Magyar

Zaczęty przez Wercyngetoryks, Grudzień 11, 2013, 21:35:38

Poprzedni wątek - Następny wątek

Wercyngetoryks

Poproszono mnie ostatnio o poprowadzenie lekcji węgierskiego, więc zaczynam. Pierwsza lekcja będzie tytułem wstępu. Napiszę o wymowie liter i paru innych rzeczach. Jutro wrzucę coś bardziej konkretnego.

1. Alfabet

Akcent pada na pierwszą sylabę słowa.

a - /ɒ/
á - /a/; /a:/
b - /b/
c - /ʦ/
cs - /ʧ/
d - /d/
dz - /ʣ/
dzs - /ʤ/
e - /e/
é - /e:/
f - /f/
g - /g/
gy - /ɟ/
h - /h/
i - /i/
í - /i:/
j - /j/
k - /k/
l - /l/
ly - /j/
m - /m/
n - /n/
ny - /ɲ/
o - /o/
ó - /ó/
ö - /ø/
ő - /øː/
p - /p/
r - /r/
s - /ʃ/
sz - /s/
t - /t/
ty - /c/
u - /u/
u - /u:/
ü - /y/
ű - /y:/
v - /v/
z - /z/
zs - /ʒ/

Dwuznaki: "ty" i "dzs" są bardzo rzadko używane.

2. Harmonia wokaliczna

Harmonia wokaliczna to podział na samogłoski nisko- i wysokobrzmiące (alterantywne określenia: "przednio-" i "tylnojęzykowe"). Fleksja węgierska jest ściśle związana z harmonią wokaliczną.

Jeżeli w morfemie leksykalnym ostatnią samogłoską jest samogłoska niskobrzmiąca, to w morfemie fleksyjnym też znajdzie się samogłoska niskobrzmiąca.

Analogicznie, jeśli w morfemie leksykalnym ostatnią samogłoską jest samogłoska wysokobrzmiąca, to w morfemie fleksyjnym znajdzie się samogłoska wysokobrzmiąca.




Samogłoski niskobrzmiące Samogłoski wysokobrzmiące
a, á, o, ó, u, úe, é, i, í, ö, ő, ü, ű

Czasami zdarzają się odstępstwa od tych reguł, ale jeśli tak będzie, obowiązkowo was o tym poinformuję.

Co powinieneś zapamiętać:

- "a" wymawia się mniej więcej jak /o/;
- "gy" wymawia się jak /ɟ/;
- "ly" wymawia się jak /j/;
- w przeciwieństwie do polskiego, poza dwoma powyższymi przykładami spółgłoskę zmiękczyć może tylko "j", "i" postawione przed samogłoską wymawia się /i/;
- "s" wymawia się jak /ʃ/, a "sz" - jak /s/.
ChWDChRL
  •  

Hapana Mtu

Dla ambitnych: węgierska harmonia w bardziej szczegółowym opisie.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Wercyngetoryks

1. Szyk zdania

W węgierskim kolejność słów w zdaniu może ulegać jeszcze większym modyfikacjom, niż w polskim. Z reguły najważniejsze słowo stoi na początku zdania. Jeśli w zdaniu nie ma takiego, to szykiem zdania jest szyk SVO (podmiot + orzeczenie + dopełnienie):

Imre írja a könyvet. - Imre pisze książkę.

2. Lenni - być

Forma bezokolicznikowa lenni różni się od form odmienionych:






Liczba pojedynczaLiczba mnoga
énvagyokmivagyunk
tevagytivagytok
ővanőkvannak

Odmiana lenni jest niestandardowa.

W zdaniach często pomija się van i vannak, np.:

Péter egyetemista. - Piotr jest studentem.

Ale już pozostałe formy używamy standardowo:

Lengyelországból vagyunk - Jesteśmy z Polski.

Ważne: lenni nie łączy się z narzędnikiem!

