Polskie Forum Językowe

Językoznawstwo => Języki naturalne => Wątek zaczęty przez: Ліцьвін w Marzec 30, 2017, 23:53:24

Tytuł: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 30, 2017, 23:53:24
Aktualizacja: Lista odtąd będzie rozwijana na wikipedii (http://jezykotw.webd.pl/wiki/Wykaz_slawizm%C3%B3w_i_ba%C5%82toslawizm%C3%B3w_w_j._staroba%C5%82tolitewskim). Spis na forum jest nieaktualny i zawiera niepoprawiane już błędy!

Літоўская вэрсія (http://jezykotw.webd.pl/wiki/Be-tarask/%D0%A1%D1%8C%D0%BF%D1%96%D1%81_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%9E_%D1%96_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%9E_%D1%83_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%83%D0%B2%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B5)

Witam. Będę tutaj wypisywał, jak tytuł wskazuje, wszelkie slawizmy oraz rdzenne słowa wspólne j. bałtyckim i słowiańskim jakie występowały w j. bałtolitewskim przed purytystycznymi reformami jak i dalej występującymi w dialektach np. żmudzkim. Jako główne źródło opieram Słownik K. Szyrwida (https://play.google.com/books/reader?id=-PZPAAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PA1) ale także będę korzystać z Katechizmu Mażwidasa (http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/catechismusa1547.htm), Konstytucji 3 maja (https://lt.wikisource.org/wiki/Lenkijos_Karalyst%C4%97s_ir_Lietuvos_Did%C5%BEiosios_Kunigaik%C5%A1tyst%C4%97s_konstitucija) i żmudzkiej wikipedii (https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/P%C4%97rms_poslapis).

Legenda:
Pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałto-słowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich
Pochylenie - słowo bałtyjskie lub słowo innego, niesłowiańskiego pochodzenia
Pochylone pogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałto-słowiańskie o innym znaczeniu niż w językach słowiańskich.
(?) - Brak pewności skąd to lub czy to na pewno slawizm. Jeśli ktoś się orientuje, proszę pisać.
lit. - Litewski (Białoruski), ros. - Rosyjski, ukr. - Ukraiński, żm. - Żmudzki, pol. - Polski, pra-sł. - Prasłowiański, liet. - Bałtolitewski, łot. - Łotewski, pra-bł-sł. - Prabałtosłowiański, łuż. - Łużycki, mor. - Morawski, pr-bł. - Prabałtycki, cz. - Czeski.
ſ - długie s, y - długie i lub j, reszta raczej tak samo jak w polskim.

A
Aby - Arba (?)
Aby raz - Ben wienu (aby raz) kartu (lit./ros./ukr. карта?)
Ach - Ay (?)
Adamaszek - Adamoszka
Adwent - Adwentas
Agrest - Voga karti (?)/voga zeſirpus/voga zala (ziele?)/we współczesnym liet. Agrastas
Akt w komedyey (komedii) - Weykałas (dzieło) komedioy
Aktor komedyiny (komediowy) - Weykieias komedioy/weykius ku komedioy/aktoras
Aktykuie (Aktykuje) - Iraszaw (?) knigoſna (lit. Кніга,ros./ukr. Книга) tieſos (prawda) - dosłowne tłumaczenie: Głoszę (?) książkową prawdę
Akwawita (Wódka/Gorzałka/Okowita) - Ariełka (lit. Гарэлка/ukr. Горілка/pol. Gorzałka)/dektine
Alabaster - akmo (Akmuo - kamień) (pr-sł. *kamy, pr-bł-sł. *ak-mō, u Słowian nastąpiła przestawka) alabastros
Alba kapłańska - Apwałkałas (we współczesnym liet. powłoka, zaś u Szyrwida powłoka to Pawałkałas, czyżby przypadkowo zamienił tutaj miejscami "a" i "p"?) Kunigu iłgas (długi) drobinis (płócienny) (tożsame z drobny/drób, Drobe - płótno, porównaj z łuż. draby - o ubiorze i z mor. zdraby - łachy)
Ale iednak (jednak) - wienok (Nie mylić z ros./lit./ukr. венок/вянок/вінок)
Alakant (Wino z Krety) - Winas iż Krietos/Krietinis
Aloe (aloes) - Suika (wedle http://www.thesaurus.flf.vu.lt Sunka, a więc sok) żołes (ziele) aloes
Ampułka - Sudelis iż kurio winu/ir wundeni kielikan pila prieg miśiey
Ananas - we współczesnym liet. Ananasas/zaś w żm. Ananasos
Ani - Ney
Ani tak ani owak - Ney teyp (?), ney sieyp (siak?)
Ani tam ani sam - Ney tin, ney śin
Ani tu ani tam - Ney tia, ney ti
Anioł - Anyełaś
Anioł stróż - Anieła ſargas (pra-sł. stȏržь?)/priweyzdetoias/apgineias żmogaus
Ano/a ono - Ountay
Apostoł - Apaſztałas/nuſiuntinis
Apteka - Aptieka
Aptekarska nauka - Mokſłas (nauka) aplink (dookoła?) aptiekos dayktu (dayktas - rzecz)/aptiekos zinia (biegłość/świadomość, tutaj jako biegłość)
Aptekarz - Aptiekorius/kulis menasi aplink aptiekos darbus
Arbuz - we współczesnym liet. Arbūzas
Arcybiskup - Wirauſias terp Wiſkupu (u Mażwidasa Biskupu)
Arkusz papieru - Arkuszas popieriaus
Artykuł - Sunarius/dala (bałtyjska Bogini Dala, także słowiańskie Dole, a więc Boginie/duchy opiekuńcze od losu. Artykuł (prawnie) = "los" zapisany na karcie i od tej chwili wchodzący w życie.)/artikułas
Astrych (podłoga) - Pliteles, łyntełes iż mármuro aſłoy pagulditos, pakłotos. (być może podłoga z pewnymi zmianami w literach?)
Audytor Biskupi - Kłauſitoias/Atſákitoias/atráśitoias/nuog Wiſkupio (u Mażwidasa Biskupio) kitiemus
Aż (względem miejsca) - Aż do ſzyie (?)/iki kaklu

Przejrzałem jeszcze raz słowa na "a" i dodałem te, których wcześniej nie zauważyłem/nie byłem pewny.

Kolejne litery będę dodawał w przyszłości.

Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Marzec 31, 2017, 00:45:56
Czekamy ;)
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Marzec 31, 2017, 11:03:38
A już mega by było, gdybyś od razu dopisywał współczesny odpowiednik wraz z etymologią.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 31, 2017, 11:10:37
Propsuję, bardzo potrzebna inicjatywa - zwłaszcza, że Litwini nie kwapią się, żeby takie listy robić. Wolą powtarzać mantrę, że ich język jest najarchaiczniejszy w Europie i udawać, że te "zastąpione" słowa nigdy nie istniały albo że "to były barbaryzmy", "to nie po litewsku" it.p. Próżno tych słów szukać  w słownikach, a za używanie ich w druku są kary pieniężne. To sprawia, że nierzadko trudno ustalić, które słowo jest neologizmem i jak brzmiało przed reformą (no chyba, że ktoś zna dobrze starą literaturę litewską w nie "uwspółcześnionej" formie - a tej, jak wiadomo, nie było dużo).

Ogrom sztuczności we spółczesnym języku litewskim najlepiej ilustruje fakt, że tak codzienne przedmioty jak n.p. "lustro" czy "zegarek" nazywają się w nim sztucznymi neologizmami. Bardzo to widać na wszelkich "mapach etymologicznych", gdzie nierzadko Litwa wyłamuje się z całego regjonu. To, mojem zdaniem, trochę nadszarpuje tezę o archaiczności litewszczyzny, ale jest i druga strona medalu - skoro tacy Litwini rozmawiają językiem (niemalże) sztucznym, to w takim razie nikt nie powinien czepiać się pruskiego, że jest wzkrzeszony i sztucznie uzupełniony.

A, i warto też wzpomnieć, że Łotysze też nie są w tym względzie niewinni - tam reformę już w XIX w. uprawiali m.in. Alunans czy Kronwald i również powprowadzali do języka wiele neologizmów (w miejsce głównie germanizmów i slawizmów). Z tym, że oni chyba mają do tych spraw zdrowsze podejście - traktują te słowa jak zwykłe archaizmy (wydaje mi się, że w słowniku Karullisa trochę ich jest - również, jak coś jest neologizmem, to jest to zaznaczone), aczkolwiek jakiejś sensownej listy/słownika takich wyrazów nie widziałem.

Zauważam też, że reforma języka litewskiego nie była nawet tyle "antypolska", co antysłowiańska. Wbrew pozorom, w "przedreformowym" języku litewskim nie było aż tak dużo polonizmów - dominowały przede wszystkiem rutenizmy. Polonizmów było zaś więcej w "wyższych" warstwach słownictwa.

Powodzenia w dalszym "grzebaniu".

