Język duźlejbski: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 22 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{język | {{język | ||
− | | kolor = | + | | kolor = #008080 |
− | | nazwa = duźlejbski | + | | nazwa = Język duźlejbski |
− | | nazwa własna = | + | | nazwa własna = Iz'''ý'''k D'''u'''zlëblijščí, |
− | | twórca = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]] | + | | alfabet u = łaciński, cyrylica |
− | | rok = 2012 | + | | typologia u = analityczno-fleksyjny<br/>SOV |
− | | | + | | faktycznie = tak |
− | | | + | | twórca f = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]] |
− | | | + | | rok f = 2012 |
− | | klasyfikacja = | + | | wersja f = |
− | | | + | | conlanger1 f = |
+ | | fikcyjnie = tak | ||
+ | | conworld Msc = ? | ||
+ | | państwa = Duźlebia | ||
+ | | klasyfikacja = J. słowiańśkie | ||
+ | *wschodniosłowiańskie | ||
+ | **peryferyjne | ||
+ | ***'''duźlejbski''' | ||
+ | | tekst jaki = | ||
+ | | tekst u = | ||
}} | }} | ||
+ | {{podręcznik}} | ||
+ | {{słownik}} | ||
− | '''Język duźlejbski''', ( | + | '''Język duźlejbski''', alternatywnie też: '''duźlebski''' (duźl. ''z'''ý'''k d'''u'''zlëblijščí'') - język a posteriori wywodzący się za pomocą regularnych procesów fonetycznych z języka prasłowiańskiego. Język został zaadaptowany też dla projektu [[CeltoSlavia|Celtosławii]], gdzie jest używany w Duźlebii, na obszarze pomiędzy Karpatami, Morzem Czarnym, a ujściem Dunaju. |
− | |||
− | |||
+ | = Rozwój z prasłowiańszczyzny = | ||
*i (w pozycji akcentowanej) > 'aj (gdy w wygłosie > ě(j)ь~'a(j)ь ) | *i (w pozycji akcentowanej) > 'aj (gdy w wygłosie > ě(j)ь~'a(j)ь ) | ||
*i (w pozycji nieakcentowanej) > ь | *i (w pozycji nieakcentowanej) > ь | ||
Linia 33: | Linia 43: | ||
*dz > ž | *dz > ž | ||
*žd' > žž | *žd' > žž | ||
− | *odpadnięcie jerów w wygłosie (za wyjątkiem biernika | + | *odpadnięcie jerów w wygłosie (za wyjątkiem biernika, gdzie się zachował) |
− | wydłużenie zastępcze | + | *wydłużenie zastępcze |
*u męskich żywotnych bierniki wszystkich liczb są tożsame z dopełniaczem. | *u męskich żywotnych bierniki wszystkich liczb są tożsame z dopełniaczem. | ||
*c', š', ž', č' > c, š, ž, č | *c', š', ž', č' > c, š, ž, č | ||
Linia 41: | Linia 51: | ||
*a:, o: > [o] /å/ | *a:, o: > [o] /å/ | ||
*ų: > ų «drugie» | *ų: > ų «drugie» | ||
− | |||
*o, y, u (przed akcentowaną) > ə | *o, y, u (przed akcentowaną) > ə | ||
*czwarta palatalizacja | *czwarta palatalizacja | ||
Linia 47: | Linia 56: | ||
*ɣ' > ž' | *ɣ' > ž' | ||
*e: > ö: | *e: > ö: | ||
− | *vj, pj, bj, mj > vl, pl, bl, ml | + | *vj, pj, bj, mj > vl, pl, bl, ml |
− | = Alfabet a | + | = Zapis = |
+ | == Cyrylica == | ||
+ | Alfabet duźlejbski | ||
+ | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Аа | ||
+ | | А̊а̊ | ||
+ | | Бб | ||
+ | | Вв | ||
+ | | Гг | ||
+ | | Дд | ||
+ | |- | ||
+ | | [a] | ||
+ | | [o:], [a:] | ||
+ | | [b] | ||
+ | | [v] | ||
+ | | [ɣ], [g] | ||
+ | | [d], [d͡zʲ] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Єє | ||
+ | | Є̊є̊ | ||
+ | | Жж | ||
+ | | Җҗ | ||
+ | | Зз | ||
+ | | Ии | ||
+ | |- | ||
+ | | [e] | ||
+ | | [œ:], [e:] | ||
+ | | [ʐ] | ||
+ | | [ʐ:] | ||
+ | | [z] | ||
+ | | [i] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | И̊и̊ | ||
+ | | Іі | ||
+ | | Кк | ||
+ | | Лл | ||
+ | | Мм | ||
+ | | Нн | ||
+ | |- | ||
+ | | [i:] | ||
+ | | [j] | ||
+ | | [k] | ||
+ | | [l] | ||
+ | | [m] | ||
+ | | [n] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Оо | ||
+ | | О̊о̊ | ||
+ | | Пп | ||
+ | | Рр | ||
+ | | Сс | ||
+ | | Тт | ||
+ | |- | ||
+ | | [ɔ], [ə] | ||
+ | | [ɔ:] | ||
+ | | [p] | ||
+ | | [r] | ||
+ | | [s] | ||
+ | | [t], [t͡sʲ] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Уу | ||
+ | | У̊у̊ | ||
+ | | Хх | ||
+ | | Цц | ||
+ | | Чч | ||
+ | | Шш | ||
+ | |- | ||
+ | | [u], [ə] | ||
+ | | [u:] | ||
+ | | [x] | ||
+ | | [t͡s] | ||
+ | | [t͡ʂ] | ||
+ | | [ʂ] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Щщ | ||
