Krótki Kurs Języka Minijskiego
Xan Kû–na Zon Min–fe
Link do opisu na WIKI (http://jezykotw.webd.pl/wiki/J%C4%99zyk_minijski)
Link do Słowniczka (http://jezykotw.webd.pl/wiki/S%C5%82ownik:J%C4%99zyk_minijski)
Link do tematu na forze (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=1972.msg77685#msg77685)
SPIS TREŚCI
- Wstęp (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=2005.msg78875#msg78875)
- Lekcja I (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=2005.msg78877#msg78877)
- Lekcja II - w budowie
Lekcja IWymowa • Harmonia Wokaliczna • Zaimki • Przypadek i Kategoria Określoności: Mianownik i Biernik • Czas: Ter. Dok i Ter. Ndok • Szyk ZdaniaWstęp Dzisiejsza lekcja ma za zadanie wprowadzenie podstaw języka minijskiego. Po zapoznaniu się z materiałem Lekcji I uczący powinien umieć czytać po minijsku, utworzyć proste zdanie w czasie teraźniejszym, a także umieć się krótko przywitać i pożegnać oraz opisać siebie, i współrozmówcę. Lekcja pierwsza ma charakter wstępnego opisania fonetyki i gramatyki języka minijskiego.
ZapisW niniejszym podręczniku do zapisu języka minijskiego użyto zmodyfikowany zapis łaciński. Do jego zapisu używa się następujących znaków:
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Rr Ss Tt Uu Ûû Xx Zz
Jak widać, użyte zostały nie wszystkie znaki alfabetu łacińskiego, za to używa się jednej litery ze znakiem diakrytycznym. Dodatkowo używa się następujących dwuznaków:
Njnj Ngng
WymowaSpółgłoski- m n ɲ ŋ (m n nj ng)
- p t tʃ k (b d z g)
- pʰ tʰ tʃʰ kʰ (p t c k)
- f s ʃ (f s x)
- w l j (w l j)
System spółgłoskowy języka minijskiego nie jest intuicyjny dla polskiego ucha: główną cechą rozróżniającą dwa rzędu spółgłosek zwartych (historycznie do nich zaliczane są także dźwięki z /tʃ/ oraz c / tʃʰ/): różnica zbudowana jest na opozycji przydech : brak przydechu, a wliczając do tego fakt, że przydech jako taki w języku polskim jest całkowicie nieobecny, może to być pewnego rodzaju trudnością. Dźwięk ng /ŋ/ jest w jakiś sposób obecny w języku polskim, jednak i tak może przysporzyć pewnych problemów osobie początkującej. Reszta dźwięków jest obecna w języku polskim, przy czym należy odnotować, że wymowa z, c, x jest miękka, inaczej niż w większości pozycji w języku polskim.
Samogłoski- i u (i u)
- ɤ (û)
- ɛ ɔ (e o)
- ɑ (a)
O ile samogłoski /i/, /u/, /e/ oraz /o/ nie przedstawiają większej trudności dla Polaka, to dźwięki /a/ oraz /û/ są językowi Korwina i Michalkiewicza obce. Należy przykładać specjalną uwagę, by dźwięk /û/ nie mieszać z dźwiękiem /o/. Dźwięk /û/, w porównaniu do dźwięku /o/, jest wymawiany nieco bardziej zamknięcie i mniej zaokrąglenie.
Harmonia WokalicznaCechą charakterystyczną języka minijskiego jest obecność harmonii wokalicznej, w wyniku której część dźwięków nie może występować w niektórych pozycja obok siebie. Samogłoski dzielą się na trzy podgrupy:
- samogłoski neutralne: /i/, /u/
- samogłoski przednie: /e/
- samogłoski tylne: /o/, /û/, /a/
Podział samogłosek:
Neutralne | Przednie | Tylne |
i | | o |
u | | û |
| e | a |
Ogólna zasada harmonii wokalicznej brzmi:
Obok siebie nie mogą występować samogłoski przednie i tylne. Jest to jedynie zasada ogólna, od której jest wiele wyjątków. Można rzec, że większość partykuł i klasyfikatorów dostosowuje swoją barwę do rzeczownika, który opisuje. Czasami jednak, możliwe jest dostosowanie swojej barwy przydawki opisującej główny rzeczownik – w tym miejscu panuje duża dowolność. Zaleca się dostosowanie barwy do członu ważniejszego.
