-
Заняткі 0
Witam, chciałbym tutaj rozpocząć kurs języka litewskiego, zacznijmy więc od podstawowych informacji. :) Kurs ów będzie dotyczył jedynie taraszkiewicy, z racji, że narkomówka to gwałt na języku stworzony przez Sowietów.
Język litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая/Крыўская мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па-просту). Zapisywany on był w cyrylicy, łacince oraz alfabecie arabskim. Obecnie dominującym alfabetem jest cyrylica. Historycznie obejmował zasięg od Białegostoku tuż pod Kaługę. Jego charakterystycznie cechy to akanie, jakanie, ciekanie, dziekanie, u krótkie czy samogłoski wzdłużone.
(https://cdn.discordapp.com/attachments/396731334195675136/423895264638664724/mapka_mniejsza.png)
Historyczny zasięg języka litewskiego (kolor różowy). (tu w większym rozmiarze) (https://cdn.discordapp.com/attachments/396731334195675136/423892992970063884/viii.jpg)
(http://4.bp.blogspot.com/-dTh4ZeeSEPw/U5IP0kMft_I/AAAAAAAALCA/32Ce_JSbFmY/s1600/%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%822.jpg)
Litewska cyrylica. (powinno być зьяўляецца czy może nawet i ёсьць ale nie znalazłem tak dobrego zdjęcia alfabetu w taraszkiewicy.)
Альфабэт
Cyrylica - Łacinka - Uwagi co do odczytu
Аа - Aa
Бб - Bb
Вв - Ww
Гг - Hh - Hh dźwięczne [ɣ], wymawiane jak w Bohdan czy w niechby (także Gg w kilku wyjątkach jak гузік [pol. guzik] czy ганак [pol. ganek], jednak w praktyce i tak większość czyta je przez Hh).
Ґґ - Gg - Nieużywane przez większość, jest to litera wariantowa, nieobowiązkowa.
Дд - Dd
Дздз - Dzdz - Dźdź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Дждж - Dżdż - Zawsze twarde.
Ее - Jeje - Ee po Лл.
Ёё - Jojo - Oo po Лл.
Жж - Żż - Zawsze twarde.
Зз - Zz - Źź przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Іі - Ii - Na początku niektórych wyrazów czytane jako ji np. іскра (pol. iskra)
Йй - Jj
Кк - Kk
Лл - Łł - Łł kresowe [ɫ], Ll przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Мм - Mm
Нн - Nn - Ńń przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Оо - Oo
Пп - Pp
Рр - Rr - Zawsze twarde.
Сс - Ss - Śś przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і.
Тт - Tt - Zawsze twarde fonetycznie (etymologicznie przechodzi w ць)
Уу - Uu
Ўў - Ŭŭ - U krótkie, wymawiane jak u w auto [w], występuje tylko po samogłosce.
Фф - Ff
Хх - Chch
Цц - Cc - Ćć przed miękkim znakiem, jotowanymi lub і. Etymologiczne Ц zawsze twarde.
Чч - Czcz - Zawsze twarde.
Шш - Szsz - Zawsze twarde.
Ыы - Yy
ь - Miakki znak - Zmiękcza to co jest przed nim.
Ээ - Ee
Яя - Jaja - Aa po Лл.
Юю - Juju - Uu po Лл.
' - apostraf - funkcja rozdzielająca.
Гаворкі
1) Nieoficjalna:
- Здароў! Якое тваё імя?
- Прывітаньне! Маё імя Надзея, а тваё?
- Маё імя Мацьвей, ці ты гэтаксама вучышся на гэтым факультэце?
- Так, таксама. Ты ведаеш калі прыйдзе наш выкладнік?
- Не, я толькі што прыйшоў.
- Ах, прабачце, што я не застанавілася.
- Нічога не сталося.
- Cześć! Jak masz na imię?
- Hej! Mam na imię Nadzieja, a ty?
- Mam na imię Mateusz, czy ty też uczysz się na tym fakultecie?
- Tak, również. Wiesz kiedy przyjdzie nasz wykładowca?
- Nie, dopiero co przyszedłem.
- Ah, wybacz, że się nie zastanowiłam.
- Nic się nie stało.
2) Oficjalna:
- Добры дзень! Прафэсар Бартноўскі?
- Добры дзень! Так, гэта я. У чым я магу Вам дапамагчы?
- Я чула што Вы можаце мне дапамогуць у дактаранцкай працы, ці гэта праўда?
- Так, я магу Вам дапамагчы, прашу пайсьці за мною.
- Dzień dobry! Profesor Bortnowski?
- Dzień dobry! Tak, to ja. W czym mogę pani pomóc?
- Słyszałam, że pan może mi pomóc w pracy doktoranckiej, czy to prawda?
- Tak, mogę pani pomóc, proszę pójść za mną.
Граматыка
Odmiana zaimka Я (Ja):
(https://cdn.discordapp.com/attachments/397185596553953281/424351512836177923/unknown.png)
Póki co będę wykorzystywać słownik Walerii Żdanowicz co do leksyki (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494), jak i Książkę Bronisława Taraszkiewicza do gramatyki (http://knihi.com/Branislau_Taraskievic/Bielaruskaja_hramatyka_dla_skol.html#1), potem ewentualnie poszerzę o notatki ze studiów.
-
O!
Ładnie, ciekawie się zapowiada. Może na zaniknięcie tego ы w ываць będę patrzył przez palce. A jedyne, czego mi tu braknie, to pokazanie różnicy między taraszkiewiczą a narkomanówką.
-
No właśnie, też bym chciał zobaczyć czym się różni to taraszkiewica od pisma narkomanów.
-
Zapowiada się bardzo ciekawie.
Jaka jest różnica pomiędzy лекцыя a урок? Nie możecie się zdecydować czy chcecie polonizm czy rusycyzm? xD
Co do narkamauki to tu (https://be-tarask.m.wikipedia.org/wiki/Беларускі_афіцыйны_правапіс) jest chyba dobrze opisane. W ogóle z tego co widzę, nazywanie tego reformą ortografii to niedopowiedzenie, toż to kompletna rusyfikacja języka jest!
-
Лекцыя jest generalnie rzadko używana z tego co mi się wydaje ale w oficjalnej gramatyce Taraszkiewicza z 1929 właśnie to słowo jest stosowane no i w narkomówce nie występuje dlatego dałem oba. Co do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice. A różnica to pochodzenie i rodzaj, jest coś takiego jak synonim. xd Лекцыя to oczywiście polonizm.
Edit:Dobra internet wyświetla bardzo dużo tych lekcyj ale urok i tak chyba popularniejsze. xd
-
Bardzo się cieszę, że zacząłeś ten kurs, mam ino nadzieję, że nie skończy się jak z innymi, które dość szybko się kończą.
Język litewski (Літоўская мова) jest to język wschodniosłowiański występujący na Białorusi jak i wszystkich krajach sąsiednich, który obecnie znany jest głównie pod nazwą języka białoruskiego (Беларуская мова). Na przestrzeni wieków nazywany był także językiem krywickim (Крывіцкая мова), wielkolitewskim (Вялікалітоўская мова) czy prostym (Простая мова/Па просту).
Zapomniałeś o tutejszym.