+ | | Ъъ | ||
+ | | Ꙑꙑ | ||
+ | | Ꙑ̊ꙑ̊ | ||
+ | | Ьь | ||
+ | | Ѣѣ | ||
+ | |- | ||
+ | | [ʂ:] | ||
+ | | [ʊ̆]~[ɔ̆] | ||
+ | | [ɨ], [ə] | ||
+ | | [ɨ:] | ||
+ | | [ɪ̆]~[ɛ̆] | ||
+ | | [ɪ̆j]~[ɛ̆j] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Юю | ||
+ | | Ю̊ю̊ | ||
+ | | Ꙗꙗ | ||
+ | | Ꙗ̊ꙗ̊ | ||
+ | | Ѥѥ | ||
+ | | Ѥ̊ѥ̊ | ||
+ | |- | ||
+ | | [ju], [ʲu] | ||
+ | [jə], [ʲə] | ||
+ | | [ju:], [ʲu:] | ||
+ | | [ja], [ʲa] | ||
+ | | [jo:], [ʲo:], | ||
+ | [ja:], [ʲa:] | ||
+ | | [je] | ||
+ | | [jœ:], [je:] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Ѫѫ | ||
+ | | Ѫ̊ѫ̊ | ||
+ | | Яя | ||
+ | | Я̊я̊ | ||
+ | | Ѭѭ | ||
+ | | Ѭ̊ѭ̊ | ||
+ | |- | ||
+ | | [ũ] | ||
+ | | [ɨ̃] | ||
+ | | [ji] | ||
+ | | [ji:] | ||
+ | | [jũ], [ʲũ] | ||
+ | | [jɨ̃], [ʲɨ̃] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Ѵѵ | ||
+ | |- | ||
+ | | [v] | ||
+ | |} | ||
+ | === Uwagi === | ||
+ | ==== Znak а̊ ==== | ||
+ | Znak а̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [o:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [a:] | ||
+ | |||
+ | ==== Znak є̊ ==== | ||
+ | Znak є̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [œ:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [e:] | ||
+ | |||
+ | ==== Znaki ѫ oraz ѫ̊ ==== | ||
+ | Znak ѫ jest używany na piśmie dla zapisu dźwięków [ũ] oraz [ɨ̃], a znak ѫ̊ jest używany jedynie jako pomoc osobom uczącym się. | ||
+ | |||
+ | ==== Znak ѵ ==== | ||
+ | Iżyca jest używana dla oddania dźwięku [v] w greckich, a także łacińskich, zapożyczeniach. | ||
+ | |||
+ | ==== Miękkość ==== | ||
+ | Miękkość zaznacza się na dwa różne sposoby: | ||
+ | *samogłoskami jotowanymi - przed samogłoskami; | ||
+ | *komorą - w wygłosie oraz przed spółgłoską, o ile to potrzebne; | ||
+ | *miękkość jest domyślna przed "є" oraz "є̊". | ||
+ | |||
+ | === Znaki diakrytyczne === | ||
+ | Występują następujące znaki diakrytyczne: | ||
+ | *'''kółko''', które oznacza długość, | ||
+ | *'''kamora''', która oznacza palatalizację; występuje z następującymi znakami: б̑, в̑, г̑, д̑, ж̑, з̑, к̑, л̑, м̑, н̑, п̑, р̑, с̑, т̑, ч̑ | ||
+ | *'''kreska''', która używana jest w celu rozróżnienia wymowy par '''а̊''' : '''а̩̊''' ([o:] : [a:]) oraz '''є̊''' : '''є̩̊''' ([œ:] : [e:]). | ||
+ | |||
+ | === Interpunkcja === | ||
+ | Używa się znaków greckiej interpunkcji oraz znaku titła. | ||
+ | |||
+ | == Łacinka == | ||
{| cellspacing="10" style="text-align: center;" | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
|- style="font-size: 1.5em;" | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
Linia 67: | Linia 227: | ||
| Ųų || Üü || Vv || Yy || Ýý || Əə || Zz || Žž || Ẑẑ | | Ųų || Üü || Vv || Yy || Ýý || Əə || Zz || Žž || Ẑẑ | ||
|- | |- | ||
− | | [ũ], [ɨ̃]** || [ | + | | [ũ], [ɨ̃]** || [ʊ̆] || [v] || [ɨ] || [ɨ:] || [ə] || [z] || [ʐ] || [ʐ:] |
|} | |} | ||
+ | |||
'''Uwagi''' | '''Uwagi''' | ||
− | Litery oznaczone gwiazdą występują tylko w zapożyczeniach. Druga wymowa «ų», to tzw. ''ų pochylone'', pochodzące od długiego ų. Wymawiane jak /y/ nosowe. Nie jest zaznaczane na piśmie | + | Litery oznaczone gwiazdą występują tylko w zapożyczeniach. Druga wymowa «ų», to tzw. ''ų pochylone'', pochodzące od długiego ų. Wymawiane jak /y/ nosowe. Nie jest zaznaczane na piśmie. Wyrazy, w których używa się znaków '''Ə, ə''', można zapisywać też w sposób etymologiczny. |
+ | |||
+ | = Dźwięki = | ||
+ | == Samogłoski == | ||
+ | *i iː ɨ ɨː ɨ̃ u uː ũ | ||
+ | *ɪ̆ ʊ̆ | ||
+ | *e eː oː | ||
+ | *ə | ||
+ | *œː ɔ ɔː | ||
+ | *a aː | ||
+ | |||
+ | == Spółgłoski == | ||
+ | *m n | ||
+ | *mʲ nʲ | ||
+ | *p b t d k ɡ | ||
+ | *pʲ bʲ | ||
+ | *v s z ʂ ʐ ʂː ʐː x ɣ | ||
+ | *vʲ sʲ zʲ ʂʲ ʐʲ ʂːʲ ʐːʲ xʲ | ||
+ | *ts tʂ | ||
+ | *tsʲ dzʲ tʂʲ | ||
+ | |||
+ | = Gramatyka = | ||
+ | == Czasownik == | ||
+ | |||
+ | === Czas Teraźniejszy === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja Iа | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | нєс'''ѫ́''' | ||
