Удмурт кыллы дышетӥськомы.

Zaczęty przez Hapana Mtu, Lipiec 23, 2013, 22:32:55

Poprzedni wątek - Następny wątek

Hapana Mtu

Nie pytam, czy są zainteresowani, bo pewnie nie ma, ale ponieważ chcę sobie samemu odświeżyć ten język, a pisanie uroków to dobry sposób na powtórkę, więc niniejszym wrzucam na forum pierwszą (i, mam nadzieję, nie ostatnią) lekcję języka udmurckiego.

Нырысетӥ урок - lekcja pierwsza

Akcent - pada na ostatnią sylabę.

Samogłoski:
Podstawowe samogłoski to: а, э, и, о, ӧ, у, ы (a, e, i, o, ö, u, y) - z których ӧ to [ʌ] lub [ə], э to [e], о to
  • , a resztę czyta się jak po polsku. Dodatkowo и używa się po miękkich wariantach spółgłosek т, д, л, с, з, н, zaś po twardych używa się osobnej litery - ӥ.
    Obok nich istnieją jotowane я, е, ё, ю (ja, je, jo, ju), które po т, д, л, с, з, н oznaczają miękkość (сяська śaśka 'kwiat' <czuw.?>), w nagłosie, po samogłosce i po ъ, ь sekwencję [j] + samogłoska (яратӥсько jaratiśko 'kocham' <tat.?>,  уя uja 'płynie', эшъёс eszjos 'przyjaciele'), a po spółgłoskach nieulegających zmiękczeniu е oznacza [e] (бигер biger 'tatar' - nie używa się wtedy э). Spółgłoskę [j] w pozostałych pozycjach zapisuje się й, a zmiękczenie przez ь.

    I zapis miękkości zebrany do kupy - na przykładzie н:
    н на нэ нӥ но нӧ ну ны (n na ne ni no nö nu ny)
    нь ня не ни нё ньӧ ню ньы (ń ńa ńe ńi ńo ńö ńu ńy)
    Dla porównania to samo z м:
    м ма ме ми мо мӧ му мы (m ma me mi mo mö mu my)

    Spółgłoski:
    a) zwarte: б, п, д, т, дь, ть г, к (b, p, d, t, d', t', g, k) - wymowa raczej oczywista, te z miękkim znakiem są zmiękczone
    b) szczelinowe: в, (ф), з, с, ж, ш, зь, сь, (х) (w, f, z, s, ż, sz, ź, ś, ch) - j. w., miękkie czyta się jak po polsku
    c) afrykaty: (ц), ӝ, ӵ, ӟ, ч (c, dż, cz, dź, ć) - j. w.
    d) nosowe: м, н, нь (m, n, ń) - j. w.
    e) półotwarte: р, л, ль, й (r, ł, l, j) - wymowa л, ль przypomina bardziej rosyjską, niż polską; pamiętać trzeba o całym szale z pisownią joty
    (w nawiasie fonemy występujące tylko w rusycyzmach)

    Jak łatwo zauważyć, udmurcki ma niesamowicie podobną do polskiej fonologię i fatalną, nijak do niego nie dostosowaną rosyjskocentryczną ortografię (poniekąd standard - por. kazachski, czeczeński...).

    Teksty:
    Мон конлангер. Мынам нимы Хапана Мту. Мон Польшаысь, Гдыняысь. Дышетскисько Варшава университетын. Вераськисько венгер, ӟуч но турек кылын. Тодӥсько тарыкан кылэз. Мон малпасько, удмурт кыл туж чебер.

    Мынам нимы Саша. Мон удмурт. Вераськисько удмурт но ӟуч кылын. Кӧня ке вераськисько англи кылын. Ужасько калашников заводын. Улӥсько Ижкарын.

    Teksty są tak banalne, że celowo ich nie tłumaczę.

    Słownik:
    мон - ja
    ним - imię
    мынам нимы - moje imię (-ы to sufiks dzierżawczy)
    -ысь - ablatyw
    дышетскыны - uczyć się (gdzieś)
    дышетыны - uczyć (czegoś), uczyć się (czegoś)
    -ын - miejscownik
    вераськыны (... кылын) - mówić (po ....)
    кыл - język
    ӟуч - rosyjski, Rosjanin
    но - i
    тодыны - znać
    -эз - biernik
    малпаны - myśleć
    туж - bardzo
    чебер - ładny
    кӧня ке - trochę
    ужаны - pracować
    завод - fabryka <rus>
    улыны - mieszkać
    Ижкар - Iżewsk, stolica Udmurcji, właśnie tam mieszka  i pracuje niejaki Michaił Timofiejewicz Kałasznikow
    Иж - Iż, rzeka
    кар - miasto

    Gramatyka
    Nie ma rodzaju gramatycznego.

