Staroawirski

[Noqa]

Wiem, że to nieuprzejme ograniczać komentarz do ogólnikowego zdania, ale nie mogę się powstrzymać:
TE WYRAZY BOLĄ. Jeśli chciałeś uzyskać taki efekt, to gratuluje - nìáwĵe viŵtùā ŵòléyò ĵòrcĵo po prostu krzywdzi oczy.

[ArturJD]

Wiem, że to nieuprzejme ograniczać komentarz do ogólnikowego zdania, ale nie mogę się powstrzymać:
TE WYRAZY BOLĄ. Jeśli chciałeś uzyskać taki efekt, to gratuluje - nìáwĵe viŵtùā ŵòléyò ĵòrcĵo po prostu krzywdzi oczy.

(jąkając się) ehm, ah, gn... o właśnie taki efekt mi, eee, chodziło, dokładnie tak, ekhm, eee, [kończy się jąkać]

Myślałem nad tym już dosyć długo, ale jak widać nie ma innego sposobu na dobre zapisanie tych głosek. Chyba, żeby wymyślić alfabet, ale na to nie mam naprawdę siły. Zostawmy to już w spokoju i potraktujmy to po prostu jako jakąś transkrypcję.

[Ghoster]

„ ĵ ” reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju męskim lub nijakim, a „y” reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju żeńskim:

yòrcyò – suczka rasy yorkshire terrier

ĵòrcĵo – samiec rasy yorkshire terrier

لولْ

Naprawdę nie wiem po co ci te rozróżnienia zapisu fonemów [w] i [j], przeładowywują tylko tekst niepotrzebnymi diakrytykami. Poza tym wszystko co opisujesz wygląda tak, jakby ten język był językiem pisanym, a nie mówionym, bo "przy dodaniu końcówki takiej a takiej zanika litera" i tym podobne. Dobra rada: najpierw opracuj fonetykę, wyrazy, odmiany li przemiany fonetyczne, a dopiero potem do tego dorób ortografię. Poza tym to [ɴ] mnie strasznie mierzi przy braku [n].

[Noqa]

Wcale nie widać, że nie ma innego sposobu. Widać tylko, że uparłeś się wrzucić zestaw najdziwniejszy unikodowych liter i diakrytyków, jakie udało ci się znaleźć.

A, a – [a]
Æ, æ – [æ]
Ë, ë – [e]
E, e – [ɛ]
Ii, ii – [i]
I, i – [ɪ]
O, o – [ɔ]
Oo, oo –

• (albo Ö, ö)

U, u – [u]

W, w - [w]
J, j - [j]

Akcent akutem. Przy czym warto popatrzeć, gdzie zwykle akcent wypada i jakimi rządzi się regułami (np. na przedostatnią sylabę, albo przedostatnią sylabę tematu) i ustalić dla niego pozycję domyślną, dla której już się nie stawia redundantnego akutu.

Ze spółgłoskami sobie sam poradzisz.

EDIT: Dodam - konsekwentnie akutem, a nie akutem i grawem na zmianę.
EDIT: Dodam jeszcze, że bez dorzucania do tego zupełnie zbędnych makronów.

[ArturJD]

Dzięki za pomoc, przy rehabilitacji ortografii na pewno wezmę ją pod uwagę

Akcent jest/był zawsze zaznaczany akutem i pada albo na pierwszą sylabę (w członach czasownikowych) albo na ostatnią (w członach pojęciowych). Często tylko zmiana akcentu decyduje, jaka to jest część mowy:

ŵòléje - żółć, kolor żóĺty, rzeczownik, czyli człon pojęciowy z deklinacyjnym rzeczownikowym (z akcentem na e)
ŵōleje - żóĺknięcie, gerundium, czyli człon czasownikowy z deklinacyjnym rzeczownikowym (z akcentem na długie o).

Makrony mi służyły do zapisywania innych fonemów. Zwłaszcza problem jest z "o", które ma aż 3:

• . [ɔ] i [oː], tak samo "e".