Co do narkomówki, w przyszłości postaram się wypisać po polsku różnice.
Przyłączam się do wcześniejszej formy - chętnie poczytam coś w łacince o tej reformie (ehh nie byłby to dla nich najlepszy, kompromisowy wariant?).
-
Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па-просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.
-
Заняткі 1
Націск
Akcent w języku litewskim jest ruchomy i swobodny. Oznacza to, że może się on różnić w zależności od wyrazu bądź jego odmiany. Każde nieakcentowane O i Jo przechodzi w A i Ja, podobnie jak w języku rosyjskim, jednak w odróżnieniu od niego, przejście to jest zapisywane. W praktyce oznacza to, że każde Оо і Ёё jest zawsze pod akcentem i nie ma potrzeby go zaznaczać. Zaznaczenie złego akcentu może spowodować zmianę znaczenia np. мука - mąka, ale мука - męka, плачу - płacę, ale плачу - płaczę.
Граматычныя словы
Склад - Sylaba
Сказ - Zdanie
Літара - Litera
Адзіночны лік - Liczba pojedyńcza
Множны лік - Liczba mnoga
Парны лік - Liczba podwójna
Асабовы займеньнік - zaimek osobowy
Мужчынскі род - rodzaj męski
Жаночы род - rodzaj żeński
Ніякі род - rodzaj nijaki
Прыдатныя звароты
Ці можаш паўтарыць? - Czy możesz powtórzyć?
Паўтарыце, калі ласка. - Powtórzy pan/pani, jeśli można? Proszę, niech pan/pani powtórzy.
Як будзе на літоўскай мове ...? - Jak będzie ... w języku litewskim?
Што значыць ... на літоўскай мове? - Co znaczy ... w języku litewskim?
Прабачце, я не разумею. - Wybaczcie/Wybaczy pan/pani/przepraszam, ja nie rozumiem.
Прабачце, я не пасьпяваю - Wybaczcie/etc., ja nie nadążam.
Як цябе/Вас завуць/клічуць? - Jak się nazywasz? Jak pan/pani się nazywa?
Мяне завуць/клічуць ... - Nazywam się ...
Колькі табе/Вам гадоў? - Ile masz lat? Ile ma pan/pani lat?
Мяне ... год/гады/гадоў. (год - 1, гады - 2,3,4, гадоў - 5+) - Mam ... lat.
Дзякую. - Dziękuję
Я вучуся літоўскай мове. - Uczę się języka litewskiego.
Я вывучаю літоўскую мову. - Uczę się języka litewskiego.
Добры дзень! - Dzień dobry! (południe)
Добрай раніцы! - Dzień dobry! (rano)
Добры вечар! - Dobry wieczór!
Дабранач! - Dobranoc!
Да пабачэньня! - Do widzenia!
Бывай! - Bywaj!
Прывітаньне!* - Hej!
Здароў!* - Cześć!
Вітаю!* - Witam!
*wszystko to tłumaczenie przypadkowe, niedosłowne, no może poza witam, każde z wyżej wymienionych to po prostu nieformalne powitanie.
Прыметнік
Przymiotnik kończy się w zależności od rodzaju jak i liczby mnogiej, więc podobnie jak w polskim.
R. męski l. poj. kończy się na -і/-ы np. вялікі (pol. wielki), сумны (pol. smutny), сіні (pol. niebieski), стары (pol. stary)
R. żeński l. poj. kończy się na -ая/-яя jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ая np. вялікая, сумная, сіняя, старая.
R. nijaki l. poj. kończy się na -ае/-яе jeśli męski kończy się na -і chyba, że przed nim było к, г lub х, wtedy kończy się na -ае. Jeśli akcent pada na ostatnią literę kończy się na -ое np. вялікае, сумнае, сіняе, старое.
L. mnoga kończy się na -ыя/-ія np. вялікія, сумныя, сінія, старыя.
-
Tutejsi to nazwa społeczności, nie języka. Mówili па просту. A co do kursu to nie zamierzam go porzucać ale do wakacji lekcje będą dość rzadko z uwagi na ograniczone zasoby czasu.
A to chyba, że! :D
-
Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.
-
Urok <3
-
Dowiedziałem się dziś, że лекцыя oznacza generalnie wykład i choć zdarza się w znaczeniu lekcji jest to jednak dość rzadkie, zaś polska lekcja to zwykle урок czy też заняткі. Zmieniam więc tytuł na bardziej jednoznaczne заняткі (dosłownie - zajęcia) za radą profesorki będącą ekspertem od tej mowy. Kolejna lekcja zaś pojawi się podczas wolnego tygodnia majowego.
Лекція w znaczeniu "wykład" to i w rosyjskim istnieje, więc wydaje mi się, ze takie zawężenie znaczenia może być wpływem rosyjskim.
Nie kwestjonuję autorytetu twojej profesorki, ale być może ma jakieś "narkomauskie" nawyki.
-
Nigdzie nie napisałem, że Лекцыя nie oznacza polskiej lekcji nigdy, jeno, że jest to raczej rzadkie, więc dla lepszego zrozumienia wybrałem заняткі by nie było nieporozumień jak dojdzie do rozmowy na Białorusi. Choćby Taraszkiewicz pokazuje, że polskie znaczenie też u niej bywa. Nawet jeśli to rusycyzm to najważniejszym jest nauczyć się języka, a nie cofać każdy wpływ rosyjski. Jeśli ten rusycyzm zaszedł naturalnie i nie jest wpływem narkamauki, a istniał już w taraszkiewicy nie widzę w nim nic złego. Nie popadajmy w skrajny puryzm, taraszkiewica jest wystarczająco litewska. Wpływy obcych języków są czymś naturalnym. Przy czym jeśli coś jest rusycyzmem to урок. Заняткі są jak najbardziej litewskie. ;)
-
To zależy co pojmować jako "naturalne" - to, że język zanika też jest w pewien sposób naturalne. Ta rusyfikacja odbywała się stopniowo - nie wbito jej ludziom młotkiem do głów w tydzień. Ale tak myśląc, to można zaakceptować wszystko i nie robić nic.
A chyba chodzi o to, żeby ten ruski tynk zdrapywać...
-
Ale Заняткі to nie jest rusycyzm i nigdzie nie przeczę, że Лекцыя ma dwa znaczenia. Jak kiedyś zrobię temat leksykalny o szkole/nauce to w tłumaczeniu wpiszę zarówno wykład jak i lekcja. Nie przesadzajmy też w drugą stronę bo wyjdzie nam drugi bałtolitewski po "reformie". A owa profesorka używa taraszkiewicy prywatnie i jak tylko może, więc jednak bym jej wierzył.