Swoją drogą, wydaje mi się, że wienok to żaden slawizm, tylko jakaś formacja od wienas - jeden (to -ok pewnie odpowiada pol. -ak(o) w jednak(o)).
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 31, 2017, 13:48:58
Dziękuję za pozytywny odzew. : ) Oczywiście jestem świadom, że w języku tym dominowały rutenizmy co jest zrozumiałe z uwagi iż WKL było państwem w zdecydowanej większości ruskim. Mówiąc anty-polska reforma miałem na myśli, że użyto jej głównie przeciw Polakom z racji, że Litwini (Białorusini) nie stanowili wtedy wielkiego zagrożenia będąc pod Związkiem Sowieckim z dość słabo rozwiniętą świadomością z uwagi na wymordowanie większości inteligencji. Czy powinienem w takim razie usunąć ten wienok z listy? Co do współczesnej formy to niestety nie znam lietuwiskiego i zdecydowanie nie zamierzam się go nauczyć z uwagi na jego sztuczność stworzoną z nienawiści i nacjonalizmu ale mogę się postarać poszukać jak dane słowo dzisiaj się nazywa jeśli jest taka potrzeba, jednak nie mogę obiecać, że będzie to w 100% zgodne z racji, że jak pisałem języka nie znam.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 31, 2017, 17:04:50
BA
Baba - Żmona ſena (stara żona/kobieta)/wetusza boba (ros. ветош - wszystko stare, od ros. ветхий - stary, od pra-sł. ветъхъ)/ w żm. Baba
Babka - Bobute
Bąbel/bąbol/bańka na wodzie - Kunkałas unt wundenio/burbołe
Bąbele się czynią na wodzie - Kunkułuoia wundo/burbołuoia wundo/kunkałay darosz(i) wundeniy
Babiniec/kruchta - przeſenis (?) pas bażnićiu/wieta pas bażnićiu/kur pawargieley ſedi ełgdamieśi
Baby gwiazdy (Plejady) - Sietinas (pol. Stożary? ewentualnie od siódemki?)
Bacze (widzę?) - Regiu/weyzdźiu (pol. wejzrzę?)/numanau/ſupruntu
Baczenie - Iſzmonia/naumanimas/nuowoka (przytomność) (?) (lit. вока?) (pol. nauka?)
Bądź to, bądź owo - Buk tay, buk sztay (?)
Bagnisko/bagno - Rayſtas/bała (lit. балота?)
Bagnisty - Rayſtingas/balinis (lit. балотны/балоцісты?)
Bakałarz - Bakałorius
Bakłażan - we współczesnym liet. Baklažanas
Bałamucę - Niekauju/kliemi (pol. kłamię?)
Baleczka (Belka?) - kartis (?) (lit./ros./ukr. карта?)  ties
Balsam drzewko abo krzewinka - Medelis (drzewko) balsamo
Balsam oleiek/sok balsamowy - Balſamas/ſunka (pol. sok) tokunti medelo balſamo
Bałwan/obraz rzezany pogański - Weydas (twarz)/żinklas (pol. znak, lit./ros./ukr. знак) pagonu Diewo (w słowiańskich Dziw ale w bałtyjskich jako Bóg, więc odwrotnie)/ſtułas pagoniszko Diewo
Bałwochwalca - Garbintoias (Czciciel)/pogoniszku Diewu
Bałwochwalnica - Bażnićia pagoniszka
Bank/kupczenie piniędzmi - Prekawimas (kupczenie) pinigays (pol. pieniądze)
Bankierski kram/stół - Skomia (Stół, we współczesnym liet. mamy Stalas, zaś w żm. Stals, a więc już slawizmy) prekijo (kupcy) pinigays prekawiuncio
Bankierz co pieniędzmi zysku szuka - Priekijas, kuris (?) (pol. który) pinigays kayp (ros. как? analogicznie jak w teyp końcówka na -p zamiast -k) prekiemis prekauia (Prekauiu - kupcze/handluie), ir nauduos (z korzyści?) to ieszko (szukać)
Baran nie czyszczony (Baran) - Awinas (lit. Авен, ros./ukr. Овен)
Baranek/Baraneczek - Awinelis
Baranina - Awiniena
Barbarzyniec/ różnego y grubego ięzyka (cudzoziemiec) - Swetimſzalis/Swetimos (obcy) zemes (pol. ziemia) żmogus (człowiek)
Barchan (tkanina) - Audakłas (płótno) /wiłnos (pol. wełna) unt miadźio auguncios
Bardysz - Dalgiakirwis (?) (lit. Крывічы?) ale we współczesnym liet. Bardiszius
Barszcz (ziele) - Barsztis
Barszcz (potrawa) - Barśćiey
Barszczowy - Toligus barśćiu zalas
Bartnicze rzemiosło - Bićiu (Pszczoła od pra-sł. *bьčela?) priewayzda
Bartnik - Bićiu pryweyzdetoias/Bićius
Barwierska szkatuła do brzytew - ſkrinełe balbieriaus ſkutikline
Barwierski - Balbieriaus
Barwierstwo - Balbieriſte
Barwierz - Balbierius
Baszta woienna ruchoma - Weiża kareywiu (pol. krzywa?)  (we współczesnym łot. Kareivis to żołnierz, nawiązanie do Krywiczy lub Krywe Krywejte?)/darine nuog wietos ing wietu paſtumiama (?) (pol. przesunięta?) (wedle translatora liet. pastumiama - przesunięty) murop/pilesp priſtatoma (?) (pol. przestawiona?) (wedle translatora liet. Pristatoma - dostawa)
Bawełna - Wiłna unt medźio (drewno) augunti/medźiawiłne
Bawełniany - Medźialininis (pol. lnisty?)/medźiawilninis/ medźie wiłnos
Bawełnica/bawełnianka - Panametis (pol. Panamski?) medźiawilninis
Bażant - Teterwinas (pol. Cietrzew, ros. Те́терев) didiſis (duży)
Bazyliszek - Zaltis (wąż trawiasty) bazyliszkas wadinamas/paćiu pawizdeymu (pol. widzieć/zobaczyć?) akiu (pol. - oko/lit. - вока itp.) żmogu ażumuſza
BE
Bean (człowiek niewykształcony) - niemokitos żmogus (wspomnę już teraz, że szkoła to Szkała ale jak tutaj widać współczesna liet. Mokykla nie jest wcale bezsensownym neologizmem z racji, że nauka u Szyrwida to Mokſłas, a nauczyciel to Makitoias. Innymi słowy nawet jeśli zastąpiono pierwotne słowo będące slawizmem, nie była to zmiana wyssana z palca jak w większości przypadków.)
Bęben - Bubnas
Bębenista - Bubeinikas
Bębenniczka - Bubeinikio
Bęble w wodzie - Burbinu wundeni/burbuo łesdarau
Bębnie - Bubniju
Bębnienie - Bubnijmas
Beczę/bekam - Blauju (lit. Бляяць)/maumiu/baubiu (być może to samo pochodzenie co Blauju ale lekko zmienione litery?)
Beczenie/bek - Laućio bluwis/mauminas/baubimas (?) (jak wyżej)
Beczka - Baczka
Beczułka - Baczkiełe
Bękart/baster - Betevis (bez ojca)/boſtras
Beknąć - Baubteret (?)
Bełkoce/głukam - Bubſiu (?)
Bełkotanie - Bubſeimas (?)
Berło - Łazda (?) (być może tożsame z lit. Жазло?) karaliſzkie
Bestya - Zweris
Bestyalski - Zweru/beſtyju
Bestyalstwo - Zweru inirtimas
Bez (drzewko) - Bezdas
Bezbożność - Bediewiste
Bezbożnie - be baymes (pol. bać się) Diewo - dosłowne tłumaczenie: Bez strachu przed Bogiem.
Bezbożny - Bediewis
Bez duszy - Beduſzis/bedwaſzis (jakaś aluzja do dwoistości dusz?)/bekwapis
Bez głowy - Begalwis
Bez kości - Bekaulis (Kaułas - Kość od pra-bł-sł. *Káuˀlas)
Bez księżyczny - Naktis (pra-bł-sł. *Naktis, co znaczy Noc) nemeneſiena ( Menuo/Meneſis - księżyc, kognat z lit. Месяц)
Bez przyśięgi - Be priſegos/beſekimo
Bezrozumnie - Benuowokos (?) (pol. bez nauki?)/be iſzmonios/be proto/be ſupratimo
Bezrozumny - Paduris/Paſwaygis/nenumanus/nenuwoki(u/s?) (plama zasłania) (?)/nenuowoka (?)
Bez testamentu - Be teſtamento
Bezżeneniec - Newedzia/bemoteris (matka -> żona?)/newedeklis
Bezżeński - Bemoteris
Bezżeństwo - Newediſte/Bemoteriſte
BI
Biada (Bieda) - Aymanas/Dewe (Czyżby kolejna opozycja? Bo skoro u Słowian Bóg to także bogactwo to może bałtycki Bóg - Dziw (Diewas) przekornie oznacza także biedę?)/w ks. 3 maja już jako Biedas (Daświedczytas biedas. - Doznane klęski)
Białogłowa uczciwa - Żmona wiezliwa (ros. вежливый - uczciwy)/żmona nawinikie/żmona niekami niepryzadeta (?) (brzmi słowiańsko ale od czego to?)/nuog wiſu giriu turinti/nuog wiſu łaupſinama
Białą suknię noszący/w bieli - Bałtaiupis/bałtarubis/bałtays rubays wilkis (imperatyw w 2 os. l. poj. od Wiliuosi - Nadzieję mam)/wilkiet bałtas iupas
Białawy - Bałtokas
Białek w iaiu (jaju) - Bełumas pauta
Białek w oku - Baltumas unt akiu
Biało - Bałtay (pra-sł. *bělъ)
Białopstry/białem nakrapiany - Bałtamargis/bałtay margas
Białogłowski - Materiſzkas/moteru
Białonogi koń - Bałtakois arklis
Białość - Baltibe
Białoskórnik - Bałtaodis/ſirmetnikas
Biały - Bałtas
Biały iasno - Bałtay ſwidus (Swieſibe - światło)/bałtaswidis/bałtaskayſtis
Biblia - Raſztas (pismo) ſzwintas/Knigos ſzwintas
Biblioteka - we współczesnym żm. Kningīnė/we współczesnym liet. Biblioteka (ale z racji, że u Szyrwida pol. Biblioteka = Książnica możemy mieć pewność, że liet. Biblioteka to XIX/XX w. słowo.)
Bicie bydła - Muſzimas iaućiu/karwiu
Bieg/bieżenie - Tekine/tekieymas/ale we współczesnym liet. Bėgimas
Biegam - Tekineiu/ale we współczesnym liet. Bėgiu
Biegunka - Ziwatawimas (zwymiotować?)/tunkus oran begineimas
Biele - Baltinu
Biele co na Słońcu - Baltinu unt Saułes (pr-bł. *saul-, *saulē-/pr-sł. *sъlnь, *sъlnьce/ros. Солнце )
Bieleie - Bałkſtu
Biele twarz - Baltinu weydu/ſkalbiju weydu
Bielidło - Baltis/balties/ſkarubas
Bielmo w oku - Baltis/balćio/akies baltimas
Bielone nici - Iżbaltinti ſiułay
Bielony wosk/płotno - Iżbaltintas waſzkas/drobe
Bieluczki - Bałtulis/bałtinelis
Bierka - Liſzka (?)
Bierki/gra - Zayſłas liſzkomas (?)
Bierzmowanie - Sakramentas padrutinimo/Patepimas (potępienie?) (we współczesnym liet. namaszczenie) ſzwintas ſweykuiu nuog/W ſkupo
Bierzmuie - Padrutinu/patepu (potępiam?)
Bije/kuie pienądze - Kału pinigus
Bije we drzwi - Kłombenu ing duris (drzwi)
Bije zegar - Muſza adinikas (lit. Адзін, ros./ukr. Один)
Bije z dział do miasta - Szaudou puczkomis ing mieſtu/daużau murus (mur?)/Grauiu
Binda do zawiązania głowy - Gałwarayſis/rayſtis zieyzdos
Binda/opuszczona kitayka/płótno ćienkie u wieńca/u obićia/u Ołtarza - Nometelis ſzilkinis/drobinis (płócienny)/płonas iztieſtas unt ałtoriaus (ołtarz) unt wayniko (wieniec)
Biskup - Wiſkupas (u Mażwidasa Biskupas)
Biskupi - Wiſkupiſzkis/Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupiſzkis/Biſkupo)
Biskupstwo/biskupia władza/urząd/godność - Wiſkupiſte/waldźia (władza) Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupiſte/Biſkupo)
Biskupstwo/powiat duchowny/diecezya - Diecezya/ſalis nuog Wiſkupo (u Mażwidasa Biſkupo) waldźiama/priwezdźiama (?) (przywództwo/przewodnictwo?)
BL
Blacha - Płoſtakie/ale we współczesnym żm. Blieka
Błąd - Kliedeimas/palikidamas/u Mażwidasa bludas? (występuje tylko w odmianie bludu)
Bladość - Iżbliſzkimas
Blady - Iżbliſzkis/iżbałys
Błagacz - Malditoias (lit. Малітва)
Błagam - Małdau (lit. Маліцца)
Blask - Swieſibe
Błazen - Szutas (ros. Шут)/iuokadaris
Błazeński - Szutingas/iuekingas
Blech (miejsce bielenia płótna) - Drobiabaltine/wieta (miejsce) kar drobi baltine
Blecharz - Drobiabaltis/drobi baltinus
Blednieie - Bałkſtu/iżblikſztu
Blekoce - Burbu (?)/burbukłuoiu(?)/ſtenekliju/Zwegoiu/zwelgſiu
Bleywas (Biel ołowiana) - Kroſiłas łabay bałtas izſałos/melus wadinamas
Bliźniacy trzey - Triday
Bliźniak - Puſiadwinis/dwinapuſis
Bliźnięta - Dwinay
Błogo - Szławu
Błogosławie komu - Szławu kam/ſzłowinu kam
Błogosławieństwo - Paſzłowinimas/pałayma
Błogosławiony - Paſzłowintas/pagirtas/ſzławus/u Kościuszki pablagasławija (może pablagasławijas? nie jestem pewien co do odmiany)
Błona w ciele zwierząt - Płene
Błona w oknie - Bałunka
Błoto - Purwas/ale w żm. także bliora (?)
Bluszcz - Ionośiaus żołe
Bluy (Ten kto wymiotuje) - Wemeias (pol. wymioty?)
Bluźnie - Piktay prieſ Diewu kałbu
Bluźnierca - Piktazodzius prieſ Diewu/piktazodźia/Nezodźia
Bluźnierstwo - Piktźodźiawimas prieſ Diewu
BO
Bobek drzewo (Wawrzyn/Laur) - Lauras
Bobkowy wieniec - Waynikas iż łapu medźio Lauro
Bóbr - Bebrus
Boday - Dieduok/Diewe duok
Bóg - Diewas (Bałtycki Bóg stwórca)
Bogini - Deywe
Bogoboynie - Su Diewo baymi/Diewabaymingay
Bogoboyność - Diewo bayme
Bogoboyny - Diewabijus/Diewabajmis
Bogomedlca - Diewomeldis
Bogomyślność - Diewamuſtibe (pol. myśleć?)/muſtimas ape Diewu
Bogomyślny - Muſtitoias ſzwintu daiktu
Boiarzyn (Bojar) - Baioras
Boiaźliwie - Su baymi/bayley/baykſzciey/drebulingai
Boiaźliwy - Bayłus/krupus/bijuſis
Boiaźń - Baynie/iżguſtis/krupawimas/baylibe
Boie się - Bijauſi/krupauiu/drebu/iżſiguſtu
Boiowy - Kareywingas (?) (lit. Крывічы?)
Borak (Ogórecznik?) - Boraka
Borg (Kredyt w sklepie) - Patikis/patikieimas pinigu aźu pirktus dayktus
Borguie - Patikiu pinigu pirkieiuy/aźu prekies pałaukiu
Boski - Diewiſzkas/Diewingas
Bóstwo - Diewiſte
Boże uchoway - Diebieſaugay/Diebieganay
Boże drzewko - Diewemedis
BR
Braciszek - Brołelis
Bracki - Broliſzkas
Bractwo - Broliſte/draugie/ſueyga
Brama - Mieſto wartay
Brant srebra - Sidabras tikras/nemayſzitas
Brat - Brolis
Bratanek/bratanka - Brołenas/Brołećia
Braterski - Broliſzkas/broluy priderus
Bratersko/po bratersku - Broliſzkay/brolingay
Braterstwo - Broliſte
Bratoboyca - Brolaźudis/brolo użumuſzeias
Brew - Bruwis
Brne/Brodze - Bredu
Broda - Burzda/Smakras
Broda koźia - Oſzkas/oźio (?) (możliwy zanik "k" lub jego dojście w słowiańskich?) barzda
Brodaty/brodacz - Barzdotas/barzdzius
Brodze po wodźie - Brindu/bredźioiu/bradau
Brodzisty/bród maiący - Broſtingas
Browar - Braworas
Brukowany - Akmienimis (pol. kamienny)
Brukuie - Grindźiu kielu akmenimis
Brukselka (kapusta warzywna brukselska) - we współczesnym liet. Briuselio kopūstas
Brunatnieie - Burnatinuoſi
Brunatno czynie - Burnotinu/darau burnotinu
Brunatny - Burnotinas
Bryka (powóz konny) - Wiłena (?)/riekże (?) źiemes/aumo (?) (całość mało czytelna)
Brząkam na stronach - Skumbinu unt ſtrunu
Brzeg morski - Kraſztas mariu
Brzezina - Berźinas
Brzoza - Berzinis
BU
Buda - Kletka (?) prekies
Budowniczy - Ażuweyzdetoias namudariſtes pielies/ſeniu/mieſto/Bażnyćios
Budzę - Prikielu/pabudinu
Buk - Eſkulas/ ale we współczesnym liet. Bukas
Buława - Buoźie (?)
Burak (to samo co staropolski Borak ale w nowszej polszczyźnie?) - we współczesnym żm. Batvėnis/barkštis/boruoks/baruoks/ronkelis/ronkolis/ we współczesnym liet. paprastasis (pol. prosty, lit. па просту?) runkelis/burokas
Burmistrz - Mieſtawaldis/mieſto waldźiatoias
Burmistrzów namiestnik - Wietinikas mieſtawaldźio/unt bukłes mieſtawaldźio paſtatitas
Burmistrzostwo - Mieſto waldźia/mieſtawaldiſte
Bursztyn - Gintaras (Jantar - bałtyzm zapożyczony do słowiańskich)
Bursztynowy - Gintaro/gintarinis
Burza - Suiudinimas/ſuſiutimas/oro/ale we współczesnym liet. są takie słowa z pra-bł-sł. jak
Wetra/Perkunija (identyczna desakralizacja jak w pol. Piorun)
Burzę miasto - Suardau/ſugurinu/pagrauiu mieſtu
Burzenie miasta - Suarazmas/pagrawimas mieſto
Burzenie morza/nawalność - Suiudimas/ſiautimas mariu
Burzliwy - Wetringas/lutingas
Burzy się morze - Siaućia marios/werda/kunkałoiu
Burzyciel/zburzyciel -  Suarditoias/pagrautoias mieſto
BY
Bytność rzeczy - Buytis/butibe/eſsibe/ſuncius/ćiaus/Bukłe
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 14:31:27
Bardzo interesujący wątek!

