jest w przypadku dopełnienia bliższego.
gaharmar unnoni andardhe – zdrowie odeszło wraz z wiekiem
gálat tóm sakkammi – Tom zjadł (trochę/część) chleba

Possesyw określi posiadacza danego przedmiotu, dlatego odnosi się tylko i wyłącznie do klasy rzeczowników ożywionych, często nawet ograniczane tylko i wyłącznie do ludzi.
hardor varmú toma – stół Toma jest wysoki.

Czasownik:
Można go podzielić na 3 kategorie: czasowniki aktywne przechodnie, aktywne nieprzechodnie i nieaktywne.
Czasowniki aktywne odmieniają się przez 5 osób w l. poj. i 4 osoby w liczbach mnogich: 1, 2, 3 os., formalna, (nieokreślona). Posiadają 4 tryby. W trybie orzekającym wyróżnia się 4 czasy: przyszły, teraźniejszy, przeszły niezamierzony, przeszły niezamierzony; tryb rozkazujący posiada tylko jeden czas, a pozostałe 2 odmieniają się według czasu przeszłego i nieprzeszłego.
Czasy tworzone poprzez alternację samogłoski tematycznej + w przypadku przeszłego zamierzonego dodawany jest augment.
Przykłądowa odmiana czasownika álin – jeść
álek – zjem, będę jadł
áliv – jesz
álat – (tak jakoś wyszło, że on) (z)jadł
gálattuo – (ja i ty chcieliśmy i) zjedliśmy
álimavo – (chyba) (z)jedliście
gálimatho – (chyba) jedzą
álimottú – jeśli (ja i on/wy) jemy
gálimovu – jeśli (z)jedliście
dar álithu – oby/niech (z)jedzą

Czasowniki nieaktywne posiadają tylko 3 osobę w 3 liczbach, a w l. poj. dodatkowo nieokreśloną. Posiada 3 tryby główne: orzeczowny, przypuszczajacy, warunkowy, plus jeszcze nieraz tworzony jest analogicznie do czasowników aktywnych tryb rozkazujący (życzący). Posiada tylko 2 czasy: przeszły i nieprzeszły.
Przykłądowa odmiana czasownika dít - leżeć
dír – leży, będzie leżało
gadím – (coś)leżało
dímaro – (chyba) leżą
gadímaru – (chyba) leżały
dímor – jeśli leży, będzie leżało
gadímom – jeśli leżało

Na zakończenie jeszcze może z deklaracji praw człowieka:
buncioi thana mo heikkii tennik zenkaikku konsash mo khoinesh. benik illugem m' ertesem lonitesa m' orkem údok than sakkamre leibasi urberittih.

Więcej następnym razem.
Pozdrawiam

[Henryk Pruthenia]

Cudne! Lajkuję eto!

nk   ŋ - gdy na końcu wyrazu   
ng   ŋ - gdy na końcu wyrazu   

W sensie?
I te dopełnienie nieożywione nie pasuje...

[balab]

nk   ŋ - gdy na końcu wyrazu   
ng   ŋ - gdy na końcu wyrazu   

W sensie?

w sensie, że jeśli wyraz kończy się na nk bądź ng, to wówczas wypowiada się to [ŋ], a jeśli są w środku wyrau, to odpowiednio [ŋk], [ng]. np.: seng [seŋ] - skąd?, tongimur [toŋgimur] - wiosna

I te dopełnienie nieożywione nie pasuje...

w sensie przekombinowane?

[Canis]

I czym jest ""? Ja widzę kwadrat z F027 w środku. To znak z obszaru prywatnego użytku, nie dziwota, że go nie mam. Co oznaczał?

[Toivo]

Ja widzę jakąś kropkę, to chyba coś nieistotnego.

[balab]

tak samo jak Toivo widzę tam jakieś kropki. pojawiły się podczas przeklejania i nie byłem w stanie ich usunąć. Nie mam nawet pojęcia skąd się tam wzięły. udawaj, że ich tam nie ma

[Towarzysz Mauzer]

w sensie przekombinowane?

Wydaje mi się, że problem jaki może się pojawiać w związku z wyróżnianiem przypadku dla dopełnienia bliższego ożywionego/nieożywionego jest taki, że zazwyczaj ożywioność przyporządkowywało się jako kategorię, nie zaś przypadek. Z drugiej wszakże strony ta sama forma w zdaniach nieaktywnych ma zupełnie odmienną funkcję gramatyczną, więc w sumie jest tu trochę jak z naszymi słowiańskimi dopełniaczami, mianownikami i biernikami.

[balab]

w sumie na początku był tylko 1 accusatyw, bez rozróżnienia na ożywione i nieożywione. Jednak ponieważ w zdaniach nieaktywnych typu: gamadher nákont varmú nie jest wiadomo, czy to stół udeża w kamień, czy kamień w stół. stad wykształcił się 2 accusativus i zdanie przeszło do formy gamadher nákont varmún - kamień uderza w stół, bądź gamadher nákón varmú - stół uderza w kamień. Jego użycie nie było potrzebne w przypadku dopełnienia ożywionego, ponieważ końcówka czasownika sama sobą wskazywała, ze podmiot jest nieożywiony.

później pod wpływem systemu nieaktywnego, accusatyw 2gi zaczął przenosić się na czasowniki aktywne. W ten sposób ja to sobie tłumaczę jako przyczynę, dlaczego rozróżnienie pozostało na poziomie przypadku, nie zaś jako osobna kategoria gramatyczna.

Jest coś takiego prawdopodobne?

[Feles]

Język że zdaniami przechodnimi nieaktywnymi - jest-li to możliwe?

[spitygniew]

W zdaniach aktywnych przechodnich:
Ergatyw - podmiot zdania
Acc. I - dopełnienie bliższe ożywione
Acc. I – dopełnienie bliższe nieożywione z emfazą na obiekt (zazwyczaj tłumaczony jako strona bierna)
Acc. II - dopełnienie bliższe nieożywione
Dat. - dopełnienie dalsze
punciot tóm nákón kasiaro – Tom daje Kasi kamień
punciot (tóm) nákont kasiaro – kamień jest dawany Kasi (przez Toma)
madhet tóm shallimb nákombo – Tom uderza kolegę kamieniem

Tylko że w językach ergatywnych każde zdanie (oprócz rzadkiej tzw. strony antybiernej) jest właśnie w stronie biernej, czyli z emfazą na obiekt.

[balab]

Teraz może trochę inna forma prezentacji. Trochę gramatyki, trochę słownictwa i tekstów. Informacje nie pełne (Niewielka część języka), acz myślę, że ukazuje główne idee.

Chętnie przyjmę wszelkiego rodzaju komentarze, pytania, krytykę i cokolwiek innego.

[Rémo]

Wow! Uwielbiam takie przedstawienie języka, bo czuję się jak na kursie językowym a nie w laboratorium... : D

[Henryk Pruthenia]

Nie wiém czemu, ale «przedstawienie języka w laboraturum» kojarzy się mnie z prosektorjém.
Tak jakoś.

Miło, że są djalogi.

[Pingǐno]

Przeleciawszy wzrokiem cały temat, stwierdzę,
że trochę za dużo tych samogłosek. c:

Ale jest ciekawie
bo ergatywność :u