-
Заняткі 2
Знадворныя пачуцьцi
Знадворныя пачуцьцi - Zmysły zewnętrzne
Зрок - Wzrok
Слух/слых - Słuch
Нюх - Węch
Смак - Smak
Дотык - Dotyk
Пачуцьцё - Uczucie/zmysł
Бачыць - Widzieć
Глядзець - Patrzeć
Чуць - Słyszeć
Слухаць - Słuchać
Нюхаць - Wąchać
Смакаваць - Smakować
Есьці - Jeść
Піць - Pić
Датыкаць - Dotykać
Адчуваць - Czuć
Кабзар
Przeczytaj poprawnie wiersz:
Ой вецер шумiць, ой вецер гудзе, а цераз поле чалавек iдзе! Ой полем iдзе i штось ён нясе, i хлопец яго за руку вядзе. Ой праз поле хлопец старца за руку вядзе! Якi гэта старац з хлопцам iдзе? То кабзар iдзе i кобзу нясе, а хлопец за руку к вёсцы вядзе. У вёску прыйшоў, на прызбу сеў i цiха людзём сьпяванку запеў. Укруг людзi стаяць, на старца глядзяць, бо да душы бедным людзям запеў. Галавою добрым людзём кiўне, грудку старую шырока надзьме, у струны утне, слова дабярэ i песьню старую сьвету пяе.
(К. Каганец)
Tłumaczenie:
Oj wiatr szumi, oj wiatr gani, a poprzez pole człowiek idzie! Oj polem idzie i coś on niesie, i chłopiec jego za rękę wiedzie. Oj przez pole chłopiec starca za rękę wiedzie! Jaki to starzec z chłopcem idzie? To kobzarz idzie i kobzę niesie, a chłopiec za rękę ku wiosce wiedzie. Do wioski przyszedł, na przyzbę siadł i cicho ludziom zaśpiewał piosenkę. Wokół ludzie stoją, na starca patrzą, bo do duszy zaśpiewał biednym ludziom. Głową dobrym ludziom kiwnie, pierś starą szeroko nadmie, w struny uderzy, słowa dobierze i pieśń starą światu śpiewa.
(K. Kahaniec)
Яканьне
Jakanie jest to przejście każdego nieakcentowanego Е i Ё w Я jeśli kolejna (a więc pierwsza po naszym Е lub Ё) sylaba jest akcentowana np. зелень — зялёны, дзень — дзянёк. W wyrazach pochodzenia obcego jakanie zazwyczaj nie występuje np. зэфір, сэрвіз.
Аканьне
Akanie jest to przejście każdego nieakcentowanego О i Э w А np. войска — вайсковец, рэчка — рачны. W wyrazach obcego pochodzenia akanie zazwyczaj nie występuje np. дэкрэт, рэсурсы (zasoby).
-
Заняткі 3
Практыкаваньне 1
А. 1. Якое слова абазначае прадмет у такiм сказе: вострая каса зламалася? (Jakie słowo oznacza przedmiot w takim zdaniu: ostra kosa złamała się?)
2. Што тут сказана аб касе? (Co tu zostało powiedziane o kosie?)
3. Назавi колькi прадметаў, што знаходзяцца ў хаце, на вулiцы, у полi. (Nazwij ile przedmiotów znajduje się w chacie, na ulicy, na polu. (patrz na listę niżej))
4. Што маюць супольнага вось такiя прадметы: (Co mają wspólnego takie przedmioty:)
а) малако, сьнег, цукар (mleko, śnieg, cukier)
б) вугальле, чарніла, сажа (kupa węgla, atrament, sadza)
в) клубок, яблык, яйко (kłębek, jabłko, jajko)
г) алей, вада, квас (olej, woda, kwas chlebowy)
д) сонца, месяц, лямпа (słońce, księżyc, lampa)
е) камень, мур, косьць (kamień, mur, kość)
ж) нож, каса, брытва (nóż, kosa, brzytwa)
з) шпілька, шыла, штык (szpilka, szydło, bagnet)
і) сьнег, лёд (śnieg, lód)
к) агонь, сонца (ogień, słońce)
л) цукар, мёд (cukier, miód)
м) пук, сена (pęk, siano)
Адказ (odpowiedź):
3. у хаце - дваццаць чатыры (24), на вуліцы - восем (8), у полі - дзевяць (9)
4. а) колер (беласьць), б) колер (чорнасьць), в) форма - kształt (кругласьць - okrągłość), г) вадкасьць - ciecz, д) сьветласьць - jasność, е) цьвёрдасьць - twardość, ж) вострасьць - ostrość, з) тонкасьць - cienkość, і) халоднасьць - zimność, к) гарачасьць - gorącość, л) салодкасьць - słodkość, м) мяккасьць - miękkość
5. Што супольнага маюць чалавек, жывёлiна й расьцiна (расьліна)? Цi яны кормяцца, растуць, памiраюць разам? (Co wspólnego mają człowiek, zwierzę i roślina? Czy oni żywią się, rosną, umierają razem?)
а) Асаблiвасьцi прадметаў. Усё, што можам заўважыць у прадметах i што можам аб iх сказаць, гэта - асаблiвасьцi прадметаў, напрыклад: востры, белы, чорны, круглы; сядзiць, ляцiць, сьвецiць, грэе, колецца i г.д. (Cechy przedmiotów. Wszystko, co możemy zauważyć w przedmiotach i o nich powiedzieć, to cechy przedmiotów, na przykład: ostry, biały, czarny, okrągły; siedzi, leci, świeci, grzeje, kłuje itp.)
б) Ажыўленыя i неажыўленыя прадметы. Да ажыўленых прадметаў залiчаем людзей, жывёлiну i расьцiну; да неажыўленых - рэчы i з'явiшчы. Чалавек, дзяўчына, конь, курапатка; дуб, васiлек (валошка), грыб - гэта прадметы ажыўленыя. Рэчы, як стол, кнiжка; з’явiшчы, як дождж, бура, маланка - прадметы неажыўленыя. (Ożywione i nieożywione przedmioty. Do ożywionych przedmiotów zaliczamy ludzi, zwierzęta i roślinność; do nieożywionych - rzeczy i zjawiska. Człowiek, dziewczyna, koń, kuropatwa; dąb, chaber, grzyb - są to przedmioty ożywione. Rzeczy, jak stół, książka; zjawiska, jak deszcz, burza, błyskawica - przedmioty nieożywione)
Б. 1. Перапiсаўшы, падчыркнi (падкрэсьлі) словы, што азначаюць асаблiвасьцi прадметаў: (Przepisawszy, podkreśl słowa, jakie oznaczają cechy przedmiotów:)
Дажджавая вада нясмачная. Сёлета год ураджайны. Маленькi Сьцёпка чытае цiкавую кнiжку. Моцна сьпiць шырокая рака. Ужо i халодная восень прышла. Золата i ў попеле вiдаць. Абмiраюць на зiму i вужакi, i жабы, i яшчаркi. Дудар дудару дарма грае. Адзiн хлеб прыедлiў. (Deszczowa woda jest niesmaczna. Corocznie rok jest urodzajny. Maleńki Szczepanik czyta ciekawą książkę. Mocno śpi szeroka rzeka. Już i zimna jesień przyszła. Złoto i w popiele widać. Obumierają na zimę i węże, i żaby, i jaszczurki. Dudarz dudarzowi za darmo gra. Jednemu i chleb się przeje.)
