南语 (N u)

[Noqa]

W ramach opoczynku od nadprzechodzenia czasowników, postanowiłem popracować nad takim sinolangiem, który już mi kiedyś chodził po głowie. Chodziło o uniknięcie tonów, uciekawienie fonologii, wzbogacenie fonotaktyki, a jednocześnie wyprowadzanie tego ze starochińskiego.

Język nazywa  się 南语, w oficjalnej transkrypcji N u. Powszechnie poza krajem mówi się na niego Nu bądź Ni, przy czym dominuje pierwsza wersja. W Niemczech czy Francji jest nawet dobrze wymawiana, bo jako [ny]. W Chinach nazywa się go zwykle 恩余话.

A teraz przykład zdania:
我们会说这南语。
My KOOR mówić FOC Nu
/jaʁ.õ.χɛχ.çeʔ.t͜ɕʼe.n̩.y/
[jaʁõχ.çet.t͜ɕʼəɳy]
Mówimy po Nu. (Umiemy mówić po Nu)

Jaka fonologia każdy widzi. Sporo uproszczeń dla słów funkcjonalnych. Dodam też, że fonologia jest dość rozbudowana, ale nieoszczędne. Pewne głoski pojawiają się tylko przed pojedynczą samogłoską. Część występuje tylko w niewielu sylabach. Trudno ocenić na ile mamy tu doczynienia z alofonami, które ulegają drobnym splitom czy faktycznie z rozległą fonologią. Będzie więcej przykładów.

Od strony gramatycznej widzimy tu koordynator. Cechą Nu jest to, że każde zdanie musi taki posiadać - określają one jak wykonana została akcja, związek między dwoma czasownikami oraz inne rzeczy, np. łączy przymiotnik z opisywanym przez niego rzeczownikiem. 会 /χɛχ/ jest jednym z takich prostych, standarowych zakończeń (choć nie najogólniejszym, tym jest po prostu 了/la/) i oznacza, że zdanie ma charakter potencjalny, nic się faktycznie nie wydarzyło, zaznaczamy tylko, co kto umie, co ktoś wie, może robić.
Dla porównania drugie zdanie:

我们了说这本话。
My KOOR mówić FOC historia
/jaʁ.õ.la.çeʔ.t͜ɕʼe.põɣ.ʃeχ/
[jaʁõl.çet.t͜ɕʼep.mõɣʒeχ]
Mówimy wiersz.

Tym razem zdanie "wydarza się naprawdę". Polecam przyjrzeć się odpowiedniośniom między fonetyką a fonologią. Moim zdaniem warta uwagi.

EDIT: Zmieniłem szyk zdania - teraz koordynator znajduje się przed czasownikiem. Kiedy opiszę więcej koordynatorów, okaże się, że tak jest dużo logiczniej.

[Towarzysz Mauzer]

Od strony gramatycznej widzimy tu koordynator. Cechą Nu jest to, że każde zdanie musi taki posiadać - określają one jak wykonana została akcja, związek między dwoma czasownikami

Czyli to w zasadzie znacznik trybu gramatycznego, mówiąc po zachodniemu, prawda? Kurczę, ja mam niedokończony ambitny szkic języka z rozbudowanym systemem modalizatorów, dosyć podobnych Twoim koordynatorom - mogłem się był pospieszyć . Acz inspiracje ciągnąłem turkijskie, bo pisma dalekowschodnie mnie trochę przerastają.

No i właśnie - mógłbyś oprócz gloss polskich, mógłbyś zamieścić zapis fonemiczny z podziałem na morfemy?

[Noqa]

Póki co kompletnie nie mam czasu odpowiadać, bo zauważyłem, że nawet zamieszczanie krótkich odpowiedzi (choć porządnych) o językach, z jakimiś przykłądami, itp. potrafi bez trudu zająć półtorej godziny, a to w obecnych warunkach trochę za dużo.
Więc dziękuję bardzo za twój komentarz i mam go w pamięci, odpowiem jak tylko znajdę czas, bo muszę podać jednak trochę przykładów, żeby jaśniejsze było o co chodzi z tym koordynatorem. To naprawdę nic specjalnego - po prostu uznałem, że zabawnie będze stworzyć język z takim nienaturalnym składniowym constrainem. (jak to spolszczyć?)
Taka sama sytuacja z tematem o czasownikach nadprzechodnich. Tam też niezbędny jest dłuższy komentarz, żeby dać sensowną odpowiedź na twoje pytanie i czekam aż będzie trochę więcej czasu.
Gdybym jednak zapomniał i mijały tygodnie to nie wahaj się mi przypomnieć, będę wdzięczny.