    Zdania imienne w czasie ter. tworzy się bez widocznego czasownika, stąd:
    Мон конлангер - jestem konlangerem (dosł. ja conlanger)
    Мон Польшаысь, Гдыняысь - jestem z Polski, z Gdyni

    Czasowniki w bezokoliczniku kończą się na -ыны lub -аны (z wariantem graficznym -яны), przy czym do końcówki bezok. należy tylko ta część  pogrubiona przeze mnie. Jak łatwo się domyśleć, obie grupy odmieniają się ciut inaczej - mamy więc dwa typy koniugacji. Nazbyt rosyjska ortografia dodatkowo komplikuje sprawę graficznie.

    Poniżej odmiana kilku czasowników przez osoby w czasie ter.:

    мыныны - iść
    мон мынӥсько
    тон  мынӥськод
    со мынэ
    ми  мынӥськом(ы)
    тӥ мынӥськоды
    соос мыно

    лыдӟыны - czytać
    мон лыдӟисько
    тон  лыдӟиськод
    со лыдӟе
    ми  лыдӟиськом(ы)
    тӥ лыдӟиськоды
    соос лыдӟо

    изьыны - spać
    мон изисько
    тон  изиськод
    со изе
    ми  изиськом(ы)
    тӥ изиськоды
    соос изё

    малпаны - myśleć
    мон малпасько
    тон  малпаськод
    со малпа
    ми  малпаськом(ы)
    тӥ малпаськоды
    соос малпало

    уяны - pływać
    мон уясько
    тон  уяськод
    со уя
    ми  уяськом(ы)
    тӥ уяськоды
    соос уяло

    Zadanie: Odmienić przez osoby czasowniki z testów. Napisać coś o sobie.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Wedyowisz

#1
O kurde, to wygląda jak kognaty węgierskiego menni i tudni. Kognaty. Węgierskiego.

Cytatfatalną, nijak do niego nie dostosowaną rosyjskocentryczną ortografię

Oczy bolą od tego ьыьыьы, trzeba przyznać.

Cytatudmurcki ma niesamowicie podobną do polskiej fonologię

Kontraścik palatalizacji i przed /i/ i przed /1/? Jak w polskim fhuy.

Wiadomo skąd się wziął ten segment -иськ- we wszystkich osobach poza 3-ą? Z wyglądu kojarzy mi się to z rumuńskim -esc/włoskim -isc- na sterydach.
стань — обернися, глянь — задивися
  •  

Hapana Mtu

Cytat: Gubiert w Lipiec 24, 2013, 20:00:19
O kurde, to wygląda jak kognaty węgierskiego menni i tudni. Kognaty. Węgierskiego.
Są też kognaty úszni i név. Zresztą w fińskim też są: mennä, tietää (minä tiedän), uida, nimi.

CytatWiadomo skąd się wziął ten segment -иськ- we wszystkich osobach poza 3-ą? Z wyglądu kojarzy mi się to z rumuńskim -esc/włoskim -isc- na sterydach.
Dwie książki zgodnie twierdzą, że to wykładnik czasu teraźniejszego. Etymologii nie podają.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Feles

Napisałbym coś o udmurckim, ale nie wiem, jak jest w nim "kochać".
anarchokomunizm jedyną drogą do zbawienia ludzkości
  •  

Hapana Mtu

#4
Było.
яратыны 'kochać, lubić'
мон тонэ яратӥсько 'kocham cię' - 1:31:00 - 1:31:30

Na prawach ciekawostki związanej z tym słówkiem wrzucam moje beznadziejne tłumaczenie fragmentu tekstu ze zbiorku o "rudych ludziach" (tego samego, w którym zadebiutował Budinos).
Spoiler
I w końcu pojawia się wszechobecne w ludzkim życiu słowo słowo: w języku udmurckim to яратон (miłość), którego greckim odpowiednikiem jest erot, eros.