[CookieMonster93]

Diakrytykozy można uniknąć też dzięki dwuznakom np. ei [e], eei [eː], ou

• , oou [oː] czy coś ;p Jeżeli akcent jest tylko w dwóch przypadkach, to zaznaczaj tylko w jednym, bo jeżeli nie będzie na końcu akcent, to będzie oczywiste, że na początku.

[ArturJD]

To rozwiązanie mi się bardzo podoba. Problem niestety pojawiłby się, gdy są większe złożenia z np. czterech członów. Coś wymyślę. Dziękuję za pomoc!

[CookieMonster93]

W niderlandzkim są dwuznaki, a wszystkie nieporozumienia oddziela się dierezą ( ̈ ) np. oe = [u], więc poëzie [poweˈzi] zapisuje się z kropkami nad 'e', mimo swojej ważnej funkcji diereza jest potrzebna bardzo rzadko. :-) Lepiej raz na jakiś czas użyć dierezy niż męczyć każdy wyraz diakrytykami. A zamiast dierezy może być nawet i apostrof. Rozwiązań jest wiele.

[ArturJD]

Alfabet, wersja 3.5

Już więcej nie zmieniam. Mam nadzieję, że będzie to czytelniejsze.

Alfabet

1.   Spółgłoski
B, b – [b]
C, c –[k]
Cc, cc - [ʧ]
D, d – [d]
F, f – [ɸ]
Ph, ph – [f]
G, g – [g]
H, h –

J, j – [ʒ]
L, l – [l]
M, m – [m]
N, n – [ɴ] [n]
P, p – [p]
R, r – [ɹ]
S, s – [s]
Ss, ss - [ʃ]
T, t – [t]
V, v - [θ]
W, w – [v]

2.   Samogłoski
A, a – [a]
E, e – [e] w środku i początku wyrazu (tzw. „e krótkie), [ĕ] –na końcu wyrazu (zwane „e w wygłosie”) lub w ostatniej sylabie (zwane „e ułomne”, chyba, że pada nań akcent)
Ë ,ë – [ɛ] – tzw. „e mocne”
İ, i –  [i] – tzw. „i mocne”
Ï, ï – [i] (dla oddzielenia w dwuznakach)
I, ı – [ɪ] – tzw. „i ułomne”, bywa także zmiękczeniem
O, o –

Ü, ü – [u]

3.   Półsamogłoski
Y, y – [j]
J, ȷ – [j] – przechodzi w [ʒ], /j/
Û, û - [w] U, u - [w]
Ŵ, ŵ - [w] – przechodzi w w [v]

4.   Samogłoski długie i dyftągi
Ae, ae – [æ]
Ei, ei – [eː]
Oo, oo – [oː]
Ou, ou – [ɔ]

5.   Oznaczenie akcentu
Á, á
É, é (od ë)
È, è (od e)
Í, í
Ó, ó
Ú, ú
Áe, áe
Óu, óu
Èi, èi

Jeśli akcent pada na sylabę z diarezą, diareza nie jest już potrzebna.

ı – „i krótkie” – nigdy nie jest akcentowane.

Apostrof oznacza elizję

Kropka „ ∙ ” zastępuje niemą głoskę (np. r)

EDIT: poprawione.
EDIT: nie ma już ĵ, jest ȷ.

[Widsið]

Czemu e mocne ma dwie kropki, a i mocne tylko jedną, a znak z dwoma używany jest do czegoś innego?

Poprawiłem ci formatowanie. Jeśli potrzebujesz oznaczyć [ u], [ i], [ b], albo [ s], zapis tego ze spacją z przodu (np. [ u]) pozwoli uniknąć kłopotów.