2. Перапiсаўшы, падчыркнi прадметы ажыўленыя простай рыскай (____), неажыўленыя пакручастай (,,,,,,,,,). (Przepisawszy, podkreśli przedmioty ożywione prostą kreską, nieożywione krętą)
НА ПРАДВЕСЬНЕ. (NA PRZEDWIOŚNIE)
Рушыўся сьнег. Зашумела вада. Раскавалiся рэкi ад лёду. Лынула вон зiмавая вада. Сонца прыносiць цяпло i пагоду. Шумныя песьнi iграюць лясы. Зморана трушанкай у хлявох адзываецца рыкам скацiнка. Конiкi ў стайнях iржаць пры жлабох. Бацян праляцеў над адрынкай. Будзiцца посьле (у літаратурнай мове - пасьля - тут па-лагойску) зiмовага сну па хацiнках люд працавiты; скоранька цягне саху, барану, глядзiць - шыны на колах цi зьбiты. (Ruszył się śnieg. Zaszumiała woda. Uwolniły się rzeki od lodu. Oto popłynęła zimowa woda. Słońce przynosi ciepło i piękną pogodę. Lasy grają szumne pieśni. Zmorzona sianem w chlewach odzywa się rykiem krówka. Koniki w stajniach rżą przy żłobach. Bocian przeleciał nad ordynką. Budzi się po śnie zimowym w chateczkach lud pracowity. Szybciutko ciągnie sochę, strug, patrzy - czy szyny na kołach nie są zbite.)
-
Заняткі 4
Слоўнічак выпадковых слоў
Чытаць? Гэта так проста! - Czytać? To takie proste!
дай - daj
даў - dał
дала - dała
кій - kij
ехаць - jechać
ясны - jasny
люты - luty
конь - koń
косьць - kość
госьць - gość
сьнег - śnieg
сьмех - śmiech
сьцежка - ścieżka
тлушч - tłuszcz
мёд - miód
боль - ból
соль - sól
гняздо - gniazdo
чорны - czarny
шкада - szkoda
зьесьці - zjeść
зьеў - zjadł
зьела - zjadła
зьезд - zjazd
мець - mieć
меў - miał
мела - miała
ляжаць - leżeć
ляпіць - lepić
выяжджаць - wyjeżdzać
дзяўчына - dziewczyna
піць - pić
п'ю - piję
біць - bić
б'ю - biję
гусь - gęś
шчасьце - szczęście
цяжар - ciężar
густы - gęsty
часты - częsty
цяля - cielę
дуб - dąb
дубы - dęby
зуб - ząb
зубы - zęby
серада - środa
золата - złoto
балота - błoto
варона - wrona
сарока - sroka
бяроза - brzoza
тры - trzy
верыць - wierzyć
мерыць - mierzyć
прыбегчы - przybiec
прылегчы - przylec
прытуліцца - przytulić się
пераканацца - przekonać się
прытрымаць - przytrzymać
разумець - rozumieć
Скорагаворка
скора + гаварыць = скорагаворка
скручваць - skręcać
язык - język (w buzi)
skręcać + język = skrętacz języka
скорагаворка = skrętacz języka
скорагаворка = хуткапрамаўлянка = хуткамоўка
хутка/скора - szybko
mów szybciej! гавары скарэй!
Ішла скорагаворка са скорагаварчанятамі
Язык а мова
мова - język (narzędzie do komunikacji)
слова - słowo
язык - język (w buzi)
маўленьне - mowa
мова/mowa/język/язык/ozór czy jęzor
літоўская (беларуская) мова/mowa polska/język polski/-/-
родная мова/mowa ojczysta/język ojczysty/-/-
замежная мова/obca mowa/język obcy/-/-
мову адняло/odjęło mowę/odjęło język/язык адняло/-
умець гаварыць і пісаць на мове/znać język w mowie i piśmie/znać język w mowie i piśmie/-/-
прамова ў сойме/mowa sejmowa/-/-/-
- Ты здаў іспыт?/ - Zdałeś egzamin?/-/-/-
- Безумоўна!/ - Mowa!/-/-/-
-/-/latać z wywieszonym językiem/лётаць з высалапленым языком/latać z wywieszonym ozorem
(https://i.imgur.com/49ncvCp.png) (źródło) (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
języki ognia - языкі полымя
język w bucie - язычок у боце
język spustowy - спускавы кручок
językoznawca - мовазнаўца
lingwista - лінгвіст
poliglota - паліглёт
-
(https://i.imgur.com/49ncvCp.png) (źródło) (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
To jakieś dank meme? xDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
-
Jaja se robisz? To ze słownika dla dzieci.
-
Lista słowników i innych językoznawczych książek i stron litewskich:
Баршчэўскі Лявон - «Польска-беларускі слоўнік: тэрміны, паняцці і назвы з гісторыі і грамадазнаўства» (http://www.zbor.by/polska-belaruski-slounik-terminyi-panyatstsi-i-nazvyi-z-gistoryii-i-gramadaznaustva/)
Белорусско-русский словарик (тарашкевица) (http://wikilivres.ru/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BA_(%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B0))
Ніна Баршчэўская - Беларуская эміграцыя - абаронца роднае мовы (http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=482)
Ян Станкевіч - Вялікалітоўска-расійскі слоўнік (http://knihi.com/Jan_Stankievic/Bielorussko-russkij_Vielikolitovskij-russkij_slovar.html#1)
Ждановіч Валерыя - Слоўнік для дзяцей (http://kamunikat.org/k_slouniki.html?pubid=2494)
Браніслаў Тарашкевіч - Беларуская граматыка для школ (http://knihi.com/Branislau_Taraskievic/Bielaruskaja_hramatyka_dla_skol.html#1)
Слоўнік (http://slounik.org/)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (http://knihi.com/none/Etymalahicny_slounik_bielaruskaj_movy_zip.html)
Цыхун Г.А. (гал. рэд.) Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 12 (https://www.twirpx.com/file/2157033/)
Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=19902)
Mirosław Jankowiak - Dialektologia białoruska (https://www.academia.edu/2533586/Dialektologia_bia%C5%82oruska)
Старабеларускі лексікон (https://old_belarusian.academic.ru/)
Скарнік (https://www.skarnik.by/)
Хвалей Я.I., Шарпіла У.В. Слоўнік лексічных формаў (сінонімы, амонімы, антонімы, паронімы, амографы, амафоны) (http://www.studmed.ru/hvaley-yai-sharpla-uv-slonk-lekschnyh-forma-snonmy-amonmy-antonmy-paronmy-amografy-amafony_c6fd16b3236.html)
Аліна Ваўранюк - Лемантар - Падручнік па беларускай мове для 2 класа (https://pieramoha.org/artykuly/liemantar-padrucznik-pa-bielaruskaj-movie-dlia-2-klasa)
Kolejna lekcja jak będzie normalna pogoda zapewne. :v
-
Заняткі 5
Народ, Мова, Дзяржава, Суседзі
Narodowości po litewsku Litwinów i narodów sąsiednich:
Ліцьвін, літвін - Litwin historyczny (Białorusin) (po litewsku narody piszemy z małej litery, pierwszy jest z dużej tylko dlatego, że to początek zdania.)