+ | | нєс'''є́вѣ''' | ||
+ | | нєс'''є̊́м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | нєс'''є̊́ш''' | ||
+ | | нєс'''є́та''' | ||
+ | | нєс'''є́тє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | нєс'''є̊́т̑''' | ||
+ | | нєс'''є́тє''' | ||
+ | | нєс'''ѫ̊т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja Ib | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | мъ́'''я''' | ||
+ | | мъ́'''євѣ''' | ||
+ | | мъ́'''є̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | мъ́'''є̊ш''' | ||
+ | | мъ́'''єта''' | ||
+ | | мъ́'''єтє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | мъ́'''є̊т̑''' | ||
+ | | мъ́'''єтє''' | ||
+ | | мъ́'''я̊т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja Ic | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | пьш'''ы́''' | ||
+ | | пь́ш'''євѣ''' | ||
+ | | пь́ш'''є̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | пь́ш'''є̊ш''' | ||
+ | | пь́ш'''єта''' | ||
+ | | пь́ш'''єтє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | пь́ш'''є̊т̑''' | ||
+ | | пь́ш'''єтє''' | ||
+ | | пьш'''ꙑ̊́т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja IIa | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | хвал'''и́''' | ||
+ | | хвал'''ꙗ́івѣ''' | ||
+ | | хвал'''ꙗ̊́ім''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | хвал'''ꙗ̊́іш''' | ||
+ | | хвал'''ꙗ́іта''' | ||
+ | | хвал'''ꙗ́ітє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | хвал'''ꙗ̊́іт̑''' | ||
+ | | хвал'''ꙗ́ітє''' | ||
+ | | хвал'''и̊́т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja IIb | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | гаш'''ы́''' | ||
+ | | гас'''ꙗ́івѣ''' | ||
+ | | гас'''ꙗ̊́ім''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | гас'''ꙗ̊́іш''' | ||
+ | | гас'''ꙗ́іта''' | ||
+ | | гас'''ꙗ́ітє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | гас'''ꙗ̊́іт̑''' | ||
+ | | гас'''ꙗ́ітє''' | ||
+ | | гаш'''ꙑ̊́т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja IIc | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | люб'''и́''' | ||
+ | | лю̊́б'''вѣ''' | ||
+ | | лю́б'''ьм''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | лю́б'''ьш''' | ||
+ | | лю̊́б'''та''' | ||
+ | | лю̊́б'''тє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | лю́б'''ьт̑''' | ||
+ | | лю̊́б'''тє''' | ||
+ | | люб'''и̊́т̑''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Imperfekt === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | нєс'''є̊́х''' | ||
+ | | нєс'''є̊́хвѣ''' | ||
+ | | нєс'''є̊́ха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | нєс'''є̊́шє''' | ||
+ | | нєс'''є̊́хта''' | ||
+ | | нєс'''є̊́хтє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | нєс'''є̊́шє''' | ||
+ | | нєс'''є̊́хтє''' | ||
+ | | нєс'''є̊́хѫ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja II | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | зн'''ава̊́х''' | ||
+ | | зн'''а́вохвѣ''' | ||
+ | | зн'''а́воха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | зн'''а́вошє''' | ||
+ | | зн'''а́вохта''' | ||
+ | | зн'''а́вохтє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | зн'''а́вошє''' | ||
+ | | зн'''а́вохтє''' | ||
+ | | зн'''а́вохѫ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Aoryst === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja Ia | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | мъ́'''х''' | ||
+ | | мъ́'''свѣ''' | ||
+ | | мъ́'''ха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | мъ́ | ||
+ | | мъ́'''ста''' | ||
+ | | мъ́'''стє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | мъ́ | ||
+ | | мъ́'''стє''' | ||
+ | | мъ́'''шꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja Ib | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | лю́б'''ьх''' | ||
+ | | лю́б'''ьсвѣ''' | ||
+ | | лю́б'''ьха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | лю̊́б̑ | ||
+ | | лю́б'''ьста''' | ||
+ | | лю́б'''ьстє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | лю̊́б̑ | ||
+ | | лю́б'''ьстє''' | ||