[ArturJD]

„ ĵ ” reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju męskim lub nijakim, a „y” reprezentuje [j] wtedy, gdy człon jest w rodzaju żeńskim:

yòrcyò – suczka rasy yorkshire terrier

ĵòrcĵo – samiec rasy yorkshire terrier

لولْ

Naprawdę nie wiem po co ci te rozróżnienia zapisu fonemów [w] i [j], przeładowywują tylko tekst niepotrzebnymi diakrytykami. Poza tym wszystko co opisujesz wygląda tak, jakby ten język był językiem pisanym, a nie mówionym, bo "przy dodaniu końcówki takiej a takiej zanika litera" i tym podobne. Dobra rada: najpierw opracuj fonetykę, wyrazy, odmiany li przemiany fonetyczne, a dopiero potem do tego dorób ortografię. Poza tym to [ɴ] mnie strasznie mierzi przy braku [n].

Ŵ było pierwotnie [w], natomiast ù było krótkim /u/, które zdegradowało się do roli [w], więc podobnie jak z polskimi "u" i "ó". Natomiast "y" i " ĵ "  mają zastosowanie w pisowni. Mógłbym dorobić bajeczkę o tym, że to były dwa różne fonemy, ale po co? Po prostu jest to potrzebne do pisowni.

Czemu [ɴ] przeszkadza?

@Widsið Przepraszam, zawsze zapominam
Dla większej czytelności. Nawet ja nie lubię "i" z umlautem, ale zgodnie z sugestią CookieMonstera używam diarez w dyftągach. Wyjątkiem jest oczywiście "ë", bo [e] i [ɛ[ występują bardzo często, a umlaut się tak bardzo w oczy nie rzuca. Myślałem jeszcze nad jedną kropką dla "e", ale toby tylko mieszało. Wracając do "i", nazwy "mocne" odnoszą się do fonetyki - z /i/ nic się nie dzieje, natomiast /ı/ jest "ruchome" i nie bierze udziału w tworzeniu przegłosu - dlatego "słabe".

[Ghoster]

Ŵ było pierwotnie [w], natomiast ù było krótkim /u/, które zdegradowało się do roli [w], więc podobnie jak z polskimi "u" i "ó". Natomiast "y" i " ĵ "  mają zastosowanie w pisowni. Mógłbym dorobić bajeczkę o tym, że to były dwa różne fonemy, ale po co? Po prostu jest to potrzebne do pisowni.

Nie jest; sprawia tylko, iż ortografia konlangu zbiera nieprzychylne oceny.

Czemu [ɴ] przeszkadza?

Ponieważ nie masz [n], taka sytuacja jest wysoce niemożliwa.

[ArturJD]

Niedługo zajmę się poprawianiem poprzednich wpisów. Tymczasem:

Złożenia morfosyntaktyczne

1.   Absolutivus cum adiectivis (ACA) – pojawia się, gdy podmiotowi w zdaniu są przypisane liczne przymiotniki go opisujące, a zdanie koncentruje się właśnie na tych przymiotnikach. Pomija się wtedy orzeczenie (najczęściej „być”),  podmiot występuje w absolutivie, a opisujące go czasowniki w nominativie. Nie ważne, czy do podmiotu w pierwszym zdaniu odnosi się czasownik zdania następnego, który wymusiłby przyjęcia przypadku mianownika. Czasami się trzeba zastanowić, czy użyć ACA czy zwykłego podmiotu w nominativie. Zmieni się wtedy nieco kontekst zdania. Konstrukcji tej nie stosuje się nigdy, jeśli pojawia się tylko jeden przymiotnik.

Stefan^abs (jest) ambitny^nom i zdolny^nom.

Nigdy nie można dokładnie podać, kiedy stosuje się konstrukcję ACA. Poniżej podany jest przykład tego samego zdania w różnych kontekstach:

Sprawiedliwy^nom i dobry^nom rycerz^ABS jedzie do króla. – To zdanie mogłoby rozpoczynać bajkę o sprawiedliwym i dobrym rycerzu i być introdukcją jego postaci. Jak widać, mimo, że rycerz jedzie i podmiot powinien być w nominativie, znajduje się w absolutivie co nie oznacza, że podmiot jest pacjensem; można to poznać po przypadku w jakim znajdują się przymiotniki.