Erot, Eros(gr. Eros - miłość)  - w dawnej greckiej mitologii bóg miłości, wcielenie miłosnego pożądania, zapewniającego dalsze trwanie życia na ziemi. Inaczej mówiąc, Eros to miłość. Od Erosa pochodzi erotyzm, erotyka, poezja erotyczna.

Eros - to miłość w szerokim i w wąskim rozumieniu - od miłości wzniosłej (duchowej) po fizyczny pociąg. To samo można powiedzieć w odniesieniu do języka udmurckiego - яратӥсько / kocham, яратон / miłość, яратэме потэ / pragnę kochać. I nie po prostu яратӥсько  нылэз / kocham dziewczynę, ale też яратӥсько улыны / kocham żyć, яратӥсько сиськыны / kocham jeść, яратӥсько та ужез / kocham tę robotę.

Яратӥсько to bardzo szerokie pojęcie obejmujące różne układy i przejawy danego okazywania ludzkich uczuć i stosunków. Tak więc te dwa pojęcia, erot, eros i яратон, яратӥсько, odpowiednio ze starogreckiego i udmurckiego, mają jedno i to samo znaczenie.

Często mówi się, że słowo яратӥсько jest zapożyczone z turkijskiego języka: w języku tatarskim ярату oznacza miłość. Мин сине яратам / Kocham cię, co w przekładzie na udmurcki brzmi Мон тонэ яратӥсько. Na moją prośbę badacze, w szczególności Fiodor Pukrokow, przeprowadzili analizę językowo-kulturowych odpowiedników tego pojęcia w językach innych narodów. Okazało się, że wśród narodów turkijskich, oprócz Tatarów i Baszkirów tego słowa nie ma [tur. ben seni seviyorum , kaz. мен сені суйемін 'ja kocham cię'; w tureckim istnieje czasownik yarat w znaczeniu 'tworzyć', ten sam rdzeń dostał się też do węgierskiego - gyárt 'wytwarzać, produkować' - przyp. HM]. Co więcej, poszukiwania odpowiedników tego słowa w słownikach narodów ugrofińskich też nie dały pozytywnych rezultatów [skoro już uprawiamy taoistyczną etymologię, to węg. szeret też znaczy 'lubić, kochać' i ma budowę CVrVt, tak samo jak ярат, a nieco inaczej niż erot  - przyp. HM]. To mówi o tym, że podobne paralele w trzech językowych obszarach (greckim, tatarsko-baszkirskim, udmurckim) nie mogły pojawić się bez jakiejś wzajemności.

prof. Юрий Семенович Перевощиков

Źródło: Istoriko-filologičeskije fantazii na temu: "Ryžyje liudi (keĺyt aďamios), otkuda vy? Nie iz gierodotovskich li Budinov?", Iževsk 2007. Strona 12.
[Zamknij]
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Feles

anarchokomunizm jedyną drogą do zbawienia ludzkości
  •  

Hapana Mtu

#6
Кыкетӥ урок - lekcja druga

Dialog
-Ӟечбур! Кызьы тынад нимыд?
-Умой! Нимы Юра. Нош тон кин?
-Мон Алексей. Кыӵе тон ужаськод?
-Уг ужаськы, дышетскисько университетын.
-Удмурт кылэз дышетӥськод-а?
-Ӧвӧл, химиез дышетӥсько. Кулэ трос дышетскыны. Нош тон кин луиськод?
-Мон бериктӥсь. Ӟуч, пор, чуваш кылъёсысь книгаосты берыктылыны быгатӥсько. Лыдӟыны но гожъяны яратӥсько.
-Тынад трос книгаед вань-а.
-Бен. Но мынам трос уксёе ӧвӧл.

