Język jakubiańśki/Jakubian frall

Zaczęty przez Spiritus, Listopad 02, 2013, 14:11:26

Poprzedni wątek - Następny wątek

Spiritus

Jakubian frall
[jakubʲã fʁaj]

Kommeřé lelfansi žë Ferïnné! Vetë ziv ekôtré natren frallen? Šankari hädmori, ir itt amâ nařell e nadersant! Sülleřé luglan, par itt zill nur zill.

Słowem wstępu

Jakubiańśki jest moim (jak dotąd) najlepiej opracowanym językiem. Stworzyłem go gdzieś w ~2006 roku, więc, gdy byłem jeszcze małym brzdącem. Przez ostatnie... 2,5-3 miesiące język przeszedł prawdziwą metamorfozę, by z analitycznego francuziko-polskawego, nooblangowatego potworka, odrodzić się jako godny swej nazwy język fleksyjny z 8 czasami, 6 wzorami deklinacji rzeczowników 4 przymiotników. Akcent jest oksytoniczny i iloczasowy.
  •  

Spiritus

#1
Fonetyka

Samogłoski
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Przednie[/th]
[th]Tylne[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Przymknięte[/th]
[td][i] i[/td]
[td][u] u[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Prawie przymknięte[/th]
[td][ɪ] ï[/td]
[td][ʊ] î[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Półprzymknięte[/th]
[td][e] e [ø] ê[/td]
[td]
  • o, û[/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Półotwarte[/th]
    [td][ɛ] ë [œ] ö[/td]
    [td][ɔ] â[/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Prawie otwarte[/th]
    [td][æ] ä[/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Otwarte[/th]
    [td][a] a[/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [/table]

    Litery z dierezami pochodzą z dyftongów z 'e', natomiast te z cyrkumfleksem - z 'u'.

    Spółgłoski
    [table=1]
    [tr]
    [th] [/th]
    [th]Dwuwargowe[/th]
    [th]Wargowo-zębowe[/th]
    [th]Dziąsłowe[/th]
    [th]Zadziąsłowe[/th]
    [th]Podniebienne[/th]
    [th]Miękkopodniebienne[/th]
    [th]Języczkowe[/th]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Nosowe[/th]
    [td]m[/td]
    [td][/td]
    [td]n[/td]
    [td][/td]
    [td][ɲ] ň[/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Zwarte[/th]
    [td][p] p [b] b[/td]
    [td][/td]
    [td][t] t [d] d[/td]
    [td][/td]
    [td][c] ǩ [ɟ] č[/td]
    [td][k] k [g] g[/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Szczelinowe[/th]
    [td][/td]
    [td][f] f [v] v[/td]
    [td][s] s [z] z[/td]
    [td][ʃ] š [ʒ] ř, ž[/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][ʁ] r[/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Półotwarte[/th]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][j] j, ll[/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [tr]
    [th]Boczne[/th]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][l] l[/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [td][/td]
    [/tr]
    [/table]

    W alfabecie istnieje jeszcze 'h', które historycznie było czytane, jako
  • ~[h]. Obecnie służy jedynie do oznaczania samogłosek nosowych a w innych pozycjach przechodzi w 'c' - "mäsdoh" = "dom" > "mäsdoci = "domy".

    Jeśli 'm' lub 'n' jest podwojone - nie nazalizuje.

    Oprócz 'h' samogłoski nazalizują 'm' i 'n'.

    Litera 'i' może zastępować litery z haczkiem, więc liczba mnoga od np. "rus" - "modlitwa" > "rusi" - "modlitwy". Wyjątkiem od tej zasady jest grupa ok. 20 słów, w których 'š' i 'ž' pochodzą z dawnych [θ] i [ð] np. "gvašill" - "okno" (od starojakubiańśkiego [gavaθilt].

    Spółgłoski "skłonne do palatalizacji" palatalizują się przy innej spółgłosce spalatalizowanej. Np. "guls" - "skała" > "gullsi - "skały".
  •  

Spiritus

Rzeczownik

Rzeczownik jakubiańśki odmienia się przez 5 przypadków i 2 liczby. W starojakubiańśkim istaniały tylko cztery - Mianownik, Biernik, Miejscownik i Wołacz, gdzie dwa ostatnie były niemalże na wymarciu, a biernik i tak przegrywał z mianownikiem, który zawłaszczał sobie niemalże wszystkie konstrukcje przyimkowe - jakubiański stawał się powoli analityczny.