Sprawiedliwy^nom i dobry^nom rycerz^NOM jedzie do króla. – Zdanie aktywne jak każde inne; podmiot w mianowniku wykonuje jakąś czynność

Sprawiedliwy^abs i dobry^abs rycerz^abs czeka na rozkaz od króla – Zdanie pasywne jak każde inne, podmiot w absolutywie z czasownikiem nieprzechodnim.


2.   Essivus i possessivus

Te przypadki są nieco odmienne od innych z powodu ich budowy. Odmieniają się przez nie tylko złożenia rzeczownikowe. Ich końcówki są zależne od tego, jaką rolę w zdaniu pełni rzeczownik: orzecznika/dopełnienia bliższego lub przydawki. Ponadto, odmieniają się również przez osoby i czasy.

a)   Schemat odmiany essivi orzecznika:
P + [Dr(mianownik) + eb + K]

b)   Schemat odmiany essivi przydawki:
P + [Dr(dopełniacz) + eb + K]

Essivus orzecznika stosuje się, gdy chce się ominąć czasownik „być”:

A èba namúıhȷou => A namúıhȷëba (A namúihȷ(ou+e)ba) – Ja jestem człowiekiem, ja to człowiek

Essivus przydawki stosuje się w zdaniach podrzędnie złożonych:

Líkë namúıhȷër áeıpsȷeinebeit - Zabiłem człowieka-szpiega/człowieka, który był szpiegiem.

W przypadku, gdy mamy dwa (lub więcej) orzeczenia imienne w zdaniu, należy zdecydować, które jest nadrzędne:

Namúıhȷou rëdúmȷërebei liŵrënosírpȷëba - Człowiek, który był mordercą, będzie więźniem.

Namúıh-ȷou   rëdúm-ȷër-eb-ei   liŵ-rënosírp-ȷou-eb-a

c)   Schemat odmiany possessivi dopełnienia bliższego.
P + [Dr(biernik) + aeh + K]

d)   Schemat odmiany possessivi przydawki.
P + [Dr(dopełniacz) + aeh + K]

Stosowane analogicznie do przypadku essivi.

3.   Czasowniki modalne i odpowiedniki polskiego bezokolicznika.
W staroawirskim nie ma bezokolicznika jako takiego. Od biedy może to być sam człon czasownikowy „C”, lecz nie jest on stosowany w mowie na co dzień. Awirczycy mają jednak świadomość jego istnienia jako osobnego tworu. Jeśli spyta się awirczyka, jak jest po staroawirsku „myśleć”, odpowie „knív”, czyli użyje samego członu.

Po czasownikach modalnych zawsze następuje złożenie imiesłowowe (C + Dp).

Należy też pamiętać, że podmiot w zdaniu z czasownikiem modalnym (oprócz „chcieć” – „tnoŵ”) podmiot jest w absolutywie.

Gódȷou tnoŵa tıóo – Pies chce jeść (dosłownie: pies chce [być] jedzącym)

Gódȷour naeı tıóo – Pies może jeść (dosłownie: pies może [być] jedzącym)

Złożenia imiesłowowe stosuje się również, gdy chce się opisać jakoś sytuację. Występuje wtedy złożenie nietypowe:

C + K + Dp, gdzie K to końcówka odmiany koniugacyjnej zawsze w III os. l. poj, a Dp to końcówka deklinacji przymiotnikowej zawsze dla rodzaju nijakiego

Ríheto péphjërew réphjëwëss - Słychać kroki na schodach.

Do publikacji jeszcze złożenia z vocativem i można uznać język za (prawie) skończony.

[ArturJD]

4.   Imiona

Staroawirskie imiona odmieniają się w koniugacji przymiotnikowej. Wyjątkiem jest mianownik i absolutyw, gdzie jest końcówka zerowa.