Ліцьвінка, літвінка - Litwinka historyczna (Białorusinka)
Ліцьвіны, літвіны - Litwini historyczni (Białorusini)
Ліцьва, Літва - Litwa historyczna (w narkomówce Літва może odnosić się też do Lietuwy)
Вялікаліцьвін, вялікалітвін - Wielkolitwin - Białorusin, nazwa proponowana przez Jana Stankiewicza wraz z zamianą nazwy państwa Białoruś na Wielkolitwa
Вялікаліцьвінка, вялікалітвінка - Wielkolitwinka - Białorusinka
Вялікаліцьвіны, вялікалітвіны - Wielkolitwini - Białorusini
Вялікалітва, Вялікаліцьва - Wielkolitwa, nazwa proponowana przez Jana Stankiewicza zamiast Białorusi.
Беларус - Białorusin, Litwin, który zaakceptował nową nazwę lub nie ma świadomości nazwy starej albo jej nie uznaje z uwagi na niewiedzę.
Беларуска - Białorusinka
Беларусы - Białorusini
Беларусь - Białoruś
Тутэйшы - Tutejszy, Litwin bez świadomości narodowej.
Тутэйшая - Tutejsza
Тутэйшыя - Tutejsi
Крывіч - Krywicz, także jedna z proponowanych nazw narodu litewskiego
Крывічка - Krywiczka
Крывічы - Krywicze
Крыўя, Крывія - Krywia, jedna z proponowanych nazw dla dzisiejszej Białorusi
Літоўская мова, вялікалітоўская мова, ліцьвінская мова, крыўская мова, крывіцкая мова, па-просту, беларуская мова - Język litewski (białoruski) (w narkomówce літоўская мова oznacza często język bałtolitewski)
Па-літоўску - Po litewsku
На літоўскай мове - W języku litewskim
Летувіс, літовец - Bałtoliwin (w taraszkiewicy літовец oznaczało też czasem Litwina choć sądzę, że lepiej używać tej nazwy odnośnie Bałtolitwinów, ліцьвін jawi się nazwą o wiele lepszą dla tegoż narodu. Oczywiście летувіс na Bałtolitwina zdaje się nazwą najlepszą we współczesnych okolicznościach politycznech.)
Летувіска, літоўка - Bałtolitwinka
Летувісы, літоўцы - Bałtolitwini
Летува - Lietuwa, Bałtolitwa
Летувіская мова - Język bałtolitewski
Паляк - Polak
Полька - Polka
Палякі - Polacy
Польшча - Polska
Польская мова - Język polski
Украінец - Ukrainiec
Украінка - Ukrainka
Украінцы - Ukraińcy
Украіна - Ukraina
Украінская мова - Język ukraiński
Расеец - Rosjanin
Расейка - Rosjanka
Расейцы - Rosjanie
Расея - Rosja
Расейская мова - Język rosyjski
Латыш - Łotysz
Латышка - Łotyszka
Латышы - Łotysze
Латыская мова - Język łotewski
Дзяржава, краіна - Państwo, kraj
Жыхар, жыхарка, жыхары - Mieszkaniec, mieszkanka, mieszkańcy
Насельніцтва - Populacja
Места, горад - Miasto (Горад w tym znaczeniu doszedł do taraszkiewicy wraz z narkomówką, zalecam używanie места jako słowa tradycyjniejszego)
Мястэчка - Miasteczko
Сяло, вёска - Wieś
Вобласьць - Obwód
Раён - Rejon
Сталіца - Stolica
Ваяводзтва - Województwo
Павет - Powiat
Гміна - Gmina
Мяжа, граніца - Granica
Вуліца - Ulica
Дом - Dom
Хата - Chata
Гімн - Hymn
Герб - Herb
Сьцяг - Flaga
Ратуша - Ratusz
-
Kim jest/był ów Jan Stankiewicz?
Вялікаліьвін, вялікалітвін
c umknęło :(
-
Kim jest/był ów Jan Stankiewicz?
Вялікаліьвін, вялікалітвін
c umknęło :(
Poprawiłem. Ян Станкевіч.
(https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87) Możesz sobie zmienić na polski ale mało tam o nim pisze.
-
Aa dziękuję :D
-
A tak, k' woli ścisłości, jak będzie Żmudzin?
-
Жмудзін albo жамойт. Drugie rdzenne oczywiście, pierwsze polonizm.
-
Masm pytanie: tak naprawdę istnieje w wymowie kontrast między pisanym „е” i „я” w sylabie nieakcentowanej? Bo na lingvoforum piszą że пявун — певуна obоk пятак — пятака jest to czysto ortograficzne kurwurozjum, gdyż w wymowie jest neutralizacja „я” i „е”.
-
Kontrast? W sensie, że się inaczej wymawia? Oczywiście, że tak. Co zaś do twoich przykładów - пятак pisze się przez "ja" i po rosyjsku, więc najwidoczniej owa sylaba nie wynika tu z jakania jeno ma podłoże etymologiczne? W końcu pochodzi od пяць, ma więc "ja" w słowie rdzeniu. Пявун to z kolei rusycyzm z racji, że сьпявак byłby typowo litewski przy czym i w tym słowie jest сьпевака z racji zmiany akcentu. Jakanie nie występuje w dopełniaczu ani w piewunie (http://slounik.org/search?dict=&search=%D0%BF%D1%8F%D0%B2%D1%83%D0%BD&x=0&y=0)ani w śpiewaku (http://slounik.org/search?dict=&search=%D1%81%D1%8C%D0%BF%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BA&x=32&y=17), zaś co się tyczy piataka to i po litewsku (http://slounik.org/search?dict=&search=%D0%BF%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BA&x=0&y=0) i po rosyjsku (https://ru.wiktionary.org/wiki/%D0%BF%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BA) cały czas jest "ja", jednak nie może ono pochodzić od jakania z racji akcentu na trzecią sylabę, jest więc etymologiczne. I nie bardzo rozumiem - jaka neutralizacja "ja" i "je"? To chyba ktoś zrusyfikowany to pisał. "Je" czytasz jak "je", a "ja" jak "ja". W wymowie powinno być tak jak jest napisane. Wymowa jest fonetyczna. Nawet jeśli to narkamauka to tam się tylko nie zapisuje jakania w krótkich wyrazach jak "не" - "ня", które zmieniają się z racji akcentu na pierwszą sylabę wyrazu kolejnego. Te wyrazy w których jakanie powstaje samodzielnie bez kolejnego wyrazu mają je zapisywane nawet w narkamauce. Jeśli źle zrozumiałem pytanie to proszę mnie poprawić.
-
Wymowa jest fonetyczna
Chyba chciałeś napisać pisownia...
-
Ale zadajesz sobie sprawę (Ty, i wszyscy Małożmudzini), że nie każde słowo, które występuje po rosyjsku, a po polsku już nie, a które znajdziesz w białoruskim, nie jest z automatu rodyjskim zapożyczeniem? Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego. Jeżeli tak jest, to nie widzę żadnego превосходства mowy narkomanów nad rusyfikacją.
-
Daruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi. W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację.. I skąd to pierdzielenie, że nie uznaje się go za potomka staroruskiego? Wyrywasz jakieś durnoty z kontekstu. Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia. I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi. Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
-
Daruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi.
Przezwisko było żartobliwe, to Ty masz kij między pośladoma. Jak już w takim tonie chcesz do mnie mówić.
W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację..
