Język Italobałkański

Zaczęty przez Tm.rzeka, Lipiec 14, 2017, 15:29:58

Poprzedni wątek - Następny wątek

Tm.rzeka

   Długo zabierałem się za stworzenie tego conlangu, dopiero robiąc to zauważyłem ile więcej wysiłku trzeba włożyć w a posteriori niż a priori.
   Językiem Italobałkańskim w moim alternatywnym świecie posługują się ludy italskie, które około 1000 roku p.n.e postanowiły opuścić półwysep apeniński i osiąść na terenie dzisiejszej Albanii i Czarnogóry. Plemiona te rozwijały się pod panowaniem rzymskim, nie ulegając romanizacji ze względu na górski charakter ich siedlisk a także odległość od metropolii. Rozpad cesarstwa i napór ludów słowiańskich oraz proto-Albańczyków spowodował stopniowy zanik języka Italobałkańskiego, który dzisiaj utrzymał się jedynie na małych wyspach adriatyckich oraz greckiej wyspie Korfu. Dziś językiem tym mówi około 50 000 osób, z których tylko 3000 jest jednojęzyczna.

Poniższe formy są wariantem klasycznym języka, opartym na standardzie z wyspy Korfu z XVIII wieku, który ze względu na izolację wykazuje bardzo małą podatność na zmiany.

1.0 Alfabet i fonetyka ;

A - [a] , á - [ja] , ann - [ã]
B - [.b]
C - [∅]
D - [d]
E - [ɛ] , é - [jɛ] , enn - [ẽ]
F - [f]
G - [g]
H - [h]
I - [.i] , í - [i:]
K - [k]
L - [l]
M - [m]
N - [n]
O - [ɔ] , ó - [jɔ] , onn - [õ]
P - [p]
R - [r]
S - [.s]
T - [t]
U - [.u] , ú - [ju] , unn - [ũ]
V - [v]
DH - [d],[ð]
LL - [w]
BH - [β]
CH - [k]

Sąsiedztwo niektórych spółgłosek z ú,  í, ó, á lub é powoduje następujące zmiany:


   [th][/th]
   [th][/th]
[/tr]

   
   
   
   
   
td
pb
kg
vf
mmn


Dwuznak "dh" pierwotnie oznaczał [θ], później przechodząc w [ð]. Ze względu na istnienie tej ostatniej wymowy w niektórych dialektach, pisownia nie została uproszczona do "d"

Akcent: Stały, zawsze na przedostatnią sylabę.

Szyk zdania: VOS - dominujący, ze względu na fleksję dopuszczalne są wszystkie inne szyki.

Rzeczownik odmienia się przez rodzaje liczby i przypadki. Rodzaje są 3: męski, żeński i neutralny. Liczby - pojedyncza (ónsosudh) i mnoga (fulolldh), oraz 7 przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, ablatyw, miejscownik i wołacz. Język Italobałkański znacząco uprościł pierwotną odmianę rzeczownika. Wyróżniane są 3 typy deklinacyjne: W 1 znajdują się rzeczowniki  rodzaju żeńskiego zakończona na -a, drugi obejmuje rzeczowniki zakończone na samogłoski oraz kilka zakończeń spółgłoskowych (-udh , -os , -lldh , -is). Ostatni trzeci typ obejmuje wyrazy zakończone na spółgłoskę, bez wyjątków.



   [th][/th]
   [th] auslla - "świt"[/th]
   [th]chénos - "ród, rasa"[/th]
   [th]miteal - "warstwa"[/th]
[/tr]

   
   
   
   
   
Mianownikauslla | ausllaschénos    chénos,-osmiteal   miteales , -es
Dopełniaczauslla , -a   ausllis , -ischéno, -o   chénos , -osmidés , -és   mitonn , -onn
Celownikauslli , -i   ausllis , -ischénoi , -i   chénis , -ismidé , -é   mitev , -ev
Biernikauslla , -a   ausllas , -aschéna,-a   chéno,-omite, -e   miteales , -es
Ablatywausllai , -ai   ausllis , -ischénoi , -oi   chénis , -ismiteai , -i   mitev , -ev

Dwie formy jednego wyrazu oznaczają liczbe pojedynczą i mnogą. Oprócz zaprezentowanej tu deklinacji istnieje nieznacznie się różniaca odmiana rzeczowników rodzaju neutralnego, którą zajmę się kiedy indziej.

Przyimek zawsze stoi przed rzeczownikiem, np. e id sepine - "w domu"

Czasownik odmienia się przez osoby, tryby, czasy i aspekty. Tak jak inne języki italskie, posiada on również określone końcówki dla odmiany czasownika w stronie biernej. Bezokolicznik zanikł, a jego rolę przejęła forma 1.os l.poj czasu teraźniejszego. Znacznie uproszczony został system koniugacji - występują 2 typy - w 1 znajdują sie czasowniki zakończone na dwie samogłoski, a w 2 - na jedną. Istnieje także garść czasowników nieregularnych. Cechą charakterystyczną jest  używanie strony biernej jako "domyślnej", strona czynna ogranicza się do czasowników nieprzechodnich.