Cıránd – Kyrand
Alenná - Alenna

Cıránd víget Alennèiph nıgí∙jër. Cıránd ıpáehet – Kyrand dał Alennie pierścień. Kyrand jest zadowolony. (Podmiot celowo powtórzony).

Rozpatrzmy przez chwilkę te dwa zdania dla przypomnienia kilku rzeczy:

•   W pierwszym zdaniu Kyrand jest agensem (jest w nominativie), w drugim wyraża stan (cieszy się) (jest w absolutivie). Mimo to, wyraz Kyrand nie zmienił się, mimo, że gramatycznie pełni dwie różne role.
•   Przegłos: Alenná+eiph => Alennèiph (eiph to końcówka dativu deklinacji przymiotnikowej żeńskiej)
•   Nıgí∙jër – od nıgír (pierścień). Przy dodaniu końcówki <ȷër> deklinacji rzeczownikowej męskiej, r stało się nieme (zapisywane jako <∙>, a <ȷ> [j] przeszło w <j> [ʒ]


5.   Vocativus

Vocativus w eksklamacjach stosuje się tylko w przypadku, gdy się kogoś woła, szuka, kiedy „NIE MA SIĘ Z NIM KONTAKTU WZROKOWEGO”.

Cırándaor, réŵ soŵèbes? – Kyriandzie, gdzie jesteś? – powiedział członek grupy poszukiwawczej.
<aor> to vocativus absolutivi, <soŵ> to przyrostek indukujący tryb łączący używany w pytaniach.

Fıáŵyarc, aeıŵ soŵıádët? – Żono, dlaczego umarłaś?

Vocativus można też stosować podczas emocjonujących wypowiedzi.
Nosrëpjërwas, plëhass! – Ludzie, pomóżcie! – wypowiedź polityka, albo kogoś umierającego na środku ulicy.

Bardzo niegrzecznie jest używać imienia w vocativo osoby, z którą się rozmawia
Cırándao, üdvíges áȷeiph táv – Kyrandzie, daj mi to. Rozmówca okazuje tutaj Kyrandowi lekceważenie.
Cıránd, üdvíges áȷeiph táv – Kyrand, daj mi to. Zdanie o neutralnym charakterze.

Vocativus można też zamienić z dowolnym przypadkiem w zdaniu, aby podkreślić jego znaczenie.
Üdvíges godȷër Cirándaeph – Daj psa Kyrandowi.
Üdvíges gódȷorw Cırándaeph – Daj psie Kyrandowi – pies w vocativie, Kyrand w dativie (normalnie).  Różnica znaczeniowa jest taka, że rozmówca zaznacza, że ma to być pies, a nie np. kot.
Üdvíges gódȷër Cırándaor – Daj psa Kyrandzie – pies w accusativie (normalnie), Kyrand w vocativie passivi. Różnica znaczeniowa jest taka, że rozmówca zaznacza, że adresat wypowiedzi ma dać psa Kyrandowi, a nie innej osobie.


6.   Określoność i nieokreśloność

Nie jest to cecha szczególnie częsta (czytaj: prawie nieużywana), ale można się z nią spotkać.

Złożenie rzeczownikowe określone wyjątkowe:
P + Dp (rodzaj gramatyczny P) + Dr (rodzaj męski)
Gınícȷou => Gınícaoȷou – ten król (który jest wspaniałym i najpotężniejszym o niesłychanej mądrości)

Złożenie rzeczownikowe określone pospolite
P + Dp (rodzaj gramatyczny P) + Dr (rodzaj żeński)
Gınícȷou => Gınícaoyo – ten król (król jak król, ale mowa jest o tym jednym konkretnym królu)

Złożenie rzeczownikowe nieokreślone:
Gınícȷou => Gınícaoȷë – król (jakiś król, ogólnie król, idea istoty zwanej „królem”)
W zdaniu odmieniają się oba człony.