+ | | лю́б'''ьшꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja II | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | пєкє'''а̊́х''' | ||
+ | | пє́ч'''єсвѣ''' | ||
+ | | пє́ч'''єха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | пє́ч'''є''' | ||
+ | | пє́ч'''єста''' | ||
+ | | пє́ч'''єстє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | пє́ч'''є''' | ||
+ | | пє́ч'''єстє'' | ||
+ | | пє́ч'''єшꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja III | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | рѣ́'''х''' | ||
+ | | рѣ́'''свѣ''' | ||
+ | | рѣ́'''ха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | рє́ч'''є''' | ||
+ | | рѣ́'''ста''' | ||
+ | | рѣ́'''стє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | рє́ч'''є''' | ||
+ | | рѣ́'''стє''' | ||
+ | | рѣ́'''шꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja IV | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | ма̊́г | ||
+ | | мо́г'''освѣ''' | ||
+ | | мо́г'''оха̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | мо́ж'''є''' | ||
+ | | мо́г'''оста''' | ||
+ | | мо́г'''остє''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | мо́ж'''є''' | ||
+ | | мо́г'''остє''' | ||
+ | | мо́г'''оши''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Czas Przyszły === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Tryb Rozkazujący === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Tryb Przypuszczający === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Koniugacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Rzeczownik == | ||
+ | === Deklinacja I === | ||
+ | Do deklinacji pierwszej należą rzeczowniki, których mianownik w liczbie pojedynczej kończy się na -a. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja Ia | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | жєн'''а́''' | ||
+ | | жє́н'''ѣ''' | ||
+ | | жє́н'''ꙑ''' | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | жєн'''ꙑ́''' | ||
+ | | жє́н'''у''' | ||
+ | | жє̊́н | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | жє̊́н̑ | ||
+ | | жє́н'''ама''' | ||
+ | | жє́н''а̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | жєн'''ꙑ́''' | ||
+ | | жє́н'''ѣ''' | ||
+ | | жє́н'''ъ''' | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | жєн'''о́я''' | ||
+ | | жє́н'''ама''' | ||
+ | | жє́н'''а̊м̑''' | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | жєн'''ѣ́''' | ||
+ | | жє́н'''у''' | ||
+ | | жє́н'''а̊х''' | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | жє́н'''о''' | ||
+ | | жє́н'''ѣ''' | ||
+ | | жє́н'''ꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja Ib | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | вод'''а́''' | ||
+ | | во́д'''ѣ''' | ||
+ | | во́д'''ꙑ''' | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | вод'''ꙑ́''' | ||
+ | | во́д'''у''' | ||
+ | | ва̊́д | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | ва̊́д̑ | ||
+ | | во́д'''ама''' | ||
+ | | во́д'''а̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | во́д'''ѫ''' | ||
+ | | во́д'''ѣ''' | ||
+ | | во́д'''ꙑ''' | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | вод'''о́я''' | ||
+ | | во́д'''ама''' | ||
+ | | во́д'''а̊м̑''' | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | вод'''ѣ́''' | ||
+ | | во́д'''у''' | ||
+ | | во́д'''а̊х''' | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | во́д'''о''' | ||
+ | | во́д'''ѣ''' | ||
+ | | во́д'''ꙑ''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja Ic | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | тє́т'''ꙗ''' | ||
+ | | тє́т'''ѣꙗ̊м''' | ||
+ | | тє́т̑ | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | тє́т'''ꙗі''' | ||
+ | | тє́т'''ю''' | ||
+ | | тє́т̑ | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | тє́т̑ | ||
+ | | тє́т'''ꙗма''' | ||
+ | | тє́т'''ꙗ̊м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | тє́т'''ѭ''' | ||
+ | | тє́т'''ѣ''' | ||
+ | | тє́т'''ь''' | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | тє́т'''єя''' | ||