Rozmawiam z Tobą trochę dłużej, jak i też, co może Cię zaciekawić, zajmuję się slawistyką trochę czasu, i moje wrażenie nie jest zbudowane na podstawie dwóch słów, (hehe), a na podstawie podejścia wielu ludzi, próbujących rewitalizować/zachować białoruski. I to wrażenie pozostaje dalej. Nie dziwota, że starając się białoruski oczyścić z rosyjskiego czasami się jest nadgorliwym.
I skąd to pierdzielenie, że nie uznaje się go za potomka staroruskiego? Wyrywasz jakieś durnoty z kontekstu.
No to wracamy do tego co mówich:
Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego.
Jak widać, ktoś tu ma problemy z rozumieniem tekstu czytanego. (hehe)
Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia.
Ad personam. Hje hje.
A odwołując się do tego co pisałeś, prasłowiańskie *pěti jest jak sama nazwa wskazuje prasłowiańskie, i dodatkowo posiada zachowany pradawny ablaut. Polskie śpiewać wobec niego jest na pewno neologizmem. To jedno. Drugie, końcówka -un ogólnie w słowiańskich mało żywawa jest, więc stąd też wywnioskowałem, że to jest dość stara formacja słowotwórcza. No i tez rozdźwięk między znaczeniami: jak wywnioskowałem, białoruskie piawun i śpiawak to słowa o tym samym znaczeniu, ale no tak się śmiesznie składa, że w rosyjskim piewunem byś, jak na mój gust, nie nazwał wykonawcę arii, a raczej pijaczka, co się drze w knajpie. Stad miałem dość mocne przesłanki za tym, by twierdzić, że włączył się tryb: polonizm > słowo odziedziczone (jeżeli akuratnie podobne jest do jakiegolwiek rosyjskiego słowa).
I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi.
Przez mowę narkomanów miałem na myśli zgotowaną przez bodajże sowietów ortografię białoruską i śmiesznie przeprowadzoną rusyfikację. Przepraszam bardzo, że uraziłem Twoje nacjonalistyczną dumę wielkiej Białej Rusi®, z której ortografii nawet nie można sobie zażartować.
No i tak jakoś wspominka z życia prywatnego: wszyscy białorusinofile, których znałem przed Tobą, rzeczywiście lubi narkotyki. Pewnie przypadek, ale kto wie? Jak już na taką nutę schodzimy?
Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
No iks de.
Podsumowując: przekonałeś mię, że rzeczywiście miałem rację. Białoruscy nacjonaliści, czyściciele języka, to najprawdopodobniej osoby, które przekładają polonizm, czy jakiekolwiek tam zapożyczenie, nad słowo, które przypadkiem brzmi podobnie do rosyjskiego. I nie widzę w tym dalej żadnej różnicy między wymyśloną czy nie rusyfikacją.
-
Daruj se te złośliwe przezwisko jak i całokształt, który z resztą zupełnie nic do tegoż pytania nie wnosi.
Przezwisko było żartobliwe, to Ty masz kij między pośladoma. Jak już w takim tonie chcesz do mnie mówić.
Niezbyt to dla mnie żartobliwe, pokazuje raczej brak szacunku z twojej strony i proszę daruj sobie to "spinanie pośladów". W rzeczowej rozmowie o Rosjanach nie nazwałbym ich Moskalami czy też tym bardziej Kacapami bo to zwyczajny brak dobrego smaku.
Cytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
W tamtym poście były zaledwie dwa słowa, a ty już mi zarzucasz uznawanie każdego niepolskiego słowa za rusyfikację..
Rozmawiam z Tobą trochę dłużej, jak i też, co może Cię zaciekawić, zajmuję się slawistyką trochę czasu, i moje wrażenie nie jest zbudowane na podstawie dwóch słów, (hehe), a na podstawie podejścia wielu ludzi, próbujących rewitalizować/zachować białoruski. I to wrażenie pozostaje dalej. Nie dziwota, że starając się białoruski oczyścić z rosyjskiego czasami się jest nadgorliwym.
Owszem slawistyką się zajmujesz ale o litewskim bezpośrednio za wiele nie wiesz jak i nie znasz języka. Sam z resztą przyznałeś wcześniej, że nie wiedziałeś o podziale na narkomówkę i taraszkiewicę. Wątpię tym samym czy wiesz jakie to konkretne słowa do tej mowy doszły w ubiegłym wieku. Myślałem, że ta uwaga była skierowana konkretnie do mnie, nie do większego grona ludności. Nie mnie wiedzieć z kim rozmawiasz.
Cytat: Henryk Pruthenia w 19 sie 2018, 22:03:04
Mam wrażenie, że oni naprawdę udają, że białoruski nie wywodzi się od staroruskiego.
Jak widać, ktoś tu ma problemy z rozumieniem tekstu czytanego. (hehe)
Ależ nie mam problemu z czytaniem ze zrozumieniem. Skoro masz takie wrażenie to z czegoś musi ono wynikać, a nie być wyssanym z palca. Jak sam napisałeś są osoby, które najwyraźniej tak udają ale nijak się to ma do poważnych środowisk akademickich. Osoba udająca, że staroruski nie jest przodkiem litewskiego na starcie się kompromituje.
Cytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
Oczywiście, że jest masa spólnych słów z rosyjskimi ale w tym przypadku пець wydaje mi się nowszym. Nawet jeśli to słowo etymologji staroruskiej nie zmienia to faktu, że mogło dawno wyjść z użycia i "wrócić" po paru wiekach wraz z rusyfikacją jak właśnie sądzę. Może mylę się w tym konkretnym przypadku, niemniej cały twój post zupełnie nic nie wnosi do zadanego pytania, także po co się w ogóle wypowiadasz skoro nie masz nic mądrego do powiedzenia.
Ad personam. Hje hje.
A odwołując się do tego co pisałeś, prasłowiańskie *pěti jest jak sama nazwa wskazuje prasłowiańskie, i dodatkowo posiada zachowany pradawny ablaut. Polskie śpiewać wobec niego jest na pewno neologizmem. To jedno. Drugie, końcówka -un ogólnie w słowiańskich mało żywawa jest, więc stąd też wywnioskowałem, że to jest dość stara formacja słowotwórcza. No i tez rozdźwięk między znaczeniami: jak wywnioskowałem, białoruskie piawun i śpiawak to słowa o tym samym znaczeniu, ale no tak się śmiesznie składa, że w rosyjskim piewunem byś, jak na mój gust, nie nazwał wykonawcę arii, a raczej pijaczka, co się drze w knajpie. Stad miałem dość mocne przesłanki za tym, by twierdzić, że włączył się tryb: polonizm > słowo odziedziczone (jeżeli akuratnie podobne jest do jakiegolwiek rosyjskiego słowa).
