słowiańskie

[Siemoród]

Słowianin toto pochodzi od prsł. *slověninъ~slovjaninъ, jak powszechnie wiadomo. Etymologij tego wtórego jest natomiast wiele i tu moje pytanie.

Większość z nich się doszukuje tu (może i słusznie) jeograficznego przyrostka *-janinъ~ěninъ. Wówczas rdzeniem zdaje się być jakieś *slov-, gdzie różni autorzy doszukują się czasownika *sluti/slovǫ, sławy, ciastkowego *slawos, rzeki Sławutycz, każdy inny morfem sl-v, czy oczywiście słowa (ale wtedy chyba -s- powinno było się resustyować, tak?). Tylko kurczę przyrostek -janinъ przy przymiotnikach zawsze odpadał (krakowianin - krakowski, Polanin - polski, stpl. Lublanin - lubelski), a we wszystkich słowiańskich mamy formę od *slověnьskъjь, nie **slovьskъjь

Myślałem, że mogłoby to być slověn-inъ, potem zreanalizowane jako slov-ěninъ ale -inъ przecież nie odpadał w przymiotnikach, no a *slověninьskъjь to nawet w połabskiem nie było.

No to jak to było z tymi Sławianami?

[Wedyowisz]

Może to jest inne -ěn-, tylko podciągnięte do typu -ěn-inъ (poszlaka, że Słowianie to NIE derywat odgeograficzny?).

EDIT: sufiks -ěn- tworzył ostatecznie derywaty odprzymiotnikowe: *molděnъ, lišanъ, od terminów pokrewieństwa: *brat(r)ěnъ, sestrěnъ (za Sławskim) i in. Wg Sławskiego jest to inny rozwój pierwotnych tematów spółgłoskowych (przez tematyzację z transferem do tematów na o). W rzeczownikach na -ěn-inъ, -jan-inъ widać w l.mn. odmianę spółgłoskową.

ESSJA przedstawia dawną ruską nazwę osobową Молвянин jako analog Słowianina.

[Wedyowisz]

Rosyjskie г# jako

• — tylko w бог, czy trafia się też w innych wyrazach? Bo odnoszę wrażenie, że słyszę taką wymowę nie tylko w tym rzeczowniku.
  
  Np. w Со скоростью мира Oborony słyszę сапо
• (1:24).

[Towarzysz Mauzer]

https://www.youtube.com/watch?v=YYqhvw3gFOg
Tutaj też ховорил, хенерал, мох, змохла, ale nie wiem, czy to nie stylizacja na jakiś prowincjonalny (więc zabawny) dialekt.

[Siemoród]

Rosyjskie г# jako

• — tylko w бог, czy trafia się też w innych wyrazach? Bo odnoszę wrażenie, że słyszę taką wymowę nie tylko w tym rzeczowniku.
  
  Np. w Со скоростью мира Oborony słyszę сапо
• (1:24).
  

Przez przypadek pochwalich.

Ale tak - лёгкий, мягкий (wbrew etymologji), Бог, Господь (szczególnie w wołaczu Господи), okazjonalnie w ног, мог, djalektalnie кто.

https://www.youtube.com/watch?v=YYqhvw3gFOg
Tutaj też ховорил, хенерал, мох, змохла, ale nie wiem, czy to nie stylizacja na jakiś prowincjonalny (więc zabawny) dialekt.

Беларуская мова што ль?

[Wedyowisz]

Rosyjskie г# jako

• — tylko w бог, czy trafia się też w innych wyrazach? Bo odnoszę wrażenie, że słyszę taką wymowę nie tylko w tym rzeczowniku.
  
  Np. w Со скоростью мира Oborony słyszę сапо
• (1:24).
  

Przez przypadek pochwalich.

Ale tak - лёгкий, мягкий (wbrew etymologji), Бог, Господь (szczególnie w wołaczu Господи), okazjonalnie w ног, мог, djalektalnie кто.