Słówka
ӟечбур - cześć, witaj, czołem
кызьы - jak, jaki
ним - imię
умой - dobry; jako powitanie: cześć, witaj, czołem
нош - a
кин - kto
кыӵе - jak, jaki
-а (pisane z myślnikiem) - czy
трос - dużo
луыны - być
кин луиськод? - kim jesteś z zawodu
бериктӥсь - tłumacz
пор - Maryjczyk, maryjski
чуваш - Czuwasz, czuwaski
книга - książka <rus>
-ты - wariant biernika używany po końcówce liczby mnogiej
берыктылыны - tłumaczyć
гожъяны - pisać
уксё - pieniądze
(reszta słówek w gramatyce, w poprzednim poście albo jest oczywista)

Gramatyka
Czasowniki takie jak быгатыны 'potrafić', яратыны 'lubić, kochać', кулэ 'trzeba'* mogą przyłączać inne czasowniki w formie bezokolicznika, por. берыктылыны быгатӥсько 'potrafię tłumaczyć', гожъяны яратӥсько 'lubię pisać', кулэ дышетскыны 'trzeba się uczyć'.
*Zgaduję, że to szczątkowy czasownik i kognat węg. kell.

'Tak' to бен, 'nie' to ӧвӧл. Ponadto ӧвӧл pozwala też zanegować bezczasownikowe zdanie imienne.
мон чебер ӧвӧл - nie jestem piękny
мон венгер ӧвӧл - nie jestem Węgrem

Słówko 'nie' przy negacji czasowników - podobnie jak w większości języków ugrofińskich - jest odmienne, ale w udmurckim odmienia się też sam czasownik i jest to inny wzór odmiany, niż w formach twierdzących. Znów mamy dwa schematy odmiany.

typ -ыны:
мыныны - iść
мон уг мынӥськы
тон уд  мынӥськы
со уг мыны
ми ум мынӥське
тӥ уд мынӥське
соос уг мыно

typ -аны:
уяны - pływać
мон уг уяськы
тон уд  уяськы
со уг уя
ми ум уяське
тӥ уд уяське
соос уг уяло

Liczba mnoga rzeczowników ma dwie końcówki: -ёс i -ос, przy czym trochę wbrew logice ta pierwsza pojawia się po spółgłoskach (co prawie zawsze skutkuje pojawieniem się twardego znaku), ta druga zaś - po samogłoskach.

пи 'syn, chłopiec', пиос
песянай 'babcia', песянайёс
эш 'przyjaciel', эшъёс
ныл 'dziewczyna' нылъёс

Końcówką liczby mnogiej przymiotnika jest -есь (z wariantem graficznym -эсь).

кузь'długi', кузесь
чебер 'ładny', чебересь
ӝужыт 'wysoki', ӝужытэсь

Sufiksy dzierżawcze dzielą się na dwa zestawy:

Zestaw pierwszy używany jest do większości rzeczowników w liczbie pojedynczej.
-е (-э)
-ед (-эд)
-ез (-эз)
-мы
-ды (-ты)
-зы (-сы)
Wersje -ты i -сы używane są po spółgłoskach bezdźwięcznych. Końcówki zaczynające się od е występują zarówno po samogłoskach (wymawiane [je]), jak i po spółgłoskach (jako [e]), słowa zakończone na znak miękki tracą go w zapisie przed tymi końcówkami, zaś zapis э jest wariantem graficznym po twardych т, д, л, с, з, н.

эш 'przyjaciel': эше, эшед, эшез, эшмы, эшты, эшсы
сяська 'kwiat': сяськае, сяськаед, сяськаез, сяськамы, сяськады, сяськазы
тӧл 'wiatr': тӧлэ, тӧлэд,  тӧлэз,  тӧлмы,  тӧлды,  тӧлзы
толэзь 'księżyc': толэзе, толэзед, толэзез, толэзьмы, толэзьды,толэзьзы

Zestaw drugi używany jest przy nielicznych rzeczownikach liczby pojedynczej (np. кыл 'język', ним 'imię', ныл 'dziewczyna'), a także po liczbie mnogiej.

-ыд
-ыз
-мы
-ды (-ты)
-зы (-сы)
Wersje -ты i -сы używane są po spółgłoskach bezdźwięcznych.

ним 'imię': нимы, нимыд, нимыз, ниммы, нимды, нимзы
эшъёс 'przyjaciele': эшъёсы (też), эшъёсыд, эшъёсыз, эшъёсмы, эшъёсты, эшъёссы

Posiadacza wyrażamy w dopełniaczu, którego wykładnikiem jest -лэн, np. эшелэн сяськаез 'kwiat mojego przyjaciela'.
Formy dopełniacza od zaimków osobowych są następujące:
мынам
тынад
солэн
милям
тӥляд
соослэн

Konstrukcją odpowiadającą polskiemu 'ktoś coś ma' jest 'czyjeś coś-jego jest', gdzie rolę jest spełnia słówko вань, a jego negacją jest znane nam już ӧвӧл.
(мынам) книгае вань - (ja) mam książkę
(тынад) нимыд ӧвӧл - (ty) nie masz imienia
эшелэн сяськаез вань - mój przyjaciel ma kwiatek

Wyrazy zakończone na -ия, -ие tracą w odmianie ostatnią literę, stąd biernik od химия brzmi химиез, nie *химияез.