Mam pytanie: Jeśli język litewski (czy jak ty z dobrą racją piszesz "lietuwski") miałby tych slawizmów jeszcze, to w jakim stopniu byłby do pośredniego Polaka zrozumiały?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 01, 2017, 14:38:35
Hmm no myślę, że na pewno dużo łatwiej dałoby się dogadać z racji dużej ilości podobnych słów. Dalej pozostawał by problem innej odmiany ale na pewno nauka tegoż języka byłaby łatwiejsza. Do jakiejś bardziej zaawansowanej konwersacji byłoby pewnie za trudno bez znajomości choć trochę języka ale pewnie dałbyś radę np. coś kupić w sklepie.

Gdzieś czytałem po litewsku (białorusku), że w dialekcie dzukijskim zachowało się bardzo dużo slawizmów z racji niegdysiejszej dużej ilości ludności litewskiej (białoruskiej) także na zachodniej Wileńszczyźnie (Ziemie bałtyckie najpierw się litwinizowały (białorutenizowały), a dopiero potem polonizowały), a także dzisiaj graniczą z państwem dawniej zwanym Litwą, a dziś Białorusią, więc i tak wciąż są pod wpływem słowiańskim. Niestety nigdzie nie znalazłem materiałów z tego dialektu, a szkoda. :( No chociaż w żmudzkim też jest dużo slawizmów co i tak jest paradoksalne z uwagi, że lietuwiski oparty na dialektach wschodnio-auksztockich, będących pod o wiele większym wpływem słowiańskim ich już nie ma. No ale cóż działania kierowane pobudkami politycznymi nigdy nie prowadzą do niczego dobrego..

I mam rozumieć, że uważasz, że to koniec slawizmów? Slawizmów jest o wiele więcej po prostu nie mam czasu by wypisać je wszystkie na raz, z racji, że słownik ma prawie 500 stron.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 15:15:25
CytatI mam rozumieć, że uważasz, że to koniec slawizmów? Slawizmów jest o wiele więcej po prostu nie mam czasu by wypisać je wszystkie na raz, z racji, że słownik ma prawie 500 stron

Nigdy to powiedziałem że to koniec slawizmów

CytatHmm no myślę, że na pewno dużo łatwiej dałoby się dogadać z racji dużej ilości podobnych słów. Dalej pozostawał by problem innej odmiany ale na pewno nauka tegoż języka byłaby łatwiejsza. Do jakiejś bardziej zaawansowanej konwersacji byłoby pewnie za trudno bez znajomości choć trochę języka ale pewnie dałbyś radę np. coś kupić w sklepie.

Gdzieś czytałem po litewsku (białorusku), że w dialekcie dzukijskim zachowało się bardzo dużo slawizmów z racji niegdysiejszej dużej ilości ludności litewskiej (białoruskiej) także na zachodniej Wileńszczyźnie (Ziemie bałtyckie najpierw się litwinizowały (białorutenizowały), a dopiero potem polonizowały), a także dzisiaj graniczą z państwem dawniej zwanym Litwą, a dziś Białorusią, więc i tak wciąż są pod wpływem słowiańskim. Niestety nigdzie nie znalazłem materiałów z tego dialektu, a szkoda. :( No chociaż w żmudzkim też jest dużo slawizmów co i tak jest paradoksalne z uwagi, że lietuwiski oparty na dialektach wschodnio-auksztockich, będących pod o wiele większym wpływem słowiańskim ich już nie ma. No ale cóż działania kierowane pobudkami politycznymi nigdy nie prowadzą do niczego dobrego..


Interesujące! Że inna koniugacja to wiadomo, chodzi mi o słownictwo. 
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 01, 2017, 15:21:26
No to, że były slawizmy nie znaczy, że to był język bez słownictwa niesłowiańskiego. Widzisz chociażby Medźio - drewno czy Mokſłas - nauka, a więc słowa czysto bałtyckie. To chyba oczywiste, że nim więcej slawizmów tym łatwiej dla Polaka.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 15:31:10
Jestem tylko ciekaw bo kręci mi się teoria w głowie że Lietuwski mógł być na prawdę językiem słowiańskim ewoluowący się z bałtyckich korzeń (taka jakaś mieszanka między bałtyckim i słowiańskim)...
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Kwiecień 01, 2017, 16:50:15
Cytat: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 15:31:10
Jestem tylko ciekaw bo kręci mi się teoria w głowie że Lietuwski mógł być na prawdę językiem słowiańskim ewoluowący się z bałtyckich korzeń (taka jakaś mieszanka między bałtyckim i słowiańskim)...

Za dużo turboslawizmów się naczytałeś. Czym w takiej rzeczywistości miałby być (dłużej będący we wspólnym kręgu kulturowym z polskim) pruski? Zaginionym pomorskim dialektem?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 17:04:28
A może haha mam tylko odwagę takie teorie tutaj pytać bo np. na tym forum czytałem hipotezę że język polski jest językiem wschodnioslowianskim a nie zachodniosłowiańskim. Może brzmi to wszystko ad absurdum, ale czemu nie
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Kwiecień 01, 2017, 17:44:28
Cytat: poloniok w Kwiecień 01, 2017, 17:04:28
bo np. na tym forum czytałem
No właśnie
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 02, 2017, 16:29:30
Pamiętajmy, że np. avinas, vilna, bal(t)as, galva to wspólne dziedzictwo bałtosłowiańskie, nie zapożyczenia. Didis/duży (z doug-jis, por. lit. daug)nie mają nic wspólnego (może jakieś słowiańskie echo didis rozbrzmiewa w długoszowej Dzidzileyli).