+ | | тє́т'''ꙗма''' | ||
+ | | тє́т'''ꙗ̊м̑''' | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | тє́т'''ѣ''' | ||
+ | | тє́т'''ю''' | ||
+ | | тє́т'''ꙗ̊х''' | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | тє́т'''є''' | ||
+ | | тє́т'''ѣ''' | ||
+ | | тє́т̑ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja Id | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | зємл'''ꙗ́''' | ||
+ | | зємлѣ́ | ||
+ | | зє̊́м̑ | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | зємл'''ꙗ́і''' | ||
+ | | зємл'''ю́''' | ||
+ | | зє̊́м̑ | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | зє̊́м̑ | ||
+ | | зємл'''ꙗ́ма''' | ||
+ | | зємл'''ꙗ̊́м''' | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | зємл'''ѭ́''' | ||
+ | | зємл'''ѣ́''' | ||
+ | | зє̊́м̑ | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | зємл'''є́я''' | ||
+ | | зємл'''ꙗ́ма''' | ||
+ | | зємл'''ꙗ̊́м̑''' | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | зємл'''ѣ́''' | ||
+ | | зємл'''ю́''' | ||
+ | | зємл'''ꙗ̊́х''' | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | зємл'''є́''' | ||
+ | | зємл'''ѣ́''' | ||
+ | | зє̊́м̑ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja II === | ||
+ | Do deklinacji II należą rzeczowniki, których mianownik liczby pojedynczej kończy się na -∅, є, о, a dopełniacz przyjmuje końcówkę -а. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja IIa | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | sýn | ||
+ | | | ||
+ | | syny | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | syna | ||
+ | | | ||
+ | | synåv | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | syna | ||
+ | | | ||
+ | | synovü | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | lëjto | ||
+ | | | ||
+ | | bülåty | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | lëjta | ||
+ | | | ||
+ | | lejt | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | lëjto | ||
+ | | | ||
+ | | bülåty | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja III === | ||
+ | Do deklinacji III należą rzeczowniki, które w mianowniku liczby pojedynczej przyjmują końcówkę -∅, przy czym jest to spółgłoska historycznie miękka. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja IV === | ||
+ | Do deklinacji IV należą rzeczowniki, których forma dopełniacza liczby pojedynczej przyjmuje końcówkę -є. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=4| Deklinacja I | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Du | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !NOM. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !GEN. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !DAT. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !ACC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !INS. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | !LOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | !VOC. | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Przymiotnik == | ||
+ | == Zaimek == | ||
[[Kategoria:CeltoSlavia]][[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Sztuczne_języki_słowiańskie]] | [[Kategoria:CeltoSlavia]][[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Sztuczne_języki_słowiańskie]] |
Aktualna wersja na dzień 00:48, 4 wrz 2017
Język duźlejbski Izýk Duzlëblijščí, | |
---|---|
Sposoby zapisu: | łaciński, cyrylica |
Typologia: | analityczno-fleksyjny SOV |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2012 |
W ? | |
Używany w : | Duźlebia |
Klasyfikacja: | J. słowiańśkie
|
Lista conlangów |
Przeczytaj też podręcznik tego języka. |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język duźlejbski, alternatywnie też: duźlebski (duźl. zýk duzlëblijščí) - język a posteriori wywodzący się za pomocą regularnych procesów fonetycznych z języka prasłowiańskiego. Język został zaadaptowany też dla projektu Celtosławii, gdzie jest używany w Duźlebii, na obszarze pomiędzy Karpatami, Morzem Czarnym, a ujściem Dunaju.
