Dobra z powodu mojego obrzydzenia "ō" i "ŏ" oraz jeszcze okropniejszym Steuerem zacząłem pewien czas temu poważnie opracowywać alternatywną śląską ortografią. Po kilku dniach "testowania" różnych wariantów pojawiła się mniej-więcej ostateczna wersja, przy czym jakieś mniej istotne kwestie są jeszcze zapewne do (d-)opracowania. W kwestiach, w których różne zespoły gwar się różnią (Katowice-Opole-Cieszyn głównie), stosowałem zasady dla tych z Katowic i okolic, bo a) stamtąd pochodzę b) tam jest najwięcej użytkowników śląskiego. Zaczynajmy więc:
Samogłoski pochylone
<Á> zapisujemy <o>.
<É> zapisujemy jako <y>.
<'É> zapisujemy jako <i>. Naprawdę ktoś potrafi wymówić swobodnie i szybko <jy>? Jedyne miejsce, gdzie to <jy> stosuję przed <ł> np. piyła, lubiył, ale tam rzeczywiście tak to się wymawia.
<Ó> zapisujemy jako <ou>. Zastanawiałem się rzecz jasna nad <ó> lub <ů>, ale doszedłem do wniosku, że przy częstotliwości tego dźwięku w śląszczyźnie warto by go nie robić diakrytykiem. A dwuznak nie jest bezsensowny, bo <o> ma a zresztą /o/ jest fonemem międzt <o> a <u> (brzmi taoistycznie, ale tak w sumie jest).
Prelabializacja
Zaznaczamy przez <uo>.
Końcówki przymiotników
Końcówki fleksyjne zapisywane zgodnie z zasadą, że, <'é> to <i>: polskigo, ślounskigo. Zapis z <y> opcjonalny, bo rzeczywiście pojawia się u niektórych taka wymowa.
Dodatkowo -yj, -ij zapisujemy jako -y, -i, choć ta pierwsza również opcjonalna.
OK, czas na tekst:
Spiritus:
Na bergu uowca, co ni miała wyłny zeźrzała kounie: pirwy cioungł cinżki wouz, drugi niesł srogi folunek a trzeci lotoł gibko ze czowikim. Uowca pedziała kounioum: ,,Sirce mnie boli, kej widza, co czowik koży kounioum". Kounie uodpedziały: ,,Suchej, uowca: sirca nos boloum, kej widzymy, jak czowik, poun, biere twojo wyłna na westa dlo nigo. A uowca ni mo wyłny." Uowca usyszała to a poulyciała bez rouwnina.
Ślabikŏrz:
Na bergu ôwca, co niy miała wyłny, zeźrzała kōnie: piyrwy ciōngł ciynżki wōz, drugi niesł srogi folunek a trzeci lŏtoł gibko ze czowiykiym. Ôwca pedziała kōniōm: ,,Siyrce mnie boli, kej widzã, co czowiyk kŏży kōniōm". Kōnie ôdpedziały: ,,Suchej, ôwca: siyrca nŏs bolōm, kej widzymy, jak czowiyk pōn biere twojõ wyłnã na westã dlŏ niygo. A ôwca niy mŏ wyłny". Ôwca usyszała to a pōlyciała bez rōwninã.
Tfu, Steuer:
Na bergu uowca, co ńy miała wyłny, zeźrzała kůńe: piyrwy ćůngł ćynżki wůz, drugi niesł srogi folunek a trzeci lotoł gibko ze czowiykiym. Uowca pedźała kůńům: ,,Śyrce mńe boli, kej widza, co czowiyk koży kůńům". Kůńe uodpedźały: ,,Suchej, uowca: śyrca nos bolům. Kej widzymy, jak czowiyk půn biere twojo wyłna na westa dlo ńygo. A uowca ńy mo wyłny". Uowca usyszała to a půlyćała bez růwńina.
W ogóle znając śląski, w którym powstaje większość literatury w Steuerze, tutaj tłumaczenie powinno być w stylu tego, co pisałem jakiś rok temu w temacie gwarowym ;-D.
Cytatz Katowic i okolic
CytatNaprawdę ktoś potrafi wymówić swobodnie i szybko <jy>? Jedyne miejsce, gdzie to <jy> stosuję przed <ł> np. piyła, lubiył, ale tam rzeczywiście tak to się wymawia.
Coooo? Zgaduję, że owo
piyła i
lubiyl oznacza
piła i
lubił? Od kiedy niby to w Katowicach i okolicach tak się toto wymawia...? I co w trudnego po np: ć, ń, ś, ź powiedzieć [ɘ~ɪ̈]?
CytatKońcówki fleksyjne zapisywane zgodnie z zasadą, że, <'é> to <i>: polskigo, ślounskigo. Zapis z <y> opcjonalny, bo rzeczywiście pojawia się u niektórych taka wymowa.
To dla mnie też nowość dla śląskiego z GOPu; zawsze wszędzie słyszałem
polskego,
ślounskego. Może i to jest [e], ale na pewno nie [i], a już na pewno nie [ɘ~ɪ̈]
Ogólnie;
1. Widzę, że jak kaszubski, to i zaraz i śląski trza, a podług mnie to lepszy jest zapis ślabikorzowy
2. Jeśli to ma być zapis dla śląskiego z GOPu, to na pewno nie zachowuje wszystkich cech wymowy z tych terenów, patrz wyżej
Jak chodzi się po Katowicach, to słyszy się "szybćy", i te "jy" to nic strasznego. Początkowo miałem problemy z y po miękkich, co nie dziwne, bo ni russki ni polski takich połączeń nie mają.