Interesujący mógłby być hiperlitewski, który usuwałby też odziedziczone słownictwo wspólne ze słowiańskimi (skoro jest w słowiańskich, nie może być dobre!).

Cytat: Japońskieznaczkizdecydowanie nie zamierzam się go nauczyć z uwagi na jego sztuczność stworzoną z nienawiści i nacjonalizmu ale mogę się postarać poszukać jak dane słowo dzisiaj się nazywa jeśli jest taka potrzeba, jednak nie mogę obiecać, że będzie to w 100% zgodne z racji, że jak pisałem języka nie znam.

Podobne zarzuty sztuczności, releksyfikacji z pobudek nacjonalistycznych można by wysunąć w stosunku do wielu języków literackich Europy Śr.-Wsch. (czeskiego, węgierskiego, słoweńskiego [usuwanie germanizmów z wykorzystaniem neologizmów i innych zapożyczeń], częściowo serbskochorwackiego, rumuńskiego [reromanizacja przez masowe zapożyczanie z zachodnioromańskich i łaciny], bułgarskiego [reslawizacja z wykorzystaniem rusycyzmów]). Oczywiście nasilenie i efekt końcowy (stopień powodzenia) był różny w przypadku poszczególnych języków (na ogół kończyło się to zepchnięciem wielu germanizmów/slawizmów/turcyzmów do innego rejestru). Notabene przed rozwojem nacjonalizmów, które windowały ich status, rola tych języków w pewnych sferach życia (nauka, państwowość) była mocno ograniczona, więc relatywnie łatwo było podmieniać czy wymyślać takie słownictwo (por. literacki kaszubski w Polsce, przesycony neologizmami).

CytatMówiąc anty-polska reforma miałem na myśli, że użyto jej głównie przeciw Polakom z racji, że Litwini (Białorusini) nie stanowili wtedy wielkiego zagrożenia będąc pod Związkiem Sowieckim z dość słabo rozwiniętą świadomością z uwagi na wymordowanie większości inteligencji

No, poza tym migracja starolitewskich górnych warstw społecznych (w dużym stopniu) do narodu polskiego, na terenie ob. Białorusi i Litwy. Nowolitwini okopali się na pozycjach bałtojęzyczności, przez co zaprzepaścili szansę na narodową integrację miejscowych polskojęzycznych (wciąż mających poczucie litewskości).
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 02, 2017, 16:48:23
CytatPamiętajmy, że np. avinas, vilna, bal(t)as, galva to wspólne dziedzictwo bałtosłowiańskie, nie zapożyczenia.
Cytując mój pierwszy post:
CytatPogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałto-słowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich
Nie jestem bałtystą ani jeszcze slawistą, więc trudno mi mieć pewność, jakie słowo to zapożyczenie, a jakie jest rdzennie bałto-słowiańskie dlatego oznaczam je tak samo. Jeśli ty dysponujesz taką wiedzą i masz chęć wypisać wszystkie słowa bałto-słowiańskie zaznaczę je innym kolorem. Słowa w nawiasach z innych języków nie równają się zawsze temu, że liet. słowo z nich pochodzi, ino pokazują, że jest słowo o takiej samej nazwie, pochodzeniu i (często) znaczeniu w j. słowiańskich.
CytatDidis/duży (z doug-jis, por. lit. daug)nie mają nic wspólnego (może jakieś słowiańskie echo didis rozbrzmiewa w długoszowej Dzidzileyli).
Już poprawiam, dziękuje za wskazanie błędu. : )
CytatPodobne zarzuty sztuczności, releksyfikacji z pobudek nacjonalistycznych można by wysunąć w stosunku do wielu języków literackich Europy Śr.-Wsch. (czeskiego, węgierskiego, słoweńskiego [usuwanie germanizmów z wykorzystaniem neologizmów i innych zapożyczeń], częściowo serbskochorwackiego, rumuńskiego [reromanizacja przez masowe zapożyczanie z zachodnioromańskich i łaciny], bułgarskiego [reslawizacja z wykorzystaniem rusycyzmów]). Oczywiście nasilenie i efekt końcowy (stopień powodzenia) był różny w przypadku poszczególnych języków (na ogół kończyło się to zepchnięciem wielu germanizmów/slawizmów/turcyzmów do innego rejestru). Notabene przed rozwojem nacjonalizmów, które windowały ich status, rola tych języków w pewnych sferach życia (nauka, państwowość) była mocno ograniczona, więc relatywnie łatwo było podmieniać czy wymyślać takie słownictwo (por. literacki kaszubski w Polsce, przesycony neologizmami).
Wydaje mi się jednak, że w przypadku innych oczyszczeń nie towarzyszyła przy tym taka nienawiść jak lietuwiska nienawiść do Polaków. Oczywiście każdy nacjonalizm jest zły. Neologizmy także i przyznaję, że nie pochwalam ich w każdym innym języku (jeśli już musieli zmienić to słowo mogli użyć jakiegoś istniejącego odpowiednika, a nie wymyślać). Co do rosyjskiego czytałem gdzieś, że podobno jeszcze parę wieków temu był słowiański w bardzo małym stopniu no ale nie wiem w jakim stopniu prawdziwa jest ta teza.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 02, 2017, 20:35:07
Cytat: マシオ w Kwiecień 02, 2017, 16:48:23
CytatPamiętajmy, że np. avinas, vilna, bal(t)as, galva to wspólne dziedzictwo bałtosłowiańskie, nie zapożyczenia.
Cytując mój pierwszy post:
CytatPogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałto-słowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich


Rozumiem, ale nie byłem przekonany, czy jest to jasne dla wszystkich czytających ten wątek (i znaczenia tych nawiasów rzeczywiście nie byłem pewien).

Btw,
CytatAnioł stróż - Anieła ſargas (pra-sł. stȏržь?)

Wg Smoczyńskiego sargas to rzeczownik utworzony przez ablaut od czasownika sergėti (w podobny zresztą sposób, jak prasł. *storžь od *stergti, tylko storžь ma jeszcze palatalizujący sufiks -jь). Relacja słowa bałtyckiego i słowiańskiego nie jest jasna.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 02, 2017, 21:07:34
Cytat: Wedyowisz w Kwiecień 02, 2017, 20:35:07
Btw,
CytatAnioł stróż - Anieła ſargas (pra-sł. stȏržь?)

Wg Smoczyńskiego sargas to rzeczownik utworzony przez ablaut od czasownika sergėti (w podobny zresztą sposób, jak prasł. *storžь od *stergti, tylko storžь ma jeszcze palatalizujący sufiks -jь). Relacja słowa bałtyckiego i słowiańskiego nie jest jasna.
Ale mam rozumieć, że i tak ma wspólnego przodka z słowiańskim odpowiednikiem?

Wgl. jeszcze co do Didis, rozumiem, że współczesne liet. Didžioji także nie ma nic wspólnego ze słowem Duży?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Kwiecień 02, 2017, 22:38:15
Cytat: マシオ w Kwiecień 02, 2017, 21:07:34
Cytat: Wedyowisz w Kwiecień 02, 2017, 20:35:07
Btw,
CytatAnioł stróż - Anieła ſargas (pra-sł. stȏržь?)

Wg Smoczyńskiego sargas to rzeczownik utworzony przez ablaut od czasownika sergėti (w podobny zresztą sposób, jak prasł. *storžь od *stergti, tylko storžь ma jeszcze palatalizujący sufiks -jь). Relacja słowa bałtyckiego i słowiańskiego nie jest jasna.
Ale mam rozumieć, że i tak ma wspólnego przodka z słowiańskim odpowiednikiem?

Wgl. jeszcze co do Didis, rozumiem, że współczesne liet. Didžioji także nie ma nic wspólnego ze słowem Duży?
1. Zdaje się, że tak, bo litewski robił czuda z grupami spółgłoskowymi, choć z reguły je utrudniał niż ułacniał.
2. Nie. didžioji < did-io-ji. Słowiańskiemu ž najczęściej odpowiada litewskie g, a litewskie dž to jotowane d.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 03, 2017, 09:02:29
Cytat: マシオ w Kwiecień 01, 2017, 14:38:35
a także dzisiaj graniczą z państwem dawniej zwanym Litwą, a dziś Białorusią
Nie, nie zwanym.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Kwiecień 03, 2017, 09:15:08
Cytatj. lietuwski
To mi wygląda na gorszy ból dupy niż angielskie Eire na Irlandię
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 13:57:36
Cytat: spitygniew w Kwiecień 03, 2017, 09:02:29
Cytat: マシオ w Kwiecień 01, 2017, 14:38:35
a także dzisiaj graniczą z państwem dawniej zwanym Litwą, a dziś Białorusią
Nie, nie zwanym.
Wielkie Księstwo Litewskie było w zdecydowanej większości państwem (biało)ruskim. Oficjalnym językiem przed polskim był jedynie ruski. Przeważała też ludność słowiańska zaś żywioł bałtycki cofał się przed słowiańskim, więc tak, zwanym. Zresztą Białorusini nazywali się Litwinami do XX wieku.
Cytat: Maorycy w Kwiecień 03, 2017, 09:15:08
Cytatj. lietuwski
To mi wygląda na gorszy ból dupy niż angielskie Eire na Irlandię
Starałem się dać nazwę jak najbardziej neutralną z racji, że dawanie temu narodowi monopolu na Litwę jest błędem.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 17:05:19
Wybaczcie za doublepost, niemniej przypadkowo znalazłem takie cudo:
https://play.google.com/books/reader?id=-tBVAAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PA1
Jest to Biblia po lietuwisku, po przeczytaniu paru stron wydaje się, że z okresu dość silnej slawizacji? Jest to wydanie z 1816 roku przy czym z tego co wyczytałem tu (http://www.estreicher.uj.edu.pl/staropolska/baza/wpis/?sort=tytul&order=-1&id=57682&offset=83339&index=8) najstarsze wydanie jest z roku 1735. Wydaje mi się, że to nowe, jedyne dostępne różni się tylko tym, że posiada już specjalne znaki dostosowane do języka ale bez tych czeskich, choć pewności niestety nie mam. Jeśli ktoś ma Biblię mógłby porównać jak bardzo obfituje w slawizmy.
Edit: Mam dopasowany jeden fragment z Biblii:
Nowy Testament
Ewangelia św. Łukasza
Rozdział 4, wers pierwszy.
'Pełen Ducha Świętego powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu [Świętym] na pustyni.' (puszczy w staropolskim)
Ewangelia Szwynto Lukoszaus.
4. Perſtyrimas
'Bet Jezus pilnas Dwaſês Szwentoſês, ſugryźo nů Jordano, ir nuweſtas buwo i puszcziąDwaſês.'
U Szyrwida pustynia/puszcza to - Giria, więc jak widać doszedł tu już nowy slawizm na pustynię.
Edit2: Starsza wersja, zachowana w lepszej jakości: https://books.google.pl/books?id=MuZUAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
Wydaje się, że nie ma żadnych różnic w słownictwie. Mimo wyżej wymienionego slawizmu, którego u Szyrwida nie ma, mamy tu np. Zwaigzde zamiast Szyrwidoskiej Zwaizde na gwiazdę czy też Iůdu zamiast Szyrwidowskiego Żidas na Żyda. Być może to pierwsze to zwyczajny rozwój języka w wyniku którego doszło "g" zaś drugi to stylizacja biblijna?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 03, 2017, 17:13:05
CytatWielkie Księstwo Litewskie było w zdecydowanej większości państwem (biało)ruskim. Oficjalnym językiem przed polskim był jedynie ruski. Przeważała też ludność słowiańska zaś żywioł bałtycki cofał się przed słowiańskim, więc tak, zwanym. Zresztą Białorusini nazywali się Litwinami do XX wiek

Też tak sądzę, robi więcej sensu niż proglumowanie przez (dzisiejszych!) Litwinów że to ich wcześniejsza rzesza była. Język oficjalny był przez wieki wieków koło łaciny ruski (poprzednik białoruskiego i ukraińskiego), a nie jakiś "Litwinski". Niech mówią co chcą. Zresztą dziwnie by było wyobrażać sobie że  taki mały naród (2.5 miliony dzisiaj w Republice Litewskiej) miał kiedyś taką wielką rzeszę...

BTW jesteś Białorusinem (Litwinem ;) )? Twoja flaga...
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 17:18:38
Żeby nie było nie odmawiam Lietuwisom litewskości. Także mają do niej prawo ino trochę mniejsze, z racji, że dość szybko ulegli zmarginalizowaniu tonąc w ruskości. Problemem jest to, że dzisiejsza Lietuwa powstała w opozycji do tego co starolitewskie czyli tolerancji i wieloetniczności jak i wyznaniowości, czym Litwa oraz Rzeczpospolita mogły się chwalić, opierając się jedynie na bałtojęzyczności i tym samym zagarniając litewskość dla siebie broniąc jej innym prawowitym następcom czyli Litwinom (Białorusinom) i kresowym Polakom.
CytatBTW jesteś Białorusinem (Litwinem ;) )? Twoja flaga...
Tak, w pewnym stopniu ale w zdecydowanej większości Polakiem.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Kwiecień 03, 2017, 17:34:32
CytatOczywiście każdy nacjonalizm jest zły.
*szowinizm, wszak nacjonalizm niekoniecznie jest skazany na porażkę :D
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 17:36:13
Wydawało mi się, że nacjonalizm = miłość do swojego narodu i uważanie innych narodów za gorsze, zaś patriotyzm = miłość do swojego narodu i szanowanie innych narodów?
Czym więc jest według ciebie szowinizm oraz nacjonalizm? Może pomyliłeś nacjonalizm z patriotyzmem?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Kwiecień 03, 2017, 17:40:07
Szowinizm to właściwie jest skrajna odmiana nacjonalizmu. Sam nacjonalizm tylko zakłada, że naród jest najważniejszą wartością w sferze politycznej i wszystkie grupy społeczne danego narodu powinny się solidaryzować ku wspólnemu interesowi. Natomiast patriotyzm to już jest indywidualne uczucie przywiązania do narodu. Tak przynajmniej głosi większość opracowań politologicznych.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 17:42:01
W takim razie użyłem wtedy, jak widać złego słowa. : )
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 03, 2017, 21:58:58
Cytat: マシオZresztą Białorusini nazywali się Litwinami do XX wieku.
Ale Rusinami też. Pierwsze było tożsamością językową, drugie regionalną. To i to niewiele ma wspólnego ani z dzisiejszymi etnosami, ani z organizmami państwowymi.
Cytat: poloniok w Kwiecień 03, 2017, 17:13:05
Zresztą dziwnie by było wyobrażać sobie że  taki mały naród (2.5 miliony dzisiaj w Republice Litewskiej) miał kiedyś taką wielką rzeszę...
Zresztą dziwne by było wyobrażać sobie że taki mały naród (2,5 miliona dzisiaj w Mongolii) miał kiedyś taką wielką rzeszę...
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Kwiecień 03, 2017, 22:14:05
Tylko powiedziałem że dziwnie wyobrażać sobie, nie że nie możliwe jest   ;-)
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 03, 2017, 22:23:24
Cytat: spitygniew w Kwiecień 03, 2017, 21:58:58
Cytat: マシオZresztą Białorusini nazywali się Litwinami do XX wieku.
Ale Rusinami też. Pierwsze było tożsamością językową, drugie regionalną. To i to niewiele ma wspólnego ani z dzisiejszymi etnosami, ani z organizmami państwowymi.
Czym dowodzisz prawidłowości mojej tezy o starolitewskości jako czymś ponad-etnicznym. Nie zmienia to także faktu iż ziemie obecnej Białorusi zwane były niegdyś Litwą.
CytatZresztą dziwne by było wyobrażać sobie że taki mały naród (2,5 miliona dzisiaj w Mongolii) miał kiedyś taką wielką rzeszę...
Jeśli to aluzja do tego, że Bałtowie podbili Słowian to jest ona błędna z racji, że większość ziem obecnej Białorusi weszła w skład WKL poprzez pokojowe umowy lub mariaże, a o samych początkach Litwy wiadomo niewiele.

W każdym razie jest to temat o języku, nie historii, więc może skończmy ten offtop. :)
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Kwiecień 04, 2017, 17:44:25
"Lietuwiski" czy "lietuwski" brzmią okropnie i pretensjonalnie. Pisz bałtolitewski, jeśli nie chcesz pisać po prostu litewski. Taka moja mała prośba.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 04, 2017, 17:52:24
Cytat: Toyatl w Kwiecień 04, 2017, 17:44:25

"Lietuwiski" czy "lietuwski" brzmią okropnie i pretensjonalnie. Pisz bałtolitewski, jeśli nie chcesz pisać po prostu litewski. Taka moja mała prośba.
Dobrze, może faktycznie bałtolitewski brzmi lepiej. :)

Odzew Tadeusza Kościuszki do Litwinów (z uwagi na jego pochodzenie pewnie w znaczeniu ponad-etnicznym?) wzięcia udziału w powstaniu z tej (http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/1794-04-30.htm) strony (1794) (Slawizmy pogrubione, zaznaczałem je na oko, więc mogą być błędy. Nie zaznaczałem słów jak Diewa o innym znaczeniu w słowiańskich.):

ACISZAUKIMAS

RODOS NAYDIDZIASIAS NARADAUS LETUWOS UNT WISOS
GASPADORIOS, KATRIE GIWIANA ULICZIOS, y MIE-
SIETIELOS
UNT WISOS ZIEMIES LITUWOS.

WAyna stroszna Lituwoy! Maskoley mums ją pyrm dwieiu mietu użsakia Zdrayte Tewikszcios ju inwiedie, słabasty su niewiernasti musu sulączyta, buwa prytłumita, dabar pryspaudimas, yr nieniewela stroszna, prymusia mus isa sunkios niewalos acistot drusiey, y jos Niepretelos musu iszgurdint. Kur eyna ant wisu szcziesties, ar prapolima tenay pamaciie, yr ratunkes ligiey wysim prigul.

Pablagasławija Diewas siłoy, yr atwogoy Giwiantojoms musu Karaiistes: jau Krakawas, Warszawa, yr Wiłnas, czysti nu Maskolu, iau wisos iszpiowie drusi musu Zołnierey, tu miestu żmonau, artimieju Uliczu Gaspadorey, wirey, yr Motieres – Sugauti Generołay Maskwos, Armatas ju, karunas, striełbu dowgumas, pinigu, yr wisokiu gieribiu, powiantu, yr kiek tuksztanciu niewalniku sugautu, o użmusztays żiamia ira abdinkta; aptureje patieku, yr dziauksmu uż krywidos niekałtu Narodous, Iszbiega atliki Maskoley; isz ta piktuma giełaziu yr ugniu pustit pradieja musu Ziamia; jus artojey Broley pabeykit tu waynu drusiey, kurę Załnierey, Bajorey, yr Mieszczioniey pradeje adwozney.

Pamiaskim uwaziott ant rożnastis stonu, Zmonies esma wisi ligi, bo wisi ant tos paczios żiamias giwianam; Krauju Zmoniu musu nie prietieles pile, Gieribies yr namos diagina; ach diel Diewa! ratawokiemes kas kayp gali! ginkim giwieniama sawa kożnas! Tiewos, Brolos, yr Sunos jusu, niemiłasirdingas Maskolus muczyia, kamoja, yr użumusza – Weykialey! Tiewos jusu diku Kaźokay bada yr kapoja! Motinas jusu, Siesieros, Mergas, yr Prietełkas Tironey Załnierey iszwiada, tusa, yr muczyia! keyp można Iszmanit; Zmonias Waykus jusu, yr kudikus ka maziausius ant dzidu pikti Kazokay nieszojo, yr draska! żuriekiet Sunaytey! ant krowia niekałtey prelata sawu Tiewu; żurekt Wirey, ant krawjn, yr smierties sawu Gimmiu, yr Familijos; żiurekit żmonies ant akrucieństwa Tyronu. Pażarey yr ugnios strosznas iszwisu szalu, diagina Maskoley Uliczos, miestos, miestelos, yr Karczamas! plesza, yr Ima, geyszina wisus żmonies giwiananczius sodosie, miestosie, yr Dwarosie. Kurogi Duszias yr szyrdies nie plesza geylistes! ziurintiem ant wisokios ugnios, yr pażaras Trobu niekałtey użdiagintu, ant uliczu iszgubitu; pakoley runkas turesit surysztos! pakol miłasiurdistie niereykalinga aniems rodiste! pakoley sowsiemis akimis, yr abnumirusy Dusia łayukanty smiercia, nu pasuitysiu nieprietelu Maskolu yr nie milas yrdingu Kazoku! Ginkieties żmones nuog nepretelu Tiewiszkos musu giwenyma jums imt norete, teyp jums prysaka Prowa Naturas. Ginkieties żmones nuog nieprieteli, kurie giwentojus jusu i sunki niewali troksztt imty, teyp jums prysaka daryty pagiwenymas tarp sawys! żmonys wysy yr artojey jus Broley musu, kuriu su krauyju prakayktu, yżdyrpta ziamia ciełay Karalistey duoda żywnasty imkiety isz tarp sawies macnius Waykielus duokiet anyms striełbas irakas, dzidas, dalgius bardisius, abswadyngtus yr kad tyktay galet rasty, ant użmusieyima sawa nieprietelu. Isykłauskieti kuriu kielu yr par kokia kruma, upę, tyłta, komsza eyna niepretelu użłayskiet medis kielos, deginkiet isz-wysu szalu, myszka; kur tyktay galet atrasty. Pilnawokiet ant kielu Kazokus ant rabunku yr sudegima jusu iszsiustus. Tegul prepuł neprietelus akrutnas, ne gayle kieties krauja jusu Tyronu: kurie namus dagioja, o waykus nekałtus kamoja, yr użmussa.

Palekiet namosy abo krumusy uszsleptus tus tyktay, kurie gałet iszdyrpt ziemę yr nżsiet dyrwas: o kiety wysy, kurię tyktay galet imkieties uż kierwio uż dalgio, uź dzida, strielba, yr wysokiu naredziu. Del Diewa ginkiet yr ratawokiet sawa Tiewiszkie, wienay acharnikus sunskiet, an bałsa wayska musu Karalistes, kursay tayp dydela daykta padary su pamaciu Diewa, Wilnuy, jog mums jau wartus pyrmos walnastys atwiery, yr Konstytucya trecios dienos Moja, kuria jums swabada yr wałnasty ustanawyia, sugrąźynty pastauawija, kiety namusy, Dwarunsy kiettes, yr łączykietes su Bajorays, Szlachtas atwożnays, o kłausydamy wyrszynibes su paredku yr bayme Diewa uższokiet kiela Neprietelu, kur tyktay galet. Naykinkiet tus neprietelus, kayp yszmanidami.

Diewas yra su jumis Broley mili, sprowa musu giera wałnasty mumis duoda, o neprieteley noreją mums yszpleszty, paredka giara ziamoy musu nepryleyda, Ponus gierus yr nekałtus ynewala ima, yr tajemnay yszweża, żałnierus musu yszgaynioty yr strełbas yr szoblos atimty konecznay nore, puszkas użgrebty, yr Skarba cieła. Padotkus musu yszgaysinty o nepretelems mnsu yr zdraycoms kurey iwedze Maskolus y musu Karalisty ataduot kanecznay nore, Granicias musu Maskoluy użwazia. Ziemia musu be Waynas yr nekaltay atime, o kitus musu Susiedas ant supleszyma musu Karalistes pabudyie, o dabar ugniu yr Mieczu wisus yr wisur gayszyua. Ratawokieteys Broley! Ginkieteys Gaspadorey! spakaynastis jusu jau jeimis neka nepadarys, tegul atwoga jusu Nepretelu gabije, musza yr naykina.

Jus Uradnikay, Ekonomay, Waytay, Ławnikay, kad tyktay tą Raszta atimsit prisakom jumis abznayminti wisims Gaspadorems kad wysy butum gatawy muszty neprntelu dokiet żmonyms strełbas, dzidas, dalgies, yr patys bukiet wisims do atwogas prykłodu.

Kas nebus sumumis bus, nepretelu sawa żiemes! neira dabar Partyos yr surynkima kitus szales kas tyktay partyas darys yr nenoreys su tykrays yr gierays gaspadoreys wienibeys tureti bus pakorotas, ant szubienicios. Ginkites żmones nuog nepretelu, ginkites kiek tyk jusu silos tureset, kiek tyktay galeset; ginkietes nuog pagonu nepretelu, kursay namus dagin, źmonis użmusza. Geribe płesza yr naykina yr nieka niepalikta tyktay ziamie yr akmy. Saugokitiesi zdraiciu Tewiksztos, o kada kokios żyniosete abznaymikiet wiresnybey atweskiet ant suda, kuris anus uukarios. Ginkiet o żmones żywatu sawa. Tiewos Brolos yr Artymos sawa, a je neginseses, Nepreteles pagonas, atyms jums giwenyma

Wałnastis yr miłas pagiwenimus jumis yr waykams jusu ira prigatawota. Muszkimos wysi su nepretelu, a imkimes yr Giełbiekiem wienas kita. Jau peskutinis dabar ira terminas yr cziesas ar muszemtis, giwenty wieroy Szwentoy su wałnasty, arba nemuszyntems prapolty su musu Karalisty yr su słowu. Tas Rasztas duotas ant Sessos Narodaus musu Rados Naydydziaysos, Miata 1794 Kwietnia 30 dnia.

Jozefas Niesiołowskas Wajewoda Nawagradzkas.
Benedyktas Marikonis Pisaris W X. Litt:
Stanisławas Mirskas Pisaris W X Litt:
Michałas Braśtawskas Storaśta Minskas
Dominikas Narbutas Wayskas Lidzkas
Michałas Grabowskas Kaniuszas W. X. Lit:
Stanisławas Waławicza Podkamarios Rzeczyckas
Mikołłas Sabba Chreptowiczas Marszałkas Oszm:
Walentas Goreckas Wayskas Wileń:
Benedyktas Karp Charunżas Upitskas
Antanas Lachnickas Wice Prezydentas mieśta
Wilnas.
Kajetonas Nagurskas Charużas Pttu Szawlas
Thadeuszas Wysogierdas Ziamias Wilna
Mikałojus Murawskas
Rasztynikas Wayskawas
Kunigas Martynas Poczobutas Rektarys A. Wilen.
Kunigas Michałas Karpowiczas Archydyak: Smol:
Samuelas Korsakas Pułkownika W. X. L.
Jurgis Białopietrawicza.










L. S.

Tado Kosciuškos sukilimo (1794) lietuviškieji raštai / paruošė Juozas Tumelis. Vilnius: Žara, 1997, p. 12-13. – (Historiae Lituaniae fontes minores; 1).

Wgl. tutaj (http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/) i tutaj (http://nbdb.libis.lt/detailedSearch.do?filter.area2=22&doSearch=1&doCheck=1&searchSource=1&idsDidFind=&saveFilters=true&saveParameters=false&mainFilterArea=true&resId=) zbiór tekstów w liet. przed reformą.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. lietuwiskim przed anty-polską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Kwiecień 14, 2017, 14:23:04
CA
Całość - Cielibe
Cały - Ciełas
Car - Didis kunigayſztis
Carogród - Kanſtantinamieſte
CE
Cebula - Suogunas/ale we współczesnym żm. Cėbolė/cėbolis/cėbūlis
Cedr - Cedras
Cedrowy - Cedrinis
Ceglasty - Rudas (od pol. rudy?)
Censor ksiąg - Perzwalgitoias knigu
Cerkiew - Gudu (Gudas - Rusin, od Gotów?) bażnicia/we współczesnym liet. i żm. Cerkvė
Cesarski - Cieſoriſzkas/Cieſoraus
Cesarstwo - Cieſoriſte
Cesarz - Cieſorius
Cesarzowa - Cieſorienie
Cętka - Ceta
Cetno licho/gra - Ceta/lika
Cewka nići - ſzeiwa (?) (pol. szew?)
CH
Chałupa - Kiźie (?) (pol. chyża, rоs. хыжа?, przejście "k" w "ch"?)
Chart - Kurtas (?) (przejście "k" w "ch"?)
Chędożę - Apkuopiu/ſzweyćiu (możliwa sakralność w bałtyckiej rodzimej wierze?)/ſzłuoiu
Chędożenie - ſzweyteias
Chędożyciel - ſzweyteias
Chętnie - Su (biała plama) nuoru/nuośirdźiey (?) (pol. serdeczny?, kalka z pol. miłosierdzie?)
Chleb pszenny - Duona kwietiene (lit. кветка?)
Chłod - Weſa (pol. wiatr, lit. вецер)
Chłodno - Weſu
Chłodny - Weſus/atauśis
Chłodzący - Weſinus
Chłodzę - Weſinu
Chłop - Mużykas (lit. мужык)
Chłopowicz - Mużykaytis
Chłopski - Mużikiſzkas/mużiku
Chłopstwo - Mużiku ſueyga/mużikiſte
Choć/choćia - Acz
Chorągiew kościelna - Karuna (ukr. корогва?)
Chorągiew woienna - Kariozine (ukr. корогва?, pol. znak?)
Chorąży - Zinkłaniaſzis kareywiu
Chowam - Laykau/pakopiu (pol. pokopię?)/izdemi/peniu/mitinu
Chropoce - Skrebiu (pol. skrobać)
Chrobor - Skrebeimas
Chronie sie - Łynkiuoſi/ſaugaſi/ſerguoſi (pol. strzec)
Chropawo - Skraiudu/rupu/kraupu
Chropawy - Skriaudus/rupus/kraupus
Chropowaćieie - Skraudu/rupu tumpu
Chrost - Krumay (?)/kruminas (?) (przejście "ch" w "k"?)
Chrzan - Krienas (przejście "ch" w "k")
Chrzszcze - Krikſztiju
Chrzćićiel - Krikſztitojas
Chrzćilnica - Krikſztinićia
Chrzćiny - Krikſztinos
Chrześćianin - Krikśćionis
Chrześćiaństwo - Krikśćioniſte
Chrzęstka - Krimzłe (przejście "ch" w "k"?)
Chrzęstkowaty - Krimzłetas
Chrzest - Krikſztas
Chustka - we współczesnym liet. nosinė (pol. nos)/servetėlė
Chustka do nosa - Skarełe noſieſp
Chwale co - Giriu/ſzłowinu
Chwaścieie - Ażużelu (pol. zioło)/ſtimbiuoſi/ingſtiebu/iſzaugu
Chwaśćisty - Żolingas
Chwast - Żolininas/ we współczesnym żm. i liet. Piktžuolė/Piktžolė (lit. пустазельле)
Chytrość - Kitribe (przejście "ch" w "k")
Chytry - Wiłtawilis/kitrus
CI
Ciasto - Taſzła (przejście "c/ć" w "t")
Cieciorka ptak - Tetirwa
Cięciwa - Tetiwa
Cieczenie - Tekieimas
Ciekący - Tekus/kiauras
Cieke - Teku
Ciele - Telas
Cielećina - Teletina
Cielęcy - Teletinis
Cielna krowa - Telinga karwe
Ciemierzyca - Ciemerey/kilcibaras
Ciemność - Tumſibe/tumſa/patumſes (ros. темнота)
Ciennik - Ażudynkte nuog świeſos/świeſadynkte
Cierpkość - Kartibe (?)/aytribe
Cietrzew - Teterwinas
Ciosany kamień - Izkałtas akmuo
Ciotczany - Tetułena/tetułenas
Ciotka po matce/po oycu - Tetułe/Cetułe
Cisawa farba - Rudas kroſiłas
Cisza iest/ćiszeie wiatr - Lowes weias/metes oras/tiłus (?) oras
CM
Ćmi się - Timſta
Cmyntarz - Szwintorius
CO
Codźień - Kas diena
Codźienny - Kasdienis
Córka - Dukte (lit. дачка)
CU
Cuchnę - Kwepiu piktay/ſmirdu
Cud - Zinkłas/praiowas/ſtebukłas
Cudotwórca boski - Zinkładeia/zinkładaris
Cudtworność - Zinkładariſte prigimta
Cudowny - Praiowingas/żinkłingas/ſtebukłingas
Cudzoźiemieć - Swetimaźiemis
Cug koni podwoyny - Dwayli
Cug wody - Wundenio wedimas
Cukier - Nindriu medus (pol. miód)
Cukruie - Ażudarau niudrios medum
CW
Cwielich (prosta tkanina lniana) - Drobe (łuż. draby, mor. zdraby) rinktine
Ćwierć - Kietwierta dala
Ćwierćiowy - Kietwirtinis
Ćwikła - Swikłas
CY
Cyc u niewiast - Krutis (?) (lit. грудзі?)
Cyfra - Zime/O litera
Cygan - Cygonas
Cymbał - Sunkley/Cymbałas
Cyna - Cina
Cynamon - Ziewie medelo cynnamomo
Cynobr - Cynabras
Cynobrowaty - Cynabro krośiłas
Cynowy - Iż cinos/cininis
Cyprys - Cypryſas
Cyprysowy - Cypryſinis
Cyranka - Krikłe (pol. Krzyżówka?)
Cyrkiel - Apreſztuwas (?) (pol. przestawiacz?)
Cytra - Inſtrumentas gieſminiku
Cytrysta - Citrazaydis/unt citros zaydźius
Cytr drzewo - Cytras
Cytrynowy - Cytrinis
Cytryn owoc (cytryna) - Abuolis (obolis - jabłoń)/wayſius cytrinis/we współczesnym żm. Cėtrėna
CZ
Cząbr ziele - Ciobray
Czaczko - Cecełes wayku
Czapka - Kiapure (ros. кепка)
Czapnik - Kiapurnikas
Czara - Cierka
Czarnoksięska nauka - Zinia iuodakniginiku
Czarnoksięski - Iuodakniginiku
Czarnoksiężnik - Iuodakniginikas
Czarowanie - Ciuſtay (pol. ciota?)/nuoday
Czarownica - Ciuſtinikie/nuodinikie
Czarowniczy - Ciuſtiniku
Czarownik - Ciuſtinikas/nuodinikas
Czart - Welinas (Weles - Słowiański Bóg zaświatów, magii, handlu, władca Nawi, Welinas - Bałtycki odpowiednik o nieco mniejszym znaczeniu, zobacz cz. idi k velesu za moře - idź do diabła)/Piktas/u Mażwidasa Cziartas
Czartowski - Weliniſzkas
Czaruie - Ciuſtiju
Czary - Ciuſtay/nuoday
Czasem - Kartays/nekadu (pol. niekiedy?)
Czaszka głowy - Kiauſzas gałwos
Czech - Ciekas
Czechrze/czochrze wełne - Karſzu wiłnas/kiedenu
Czeladnik - Darbinikas (pol. drabina) śieyminos/śieymininis
Czeluść u pieca - Kakta piećiaus
Czepek - Ciepćius
Czerwcowy - Kirmelu (?) (przejście "cz" w "k"?) meneſio
Czerwiec - Kirmelu (?) menuo
Czerwienie - Rauduoninu (pol. rudy)
Czerwienie sie - Raudanuoiu
Czerwonawy - Raudonakas
Czerwoność - Raudonibe/rauduonumas
Czerwony - Raudonas
Czosnek - Ćiesnakas
Czterdzieśći - Kieturios desimtis
Czterdzieśći kroć - Kieturios desimtis kartu
Czternaście - Kieturolika
Cztery - Kieturi (lit. чатыры)
Czterydniowy - Kieturiadienis
Cztery kroć - Kieturis kartus
Czwartek - Cietwiergas (lit. чацьвер)
Czwarty - Kietwiertas
Czworaki - Kietweriopas
Czworako - Kietwieriopay
Czwornasob - Kietwieriopay daugieſu
Czworogranisto - Kietwirtuotay
Czworogranisty - Kietwirtuotas
Czworogłowy - Kieturiagalwis
Czworonogi - Kieturiakuois
Czwororęki - Kieturiarunkis
Czworoszczepny - Kietwierey ſkałus
Czynsz - Ciżie (?)/dokłe
Czynszownik - Ciźinikas (?)/doklinikas
Czynszowy - Ciźinis (?)/doklinis
Czyście - Ciſtay/graźiey
Czyściec - Szweyćiunciu ugnis (pol. święty ogień)/Nupertine dusiu
Czyscowy - Szweyſtinis
Czystość powszechnie - Apſzwasta (?)/apkuopa
Czystość cnota - Neiżagas/nepatepte/ſzweyſtibe
Czysty - Neiżagtas/ćiſtas
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 06, 2017, 00:46:58
DA
Daie - Duomi (?)
Data - Diena kurioy łakſztas ira raśitaś Wilnuy
Dawca - Daweias/dutoias
Dawny - Senas/wetuſzas (ros. ветош - wszystko stare)
DE
Dech tchnienie/duch - Kwapas/dwaſas
Dekret - Dekretas
DL
Dla tego - Delto/drinto/to del/todrin
Dłoń - Płaſztaka/we współczesnym liet. także ranka/delnas
Dłoń spodnia - Dełnas
DO
Dobywam miasta - Imu/gaunu mieſta
Dochodze - Daeydineiu/Iſzkunku
Docisnąć się - Daſiſpauſt
Dodaie - Daduomi (?)
Doglądam - Priweyźdźiu (pol. wejzrzę?)
Dogrzewa mi słońce - Kaytina mi ſaułe
Doie - Melźiu/łaydau karwes
Doł - Duobe (?)
Dołkowaty - Duobetas (?)/dubus/kraupus
Donosze co - Nuneſzu (?)
Dopiero - Dabar (pol. doba)/dabartel
Dorabiam czego - Dadirbu/baygiu darbu (?)
Dorastam - Daugu (?)/uzaugu
Doświadczam kogo - Meginu/daſitiriu (?)
Dowarzam - Dawerdu
Doważam - Daſweriu (?)
Dowód - Priſeka (?) (pol. przysięga?)/parodimas
Dowodny - Dawiadamas dayktas/priſekimas
Dowodzę - Priſektinay parodźiu/priſeku ku kami
Doyna krowa - Melźiama karwe
Doyrze/dobrze widzę - Nuregiu/regiu świeśiey (pol. świeciście?)
Dozor/doglądanie - Priwayzda
Dozorca/doglądacz - Priweyzdetoias
Dozorny - Priwayzdus/priweydźius
DR
Dranica - Drekſtine (?)/płeſztine łynta
Drapanie - Draſkimas (?)
Drapie co/dre - Draſkau/płeſzau
Drapiestwo/drapież - Draſkimas/płeśimas/nuopłeśia
Drapieżca - Draſkitoias/płeſitoias/draſtus
Drapieżność - Nuodreſkis
Drobiazg - Maylus (pol. mały?)
Druk - Iżſpaudimas literu
Drukarnia - Iżſpauſtuwe raſzto (pismo)/literu
Drukarz - Iżſpaudeias literu/raſzto
Drukuie - Iżſpaudziu raſztu/knigas
Dryiakiew/sok przyprawny - Sunka unt wayſto
Drużba - Wienawardis (pol. warta?)/byn drawardis
Drżący - Drebus
Drżę - Drebu
Drzemanie - Snaudimas (pol. sen)/ſnaudulis
Drzemie/napadł mie sen - Snaudźiu
Drżenie - Drebulis (?)/drebeimas (?)
Drzwi/weśćie - Duris/unga
DU
Duch/rozumna bez ciała rzecz - Dwaſas/dwaſia
Duchna (nocna czapka podbita puchem) - Naktine iż płukſnu kiapure
Duchowieństwo/stanu duchownego ludzie - Kunigu ſtono żmones/dwaſingo giwenimo draugie/dwaſingiſte
Duchowny - Dwaſingas/dwaſiſzkas
Dudek - Kukutis/ ale we współczesnym żm. także dodotis
Dukam/trąbie w róg - Ragu trubiju
Duma - Gieſme kareywiu (pol. krew?)
Durszlak - Koſztuwis marinis (pol. morski)/giełażinis
Dusza/duch - Duśia
Duszyczka - Duſziełe
DW
Dwa/para - Du (?)
Dwa dni - Dwi dieni
Dwadzieścia - Dwi deśimti
Dwadzieścia kroć - Dwi deśimti kartu
Dwa funty - Du (?) funtu
Dwa kroć - Du kartu
Dwanaście - Dwilikia
Dwanaście kroć - Dwilikia kartu
Dwieście - Du śimtu
Dwieście kroć - Du śimtu kartu
Dwoiaki/dwoisty - Dweiopas/dweiokas
Dwoiako - Dweiopey/dweiokay
Dwoie/dziele na dwie częśći - Ing dwi dali ſkiriu/dweinu
Dwoistość - Dweiſte
Dwór - u Kościuszki Dwaras (?) (występuje w formie Dwarosie)
Dwór we wśi - Dwarćius
Dwudźiesty - Dwideſimtas
Dwusetny - Duśimtinis
DY
Dym - Dumay
Dymny - Dumays kwiepius
Dyszący - Dwaſuoias
Dysze/dycham - Dwaſuoiu/kwepuoiu
DZ
Dziad/oycow abo matczyn oyćiec/dźiadek - Diedas
Dziadowski - Diedinis
Dziczeie - Iżdikſtu
Dźieci innych zwierząt - Waykay zweru
Dźiegieć - Degutas
Dźieiow księgi - Knigas weykału/hiſtorios
Dźięka/dźiękowanie/dźiękczynienie - Dekos/Dekawoimas
Dźiekuie - Dekawoiu
Dźielca - Daliwa (?)/delćius
Dźień - Diena
Dźienny - Dieninis
Dźiesiątek żołnierzów - Deśimtetas
Dźiesiątnik - Deśimtinkas
Dźiesięcina - Deśimtine
Dźiesięć kroć - Deśimti kartu
Dźiewka/Panna - Ponna
Dźiewictwo/panieństwo - Mergiſte/ponniſte
Dźiewięć/dźiewięcioro - Dewini
Dźiewiętnaście - Dewiniolika
Dźiewierz (brat męża) - Dieweris
Dźieża/koryto do ciasta - Łowis/dieſzka (?)
Dźiki - Dikas
Dźikość - Dikibe
Dziś - Sindienu
Dźisieyszy - Sios dienos
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Maj 06, 2017, 14:48:47
Nie chcę być upierdliwy, ale niektóre z tych słów to prawie na 100% nie są slawizmy, tylko są odziedziczone ze wspólnego prajęzyka, np. dūmas, dabar, diena, karvė, du, dėl(to)... Aczkolwiek lista bardzo ciekawa.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 06, 2017, 15:03:45
Pisałem już wcześniej, że nie mam dostatecznej wiedzy by wiedzieć na 100% co jest slawizmem, a co nie, dlatego pogrubiam i slawizmy i słowa rdzennie bałtosłowiańskie. :) Zresztą masz to wypisane nawet w legendzie na pierwszej stronie. Że też ponownie zacytuję:
CytatPogrubienie - Slawizm/słowo rdzennie bałto-słowiańskie/Słowo niesłowiańskiego pochodzenia ale zapożyczone z j. słowiańskich
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 08, 2017, 19:52:51
E
(U Szyrwida brak wyrazów na "E")
Efekt - we współczesnym liet. Efektas
Egoizm - we współczesnym liet. Egoizmas
Egzamin - we współczesnym liet. Egzaminas
Ekonom - u Kościuszki Ekonomas (?) (występuje tylko w formie Ekonomay)
Ekonomia - we współczesnym liet. Ekonomika (lit. Эканоміка)
Ekran - we współczesnym liet. Ekranas
Eksport - we współczesnym liet. Eksportas
Elastyczny - we współczesnym liet. Elastingas/elastinis
Elegancja - we współczesnym liet. Būdas/maniera
Elektryczność - we współczesnym liet. Elektra/zaś w żm. Alektra
Element - we współczesnym liet. Elementas
Emerytura - we współczesnym liet. Pensija (lit. Пэнсія)
Emigracja - we współczesnym liet. Emigracija
Encyklopedia - we współczesnym liet. Enciklopedija/zaś w żm. Encikluopedėjė
Energia - we współczesnym liet. Energija/zaś w żm. Energėjė
Epidemia - we współczesnym liet. Epidemija
Epoka - we współczesnym liet. Epocha
Etyka - we współczesnym liet. Etika
Ewangelia - we współczesnym liet. Evangelija