Zadania:
1. Przetłumaczyć dialog i robić go tak, by rozmówcy zwracali się do siebie na 'wy' (w j. udmurckim zwrot na wy jest zwrotem grzecznościowym). Liczbę mogą dostają też powitania - ӟечбуресь i умоесь. Można zmieniać elementy i dodawać coś od siebie.
2. Odmienić przez posiadaczy w liczbie pojedynczej i mnogiej jakieś rzeczowniki.
3. Odmienić w wersji zanegowanej jakieś czasowniki.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Hapana Mtu

W załączniku przesyłam opracowanie wymowy udmurckiej, które przygotowaliśmy z Varphonem na potrzeby jego zajęć (o których wczoraj była nawet mowa w radiu). Opis nie różni się szczególnie od opisu w zawartego pierwszym poście, tyle tylko, że ma ciut więcej przykładów i łatwo go wydrukować. Jest tam też przykład tekstu piosenki z tłumaczeniem i łacińską transkrypcją.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Hapana Mtu

Куинетӥ урок - lekcja trzecia

Tekst

Та тарыкан шаерысь королевской ньӧрасьлэн висъетэз. Борддоръёсын пуртъёс, тӥръёс, кестен но суред. Суредын тарыкан шаерысь король. Укно сьӧрын ин. Инмын шунды ӧвӧл, пилемъёс. Ӝӧк вылын сяська но сиён. Та висъетын королевской ньӧрась, кышноез, нылзы но гондырзы. Ӟепъёсазы мечъёс. Ньӧрасьлэн кортдэремез но вань. Али соос нуназеяло.

Słówka
та - ten, ta, to
шаер - kraj
королевской - królewski <rus>
ньӧрась - kat
висъет - pokój
борддор - ściana
пурт - nóż
ньӧр - rózga, gałąź, przecinek
ньӧраны  - okładać gałęzią
тӥр - topór, siekiera
кестен - kiścień (broń)
суред - obrazek <ar?>
король - król <rus>
укно - okno
сьӧрын - za
ин - niebo
шунды - słońce
пилем - chmura
ӝӧк - stół
вылын - na
сяська - kwiat
сиён - jedzenie
кышно - żona
ныл  - córka, dziewczyna
гондыр  - niedźwiedź ("futrzasty")
гон - futro
дыр - czas; dużo; zapewne, prawdopodobnie
ӟеп - kieszeń <ar>
меч - miecz <rus>
кортдэрем - kolczuga
али - teraz
нуназеяны  - jeść obiad

Tłumaczenie
To jest pokój tarykańskiego królewskiego kata. Na ścianach są noże, siekiery, kiścień i obrazek. Na obrazku jest król Tarykanii. Za oknem jest niebo. Na niebie nie ma słońca, tylko chmury. Na stole jest kwiatek i jedzenie. W tym pokoju są królewski kat, jego żona, ich córka i ich niedźwiedź. W kieszeniach mają miecze. Kat ma też kolczugę. Oni teraz jedzą obiad.
[Zamknij]

Gramatyka
Końcówką miejscownika jest -ын, np.
Польшаын - w Polsce <rus>
поляк шаерын - w Polsce <rus+udm>
борддоръёсын - na ścianach

Tu również działa zasada, że wyrazy zakończone na -ия, -ие tracą w odmianie ostatnią literę.
Венгрия -> Венгриын  - Węgry -> na Węgrzech <rus>

Istnieją rzeczowniki z "ukrytą" spółgłoską, która ujawnia się w niektórych przypadkach, m. in. w miejscowniku właśnie:
син -> синмын - oko -> w oku
ин -> инмын - niebo -> w niebie
нюлэс  -> нюлэскын - las -> w lesie