Typ "1" deklinacji:                                                                       


   
   
   
   
   
   


   [th]dúnau - "uspokajać, koić"[/th]
   [th]Strona czynna[/th]
   [th]Strona bierna[/th]
1.os Sdúnau dúnanur , -nur
2.os Sdúns , -sdúns, -s
3.os Sdúnadúnator , -tor
1.os Pdúnams , -msdúnamor, -mor
1.os Pdúnate , -tedúnama, -ma
1.os Pdúnonn , -onndúnanator , -nator

Typ "2"


   [th]tanú - "dotykać"[/th]
   [th]Strona czynna[/th]
   [th]Strona bierna[/th]
[/tr]

   
   
   
   
   
   
1.os Stanútanur , -ur
2.os Stans , -estanos , -os
3.os Stane , -etanetor , -etor
1.os Ptanoms , -omstanemor , -emor
1.os Ptanete , -etetanema , -ema
1.os Ptanonn , -onntanitor , -itor

Przykład: Tanetor kemo chá i úga -  dos."Człowiek jest dotykany przez niewolę", niewola niszczy człowieka. Wyraz chá oznacza "przez kogoś", możliwe jest tu także użycie formy ablatywu.  Tane kema i úgonn - to samo zdanie w stronie czynnej.

Tryb przypuszczający tworzymy odmieniając nieregularny czasownik koko + nieodmienna forma czasownika, w tym wypadku dúnach , tangach. Tym, oraz wszelkimi innymi aspektami czasownika zajmę się kiedy indziej.

Przedimek - Występuje jedynie określony i (M,N) i á(F). W liczbie mnogiej, kolejno: is i na

Posiadanie - Czasownik "mieć" nie występuje, używa się zamiast tego formy celownika np. kemi kort , dos, "człowiekowi serce" oznacza "człowiek ma serce"
Słowniczek:
Słownik ID-PL     
A   fulolldh m - większy od 1, mnogi, duży, tw. od AD. fulo - "dużo" + -lldh - "Sfx. form. Am "   
A   ónsosudh m - pojedynczy, jednostkowy, najbliższy, najdroższy, szanowny, np. przyjaciel, tw. od N. ónsos - "jeden" + -udh - "Sfx. form. Am "
N   auslla f(a) - świt, wschód
N   chénos m(o) - ród, rasa, rodzina, gatunek, plemię
N   kort n(c) - serce
N   miteal m(c) - warstwa, powierzchnia, pole, przestrzeń
N   ónsos m(o) - jeden, jedynka,
N   úgonn n(o) - więzienie, niewola, z p.i *jugom
V   koko P(2) - móc, być w stanie, potrafić, umieć, c. kok- ,( nReg)
V   chllenu - przychodzić, osiadać, lokować się, 
S   fér - ale
S   uve - kiedy, podczas gdy
S   reko - ponieważ, bo, w wyniku
S   sin - jeśli, jeżeli
N   sepe m(o) - dom (budynek)
V   dúnau P(1) - oswajać, uspokajać, c. dúna-
N   kemo m(o) - człowiek
PR   e - wewnątrz, w
V   tanú P(2) - dotykać, być w kontakcie, łączyć się, c. tang-


Przykładowe dłuższe  teksty oraz dalsze właściwości czasownika postaram się wrzucić po powrocie z wyjazdu. Piszcie, jeśli zauważcie błędy, bo dużo zmieniałem i mogą one wystąpić




  •  

Todsmer

Ładnie. Choć niestety moja znajomość łaciny jest tak słaba, że ledwo wyłapuję pojedyncze słówka :)

Chociaż chyba trochę za dużo przypadków.

Cytatile więcej wysiłku trzeba włożyć w a posteriori niż a priori
Zależy, w apriorykach trzeba wymyślać całą gramatykę i słowa, tu wystarczy wyprowadzić i zastosować derywaty lub innowacje.
  •  

Obcy

Jednak dużo zmian w porównaniu do klasycznej łaciny, nawet coś niecoś zahacza o języki celtyckie. To właśnie ciekawe!
  •  

Todsmer

Cytat: Obcy w Lipiec 14, 2017, 18:12:21
Jednak dużo zmian w porównaniu do klasycznej łaciny, nawet coś niecoś zahacza o języki celtyckie. To właśnie ciekawe!
To italski, nie romański, toteż ciężko porównywać z klasyczną łaciną :)
  •  

Henryk Pruthenia

Projekt zapowiada się fajnie.
Będą jakieś teksty do porównania?
Jakie są wpływy słowiańskie, greckie, łacińskie, albańskie? Były turki?
Dzkwne, że akurat na wyspach przetrwał język górali :)

Tm.rzeka

#5
Cytat: Todsmer w Lipiec 14, 2017, 16:45:45
Ładnie. Choć niestety moja znajomość łaciny jest tak słaba, że ledwo wyłapuję pojedyncze słówka :)

Chociaż chyba trochę za dużo przypadków.

Cytatile więcej wysiłku trzeba włożyć w a posteriori niż a priori
Zależy, w apriorykach trzeba wymyślać całą gramatykę i słowa, tu wystarczy wyprowadzić i zastosować derywaty lub innowacje.
Przypadków tyle, co w prajęzyku -miejscownik nie zlał się z ablatywem.                                                                            . Wpływy są głównie albańskie i w nieco mniejszym stopniu greckie. Słowiańskie lacinskie i tureckie - w stopniu marginalnem
  •  

Tm.rzeka

Tekst "Owca i konie"

"Owca i konie" -  Á vollit ellchosgé

Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: ,,Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom". Konie odpowiedziały: ,,Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny". Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.

Fud i kolí vollit, chainon ána aó, idevitor is ellchos chá aó: terkovator galit chor ónsosui, metavator galit falike dui, uve metavator keto kemo trí. Dikovie ellchoi á vollit: "Nokeó me kort reko ipeitor ellchos chá kemi. Ellchos dikonn: Audo, an vollit, nokonn nois kordá reko ipetor akati áni ta chá kemi setroi am. Vollitgé ánanon aó. Uve audevi to, fugivt vollit transagrai.
  •