Starałem się coś poszukać, niestety na "e" są w zasadzie same słowa brzmiące tak samo w praktycznie każdym języku..
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 08, 2017, 20:51:28
Myślałeś o tym, żeby tę listę sporządzić raczej na wiki, być może z jakimś głębszym wywodem na ten temat? Przepisywanie słownika wydaje mi się dosyć bezcelowe.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 08, 2017, 23:05:20
W sumie nigdy nie dodawałem nic na żadną wikipedię, więc nie za bardzo jestem z tym obeznany. Czy dodawanie nowego artykułu to czynność sprawiająca jakieś wielkie trudności?
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 08, 2017, 23:12:01
W żadnym wypadku, a dla tego typu zestawień, to nawet praktyczniejsza forma przedstawiania informacji. Podejrzyj sobie Dynozaurowy przegląd pruskich toponimów, względnie strony zaczynające się od "Słownik:". Jak ktoś jest nieprzyzwyczajony, to nasza Wiki nie posiada wizualnego edytora, ale Wikikod jest raczej dosyć łatwy.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 08, 2017, 23:15:26
W takim razie jak tylko skończą się matury spróbuję przenieść to co zrobiłem do tej pory na wiki i od tej pory tam ową listę aktualizować. : )
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 24, 2017, 00:12:07
Od teraz wszelkie zmiany będę dodawał tutaj (http://jezykotw.webd.pl/wiki/Wykaz_slawizm%C3%B3w_i_ba%C5%82toslawizm%C3%B3w_w_j._staroba%C5%82tolitewskim).
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 26, 2017, 16:14:56
Znalazłem ostatnio dwa słowniki niemiecko-bałtolitewskie z roku 1730 i 1800. Wątpię czy sam z nich skorzystam z uwagi na mój kompletny brak umiejętności co do języka niemieckiego (a i czcionka nie pomaga) ale może komuś się przydadzą.
Słownik Fryderyka Wilhelma Haka (http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/VUB/VUB01-000484942).
Słownik Krystiana Gottlieba Mielcke (http://www.epaveldas.lt/recordDescription/LNB/C1R0000047249).
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 31, 2017, 19:31:34
Właśnie udało mi się znaleźć słowniczek dzukijsko-bałtolitewski. (http://banga.tv3.lt/lt/2content.content_view_diary_other/1185699.67231-=(1228079899) Oczywiście dominują w nim slawizmy i co ciekawe bardzo często identyczne słowa z dialektu dzukijskiego znaleźć można w dialekcie żmudzkim co dowodzi jak bardzo nieudolna i paranoiczna była ta pseudoreforma języka literackiego.
Tytuł: Odp: Slawizmy w j. bałtolitewskim przed anty-słowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Lipiec 11, 2017, 18:57:20
Znalazłem kolejny już słownik sprzed owej nieszczęsnej reformy, tym razem bałtolitewsko-rosyjsko-polski autorstwa Antona Wasilewicza Juszkiewicza. Użyję go w pierwszej kolejności gdy skończę Szyrwida. Chociaż występują tu już czeskie znaczki, dalej istnieją slawizmy, które we współczesnym języku zostały już usunięte. Jeśli ktoś ma zamiar przejrzeć:
Część A-Dż. (http://www.epaveldas.lt/vbspi/biRecord.do?biRecordId=25160)
Część E-J. (http://www.epaveldas.lt/recordDescription/LNB/LNB0261F48F_12)
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Wrzesień 22, 2017, 02:15:45
Przetłumaczyłem wszystko na język litewski (białoruski). Od tej pory będę kontynuował wykaz w wersji trójjęzycznej. Myślę, że będzie to ciekawe porównanie podobieństw i różnic tych trzech bliskich sobie języków. :)
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Grudzień 03, 2017, 02:14:13
Znalazłem słownik z chyba najbardziej zeslawizowanego okresu bałtolitewszczyzny. :) Dodatkowo bonus bo w aż czterech językach: Bałtolitewsko-łotewsko-polsko-rosyjski słownik Mikoły Mieżynisa (http://www.epaveldas.lt/vbspi/biRecord.do?biRecordId=25036)
Widzę też, że są jednak słowniczki gwarowe, niestety nijak dostępne ale i to co już mam chyba powinno starczyć na obszerną rekonstrukcję.
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 11, 2018, 23:47:08
Jeżeli chodzi o niemieckie słowniki, to dorzucę jeszcze to.

Słownik Kurszata - [A-K] (http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000119062) i [L-Z] (http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000119063). Jest o tyle przydatny, że jest niemiecko-litewski, a więc wiadomo czego szukać (gorzej jest ze słownikami odwrotnymi - kiedy musisz nierzadko szukać na oślep).

Tutaj jeszcze coś mniejszego (http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000123183) (również niem.-lit.)

A tutaj jeszcze taki duży (http://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/C1R0000047335), litewsko-niemiecki. Tylko ma jedną wielką wadę - jest ułożony ni w chuj nie alfabetycznie xDDDDDDD Nie wiem, co to ma kurwa być, nie ogarniam.


W ogóle, pamiętam że jeszcze kiedyś widziałem jakiś bardzo stary słownik (podobny do Szyrwida, też chyba kilkujęzyczny), tylko nie pamiętam, czy był polski, czy niemiecki... W ogóle, jedyne z niego co pamiętam, to że Gdańsk był tam nazwany po litewsku Danskas (a to dlatego, że szukałem w nim toponimów). Niestety, nie jestem w stanie go odszukać ani przypomnieć sobie jaki miał tytuł/autora.
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 11, 2018, 23:56:17
Dzięki ale ja niestety po niemiecku niczawo nie panimaju :( Także mogę jeno skorzystać z Szyrwida, Mieżynisa i Juszkiewicza no ale może ktoś inny skorzysta.
Edit: Znalazłem ten Danskas :P Tu (https://books.google.pl/books?id=VxQ1AQAAMAAJ&pg=PA71&lpg=PA71&dq=Danskas&source=bl&ots=D4sMfgxXx2&sig=DtjucyjHhz_MwPGjsEjkCzXdCy0&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjAiqiUs-XZAhWGhSwKHVwkCEA4HhDoAQhUMAY#v=onepage&q=Danskas&f=false) i tu. (https://books.google.pl/books?id=md9EAAAAcAAJ&pg=PA171&lpg=PA171&dq=Danskas&source=bl&ots=--fipq6d-f&sig=mo2-IpYvl7g4LJccxcvTEqUr_6o&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjAiqiUs-XZAhWGhSwKHVwkCEA4HhDoAQhYMAc#v=onepage&q=Danskas&f=false)
Edit2: Dobra widzę, że nawet nie tłumaczy się tak źle ten niemiecki na necie. Dodałem na szybko Eucharystię z tego krótkiego. Na pewno przejrzę ale to dopiero po tych słowiańskich więc może i za parę lat.
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 12, 2018, 10:08:53
Cytat: マシオ w Marzec 11, 2018, 23:56:17Edit: Znalazłem ten Danskas :P Tu (https://books.google.pl/books?id=VxQ1AQAAMAAJ&pg=PA71&lpg=PA71&dq=Danskas&source=bl&ots=D4sMfgxXx2&sig=DtjucyjHhz_MwPGjsEjkCzXdCy0&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjAiqiUs-XZAhWGhSwKHVwkCEA4HhDoAQhUMAY#v=onepage&q=Danskas&f=false) i tu. (https://books.google.pl/books?id=md9EAAAAcAAJ&pg=PA171&lpg=PA171&dq=Danskas&source=bl&ots=--fipq6d-f&sig=mo2-IpYvl7g4LJccxcvTEqUr_6o&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjAiqiUs-XZAhWGhSwKHVwkCEA4HhDoAQhYMAc#v=onepage&q=Danskas&f=false)

Tylko, że to jest po łotewsku...

A z tego, co pamiętam, to na pewno było w jakimś słowniku litewskim. Wydaje mi się, że był tam polski, litewski, niemiecki i chyba coś jeszcze (rosyjski? łotewski?). Był podobny konstrukcją do Szyrwida. Ale za cholerę już nie pamiętam, gdzie go widziałem.

Cytat: マシオ w Marzec 11, 2018, 23:56:17Edit2: Dobra widzę, że nawet nie tłumaczy się tak źle ten niemiecki na necie. Dodałem na szybko Eucharystię z tego krótkiego. Na pewno przejrzę ale to dopiero po tych słowiańskich więc może i za parę lat.

No, ja też po niemiecku słabo, ale jak chcę znaleźć jakieś jedno słowo, to zwykle nie ma problemu. Najpierw sprawdzam po niemiecku i szukam (oczywiście jeśli słownik jest z niemieckiego albo ma rozpoznany tekst). Z tem, że na te niemieckie słowniki litewskie trzeba na tyle uważać, że zaświadczają one na ogół język małolitewski (pruskolitewski), co z jednej strony jest ciekawe, ale z drugiej - jest to odmiana specyficzna, różniąca się od tej litewszczyzny używanej w zaborze rosyjskim (głównie w warstwie słownictwa, gdzie było mniej tych slawizmów [o które nam się przecież rozchodzi], za to było trochę germanizmów, nieobecnych gdzie indziej).
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 12, 2018, 15:43:31
Jak po łotewsku jak po bałtolitewsku. Danska jest po łotewsku i widnieje na samym początku, czy nie nasuwa to wniosku, że to właśnie minimum trójjęzyczny słownik?
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 12, 2018, 16:25:40
Mylisz się, Lettisch znaczy łotewski.

Tam, gdzie masz dalej "Danskas" to jest po prostu użyte w zdaniu - inny przypadek.
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Marzec 12, 2018, 16:29:18
Akurat wiedziałem, że Lettische to łotewski, jeno myślałem, że może bałtolitewski funkcjonuje tu jako dodatkowy język ale jak widać znowu dała o sobie znać moja ignorancja co do łotewskiej odmiany, mój błąd.
Tytuł: Odp: Slawizmy i bałtoslawizmy w j. bałtolitewskim przed antysłowiańską reformą.
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Czerwiec 06, 2018, 21:11:40
Znalazłem nowe żmudzkie słowniczki dostępne do przejrzenia w bibljografji (http://jezykotw.webd.pl/wiki/Wykaz_slawizm%C3%B3w_i_ba%C5%82toslawizm%C3%B3w_w_j._staroba%C5%82tolitewskim#Bibliografia), ponadto zacząłem tłumaczenie wykazu na język litewski (biał.) (http://jezykotw.webd.pl/wiki/Be-tarask/%D0%A1%D1%8C%D0%BF%D1%96%D1%81_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%9E_%D1%96_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%9E_%D1%83_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%83%D0%B2%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B5)