Ponadto wyjątkiem jest:
корка -> коркан - dom -> w domu

W połączeniu z sufiksami dzierżawczymi miejscownik daje nowe końcówki:
висъетам - w moim pokoju (nie *висъетэын i nie *висъетынэ)
висъетад - w twoim pokoju
висъетаз - w jego pokoju
висъетамы - w naszym pokoju
висъетады - w waszym pokoju
висъетазы - w ich pokoju

Stąd też w tekście:
ӟепъёсазы - w ich kieszeniach

Do dokładniejszego określania położenia służą poimki, np.:
вылын - na
улын - pod
азьын - przed
сьӧрын - za
пушкын - w środku
вискын - między
дорын - obok, koło, przy

Ablatyw ma końcówkę -ысь, która zachowuje się podobnie do końcówki miejscownika:
Польшаысь - z Polski
син -> синмысь - oko -> z oka
Венгрия -> Венгриысь  - Węgry -> z Węgier
корка -> коркась - dom -> z domu

Z sufiksami dzierżawczymi ablatyw łączy się tak:
висъетысьтым - z mojego pokoju (nie *висъетэысь i nie *висъетысе)
висъетысьтыд - z twojego pokoju...
висъетысьтыз
висъетысьтымы
висъетысьтыды
висъетысьтызы
(Por. fińskie końcówki -sta, -stä.)

Formy ablatywu od nazw miejsc często odpowiadają polskim przymiotnikom:
тарыкан шаерысь королевской ньӧрась - królewski kat Tarykanii, tarykański królewski kat, królewski kat z Tarykanii
Брангуртысь песянайёс - branowskie babuszki, babuszki ze wsi Bran

Zadanie
Opisać jakieś pomieszczenie.
dodatkowe słówka

юрт (jurt) - budynek (tur)
юртъер (jurtjer) - dom, budynek, mieszkanie (tur.)
вис (wis) - przerwa
висъет (wisjet) - pokój, ściana działowa
выж (wyż) - podłoga, most
вӧлдет (wöłdet) - sufit
ӧс (ös) - drzwi
пукон (pukon) - krzesło
диван (d'iwan) - kanapa (pers.
час (ćas) - zegar (rus.)
миндэр (minder) - poduszka (pers.)
[Zamknij]
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Jątrzeniot

Z chęcią dowiedziałbym się czegoś o udmurckich zaimkach innych niż osobowe. Jakich się używa? Czy odmieniają się regularnie? Na wikipedii (na której jest swoją drogą całkiem obszerny artykuł nt. udmurckiej gramatyki) znalazłem tylko informacje o paru podstawowych (ма, кин, кытын), a np. o przeczących nic.
  •  

Wedyowisz

Cytatполяк шаерын - w Polsce <rus+udm>

Polack shire?
стань — обернися, глянь — задивися
  •  

Hapana Mtu

#11
Cytat: Gubiert w Kwiecień 26, 2014, 09:42:11
Cytatполяк шаерын - w Polsce <rus+udm>

Polack shire?
Ano, na to wychodzi. Nawet mam na zbliżony temat ułożony tekst. Nowej gramatyki w nim mało, ale skoro już wrzucam, to przyjmijmy, że to czwarta lekcja.

Ньылетӥ урок - lekcja czwarta

Tekst
- Умой.
- Умой.
- Мынам нимы Бильбо. Мон хоббит, батыр. Нош тон кин?
- Мон граф Дракул. Мон вирюись.
- Кытын улӥськод?
- Уг улӥськы. Мон урт, инаш.
- Валамон. Нош коркаед кытын?
- Трансильваниын, гуртам. Нош тон кытын улӥскод?
- Хоббит шаерын: Шаерын.
- Хоббит сямен вераськиськод-а?
- Уг, уг вераськиськы. Хоббитъёс хоббит сямен уг верасько ини. Мон адями сямен вераськисько. Кӧня ке эльф сямен вераськыны быгатӥсько.
- Куэнья сямен-а, сӥндарин сямен-а?
- Куэнья сямен. Сӥндарин шуг.
- Нош мон вирюись сямен, ишан сямен но адями сямен вераськисько.
- Кытын ужаськод?
- Уг ужаськы.
- Тон ужасьтэм-а?
- Ӧвӧл, мон пенси басьтӥсь. Вир уг юиськы ини.
- Мон но пенси басьтӥсь. Лобась кыйёс уг виылӥсько ини.
- Ӟеч лу.
- Ӟеч лу.