Innym zjawiskiem jest wymiana jakościowa samogłosek, w szczególności samogłosek e : a, która potrafi modyfikować znaczenie:
- nja ,,mężczyzna" – samogłoska /a/ nadaje rodzaj męski.
- nje ,,kobieta" – samogłoska /e/ nadaje rodzaj żeński.
Ciekawostka!Jako ciekawostkę można podać, że wśród minijskich gramatyków powszechne jest określenie samogłosek tylnych jako ,,męskich", a samogłoskę przednią /e/ jako ,,żeńską".
ZaimkiZaimki OsoboweMinijskie zaimki osobowe przedstawia następująca tabela:
Osoba | SG m | SG f | PL |
1. | aze | eze | le |
2. | wa | wo | cege |
3. | fe | fe | fe de |
Ciekawą różnicą między językiem polskim a minijskim jest rozróżnienie w 1. i 2. osobie liczby pojedynczej rodzajów i brak tego rozróżnienia w trzeciej osobie. Stan ten jest de facto całkowicie odwrotny w stosunku do języka polskiego. Związane jest to z faktem, że rodzaj, jako taki, przypisywany jest jedynie do ludzi, w czasie gdy zwierzęta, przedmioty, nazwy stanów itp. są gramatycznie bezpłciowe.
Zaimki WskazująceW języku minijskim zaimki wskazujące różnicuje się na podstawie stopnia odległości do osoby mówiącej. Zaimki bliskie opisują przedmioty w zasięgu osoby mówiącej, a także już omawiane, a zaimki dalsze – poza jej zasięgiem. Zaimki wskazujące dodatkowo odmieniają się przez kategorię rodzaju – przy czym dla przedmiotów, i innych rzeczowników nie opisujących ludzi, używa się zaimków rodzaju męskiego.
Typ | m | f |
Bliskie | da | de |
Dalsze | jika | jeke |
Przypadki i Kategoria Określoności: Mianownik i BiernikKategoria PrzypadkuW języku minijskim kategoria przypadku wyrażana jest za pomocą partykuł stawianych po odmienianym rzeczowniku. Jeżeli rzeczownik ten opisywany jest za pomocą przymiotnika, albo rzeczownika (czyli przydawki imiennej) partykuła ta stoi po całym opisywanym związku.
Istnieją cztery tzw. przypadki niezależne:
- mianownik – za jego pomocą opisywany jest podmiot, a także orzecznik. W połączeniu z poimkami opisuje stateczne położenie. Dodatkowo używany jest w funkcji wołacza.
- biernik – za jego pomocą opisywane jest dopełnienie dalsze. W połączeniu z poimkami opisuje ruch.
- dopełniacz – wyraża on stan posiadania, a także pochodzenia skądś.
- celownik/lokatyw – za jego pomocą opisuje się dopełnienie dalsze, a także stateczne położenie w miejscu (odpowiednik polskiego w + LOC). Łączy się też z poimkiem njun ,,na" w znaczeniu statecznego położenia
Przypadki niezależne jako jedyne występują w niezależnych formach. Tzw. przypadki zależne są tak naprawdę wyrażeniemi poimkowym opartym o formę z jednym z przypadków. W niniejszej lekcji zostanie opisane użycie tylko dwóch przypadków: mianownik i dopełniacza.
Kategoria OkreślonościKategoria określoności jest ściśle połączona z kategorią przypadku – dla każdego przypadku głównego rozróżnia się partykułę określoną i nieokreśloną. Sama kategoria określoności funkcjonuje podobnie jak w języku niemieckim, czy angielskim.
Mianownik i BiernikCechą charakterystyczną języka minijskiego jest synkretyzm mianownika i biernika w formie nieokreślonej – formy obu przypadków rozróżnia się jedynie za pomocą miejsca jakie zajmują w zdaniu (podmiot zawsze poprzedza dopełnienie). Formy mianownik i biernika są jednak rozróżniane w formie określonej za pomocą odpowiednich dla każdego przypadka partykuł. Tablica odmian:
Przypadek | Nieokr. | Okr. |
Nom. | -∅ | na/ne |
Acc. | -∅ | li |
Należy zwrócić szczególną uwagę, że ze względu na harmonię wokaliczną, partykuły na używa się z rzeczownikami o samogłosce męskiej i neutralnej, a formy ne – z samogłoską żeńską. Partykuła li jest pod względem gramatycznym neutralna.
Czas TeraźniejszyCzas teraźniejszy dokonany i czas teraźniejszy niedokonanyW języku minijskim występuje jedna wspólna kategoria czasowo–aspektowa. Wyróżnia się też dwa czasy: czas przeszły i nieprzeszły (pełniący funkcję czasu teraźniejszego i przyszłego). Inaczej niż w języku polskim, w języku minijskim występują dwie formy czasu teraźniejszego:
- cz. ter. niedokonany – pełni on podobne funkcje, co czas teraźniejszy w języku polskim: opisuje on czynności mające miejsce w czasie mówienia (za wyjątkiem pewnej klasy czynności, ale o tym za chwilę), czynności powtarzalne, a także czynności, które wydarzą się w przyszłości (przy czym należy podkreślić, że dla opisu przyszłości dużo częściej używane są konstrukcje modalne). Nie jest on wyrażony w żaden formalny sposób.
- cz. ter. dokonany – opisuje on wydarzenia, które dokonują się lub kończą w chwili mówienia, a także, które zostaną wykonane lub zakończone w określonej przyszłości. Jest on tworzony za pomocą partykuły su stojącej po czasowniku.
Tabela odmiany czasowej:
Szyk ZdaniaOgólny szyk zdania to VSO (orzeczenie – podmiot – dopełnienie). Przydawki występują po opisywanym rzeczowniku, ale przed partykułą, lub klasyfikatorem. Zależnie od miejsca w zdaniu, słowa mogą pełnić różne funkcje – a więc może dojść do substantywizacji czasownika i na odwrót. Czasownik stojący jako przydawka po rzeczowniku (zazwyczaj też przed klasyfikatorami lub partykułami deklinacyjnymi) pełni funkcję imiesłowu. Orzecznik może występować zaraz przy czasowniku, lub też na samym końcu zdania.
ZadaniaZadanie 1. Napisz 10–stronicowe wypracowanie w języku polskim na temat ,,Dlaczego warto uczyć się języka minijskiego?". Zadanie 2.Przeczytaj następujące wyrazy oraz zapisz je w MAFie:can – wielki •
nga – dwa •
nja – człowiek, mężczyzna •
wa – mówić •
nje – kobieta •
aze – ja
m •
eze – ja
f •
wûn – serce •
njûn – boleć •
njo – widzieć
Zadanie 3. Podążając za wzorem użyj kolejno formy nieokreślonej i określonej rzeczownika w mianowniku i bierniku dla niżej wymienionych rzeczowników.cûn – koń:
cûn (nom. i acc. nokr.) :
cûn–na (nom. okr.) :
cûn–li (acc. okr.)
nja – człowiek, mężczyzna •
nje – kobieta •
wûn – serce •
fanju - ładunek •
jansun - wełna •
fali - dźwigać
W następnej lekcji:
Pisownia Partykuł • Interpunkcja • Pytania • Przeczenie • Celownik • Liczebnik • Przymiotnik • Orzecznik
Powitania • Pożegnania • Krótkie opis samego siebie.Czyli wreszcie teksty! Które pisane będą na wesoło :)
Nie smuć się, chwilę minie, nim ktokolwiek napisze ten esej xd.