Nie ma tu zupełnie nic ad personum. Pytanie Wedyowisza było odnośnie kontrastu między "ja" i "je". Twój post nijak się do tego nie ma. Zarzucasz mi tylko jakieś bezpodstawne twierdzenie iż uważam jakoby, że wszystko co jest w rosyjskim to rusyfikacja co jest nieprawdą. I teraz ty jesteś osobą, która nie przeczytała ze zrozumieniem. Oczywiście, że пець to słowo prasłowiańskiego pochodzenia ale powtarzam - mogło parę wieków temu zaniknąć. Jeśli jakieś słowo, które było w starolitewskim/ruskim, a potem zanikło wraca przez rosyjski w ubiegłym wieku to to już jest rusyfikacja bo te słowo znikło i nie ma znaczenia, że jest prasłowiańskie. Jeśli go nie używano i nagle wróciło po paru wiekach to to już nie jest słowo stare, rdzenne temu językowi. Jak pisałem, mogłem się mylić co do tego konkretnego słowa. A czemu przedkładam polonizm nad "rusycyzm"? Temu, że polonizmy dochodziły naturalnie dlatego jest to słowo pewniejsze, w takim co jest zarówno w rosyjskim trudniej już o pewność czy to słowo stare czy nowe.
Cytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
I w ogóle co rozumiesz przez mowę narkomanów? Bo narkomówka to nie tylko zmiana ortografji, to także wyjście z użycia lub zmarginalizowanie wielu słów i zastąpienie ich rosyjskimi.
Przez mowę narkomanów miałem na myśli zgotowaną przez bodajże sowietów ortografię białoruską i śmiesznie przeprowadzoną rusyfikację. Przepraszam bardzo, że uraziłem Twoje nacjonalistyczną dumę wielkiej Białej Rusi®, z której ortografii nawet nie można sobie zażartować.
No i tak jakoś wspominka z życia prywatnego: wszyscy białorusinofile, których znałem przed Tobą, rzeczywiście lubi narkotyki. Pewnie przypadek, ale kto wie? Jak już na taką nutę schodzimy?
Cytat: マシオ w 19 sie 2018, 22:21:36
Także o czym ty do mnie rozmawiasz. W ostatnim wieku nastąpiła znaczna rusyfikacja języka i nawet jeśli jakieś słowo jest staroruskie nijak się to ma do tego czy dawno z litewszyzny nie zniknęło, a "ponowny powrót" przez rosyjski to owszem rusyfikacja jeśli tego słowa przez kilka wieków już dawno nie było. No chyba, że nazwałeś tak litewski ogółem - jeśli tak to zostawię to bez komentarza.
No iks de.
Znowu źle zrozumiałeś. Nie chodziło mi o to, że użyłeś nazwy "mowa narkomanów", a o to, że nie byłem pewien co konkretnie pod tą nazwą rozumiesz.
Podsumowując: przekonałeś mię, że rzeczywiście miałem rację. Białoruscy nacjonaliści, czyściciele języka, to najprawdopodobniej osoby, które przekładają polonizm, czy jakiekolwiek tam zapożyczenie, nad słowo, które przypadkiem brzmi podobnie do rosyjskiego. I nie widzę w tym dalej żadnej różnicy między wymyśloną czy nie rusyfikacją.
Dobrze, może niepotrzebnie uznałem пець za słowo "nowsze z Rosji", wydawało mi się, że dawno już wyszło z użycia, tym bardziej, że сьпяваць spotykałem o wiele częściej. Jestem człowiekiem i jak każdy człowiek mogę się pomylić. Nie miałeś żadnej racji przynajmniej co do mnie. W żadnym wypadku nie mam zamiaru oczyszczać języka, nie chcę tylko używać słów, które są ewidentną rusyfikacją z wieku poprzedniego czy czasów najnowszych. Oczywiście, że złe jest wywalanie słów starych na podstawie niesprawdzonego przeświadczenia, że to rusycyzm. Trzeba takie coś wpierw sprawdzić. Niemniej nie rozumiem czemu przedkładanie polonizmów miałoby być złe. Polonizmy doszły naturalnie więc jest pewność co do ich starości. Nie ma nic złego w używaniu polonizmu uznanego w mowie literackiej, na pewno jest to bezpieczne. I mylisz się. Widziałem osoby, które nie lubiły polonizmów albo wręcz wolały już rusycyzmy. W każdym razie proszę mnie do jednego wora z nimi nie dawać.
W każdym razie moja irytacja pochodzi stąd, że zamiast wypowiedzieć się na temat pytania lub nie (jeśli nie znasz odpowiedzi) ty generalnie zarzuciłeś rusofobiczny puryzm. Mówiąc, że to co piszesz jest nie na temat miałem na myśli zadane pytanie, nie cały temat. Ale dobrze, rzeczywiście nie powinienem stwierdzać co jest rusyfikacją gdy nie mam takiej pewności, mój błąd. Po sprawdzeniu widzę, że słowo to z owym znaczeniem poświadczone jest już w 1925 roku. Na przyszłość postaram się uniknąć takich sądów, przyznaję, popełniłem w tej chwili błąd. Dziękuję za zwrócenie uwagi choć mogłeś to zrobić bardziej uprzejmie.
-
Заняткі 6
Практыкаваньне 2
А. 1. Аб чым гаворыцца ў папярэдняй лекцыi? (O czym była mowa w poprzedniej lekcji?)
2. Як вас завуць па iменi, па прозьвiшчу? (Jak macie na imię i nazwisko?)
3. Цi ваша iмя i вы самi гэта тое самае? (Czy wasze imię i wy to to samo?)
4. Цi вы складаецеся з гукаў, лiтараў? (Czy wy składacie się z dźwięków, liter?)
5. Цi ваша iмя i прозьвiшча маюць цела? (Czy wasze imię i nazwisko ma ciało?)
6. Якая розьнiца памiж намi i нашымi iмёнамi, прозьвiшчамi? (Jaka jest różnica między nami i naszymi imionami, nazwiskami?)
§ 4. Мы самi i нашыя iмёны i прозьвiшчы гэта зусiм розныя рэчы. Мы жывём, ходзiм, думаем, працуем. Iмя i прозьвiшча - гэта толькi назоў. Калi мы iх скажам, то гэта будзе сказанае слова, гук, што пераймаецца слухам; калi-ж мы iх напiшам, то гэта будзе пiсанае слова, лiтары, што пераймаюцца зрокам. (My sami i nasze imiona i nazwiska to zupełnie różne rzeczy. My żyjemy, chodzimy, myślimy, pracujemy. Imię i nazwisko - to tylko nazwa. Jak my je wypowiemy, to to będzie wypowiedziane słowo, dźwięk, który przechwytujemy słuchem; jak my je napiszemy, to to będzie słowo pisane, litery, jakie przechwytujemy wzrokiem.)
7. Цi прадметы неажыўленыя маюць свае назовы? (Czy przedmioty nieożywione mają swoje nazwy?)
8. Якiя бачыш перад сабой прадметы, i як яны называюцца? (Jakie widzisz przed sobą przedmioty, i jak one się nazywają?)
9. Сонца грэе, васiлёк пахне, цукар салодкi, а іхныя назовы цi грэюць, цi пахнуць, цi салодкiя? (Słońce grzeje, chaber pachnie, cukier jest słodki, a ich nazwy czy grzeją, czy pachną, czy są słodkie?)
10. Цi асаблiвасьцi прадметаў маюць свае назовы? (Czy cechy przedmiotów mają swoje nazwy?)
§ 5. Прадметы неажыўленыя маюць свае назовы: сонца, цукар, стол, кнiжка i падоб. Асаблiвасьцi прадметаў маюць таксама свае назовы, напрыклад:
грэе, пахне, саладзее, ламаецца
цёплы, пахкi, салодкi, ломкi.
(Przedmioty nieożywione mają swoje nazwy: słońce, cukier, stół, książka i podobne. Cechy przedmiotów też mają swoje nazwy, na przykład:
grzeje, pachnie, słodzieje, łamie się,
ciepły, pachnący, słodki, łamliwy.)
Б. Перапiсаўшы, падчыркнi назовы прадметаў простай рысай ( ______ ), назовы асаблiвасьцей пакручастай (,,,,,,,,,,,). (Przepisawszy, podkreśl nazwy przedmiotów prostą linią, nazwy cech linią krętą)
Горы рэдка стаяць паасобку. Яны цягнуцца доўгiмi хрыбцiнамi то вышэй, то нiжэй. Памiж гор ляжаць далы, чарнеюць правалы. Густыя туманы поўзаюць па вузкiх горных праходах. Горы часта закрыты тучамi (хмарамі), i толькi ў ясныя днi здалёку вiднеюцца сваiмi сьнегавымi белымi верхалiнамi.
Шмат рэк пачынаецца ад сьнягоў, каторыя растайваюць у горах. Яны цякуць у нiз гаманлiвымi ручаямi й вадаспадамi. Па дарозе падмываюць груды лёду й сьнегу, каторыя часам абвальваюцца ды засыпаюць цэлыя вёскi. (Góry rzadko stoją osobno. One ciągną się długimi łańcuchami to wyżej, to niżej. Pomiędzy górami leżą doły, czarnieją depresje. Gęste mgły pełzają na wązkich, górnych przełęczach. Góry często są zakryte chmurami, i tylko w jasne dni z daleka widać ich śniegowe, białe szczyty. Wiele rzek zaczyna się od śniegów, które roztajają się w górach. One ciekną w dół głośnymi potokami i wodospadami. Po drodze podmywają grudy lodu i śniegu, które czasem zwalają się lub zasypują całe wioski.)
Слоўнічак слоў
слова - słowo
даць слова - dać słowo, dać głos
узяць слова - zabrać głos
замовіць слова за каго-небудзь - przemówić za kimś
ні слова, ні паўслова - milczeć, odmawiać odpowiedzi
роднаснае слова - wyraz pokrewny
забраць назад сваё слова - cofnąć słowo
слаўцо - słówko
назва, назоў - nazwa
імя - imię
Як цябе завуць? - Jak masz na imię?
Мяне завуць Галя. - Mam na imię Hala.
прозьвішча - nazwisko
Як вашае прозьвішча? - Jak Pan/pani ma na nazwisko?/Jak się Pan/pani nazywa?
дзявочае прозьвішча - nazwisko panieńskie
нехта з прозьвішчам ... - ktoś mający na nazwisko ...
звацца - zwać się
называцца - nazywać się
Як называецца гэты пляц? - Jak się nazywa ten plac?
Мяне зваць Ірэна. - Mam na imię Irena.
Як цябе зваць? - Jak się nazywasz?
слоўнік - słownik
даведнік - poradnik, przewodnik
телефонны даведнік - książka telefoniczna
энцыкляпэдыя - encyklopedia
словазбор - słownictwo
лексыка - leksyka
лексыкаграфія - leksykografia
граматыка - gramatyka
правапіс - pisownia
слушнае напісаньне - poprawna pisownia
артаграфія - ortografia
прыказка - przysłowie
прымаўка - powiedzonko
думка, погляд - zdanie (odnośnie poglądów)
Я думаю інакш. - Jestem innego zdania.
сказ - zdanie (napisane)
Словы ўтвараюць сказ. - Słowa tworzą zdanie.
здань - widmo
фраза - fraza
выслоўе - frazes
тэкст - tekst
загаловак - nagłówek
верш - wiersz (utwór poetycki)
вучыць верш на памяць - uczyć się wiersza na pamięć
страфа - strofa
прадэклямаваць некалькі строфаў з "Пана Тадэвуша" - deklamować kilka strof z "Pana Tadeusza"
радок - wiersz (linia tekstu)
пісаць з новага радка - pisać od nowego wiersza
літара - litera
знак - znak
Часьціны мовы
назоўнік - rzeczownik
прыназоўнік - przyimek
прыметнік - przymiotnik
дзеяслоў - czasownik
лічэбнік - liczebnik
прыслоўе - przysłówek
Знакі прыпынку
кропка - kropka
двукроп'е - dwukropek
шматкроп'е - wielokropek
кропка з коскай - średnik
коска - przecinek
двукосьсе - cudzysłów
працяжнік - myślnik
злучок - łącznik
дужкі - nawias
круглыя дужкі - nawias okrągły
квадратныя дужкі - nawias kwadratowy
закрыць дужкі - zamknąć nawias
між іншым, дарэчы - nawiasem mówiąc
клічнік - wykrzyknik
выклічнік ("вой!", "далібог!") - wykrzyknienie ("oj!", "dalibóg!")
пытальнік - znak zapytania
-
Kontrast? W sensie, że się inaczej wymawia? Oczywiście, że tak. Co zaś do twoich przykładów - пятак pisze się przez "ja" i po rosyjsku, więc najwidoczniej owa sylaba nie wynika tu z jakania jeno ma podłoże etymologiczne?
Sorry, zapomniałem o tym poście. Chodziło mi o to czy jesteś zupełnie pewien że w tej pozycji różnica między е i я nie jest tylko etymologiczna. Jak brzmi to nieakcentowane e? Jak normalne [e] czy takie „popadające w i” [tj. [ɪ]) jak rosyjskie? Czy jeszcze inaczej?
Пявун — rusycyzm czy nie, taki sam wzorzec obowiązuje w innych wyrazach (choćby пярун).
W dialektach wszędzie jest tak samo, czy jakanie bywa szersze?
Może brzmię podejrzliwie, ale jest to ciekawe ze względu na złożoność tej redukcji samogłosek i odwrotność wobec rosyjskiego, w którym samogłoska 2 pozycje przed akcentem jest bodajże jeszcze bardziej zredukowana niż ta w sylabie przedakcentowej. Nie mówię, że taki system nie mógł się wykształcić, w końcu może być akcent poboczny na co 2 sylabie który zapobiegł zmieszaniu w tej pozycji.
-
Tak, "е" to zawsze je. (oczywiście pomijając "e" po л) Cyrylica jest fonetyczna więc zawsze się pisze я gdy słychać "ja". Być może w tym słowie jest jakiś wyjątek skoro na lingvoforum tak napisali? Jakanie różni się oczywiście w zależności od dialektów, tak samo jak akanie. Najbardziej różni się w gwarach północnych połockich i witebskich. Tam я przechodzi w і, a а w coś zredukowanego, takie jakby bardzo krótkie ы. Wialikaja tamże będzie Wilikaja, wada stanie się w'da. Po litewsku jest trochę o północno-wschodnich dialektach ale mało (https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B). Jeśli umiesz rosyjski to tam jest o wiele więcej wyjaśnione północno-wschodnie gwary (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE-%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0), gwara połocka (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0_%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2), gwara witebsko-mohylewska (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0_%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2).
Tu masz mapkę akania i jakania w zależności od regjonu:
(https://i.imgur.com/K9YwzZT.jpg)