Kívrët English - cypryjska angielszczyzna
Jak już widzieliście w Tłumaczeniach, wbrew nazwie nie jest to dialekt współczesnego angielskiego. Nie wydaje mi się też, żeby te języki były wzajemnie zrozumiałe.
Trochę o świecieW 1192 król angielski Ryszard Lwie Serce podbił Cypr. Inaczej niż w realhiście, nastąpiła rewolta, w której na Cyprze władzę zdobyli rdzenni Anglosasi, wskutek czego mieliśmy tam coś zupełnie odwrotnego niż w Anglii - prestiżowy angielski i pogardzany francuski (na Cyprze przetrwał też cypryjski francuski, o którym opowiem kiedy indziej).
Królestwo Cypru istniało do połowy XVII wieku, kiedy zostało podporządkowane Turcji. Wcześniej, bo w XV i XVI wieku mocne związki z Włochami, a zwłaszcza z Wenecją (na Cyprze istnieje także włoski, choć tutaj byłby to jeszcze, jak myślę, dialekt).
Angielszczyzną cypryjską na codzień posługuje się ponad 200 tysięcy Cypryjczyków (z całkowitej liczby około miliona), jest jednym z języków urzędowych Republiki Cypru. Francuskim - ok 70 tys, włoskim - 20.
Historia (zwłaszcza fonetyczna)Jak już wspomniałem, cypryjska angielszczyzna sporo różni się od Modern English, więc myślę, że łatwiej byłoby zacząć od tych różnic. Na pierwszy rzut oka widać prawie całkowity brak dyftongów. Prawie wszystkie dyftongi średnioangielskie uległy monoftongizacji. W związku z monoftongizacją mamy pewną ciekawą właściwość fonetyczną - w dawnym cypryjskim samogłoski mogły być krótkie, półdługie albo długie (inna interpretacja mówi o samogłoskach krótkich, długich i superdługich). Krótkie od półdługich różniły się nie tylko długością, ale również barwą (prawdopodobnie barwa była główną różnicą). Pochodziły od średnioangielskich długich. Samogłoski półdługie często ulegały często skróceniu, co nie dotyczyło samogłosek długich. Samogłoski długie pochodziły z trzech źródeł - monoftongizacji, wzdłużenia zastępczego (ale wyłącznie samogłosek półdługich, samogłoski krótkie nie ulegały wzdłużeniu), oraz wyrówniania rozziewu po utracie międzywokalicznego /w/. Współczesny cypryjski ma samogłoski krótkie (od dawnych krótkich) i długie (z dawnych półdługich i długich).
Samogłoski półdługie ulegały skróceniu w wielu miejscach, przede wszystkim w wyrazach jednosylabowych bez wyjątku, po akcencie (w trójsylabowych nawet do szwy).
Cypryjski angielski zachował samogłoski zaokrąglone, choć co prawda wyłącznie /y/ /y:/. Pozostałe albo przeszły w /e/ (większość), albo w /y/.
Nie ma w tym języku [w]. Między samogłoskami wypadło zupełnie, natomiast w innych miejscach przeszło w /β/ (i zlało się z <b> i <v>).
/h/ zanikło, pozostało jedynie /x/ i /ç/, przy czym /ç/ stało się osobnym fonemem po zlaniu się z [ʃ
j].
GramatykaJeśli chodzi o gramatykę, mamy przypadki! Całe dwa
I dwie końcówki liczby mnogiej, -en i -es. Są tylko dwa rodzaje, męski i żeński.
Osiem czasów, trzy aspekty (dokonany, niedokonany i iteratyw) mnożą mocno ilość czasów, bowiem podstawowych jest ledwo 3, brak bezokolicznika (w przypadku dwóch czasowników w zdaniu mamy trzy możliwości - albo odmieniają się obydwa czasowniki, albo jeden z nich jest w subjunktywie, dotyczy to też form czasu przyszłego z
vil -
þú vilst gast /
þú vil gast /
þú vilst go - będę szedł). Imiesłów przeszły tworzony z przedrostkiem
i-, a imiesłów teraźniejszy tworzony jest albo przez -
end, albo -
ing (drugi zwłaszcza w czasownikach mających związek z ruchem).
Negacja zawsze na czasowniku, np.
Ic gont - Nie idę,
þú gastnt - Nie idziesz. Czasownik także ma formę optatywu, tworzonego przez przedrostek
xël- [çəl](dla jasności zapisuję każde wystąpienie szwy, ale jest ono dobrowolne, większość ludzi jej nie zapisuje oprócz niektórych miejsc).