Rozwój z prasłowiańszczyzny
- i (w pozycji akcentowanej) > 'aj (gdy w wygłosie > ě(j)ь~'a(j)ь )
- i (w pozycji nieakcentowanej) > ь
- ę > į > i
- akcent zachowany
- ą > ų
- TorT, TolT > TъroT, TъloT
- TerT, TelT > TiroT, TiloT
- orT, olT > rъT, lъT
- kv', gv', xv' > cv', dzv', sv'
- tl, dl > sl, zl
- tj, dj > š, ž
- brak v– przed „y”
- l, l´, r, r´ > ъ, ь, ъr, ir
- ě > ьj
- šč, št' > šš
- dz > ž
- žd' > žž
- odpadnięcie jerów w wygłosie (za wyjątkiem biernika, gdzie się zachował)
- wydłużenie zastępcze
- u męskich żywotnych bierniki wszystkich liczb są tożsame z dopełniaczem.
- c', š', ž', č' > c, š, ž, č
- g > ɣ
- t', d' > c', dz'
- a:, o: > [o] /å/
- ų: > ų «drugie»
- o, y, u (przed akcentowaną) > ə
- czwarta palatalizacja
- k' > č'
- ɣ' > ž'
- e: > ö:
- vj, pj, bj, mj > vl, pl, bl, ml
Zapis
Cyrylica
Alfabet duźlejbski
Аа | А̊а̊ | Бб | Вв | Гг | Дд |
[a] | [o:], [a:] | [b] | [v] | [ɣ], [g] | [d], [d͡zʲ] |
Єє | Є̊є̊ | Жж | Җҗ | Зз | Ии |
[e] | [œ:], [e:] | [ʐ] | [ʐ:] | [z] | [i] |
И̊и̊ | Іі | Кк | Лл | Мм | Нн |
[i:] | [j] | [k] | [l] | [m] | [n] |
Оо | О̊о̊ | Пп | Рр | Сс | Тт |
[ɔ], [ə] | [ɔ:] | [p] | [r] | [s] | [t], [t͡sʲ] |
Уу | У̊у̊ | Хх | Цц | Чч | Шш |
[u], [ə] | [u:] | [x] | [t͡s] | [t͡ʂ] | [ʂ] |
Щщ | Ъъ | Ꙑꙑ | Ꙑ̊ꙑ̊ | Ьь | Ѣѣ |
[ʂ:] | [ʊ̆]~[ɔ̆] | [ɨ], [ə] | [ɨ:] | [ɪ̆]~[ɛ̆] | [ɪ̆j]~[ɛ̆j] |
Юю | Ю̊ю̊ | Ꙗꙗ | Ꙗ̊ꙗ̊ | Ѥѥ | Ѥ̊ѥ̊ |
[ju], [ʲu]
[jə], [ʲə] |
[ju:], [ʲu:] | [ja], [ʲa] | [jo:], [ʲo:],
[ja:], [ʲa:] |
[je] | [jœ:], [je:] |
Ѫѫ | Ѫ̊ѫ̊ | Яя | Я̊я̊ | Ѭѭ | Ѭ̊ѭ̊ |
[ũ] | [ɨ̃] | [ji] | [ji:] | [jũ], [ʲũ] | [jɨ̃], [ʲɨ̃] |
Ѵѵ | |||||
[v] |
Uwagi
Znak а̊
Znak а̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [o:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [a:]
Znak є̊
Znak є̊ używany jest dla zapisywania rodzimych słów oraz starych zapożyczeń z długą samogłoską [œ:], jak i dla późniejszych zapożyczeń, gdzie oznacza długą samogłoskę [e:]
Znaki ѫ oraz ѫ̊
Znak ѫ jest używany na piśmie dla zapisu dźwięków [ũ] oraz [ɨ̃], a znak ѫ̊ jest używany jedynie jako pomoc osobom uczącym się.
Znak ѵ
Iżyca jest używana dla oddania dźwięku [v] w greckich, a także łacińskich, zapożyczeniach.
Miękkość
Miękkość zaznacza się na dwa różne sposoby:
- samogłoskami jotowanymi - przed samogłoskami;
- komorą - w wygłosie oraz przed spółgłoską, o ile to potrzebne;
- miękkość jest domyślna przed "є" oraz "є̊".
Znaki diakrytyczne
Występują następujące znaki diakrytyczne:
- kółko, które oznacza długość,
- kamora, która oznacza palatalizację; występuje z następującymi znakami: б̑, в̑, г̑, д̑, ж̑, з̑, к̑, л̑, м̑, н̑, п̑, р̑, с̑, т̑, ч̑
- kreska, która używana jest w celu rozróżnienia wymowy par а̊ : а̩̊ ([o:] : [a:]) oraz є̊ : є̩̊ ([œ:] : [e:]).
Interpunkcja
Używa się znaków greckiej interpunkcji oraz znaku titła.