Zapis fonemiczny jest w / /, podział na morfemy jest kropkami. Każdy morfem to jeden znak chiński.

[Noqa]

Trochę więcej o koordynatorze.
Nie jest on koniecznie znacznikiem trybu, choć może nim być. To raczej ograniczenie składniowe, które mówi, jaki aspekt czynności jest ważny. Może on informować o różnych rzeczach i różnie się wyrażać.

Typy koordynatorów:
1. Koordynator generyczny - 了 /la/. Tak naprawdę można go zaliczyć do koordynatorów trybu/aspektu, ale wyróżniam go ze względu na to, jak jest podstawowy.
2. Zaprzeczenie - 不 /py/
3. Częstość, intensywność - np. 很 /hõʁ/ - bardzo, 弱 /ɳɑʔ/ - trochę, 常 /d͜zɛŋ/ - często, 无见 /my.kẽχ/ - rzadko,  三之期日 /sam.t͜ɕi.ki.ɳi/- trzy razy w tygodniu
4. Wykonanie czynności:
a) możliwość - 会 /χɛχ/
b) całkowite wykonanie - 完 /hɛ̃/
c) ciągłość wykonywania - 在 /d͜zux/
d) wykonanie raz (dwa, trzy razy) - 一 /iʔ/ (二 /iʁ/, /三 /sam/)
e) dobre wykonanie - 好 /ɑɣ/
f) złe wykonanie - 歪 /ke/
g) wykonanie przed chwilą - 才 /d͜zo/
5. Dowolny przysłówek określający sposób wykonywania lub efekt
6. Zdanie, określające:
a) cel (opcjonalnie poprzedzone partykułą 要 /t͜ɕeχ/), np.
他(要)买香花去圆市。
Poszedł do miasta, żeby kupić kwiaty.
b) przyczynę (opcjonalnie poprzedzone partykułą 原)
他(原)疼吃药。
Z powodu bólu, bierze leki.
c) jednoczesność ((opcjonalnie poprzedzone partykułą 正)
他(正)喝醉水读书。
Pijąc alkohol, czytał książkę.

EDIT: Pod koniec darowałem sobie fonetykę, bo zorientowałem się, że derywuję kompletnie niekonsekwentnie, a co gorzej dość niepomysłowo i słowa zaczynały brzmieć bardzo nudno i nienaturalnie.

[Ghoster]

[...........]

[Noqa]

Język jest pochodzenia chińskiego, więc po prostu kontynuuje tradycyjne starochińskie przypisanie. Wszystkie wyrazy/morfemy są kognatami tych wyrazów morfemów mandaryńskich/kantońskich, które są zapisane tymi samymi znakami. Tzn. twoje pytanie jest trochę źle postawione, to tak jakbyś pytał Tajwańczyków jak przeporządkowali znaki do wymowy.

Mogę za to odpowiedzieć na podobne pytanie, jak generuje wymowy. Korzystam z rekonstrukcji średniochińskiego Baxtera-Sagarta (wypadałoby opierać się na starochińskim, bo Nu musiał rozejść się wcześniej, żeby zmiany były realistyczne, ale ich rekonstrukcja starochińskiego to jakiś kosmos - albo nie mam pojęcia, jak ją interpretować, albo to kompletne brednie) i poddaje drobnym procesom - przesunięciom samogłosek w określonych otoczeniach, zmianom wygłosu i nagłosu, uproszczeniom; dla wyrazów, które w mandaryńskim uzyskały tony niski i wznoszący przypisuje dźwięczny wygłos.
Ale muszę jeszcze nad tym popracować, trochę wzmocnić zmiany nagłosu.