батыр - batyr, legendarny bohater, trochę taki udmurcki stolem, batyrzy potrafi przenosić góry; tu po prostu w znaczeniu: bohater <tur.>
граф - hrabia <rus.>
вирюись - krwiopijca, wampir, dosł. pijący krew (nb. zgodnie z zasadami pisowni powinno być виръюись, ale z jakiegoś powodu słownik podaje wersję bez twardego znaku)
кытын? - gdzie?
улыны - mieszkać, żyć
урт - duch
инаш - zjawa
валамон - zrozumiałe, zrozumiano (używane jak rosyjskie понятно)
корка - dom
Трансильвания - Siedmiogród (kończy sie na -ия, więc skraca się w odmianie) <rus.>
гурт - wieś, dom
сямен  -  na sposób, po [jakiemuś], według
ини - już
адями - człowiek <ar.?>
эльф - elf <rus.>
шуг - trudny
ужасьтэм - bezrobotny
пенси басьтӥсь - emeryt <rus.+udm.>
вир - krew
юыны - pić
лобась кый - smok
виылыны  - zabijać
Nazwy j. elfickich (quenyi i sindarinu) zostały przetranskrybowane przeze mnie, gdyż korzystanie z rosyjskiego pośrednictwa niepotrzebnie zaciemniłoby tylko etymologię.

tłumaczenie
- Cześć.
- Cześć.
- Mam na imię Bilbo. Jestem hobbitem, bohaterem. A ty kim jesteś.
- Jestem hrabia Drakula. Jestem wampirem.
- Gdzie mieszkasz~żyjesz?
- Nie żyję. Jestem duchem, zjawą.
- Zrozumiałe. A gdzie jest twój dom?
- W Siedmiogrodzie, w mojej wsi. A ty gdzie mieszkasz?
- W kraju hobbitów: w Shire.
- Mówisz po hobbiciemu?
- Nie, nie mówię. Hobbity już nie mówią po hobbiciemu. Mówię po ludzku. Trochę potrafię mówić po elfiemu.
- W quenyi czy w sindarinie?
- W quenyi. Sindarin jest trudny.
- A ja mówię po wampirzemu, zjawowemu i po ludzku.
- Gdzie pracujesz.
- Nie pracuję.
- Jesteś bezrobotny?
- Nie, jestem emerytem. Już nie piję krwi.
- Ja też jestem emerytem. Już nie zabijam smoków.
- Pa.
- Pa.
[Zamknij]

Gramatyka
Końcówka -ись (ӥсь) dla czasowników typu -ыны i końcówka -сь dla typu ны tworzy imiesłów o znaczeniu "robiący coś", który często nabiera znaczenie wykonawcy danej czynności.

ужаны - pracować
ужась - pracujący, pracownik

пенси басьтыны - pobierać emeryturę
пенси басьтӥсь - pobierający emeryturę, emeryt

лобаны - latać
лобась - latający
лобась кый - smok, dosł. latająca żmija

вир юыны - pić krew
вирюись - pijący krew, krwiopijca, wampir

ву юыны - pić wodę
вуюись - tęcza, dosł. pijący wodę

Końcówka -тэм tworzy przymiotniki o znaczeniu "pozbawiony czegoś".
ужась - pracujący, robotnik
ужасьтэм - niepracujący, bezrobotny
юрт - dom, budowla
юрттэм - bezdomny

Poimek сямен znaczy 'na sposób, według, na modłę'. Można go używać m. in. do nazw języków (synonimicznie do кылын 'w języku') i w połączeniu z zaimkami osobowymi.
поляк сямен - po polsku, na polski sposób
мон сямен - moim zdaniem, według mnie

Cytat: Jątrzeniot w Kwiecień 25, 2014, 19:39:58
Z chęcią dowiedziałbym się czegoś o udmurckich zaimkach innych niż osobowe. Jakich się używa? Czy odmieniają się regularnie? Na wikipedii (na której jest swoją drogą całkiem obszerny artykuł nt. udmurckiej gramatyki) znalazłem tylko informacje o paru podstawowych (ма, кин, кытын), a np. o przeczących nic.
W porządku, postaram się to jakoś zebrać do kupy w oparciu o moje książki i wrzucić tutaj.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •