Македонски јазик
Лекција 2 - Сегашно време во македонскиот јазик
Dzisiaj o odmianie w czasie teraźniejszym
Rzeczownik
Zanim przejdę do budowy zdania to pokrótce opiszę macedońskie rzeczowniki, aby rozwiać większość wątpliwości, bo i dużo o nich rozpisywać się nie trzeba. Otóż, w macedońskim istnieją trzy rodzaje - męski, żeński i nijaki. Męski zazwyczaj kończy się spółgłoską, żeński na ogół przyjmuje -a, a nijaki -e lub -o. Deklinacja nie istnieje (rzeczownik ma tylko dwa przypadki: mianownik i wołacz), ale za to mamy bardzo rozbudowany system rodzajników, którymi zajmiemy się przy przymiotnikach (które także otrzymują rodzajniki). Nauka rzeczownika z rodzajnikami nie jest potrzebna.
Odmiana czasownikaMacedońskie czasowniki w czasie teraźniejszym nie mają oboczności i nieregularności (przynajmniej ja innego poza ,,być'' nie widziałem). Nie mają także bezokolicznika, który jest zastąpiony formą trzecią osobą liczby pojedynczej (np.
јаде - jeść/[on/a/o] je). Każda końcówka w odmianie czasownika jest inna, więc w macedońskim zaimków osobowych używamy opcjonalnie (jak w polskim).
Odmiana „być”
Сум odmienia się nieregularnie, a w „bezokoliczniku” występuje jako pierwsza osoba liczby pojedynczej: | Odmiana czasownika сум | |
|---|
| L. poj. | L. mn. |
| 1 os. | (јас) сум | (ние) сме |
| 2 os. | (ти) си | (вие) сте |
| 3 os. | (тој/таа/тоа) е | (тие) се |
Odmiana czasowników regularnychCzasowniki dzielą się na trzy grupy w zależności od samogłoski w formie trzeciej osoby liczby pojedynczej: -a (има - mieć, гледа - widzieć, patrzeć), -е (рече - powiedzieć, земе - brać) lub -и (прави - robić, мрази - nienawidzić). Odmiana tych czasowników wygląda następująco:
| Grupa -a, np. нема - nie mieć| | Grupa -e, np. пее - śpiewać| | Grupa -и, np. оди - chodzić |
|---|
| Јас | немам | пеам | одам |
| Ти | немаш | пееш | одиш |
| Тој/таа/тоа | нема | пее | оди |
| Ние | немаме | пееме | одиме |
| Вие | немате | пеете | одите |
| Тие | немаат | пеат | одат |
Uwaga! Jeśli przy odmianie grupy -e w 1 os. l.p. i 3. os. l.mn. „bezokolicznik” zakończony jest na ие, to końcówki zmieniają się odpowiednio w -јам, -јат (np. пие - пијам, пиеш, пие, пиеме, пиете, пијат).
Przykłady
Дете пее. (Dziecko śpiewa)
Маж пие млеко и јаде леб. (Mężczyzna pije mleko i je chleb)
Скопје е град во Македонија (Skopje jest [są?] miastem w Macedonii
Słownictwo
Zwierzę - Животно
мачка - kot
мечка - niedźwiedź
пеперутка - motyl
морско куче - rekin
крава - krowa
бик - byk
кученце - szczenię
птица - ptak
зајак - królik
волк - wilk
змијз - wąż
кит - wieloryb
свиња - świnia
орел - orzeł
пингвин - pingwin
делфин - delfin
фока - foka
желка - żółw
пчела - pszczoła
комарец - komar
коза - koza
овца - owca
лав - lew
слон - słoń
магаре - osioł
пајка - kaczka
гуска - gęś
кокошка - kura
петел - kogut
Czasowniki - Глаголи
има - mieć
нема - nie mieć (o negacji będzie później, ta forma jest wyjątkiem)
сака - chcieć, kochać
слиша - słyszeć
гледа - widzieć
пишива - pisać
чита - czytać
зборува - rozmawiać
пие - pić
јаде - jeść
може - móc
пее - śpiewać
знае - znać
работи - pracować
стои - stać
вози - prowadzić (pojazd)
мисли - myśleć
оди - iść
прави - robić
седи - siedzieć
учи - uczyć
се вика - nazywać się (се zachowuje się, jak polskie się)
Inne
дали? - czy?
што? - co?
каде? - gdzie?
во - w
како? - jak?
Zadanie:
Przetłumaczyć na macedoński
Nie mam psa.
Koń je chleb
Pracujemy w Macedonii.
Kaliopi śpiewa w języku macedońskim.
Czy widzisz orła?
Gdzie są kogut i kura?
Idziecie czy siedzicie?
Czy możesz rozmawiać?
Ona czytają książkę.
Delfin słyszy rybę.