Łacinka
Aa | *Áá | Åå | Bb | Cc | Čč | Dd | Ee | *Éé | Ëë |
[a] | [a:] | [o:] | [b] | [ts] | [tʂ] | [d] | [e] | [e] | [ɪ̆] |
Gg | Hh | Ii | Íí | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn | Oo |
[ɣ] | [x] | [i] | [i:] | [j], [ʲ] | [k] | l], [ɫ] | [m] | [n] | [ɔ] |
*Óó | Öö | Pp | Rr | Ss | Šš | Ŝŝ | Tt | Uu | Úú |
[ɔ:] | [œ:] | [p] | [r] | [s] | [ʂ] | [ʂ:] | [t] | [u] | [u:] |
Ųų | Üü | Vv | Yy | Ýý | Əə | Zz | Žž | Ẑẑ | |
[ũ], [ɨ̃]** | [ʊ̆] | [v] | [ɨ] | [ɨ:] | [ə] | [z] | [ʐ] | [ʐ:] |
Uwagi Litery oznaczone gwiazdą występują tylko w zapożyczeniach. Druga wymowa «ų», to tzw. ų pochylone, pochodzące od długiego ų. Wymawiane jak /y/ nosowe. Nie jest zaznaczane na piśmie. Wyrazy, w których używa się znaków Ə, ə, można zapisywać też w sposób etymologiczny.
Dźwięki
Samogłoski
- i iː ɨ ɨː ɨ̃ u uː ũ
- ɪ̆ ʊ̆
- e eː oː
- ə
- œː ɔ ɔː
- a aː
Spółgłoski
- m n
- mʲ nʲ
- p b t d k ɡ
- pʲ bʲ
- v s z ʂ ʐ ʂː ʐː x ɣ
- vʲ sʲ zʲ ʂʲ ʐʲ ʂːʲ ʐːʲ xʲ
- ts tʂ
- tsʲ dzʲ tʂʲ
Gramatyka
Czasownik
Czas Teraźniejszy
Koniugacja Iа | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | нєсѫ́ | нєсє́вѣ | нєсє̊́м |
2. | нєсє̊́ш | нєсє́та | нєсє́тє |
3. | нєсє̊́т̑ | нєсє́тє | нєсѫ̊т̑ |
Koniugacja Ib | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | мъ́я | мъ́євѣ | мъ́є̊м |
2. | мъ́є̊ш | мъ́єта | мъ́єтє |
3. | мъ́є̊т̑ | мъ́єтє | мъ́я̊т̑ |
Koniugacja Ic | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | пьшы́ | пь́шєвѣ | пь́шє̊м |
2. | пь́шє̊ш | пь́шєта | пь́шєтє |
3. | пь́шє̊т̑ | пь́шєтє | пьшꙑ̊́т̑ |
Koniugacja IIa | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | хвали́ | хвалꙗ́івѣ | хвалꙗ̊́ім |
2. | хвалꙗ̊́іш | хвалꙗ́іта | хвалꙗ́ітє |
3. | хвалꙗ̊́іт̑ | хвалꙗ́ітє | хвали̊́т̑ |
Koniugacja IIb | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | гашы́ | гасꙗ́івѣ | гасꙗ̊́ім |
2. | гасꙗ̊́іш | гасꙗ́іта | гасꙗ́ітє |
3. | гасꙗ̊́іт̑ | гасꙗ́ітє | гашꙑ̊́т̑ |
Koniugacja IIc | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | люби́ | лю̊́бвѣ | лю́бьм |
2. | лю́бьш | лю̊́бта | лю̊́бтє |
3. | лю́бьт̑ | лю̊́бтє | люби̊́т̑ |
Imperfekt
Koniugacja I | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | нєсє̊́х | нєсє̊́хвѣ | нєсє̊́ха̊м |
2. | нєсє̊́шє | нєсє̊́хта | нєсє̊́хтє |
3. | нєсє̊́шє | нєсє̊́хтє | нєсє̊́хѫ |
Koniugacja II | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | знава̊́х | зна́вохвѣ | зна́воха̊м |
2. | зна́вошє | зна́вохта | зна́вохтє |
3. | зна́вошє | зна́вохтє | зна́вохѫ |
Aoryst
Koniugacja Ia | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | мъ́х | мъ́свѣ | мъ́ха̊м |
2. | мъ́ | мъ́ста | мъ́стє |
3. | мъ́ | мъ́стє | мъ́шꙑ |
Koniugacja Ib | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | лю́бьх | лю́бьсвѣ | лю́бьха̊м |
2. | лю̊́б̑ | лю́бьста | лю́бьстє |
3. | лю̊́б̑ | лю́бьстє | лю́бьшꙑ |
Koniugacja II | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | пєкєа̊́х | пє́чєсвѣ | пє́чєха̊м |
2. | пє́чє | пє́чєста | пє́чєстє |
3. | пє́чє | пє́ч'єстє | пє́чєшꙑ |
Koniugacja III | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | рѣ́х | рѣ́свѣ | рѣ́ха̊м |
2. | рє́чє | рѣ́ста | рѣ́стє |
3. | рє́чє | рѣ́стє | рѣ́шꙑ |
Koniugacja IV | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | ма̊́г | мо́госвѣ | мо́гоха̊м |
2. | мо́жє | мо́госта | мо́гостє |
3. | мо́жє | мо́гостє | мо́гоши |
Czas Przyszły
Koniugacja I | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | |||
2. | |||
3. |
Tryb Rozkazujący
Koniugacja I | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | |||
2. | |||
3. |
Tryb Przypuszczający
Koniugacja I | |||
---|---|---|---|
Osoba | Sg | Du | Pl |
1. | |||
2. | |||
3. |
Rzeczownik
Deklinacja I
Do deklinacji pierwszej należą rzeczowniki, których mianownik w liczbie pojedynczej kończy się na -a.
