Narzecze wysokopolskie

[poloniok]

Poza tym polską wersję pewnie oparto na liczbie mnogiej, gdzie już jest tam litera "jo", ponieważ częściej się mówi o kilku wiorstach niż o jednej wiorście.

No ale też mamy po rosyjsku сестра a w polskim siostra, wszystko w liczbie pojedynczej. Przecież nawet jeżeli oparto na liczbie pojedynczej to dalej by to było wiorsta, czy nie?

[Obcy]

Poza tym polską wersję pewnie oparto na liczbie mnogiej, gdzie już jest tam litera "jo", ponieważ częściej się mówi o kilku wiorstach niż o jednej wiorście.

No ale też mamy po rosyjsku сестра a w polskim siostra, wszystko w liczbie pojedynczej. Przecież nawet jeżeli oparto na liczbie pojedynczej to dalej by to było wiorsta, czy nie?

Nie, bo wiorsta pochodzi z prasłowiańskiego *vьrsta (więc by była warsta, "na upartego" też wiersta). Rosyjski przegłos nie tylko powstaje z akcentowanego *e, ale też i *ь.

[Wedyowisz]

Maorycy pytał o polski kognat wiorsty (EDIT: w zasadzie wiersty, słuszna uwaga — nasza pożyczona wiorsta najwyraźniej nie pochodzi z l.poj.), dokładnym jest warsta (wyraz staropolski albo dialektalny), w języku literackim jest warstwa z trochę inną końcówką. Podobno wiorsta pierwotnie oznaczała „obrót pługiem” (po przeoraniu jakiejś odległości zawracano, potem zaczęto rozumieć wiorstę jako tą odległość i wreszcie stała się jednostką długości). Prasłowiański źródłosłów jest związany z czasownikami wiercić się, ros. вертеться.
Oczywiście znaczenie wyrazu u nas rozwinęło się inaczej, ale pod względem pochodzenia to ten sam wyraz.

[poloniok]

A  w ogóle skąd te "w", jakie nie było w staropolskim?

Czy w staropolskim znaczyło "warsta" to samo co dziś "warstwa" czy coś innego?

A co z moją propozycją "ośmiostaje"? Są 1072 metry i w tym samym myśleniu stworzone jak "trójstopie"

[Wedyowisz]

A  w ogóle skąd te "w", jakie nie było w staropolskim?

Może było, tylko nikt nie zapisał w zachowanych tekstach. W innych słowiańskich są oba warianty (w czeskim i słowackim vrstva „warstwa”, po ukraińsku верства „wiorsta”, „warstwa”). Wg Małego atlasu gwar, typ warstwa jest charakterystyczny dla Śląska, Małopolski i wschodu, poza tym występuje typ warsta. Ciekawe, że Górnicki (Małopolanin) pisał warsta. Może w XVI wieku warstwa zalatywała jeszcze gwarowo? Ale też wcześniejszych poświadczeń nie wspomina Boryś, nie ma też tego wyrazu w Słowniku staropolskim. Małe sprostowanie — wygląda na to, że tak naprawdę wyraz pojawia się w tekstach dopiero w okresie średniopolskim.

Czy w staropolskim znaczyło "warsta" to samo co dziś "warstwa" czy coś innego?

Pewnie tak. W XVI w. warsta znaczyło „warstwa”.

[Icefał]

Myślałem, że w czarnym i w czerni jest jać?

[Dynozaur]

Nie, to tzw. "przegłos sonantów".

Aczkolwiek możliwe, że na jakimś etapie prapolskim (już post-prasłowiańskim) była tam samogłoska podobna do jaci, która uległa przegłosowi (przegłos musiał zajść już po rozpadnięciu się sonantu na dyftong samogłoska + sonorant).

[Obcy]

Myślałem, że w czarnym i w czerni jest jać?

Tak jak wyżej wspomniane, taka sama sytuacja co w naparstku i pierścieniu - sonant  *ьr rozszedł się w polskim na dwa sposoby - inaczej przed spółgłoską przedniojęzykową twardą i inaczej w reszcie. Polecam poczytać tu

Za to szczególnie w słowie ziarno upatruję to, o czym wspominał Dynozaur, czyli upodobnienie do jaci.

[poloniok]

informatyka - poczetnistwo

komputer - poczetnik (st. pl. słowo dla rachmistrza)

kalkulator - poczetniczek

klawiatura - przycisknica (wolałbym ale "tłoczywnica", synteza słowackiego "tlačidlo" (przycisk) i chorwackiego "tipkovnica" (klawiatura - jednak mam podejrzenie że "tip-" nie jest z rodzimego korzenia)

program - wydziałacz

browser - przeglądarka

pulpit - deska

system operacyjny - ? (mam propozycje z syntezy gornołużyckiego i chorwackiego słowa do tego, "dźěłowy sustav" ale nie wiem jak spolszczyć "sustav")

telewizor - wglądnik lub wejrznik (bo można się wpatrzyć w telewizor - nie chcę germanizmów formowych jak "dalglądnia" i inne wyrazy na "dal-")

telefon - rozmównik

teleskop - gwiazdogląd

radio - dźwiękołap

[Icefał]

Dlaczego to miała być w staropolskim głoska podobna do jaci, a nie sama jać? Te dwie się różniły wtedy?

[poloniok]

http://pdf.truni.sk/e-ucebnice/sjvpv1/data/543f6821-ec9b-4657-afc5-fcf2c801dda2.html?ownapi=1

Według tej strony słowacki archaizm na "matematyka" jest merba. Do tego mam dwa pytania:

1. Jaka etymologia tego słowa? Czy po polsku było by to mierzba (od mierzyć)?

2. Mamy w ogóle rodzime słowa kończące się na "-ba"? Czy to jest zapożyczenie (jak n.p. "farba" jest zapożyczeniem)?

PS: http://slovenskajazykovacistota.blogspot.de/2014/08/vzhladom-na-to-ze-google-nemoze-nacitat.html?m=1 to do nas mogłoby być interesujące, tutaj przedstawiony słownik wysokosłowackiego. Możemy kilka słów i inspiracji sobie wsiąść. Jednak tutaj "merba" znaczy metryka, a "počtoveda" matematyka...

[Widsið]

2. Mamy w ogóle rodzime słowa kończące się na "-ba"? Czy to jest zapożyczenie (jak n.p. "farba" jest zapożyczeniem)?

Liczba, groźba, prośba, rzeźba, służba, wróżba, strzelba, dial. swadźba, gędźba... Nie ma tego dużo, bo to u nas nigdy nie był zbyt popularny sufiks.

[poloniok]

Dobra ale co teraz z matematyką? Merba/Mierzba, Počtoveda/Pocztowiedza, Licznia? Co używać?

[Ainigmos]

Dobra ale co teraz z matematyką? Merba/Mierzba, Počtoveda/Pocztowiedza, Licznia? Co używać?

A może by jednak drogą kontaminacji ilozierstwo, ukuwszy od "ilość" i "zierać" (po staropolsku "oglądać"), bo izomorficznie oddaje to naukę o paradygmacie czysto ilościowym?

[poloniok]

To już lepiej "zierać" dla "ziernika" (= telewizor) zostawić (w Wysokosłowackim jednak oznacza "rozvid" telewizor, nie wiem jak to spolszczyć)

Ale coś z ilorazem stworzyć jest dobry pomysł, może coś jak iloznastwo?