Współczesną fleksję zawdzięczamy mowie wyższych sfer, które "postanowiły", iż język musi być bardziej prestiżowy. Z tego powodu przywłaszczyli wiele konstrukcji miejscownikowi, rozszerzyli pole działania biernika i zapożyczyli od kubuski narzędnik.

Obecnie jakubiańśki ma 6 wzorów odmiany rzeczowników.

Delinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-i[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-an[/td]
[td]-ani[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-all[/td]
[td]-äll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-eřé[/td]
[td]-eřëll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-en[/td]
[td]-eni[/td]
[/tr]
[/table]

Delinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-ell[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-ll[/td]
[td]-ell[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-ll[/td]
[td]-ell[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-řé[/td]
[td]-řëll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-n[/td]
[td]-ni[/td]
[/tr]
[/table]

Delinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną przednią
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-ell[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-nné[/td]
[td]-nnëll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-ll[/td]
[td]-ell[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-řé[/td]
[td]-řëll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-nné[/td]
[td]-nnëll[/td]
[/tr]
[/table]

Delinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-on[/td]
[td]-oni[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-oll[/td]
[td]-ôll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-ořé[/td]
[td]-oêll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-on[/td]
[td]-oni[/td]
[/tr]
[/table]

Delinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylna
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-ll[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-ll[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-řé[/td]
[td]-řêll[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-n[/td]
[td]-ni[/td]
[/tr]
[/table]

Delinacja -é tematowa z samogłoską akcentowana tylną
[table=1]
[tr]
[th][/th]
[th]Liczba pojedyncza[/th]
[th]Liczba mnoga[/th]
[/tr]
[tr]
[th]Nominativus[/th]
[td]-[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Accusativus[/th]
[td]-nné*[/td]
[td]-nnêll*[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Locativus[/th]
[td]-ll*[/td]
[td]-ull[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Vocativus[/th]
[td]-řé*[/td]
[td]-řêll*[/td]
[/tr]
[tr]
[th]Instrumentalis[/th]
[td]-nné*[/td]
[td]-nnêll*[/td]
[/tr]
[/table]

W przypadkach oznaczonych gwiazdką finalne '-é' przechodzi w '-o'. Np. kuté - sakiewka > kutoll - sakiewce.

Warto też nadmienić, że litery z dierezami są zawsze interpretowane, jako przednie, natomiast te z cyrkumfleksem - tylne, bez względu na położenie języka w trakcie ich artykulacji.

Będzie więcej.
  •  

Fanael

O, lista przypadków. Brakuje tylko jakiegoś wyjaśnienia, w jakich sytuacjach których przypadków się używa.
  •  

Spiritus

  •  

Widsið

Dziwne, że jest miejscownik i narzędnik, a nie ma celownika. Jak to działa?
  •  

Spiritus

#6
Cóż... bardzo prosto. Celownik jest zastępowany konstrukcjami z przyimkami - do, ku, w stronę oraz nur - dla, żeby, aby, by, które łączą się z mianownikiem.
  •  

Widsið

Z mianownikiem? o.O

A jak by wyglądało zdanie z dwoma dopełnieniami? Typu "on daje mamie książkę"?
  •  

Ghoster

Skoro celownik jest wyrażany przyimkami, to dlaczego narzędnik i miejscownik nie?
  •  

Spiritus

#9
Cytat: Widsið w Listopad 02, 2013, 16:38:01
Z mianownikiem? o.O

Cytat: Spiritus w Listopad 02, 2013, 14:12:39
[...]biernik i tak przegrywał z mianownikiem, który zawłaszczał sobie niemalże wszystkie konstrukcje przyimkowe[...]

Cytat: Widsið w Listopad 02, 2013, 16:38:01
A jak by wyglądało zdanie z dwoma dopełnieniami? Typu "on daje mamie książkę"?

Itt dâ miřé nur/kü neřé. - dosł. On daje książkę dla mamy/do mamy. Jeśli mówimy, że daje ją konkretnie mamie np. do ręki to preferowane będzie .

Cytat: Ghoster w Listopad 02, 2013, 16:41:51
Skoro celownik jest wyrażany przyimkami, to dlaczego narzędnik i miejscownik nie?