Deklinacja Ia | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | жєна́ | жє́нѣ | жє́нꙑ |
GEN. | жєнꙑ́ | жє́ну | жє̊́н |
DAT. | жє̊́н̑ | жє́нама | жє́на̊м' |
ACC. | жєнꙑ́ | жє́нѣ | жє́нъ |
INS. | жєно́я | жє́нама | жє́на̊м̑ |
LOC. | жєнѣ́ | жє́ну | жє́на̊х |
VOC. | жє́но | жє́нѣ | жє́нꙑ |
Deklinacja Ib | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | вода́ | во́дѣ | во́дꙑ |
GEN. | водꙑ́ | во́ду | ва̊́д |
DAT. | ва̊́д̑ | во́дама | во́да̊м |
ACC. | во́дѫ | во́дѣ | во́дꙑ |
INS. | водо́я | во́дама | во́да̊м̑ |
LOC. | водѣ́ | во́ду | во́да̊х |
VOC. | во́до | во́дѣ | во́дꙑ |
Deklinacja Ic | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | тє́тꙗ | тє́тѣꙗ̊м | тє́т̑ |
GEN. | тє́тꙗі | тє́тю | тє́т̑ |
DAT. | тє́т̑ | тє́тꙗма | тє́тꙗ̊м |
ACC. | тє́тѭ | тє́тѣ | тє́ть |
INS. | тє́тєя | тє́тꙗма | тє́тꙗ̊м̑ |
LOC. | тє́тѣ | тє́тю | тє́тꙗ̊х |
VOC. | тє́тє | тє́тѣ | тє́т̑ |
Deklinacja Id | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | зємлꙗ́ | зємлѣ́ | зє̊́м̑ |
GEN. | зємлꙗ́і | зємлю́ | зє̊́м̑ |
DAT. | зє̊́м̑ | зємлꙗ́ма | зємлꙗ̊́м |
ACC. | зємлѭ́ | зємлѣ́ | зє̊́м̑ |
INS. | зємлє́я | зємлꙗ́ма | зємлꙗ̊́м̑ |
LOC. | зємлѣ́ | зємлю́ | зємлꙗ̊́х |
VOC. | зємлє́ | зємлѣ́ | зє̊́м̑ |
Deklinacja II
Do deklinacji II należą rzeczowniki, których mianownik liczby pojedynczej kończy się na -∅, є, о, a dopełniacz przyjmuje końcówkę -а.
Deklinacja IIa | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | sýn | syny | |
GEN. | syna | synåv | |
DAT. | |||
ACC. | syna | synovü | |
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | lëjto | bülåty | |
GEN. | lëjta | lejt | |
DAT. | |||
ACC. | lëjto | bülåty | |
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja III
Do deklinacji III należą rzeczowniki, które w mianowniku liczby pojedynczej przyjmują końcówkę -∅, przy czym jest to spółgłoska historycznie miękka.
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja IV
Do deklinacji IV należą rzeczowniki, których forma dopełniacza liczby pojedynczej przyjmuje końcówkę -є.
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl | ||||
NOM. | |||||||
GEN. | |||||||
DAT. | |||||||
ACC. | |||||||
INS. | |||||||
LOC. | VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||
---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl |
NOM. | |||
GEN. | |||
DAT. | |||
ACC. | |||
INS. | |||
LOC. | |||
VOC. |
Deklinacja I | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Du | Pl | ||||
NOM. | |||||||
GEN. | |||||||
DAT. | |||||||
ACC. | |||||||
INS. | |||||||
LOC. | VOC. |