О liochkim i miachkim wiem*, miałem na myśli konkretnie г na końcu wyrazu. W Господе jest chyba raczej [ɣ]? Taką wymowę słyszałem przynajmniej. Z tym мог, ног — ciekawe. Gdzieś o tym piszą?

*jest to inne zjawisko, tutaj zaszła dysymilacja w rzadkiej zbitce gk powstałej po zaniku jeru (podobnie jak np. w słoweńskim), a w бог jest to wpływ południoworuskiego CS-a; otoh podejrzewam, że prasł. *g miało poboczny wariant szczelinowy, i w niektórych językach ustalił się on jako główny/wyłączny (por. też nasze kiedy, klechda z g → ɣ → 0 przed inną zwartą)

[Wedyowisz]

Przedrostkowy stopień wyższy jest/był jeszcze gdzieś w słowiańskich poza rosyjskim i bułgarskim?

[Wedyowisz]

Ktoś porządnie kuma chronologię prasłowiańskiego ,,umlautu" typu jajo → jaje, otьcъ → otьcь? Bo na podstawie tego co czytałem, wychodzi, że ta zmiana musiała być rozciągnięta w czasie na kilka wieków bądź zaszła dwa razy (raz przed monoftongizacją dwugłosek*, drugi po III palatalizacji**) z identycznymi skutkami.

* Lsg jaji ← jājei vs lětě ← lētoi
**otьcь, sьrdьce odmieniają się miękkotematowo

[Obcy]

Wiki (a właściwie Kortlandt) optuje za tym, że reguła zaszła raz, ale była "ważna" przez dłuższy czas (tzw. surface filter).

Vowel fronting clearly preceded monophthongization, in that the outputs *Jei, *Jeu were later affected by monophthongization just as original *ei, *eu were. However, there is no guarantee that vowel fronting followed the progressive palatalization despite the fact that the output of the latter process was affected by vowel fronting. The reason is that the rule triggering vowel fronting may well have operated as a surface filter, i.e. a rule that remained part of the grammar for an extended period of time, operating automatically on any new palatal consonants as they were produced.

[Wedyowisz]

the rule triggering vowel fronting may well have operated as a surface filter

Ok, może coś w tym jest.

Tyle, że to wymaga założenia, że były np. dwa ū, dwa ā, dwa ǫ (co Jonagold i robi), które potem się zlały z powrotem.

Może pisownia typu цю, чю w pewnych tekstach scs. to ślad czegoś takiego.

[Siemoród]

Czy są jakieś języki słowiańskie, gdzie *kъ(n) jest przedrostkiem w czasownikach? W ogóle, dlaczego w słowiańskich prawie wszystkie przyimki można dać jako prefiks czasownika, a ten jeden *kъ(n) nie? Dziwne to trochę.

[Obcy]

ESSJ-ka daje jeden przykład na przedrostek *kъ(n)-, mianowicie *kъnаditi (*kъ + *naditi). Poza tym rzeczownik kądziel (< *kǫdělь) zdaje się też być przykładem z tym przedrostkiem.

[Dynozaur]

No i jeszcze przymiotnik grzeczny (< k'rzeczny), ale to wszystko wyjątki. Generalnie, ten przyimek w słowotwórstwie nie funkcjonował.

[Obcy]

To mnie od dawna zastanawia: dlaczego słowa w słoweńskim są często jakieś dziwne i poprzekręcane? Raz to dostawiają jakieś głoski, a raz je zjadają.
Przykłady: brez (bez), in (i), ena (jeden), enajst (jedenaście), trd (twardy), morem (mogę), torek (wtorek), mehak (miękki), odprt (otwarty), majhen (mały), dež (deszcz), še (jeszcze), zjutraj (rano), kje (gdzie), med (między), nihče (nikt) itd.

[Pluur]

morem

g i/lub ż przeszło między samogłoskami w r

nihče

Podobnie gwarowo w Polsce dochodzą "h" przed spółgłoskami (hnet, niht - wnet, nikt)