Praktyczna gramatyka kotsowiska
część 1. — Rzeczownik
Kotsowiskie rzeczowniki odmieniają się przez 6 przypadków i 2 liczby. Wszystkie przypadki występujące w kotsowiszczyźnie, znajdziemy również w języku polskim, ale spełniają one nieco inne funkcje.
Przypadki i ich funkcje
Mianownik oprócz oznaczania podmiotu zdania zastępuje też polski miejscownik i częściowo narzędnik (komitatyw i połączenia z czasownikiem
być).
Co ciekawe, mianownik może oznaczać również dopełnienie, przez co np. zdanie „Pa (set) tison” z powodu dowolnego szyku zdania może być zrozumiane zarówno jako „Jestem człowiekiem” jak i „Człowiek jest mną”.
Dopełniacz pełni funkcje posesywu, oraz w połączeniu z niektórymi przyimkami ablatywu. Może oznaczać również partytyw. Podstawowa końcówka to -s, w przypadku, gdy słowo jest zakończone spółgłoską twardą -os, kiedy jest zakończone spółgłoską stwardniałą albo j -es, natomiast kiedy kończy się spółgłoską miękką — oznaczenie miękkości zamieniamy na i, czyli końcówką jest -is (te samogłoski wstawia się we wszystkich pozostałych przypadkach oprócz wołacza, więc nie będę tego pisał za każdym razem).
Celownik oprócz spełniania funkcji polskiego celownika, w połączeniu z niektórymi przyimkami spełnia rolę allatywu. Poza tym może oznaczać przynależność, albo przeznaczenie, np. „Tot set paf”— „To jest moje”, „To jest dla mnie”. Występują też konstrukcje typu „zimno mi” (zapomniałem jak to się nazywa). Końcówka to -f.
Biernik oznacza dopełnienie bliższe. Z czasownikami oznaczającymi odczucia tworzy konstrukcje typu „boli mnie to”. Końcówka: -ns.
Narzędnik jest używany znacznie rzadziej niż w polszczyźnie (teoretycznie). Oznacza właściwy instrumentalis. Często jest też używany do oznaczania czasu lub drogi. Np. „Erom” — „Na początku”, albo „Pa hade dorgam” — „Idę drogą”.
Wołacz oznacza vocativus. Dawniej miał końcówkę -u/-w, która z poprzedzającą samogłoską utworzyła dyftong, który się zmonoftongizował i dla tego w tym przypadku mamy największy bajzel. Jeśli słowo kończy się na -a i jest to liczba pojedyncza , to wtedy ma końcówkę -o, jeśli na spółgłoskę twardą to -u, jeśli na spółgłoskę stwardniałą lub j, to -e, a jak na miękką, w rodzaju nijakim, oraz w liczbie mnogiej, to wołacz=mianownik.
Rodzaj rzeczownika
Wyróżniamy trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Rzeczowniki zakończone na spółgłoski twarde są najczęściej rodzaju męskiego, na samogłoskę
a są najczęściej rodzaju żeńskiego, na inne samogłoski najczęściej są rodzaju nijakiego, a z tymi zakończonymi na spółgłoski miękkie lub stwardniałe, to już zupełnie nie wiadomo co ma jaki rodzaj. Obecnie największy bałagan panuje w nazwach zawodów — niektóre są tylko rodzaju męskiego, niektóre tylko żeńskiego, inne mogą być raz tego, raz drugiego bez zmiany formy, a jeszcze inne mają osobną formę żeńską i osobną męską.
Tworzenie liczby mnogiej
Można w skrócie powiedzieć, że rzeczowniki zakończone na spółgłoskę twardą otrzymują końcówkę -y, na miękką zamieniają oznaczenie miękkości na -i, te zakończone na a zamieniają je na -e, a te zakończone na o lub e zamieniają je na -a.
Później wyślę jeszcze tabelki i napiszę coś o wyjątkach.