Cytat: Spiritus w Listopad 02, 2013, 14:12:39
[...]W starojakubiańśkim istaniały tylko cztery - Mianownik, Biernik, Miejscownik i Wołacz[...]Współczesną fleksję zawdzięczamy mowie wyższych sfer, które "postanowiły", iż język musi być bardziej prestiżowy. Z tego powodu przywłaszczyli wiele konstrukcji miejscownikowi, rozszerzyli pole działania biernika i zapożyczyli kubuski narzędnik[...]
  •  

Widsið

No dobra; ale celownik ma nieco bardziej "praktyczną" funkcję niż miejscownik i narzędnik. Czemu tak się stało, że te dwa są, a celownika nie ma? I skoro są inne przypadki, to czemu przyimki wymagają mianownika, skoro są przypadki zależne? Nawet angielski wymaga przypadka zależnego po przyimku (Come to me a nie *come to I, analogicznie w innych germańskich i romańskich ze zredukowaną fleksją).
  •  

Spiritus

"Bardziej praktyczny" jest w tym języku zdecydowanie narzędnik, bo ten ma wiele funkcji. Oczywiście można by było używać konstrukcji z z...
Lokatyw rzeczywiście "trochę" niepotrzebny, ale nie zapominajmy, iż z punktu widzenia wysokich sfer był niezwykle produktywny.
Nie należy także zapominać, że jakubiańśki nie jest indoeuropejski. I może rzeczywiście oraz nur należą do tej niewielkiej grupy przyimków, które łączą się z mianownikiem. Nawet jeśli bardzo by się chciało... nie było ich zbytnio gdzie podpiąć. Do biernika o_O? Dałem książkę do mamę?
  •  

Ghoster

#12
CytatNie należy także zapominać, że jakubiańśki nie jest indoeuropejski. I może rzeczywiście kü oraz nur należą do tej niewielkiej grupy przyimków, które łączą się z mianownikiem. Nawet jeśli bardzo by się chciało... nie było ich zbytnio gdzie podpiąć. Do biernika o_O? Dałem książkę do mamę?
Może cię to zaskoczy, ale to o wiele logiczniejsza konstrukcja. To właśnie ty patrzysz na ten język przez pryzmat polskiego; rzecz w tym, że celownik jest przypadkiem bardzo praktycznym, o wiele praktyczniejszym niż narzędnik czy miejscownik (większość języków te dwa przypadki zastępuje właśnie konstrukcjami przyimkowymi). Tu nie chodzi o to, że język jest nieindoeuropejski - piszesz na forum ludzi, którzy interesują się lingwistyką, więc nawet nie sugeruj tu nikomu, żeby nie patrzył na konlangi przez pryzmat swojej rodziny językowej, bo i tak tego nie robi - tak czy inaczej wątpię by coś takiego mogło się w ogóle wykształcić w języku. Jeśli język miałby "zapożyczać przypadki", to zdecydowanie zapożyczałby te najpraktyczniejsze, a w tym przypadku na pierwszym miejscu stałby definitywnie celownik. Poza tym pierwotne cztery przypadki w twoim języku raczej nie miałyby szansy istnieć - skąd tak niesamowicie unikalny przypadek jak wołacz w języku, który nawet nie ma podstawowych przypadków takich jak dopełniacz li celownik? Już nie wspominając o tym miejscowniku.
  •  

Hapana Mtu

Cytat: Widsið w Listopad 02, 2013, 19:26:50I skoro są inne przypadki, to czemu przyimki wymagają mianownika, skoro są przypadki zależne? Nawet angielski wymaga przypadka zależnego po przyimku (Come to me a nie *come to I, analogicznie w innych germańskich i romańskich ze zredukowaną fleksją).
W węgierskim poimki też najczęściej wymagają mianownika, choć są tam i inne przypadki do wyboru.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Fanael

Cytat: Spiritus w Listopad 02, 2013, 19:42:15
Nie należy także zapominać, że jakubiańśki nie jest indoeuropejski.
Możesz przetłumaczyć (wraz z glossami) zdanie "Jan, który próbował razem z czwórką kumpli pokonać Jakuba w konkursie picia piwa, i którego żona jest gruba, okazał się być komunistą"? To zdanie nie ma sensu, ale chodzi o konstrukcje gramatyczne.
  •