3. Honnan? Hol? Hova? - Skąd? Gdzie? Dokąd?

Te trzy ważne w węgierskim pytania wymagają specjalnych przypadków.

a) -ból/-ből dodajemy na koniec nazwy jakiegoś miejsca, jeśli chcemy powiedzieć, że coś stamtąd pochodzi. -ból dodajemy, gdy ostatnia samogłoska nazwy jest niskobrzmiąca, a -ből - kiedy wysokobrzmiąca. Jeżeli nazwa ta kończy się na a, dojdzie do zmiany na á, a jeśli na e - na é:

Megyek vissza az iskolából. - Wracam ze szkoły.
Szabolcs-Szatmár-Bereg megyéből érkezünk. - Przyjeżdżamy z komitatu Szabolcs-Szatmár-Bereg.
Hírek Lengyelországból - Wieści z Polski

b) -ban/-ben dodajemy na koniec nazwy jakiegoś miejsca, jeśli chcemy powiedzieć, że coś w tym czymś jest. -ban dodajemy, gdy ostatnia samogłoska nazwy jest niskobrzmiąca, a -ben - kiedy wysokobrzmiąca. Jeżeli nazwa ta kończy się na a, dojdzie do zmiany na á, a jeśli na e - na é:

Németországban lakom. - Mieszkam w Niemczech.
A kocsiben vagyok. - Jestem w samochodzie.

c) -ba/-be dodajemy na koniec nazwy jakiegoś miejsca, jeśli chcemy powiedzieć, że coś do niego zmierza. -ba dodajemy, gdy ostatnia samogłoska nazwy jest niskobrzmiąca, a -be - kiedy wysokobrzmiąca. Jeżeli nazwa ta kończy się na a, dojdzie do zmiany na á, a jeśli na e - na é:

Én megyek el az üzletbe! - Ja pójdę do sklepu!

4. Różne zwroty

Dzień dobry! (rano) – Jó reggelt!
Dzień dobry (w ciągu dnia): Jó napot!
Dobry wieczór! – Jó estét!
Cześć! - Szia!/Csé!
Dobranoc! – Jó éjszakát!
Dziękuję! – Köszönöm!
Tak. - Igen.
Nie. - Nem.
Przepraszam! – Elnézést!
Na zdrowie! – Egészségedre!

Dzisiejsze słownictwo

W słownikach z reguły zamiast bezokolicznika podaje się formę 3. os. l. poj. (wyjątek: lenni i kilka innych):

ír - pisać
könyv - książka
a/az - (przedimki, o nich niebawem)
lenni - być
egyetemista - student
Lengyelország - Polska
Magyarország - Węgry
Németország - Niemcy
honnan? - skąd?
hol? - gdzie?
hova? - dokąd?
megy - iść
- visszamegy - wrócić
- elmegy - pójść
iskola - szkoła
megye - komitat (węgierski odpowiednik województwa)
érkezik - przybywać, przyjeżdżać
hírek - wieści, nowości
lakik - mieszkać
kocsi - samochód, auto
üzlet - sklep

Co powinieneś zapamiętać:

- lenni (van) odmienia się nieregularnie;
- van i vannak z reguły się pomija;
- w węgierskim przypadki to tak naprawdę poimki, tyle, że są połączone ze słowem.

Na następnej lekcji m.in. podam pierwsze wzory odmian czasowników, powiem o kolejnych przypadkach i wyjaśnię działanie przedimków.
ChWDChRL
  •  

Feles

Przybądź, o Varphonie!
anarchokomunizm jedyną drogą do zbawienia ludzkości
  •  

Hapana Mtu

#4
Mogę przybyć w zastępstwie?
Cytat: Spodnie w Grudzień 12, 2013, 17:41:43Z reguły najważniejsze słowo stoi na początku zdania.
A co do zasady stoi przed czasownikiem (focus zdaniowy).
CytatJeśli w zdaniu nie ma takiego, to szykiem zdania jest szyk SVO (podmiot + orzeczenie + dopełnienie):

Imre írja a könyvet. - Imre pisze książkę.
Za mądrym artykułem mądrego profesora:
VS - szyk neutralny w zdaniu nieprzechodnim
SVO - tenże w zdaniu przechodnim
SOV - tenże, gdy dopełnienie pełni rolę uzupełniającą czasownik

Imre írja a könyvet. - Imre pisze [określoną] książkę.
Imre ír egy könyvet. - Imre pisze [nieokreśloną] książkę.
Imre könyvet ír. - Imre [po prostu] pisze książkę. Imre książkopisuje.

Choć ja osobiście nie zawsze potrafię wyczuć tę różnicę.
Generalnie węgierska składnia nie jest łatwa, czym przypomina polską.

CytatForma bezokolicznikowa
Ja nazywam to imiesłowem rzeczownikowym (kalka z főnévi igenév), bo to nie do końca to samo, co bezokolicznik.
CytatW zdaniach często pomija się van i vannak, np.:

Péter egyetemista. - Piotr jest studentem.
Van(nak) używa się przy podawaniu miejsca i w konstrukcjach odpowiadających czasownikowi "mieć", nigdy zaś jako łącznik dla orzeczenia imiennego. Z tych pierwszych van(nak) może wypaść w mowie potocznej, w wyniku czego powstaje zdanie niekompletne (hiányos mondat).

Péter egyetemista. 'Piotr jest studentem.' - Zdanie imienne z zerową postacią czasownika być. (Péter egyetemista *van. byłoby całkowicie niepoprawne.)
Van egy Lédám. 'Mam Ledę' - zdanie analogiczne polskiemu "mieć" z postacią van.
Hol a ceruzám? 'Gdzie mój ołówek?' - zdanie miejscowe niekompletne  z pominiętym van (w pełnej wersji powinno być Hol van a ceruzám? ').
Ott van. 'Tam jest' - zdanie miejscowe z van.

CytatHova? - Dokąd?
Hová. Nb. to się chyba etymologicznie łączy z przypadkiem -vá, -vé.

CytatA kocsiben vagyok. - Jestem w samochodzie.
kocsiban

Cytat- w węgierskim przypadki to tak naprawdę poimki, tyle, że są połączone ze słowem.
Ano, prawda. I harmonizujące się (w większości).
Bodajże tylko mianownik, biernik -(V)t i dwa przypadki miejscowe -(V)n i -(Vt)t są stare, reszta to nowotwory rodem od poimków.

Przy okazji - skąd pochodzi termin nisko- i wysokobrzmiące?
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Wercyngetoryks

Cytat: Hapana Mtu w Grudzień 12, 2013, 20:47:02
CytatHova? - Dokąd?
Hová. Nb. to się chyba etymologicznie łączy z przypadkiem -vá, -vé.

Cytat: Zsuzsa Pontifex - Język węgierski dla początkującychZapamiętaj pytania Hova? i Hová? (Dokąd? Gdzie?) (Obie formy są poprawne)

Cytat: Hapana Mtu w Grudzień 12, 2013, 20:47:02
CytatForma bezokolicznikowa
Ja nazywam to imiesłowem rzeczownikowym (kalka z főnévi igenév), bo to nie do końca to samo, co bezokolicznik.

Mój błąd. Rzecz jasna chodziło mi po prostu o bezokolicznik.

Cytat: Hapana Mtu w Grudzień 12, 2013, 20:47:02Van(nak) używa się przy podawaniu miejsca i w konstrukcjach odpowiadających czasownikowi "mieć"

Tak, ale proponuję jeszcze poczekać z wyrażaniem posiadania.

Terminy: nisko- i wysokobrzmiący znalazłem na Wikipedii. Zdecydowanie bardziej podobają mi się, niż "przednio-" i "tylnojęzykowy", aczkolwiek jeśli komuś będzie to mocno przeszkadzać, mogę wrócić do nich.
ChWDChRL
  •  

Hapana Mtu

Cytat: Zsuzsa Pontifex - Język węgierski dla początkującychZapamiętaj pytania Hova? i Hová? (Dokąd? Gdzie?) (Obie formy są poprawne)
Tym razem mój błąd.

Cytat
Cytat: Hapana Mtu w Grudzień 12, 2013, 20:47:02
CytatForma bezokolicznikowa
Ja nazywam to imiesłowem rzeczownikowym (kalka z főnévi igenév), bo to nie do końca to samo, co bezokolicznik.

Mój błąd. Rzecz jasna chodziło mi po prostu o bezokolicznik.
Czyli to, co ja nazywam imiesłowem rzeczownikowym i co w ten sposób nazywają Węgrzy (inna sprawa, jak to potem tłumaczą...). W załączniku do tego postu jest cała praca na ten temat (w ujęciu porównawczym między j. węgierskim a j. tureckim), może nie rewelacyjna, ale z grubsza oddaje, o co mi chodzi.

CytatTerminy: nisko- i wysokobrzmiący znalazłem na Wikipedii. Zdecydowanie bardziej podobają mi się, niż "przednio-" i "tylnojęzykowy", aczkolwiek jeśli komuś będzie to mocno przeszkadzać, mogę wrócić do nich.
Dla mnie brzmi dziwnie. Domyślam się, że to kalki z węgierskiego, ale jak raz w tym wypadku wolę polski termin, bo przynajmniej odnosi się do czegoś, co łatwo sobie wyobrazić.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Wercyngetoryks

Wracam zatem do określeń "przednio-" i "tylnojęzykowy".

1. Przypadki (biernik, celownik, narzędnik)

a) Accusativus (biernik) tworzy się poprzez dodanie na koniec słowa końcówki -t. Jeśli rzeczownik kończy się na a, to zmienia się ono w á, jeśli na e - w é. Jeżeli rzeczownik kończy się na spółgłoskę, przed którą jest samogłoska tylnojęzykowa (tj. a, á, o, ó, u, ú), to przed -t stanie spójka - o (czasami a). Jeżeli przed spółgłoską jest samogłoska przedniojęzykowa e, é, i, í, to spójką będzie e. Jeśli zaś przed spółgłoską jest samogłoska przedniojęzykowa ö, ő, ü, ű, to spójką będzie ö. Czasami też zdarza się, że nawet po spółgłosce nie mia spójki.

Látom a házat. - Widzę dom.
Nézem a filmet. - Oglądam film.
Nem használom a telefont. - Nie używam telefonu.

Jest to jedna z kilku szczególnych trudności w węgierskim. Jeżeli znajdę jakieś dalsze objaśnienia, kiedy i jak dodaje się te spójki, to natychmiast to wrzucę na forum.

b) Dativus (celownik) tworzy się poprzez dodanie na koniec słowa końcówki -nak/-nek. -nak, jeśli samogłoska przed spółgłoską jest tylnojęzykowa, -nek - kiedy przedniojęzykowa. Jeżeli wyraz kończy się na a, dojdzie do zmiany na á, jeśli na e - na é.

Holnap veszek meg egy számítógépet magamnak. - Jutro kupię sobie komputer.

c) Instrumentalis-comitativus (stosowany, kiedy mówi się, że robimy coś czymś albo z czymś) tworzy się poprzez dodanie na koniec słowa, jeśli jest ono zakończone na samogłoskę, -val/-vel. Jeśli tą samogłoską będzie a, przejdzie ona w á, jeśli e - w é.

Jeśli słowo jest zakończone na spółgłoskę, dochodzi do zmiany v w -val/-vel na tę właśnie spółgłoskę.

Érkezek a vonattal. - Jadę pociągiem.
Gyulával dologozol? - Pracujesz z Gyulą?

2. Przedimki

W węgierskim są dwa rodzaje przedimków - nieokreślony (egy) i określony (a, jeżeli określany przez niego wyraz zaczyna się na spółgłoskę lub az, kiedy na samogłoskę).

Nieokreślonego używamy, kiedy chodzi nam o jakąś rzecz, która jest przeciętna, jedna z wielu:

Kérek egy kávét. - Poproszę kawę.

Określonego używa się częściej:
a) Kiedy mówimy o ogóle jakiejś rzeczy:

Szeretem a politikát. - Lubię politykę.

b) Kiedy określamy pojęcia abstrakcyjne:

Utálom a hülyeséget. - Nienawidzę głupoty.

c) Kiedy określamy nazwy rzek, gór i mórz (nie miast i państw!):

Czasami przed rzeczownikiem nie stawiamy przedimków, np.:

a) Kiedy określamy zawód:

Jenő autószerelő. - Jenő to mechanik [samochodowy].

b) Kiedy określany rzeczownik jest częścią większej całości (coś, jak partitivus):

Vízet kérek - Poproszę wody.

3. Odmiany czasowników

To są dwie, występujące w węgierskim koniugacje i ich najbardziej standardowe formy. Trochę tego jest, ale raczej da się to zapamiętać, bo w większości są podobne.

a) Koniugacja podmiotowa stosowana jest:
- przy czasowniku nieprzechodnim;
- przy czasowniku przechodnim bez dopełnienia;
- przy czasowniku, który określa rzeczownik z egy.

b) Koniugacja przedmiotowa stosowana jest:
- przy czasowniku, który określa rzeczownik z a/az;
- przy czasowniku, który określa zaimek;
- przy nazwach własnych;
- przy czasowniku w takich zwrotach, jak:

[Azt] látom, hogy... - Widzę, że...
[Azt] gondolom, hogy... - Myślę, że...
[Azt] hiszem, hogy... - Wierzę, że... (także jako "myślę, że").









Końcówki koniugacji podmiotowej Końcówki koniugacji przedmiotowej
Én-ok, -ek, -ök-om, -em, -öm
Te-sz-od, -ed, -öd
Ő--ja, -i
Mi-unk, -ünk-juk, -jük
Ti-tok, -tek, -tök-játok, -itek
Ők-nak, -nek-ják, -ik

W wielu czasownikach zachodzą różne asymilacje, przemiany itd. Nie jest ich aż tak dużo. Wspomnę o nich niebawem.

4. Bezokolicznik (imiesłów rzeczownikowy). Gerundium

Bezokolicznik (imiesłów rzeczownikowy) tworzy się poprzez dodanie -ni do tematu czasownika:

csinálni - robić, czynić
beszélni - mówić, rozmawiać

Jeżeli temat czasownika kończy się na -ít albo na dwie spółgłoski, wówczas przed -ni dodajemy spójkę a lub e (w zależności od harmonii):

érteni - rozumieć
indítani - uruchamiać

W niektórych najbardziej pierwotnych czasownikach węgierskich dochodzi do przemiany ostatniej samogłoski w temacie na n. Oto one:

lenni - być
venni - kupować (temat: vesz)
hinni - wierzyć (temat: hisz)
enni - jeść (temat: eszik)
inni - pić (temat: iszik)
menni - iść (temat: megy)
aludni - spać (temat: alszik

Gerundium tworzy się poprzez dodanie do tematu czasownika -ás (w przypadku tylnojęzykowych) lub -és (w przypadku tylnojęzykowych):

úszás - pływanie

Dzisiejsze słownictwo

lát - widzieć
néz - oglądać, patrzeć (+ B)
használ - używać, korzystać (+ B)
ház - dom
film - film
telefon - telefon
számítógép - komputer
vonat - pociąg
dolgozik - pracować
kér - prosić (+ B)
szeret - lubić, kochać
víz - woda
holnap - jutro
hogy - że

Co powinieneś zapamiętać:

- v w końcówkach -val/-vel może ulec zmianie na ostatnią spółgłoskę rzeczownika;
- koniugację przedmiotową stosuje się przy czasowniku bez dopełnienia lub z dopełnieniem poprzedzonym egy;
- koniugację przedmiotową stosuje się w reszcie przypadków;
- przed hogy zawsze k. przedmiotowa.

Na następnej lekcji pokażę m.in., jak konstruować trochę bardziej skomplikowane zdania i wyjaśnię wszystkie niestandardowe odmiany czasownika.
ChWDChRL
  •  

Wedyowisz

#8
O, dobrze jest sobie przypomnieć co nieco. Előre magyar nyelv!

Cytatb) Koniugacja przedmiotowa stosowana jest:
- przy czasowniku, który określa rzeczownik z a/az;
- przy czasowniku, który określa zaimek;

A to nie było jakoś tak, że dopełnienie w postaci zaimka 1.os. wymagało podmiotowej?

CytatTrochę tego jest, ale raczej da się to zapamiętać, bo w większości są podobne.

Tylko trochę irytujące jest, że poszczególne serie końcówek są do siebie podobne, ale nie są tworzone w całkiem systematyczny sposób (tzn. czasem w jednym miejscu paradygmatu jest w jednej serii samogłoska krótka, w drugiej długa, a w innej osobie na odwrót itp.). Tak więc łatwo potem wykminić która to osoba/liczba, ale czas/tryb może się przez to mylić.

No i warto wspomnieć o końcówce 1>2 -lak. Oprócz tego, widzę, że wprowadziłeś lakik, a warto wiedzieć, że ,,ikowe" się odmieniają po swojemu.
стань — обернися, глянь — задивися
  •  

Hapana Mtu

#9
Cytat: Gubiert w Grudzień 22, 2013, 18:35:26
Cytatb) Koniugacja przedmiotowa stosowana jest:
- przy czasowniku, który określa rzeczownik z a/az;
- przy czasowniku, który określa zaimek;
A to nie było jakoś tak, że dopełnienie w postaci zaimka 1.os. wymagało podmiotowej?
Dopełnienie wyrażone zaimkami pierwszej i drugiej osoby wymaga koniugacji nieokreślonej (podmiotowej), a wyrażone zaimkami trzeciej osoby określonej (przedmiotowej). Nb. przyjmuje się, że końcówka 1>2 -lAk też liczy się do określonej koniugacji, mimo że jej dopełnieniem są zaimki drugiej osoby; zapewne twórcom tej klasyfikacji chodziło o to, że końcówka -lAk podobnie jak koniugacja określona nie pojawia się w odmianie czasowników nieprzechodnich. Nie można też zapomnieć, że jeśli podmiot i dopełnienie wyraża ta sama osoba, to miejsce zaimka osobowego zajmuje zwrotny, więc w takim przypadku koniugacja zawsze jest określona.

rozpisanie

1
1 Magamat látom - widzę siebie
2 Téged látlak - widzę ciebie
3 Őt látom - widzę jego...
11 Magunkat látom
22 Titeket látlak
33 Őket látom

2
1 Engem látsz - widzisz mnie
2 Magadat látod - widzisz siebie...
3 Őt látod
11 Minket látsz
22 Magatokat látod
33 Őket látod

3
1 Engem lát ø
2 Téged lát ø
3 Őt látja
11 Bennünket lát ø
22 Benneteket lát ø
33 Őket látja

1 1
1 Engem látunk
2 Téged látunk
3 Őt látjuk
11 Magunkat látjuk
22 Titeket látunk
33 Őket látjuk

22
1 Engem láttok
2 Téged láttok
3 Őt látjátok
11 Minket láttok
22 Magatokat látjátok
33 Őket látjátok

33
1 Engem látnak
2 Téged látnak
3 Őt látják
11 Minket látnak
22 Benneteket látnak
33 Őket látják

minket=bennünket
titeket=benneteket
[Zamknij]
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Wedyowisz

Dzięki, rozjaśniłeś mi pewne kwestie interakcji osoby z liczbą. Ciekawe, że ,,widzę nas" (bardzo często używane wyrażenie, no ale można sobie wyobrazić taki kontekst) jest wyrażane zwrotnie. Przywodzi mi to na myśl moją odjechaną ideę strony półzwrotnej na potrzeby jednego konlangu.
стань — обернися, глянь — задивися
  •  

Wercyngetoryks

Zrobię lekcję o odmianie czasowników w cz. teraźniejszym.

Najpierw o kilku czasownikach nieregularnych:

menni - iść:





megyekmegyünk
mészmentek
megymennek

Rzecz jasna, jest to czasownik nieprzechodni, zatem nie można go odmieniać poprzez formy koniugacji przedmiotowej.

jön - przychodzić





jövökjövünk
jösszjöttök
jönjönnek

Czasowniki zakończone na s, sz, z lub dz:





olvasokolvasunk
olvasololvastok
olvasolvasnak

Różnica polega na tym, że w 2. os. l. poj. czasownik otrzymuje końcówkę -ol, -el albo -öl (w zależności od harmonii wokalicznej).

Czasowniki z -ik

Czasowniki z -ik w 3. os. l. poj. odmieniają się inaczej, niż reszta:





lakomlakunk
lakszlaktok
lakiklaknak

Jak widać, -ik występuje tylko w 3. os. l. poj., a 1. os. l. poj. otrzymuje końcówkę -om, -em albo -öm.

Czasami występują czasowniki, które wymagają zastosowania obu powyższych wzorów odmiany jednocześnie. Np.: dolgozik ("pracować").





dolgozomdolgozunk
dolgozoldolgoztok
dolgozikdolgoznak

Czasowniki z -ít albo z dwiema spółgłoskami na końcu:





értekértünk
érteszértetek
értértenek

W tej odmianie chodzi o to, że przed końcówką 2. os. l. poj. i mn. oraz 3. os. l. mn. dodaje się spójkę a albo e. Jeżeli w temacie czasownika ostatnią samogłoską jest ö, ő, ü lub ű, wówczas w 2. os. l. mn. spójką tą jest ö (ale tylko wtedy).

Końcówka -lak/-lek:

Końcówkę -lak/-lek dodaje się do tematu czasownika, kiedy jego podmiotem jest ja, a dopełnieniem - ty. Używa się jej w kontaktach nieoficjalnych.

Dodaje się ją bezpośrednio do tematu czasownika (np. látlak - "widzę cię"), chyba, że jest zakończony na -ít albo dwie spółgłoski (np. tanítalak - "uczę cię").

Hapana Mtu napisał wcześniej parę innych rzeczy dot. -lak/-lek, więc nie będę powtarzał.

Wymieniłem chyba wszystkie nieregularności
ChWDChRL
  •  

Wercyngetoryks

#12
Następna lekcja - konstruowanie zdań.

Jak już wiemy, szyk zdania w węgierskim to SVO. Z reguły ulega on większym lub mniejszym zmianom. Jednak zdanie to nie tylko podmiot, orzeczenie i dopełnienie.

Język węgierski ma np. takie coś, jak bezokolicznik z końcówkami dzierżawczymi. Służy on do wskazania, kogo dotyczy zdanie.

Tworzy się go tak:

temat czasownika + n/ni + końcówka dzierżawcza

Końcówki dzierżawcze dla bezokolicznika to:








tudnomérdekelnemfőznöm
tudnodérdekelnedfőznöd
tudniaérdekelniefőznie
tudnunkérdekelnünkfőznünk
tudnotokérdekelnetekfőznötök
tudniukérdekelniükfőzniük

Bezokolicznika z końcówkami dzierżawczymi używa się w zdaniu z takimi wyrażeniami, jak:

érdemes - warto
sikerül - uda się
kell - trzeba
szabad - wolno
lehet - można
tilos - nie wolno
muszáj - trzeba (bardziej "musieć")

Nem sikerül a házat rendbe hoznom. - Nie uda mi się wyremontować domu (dosł. "nie uda mi się domu do porządku dać")

Poprawne są też zdania bez użytej dzierżawczości bezokolicznika.

Itt nem szabad dohányozni. - Tu nie wolno palić.

Na następnej lekcji napiszę m.in., jak robi się zdania z wyrażeniami przyimkowymi (czy jak to się nazywa).
ChWDChRL
  •