Slovenščina in še kaj

Zaczęty przez Towarzysz Mauzer, Styczeń 04, 2015, 19:25:52

Poprzedni wątek - Następny wątek

Towarzysz Mauzer

1. Ura: predstavljanje, abeceda, številke, kdo? kaj? kakšen? biti

Wiadomo, że na początku będą banały, ale jakoś zacząć trzeba. OK. Na początek parę podstawowych fraz:
Živjo /ʒiwjo/ Cześć! — to takie najbardziej podstawowe powitanie, odpowiadające naszemu
Čav /t͡ʃaw/ Hej! — to takie nieco mniej wyświechtane, swoją drogą popularne też w Belgradzie

Dobro jutro Dzień dobry — używane do maksymalnie do ok. dziewiątej, potem brzmi trochę dziwnie (jugosłowiański żarcik głosił, że w Radiu Podgorica pozdrawiają z Dobro jutro do 12)
Dober dan /dobər dan/ Dzień dobry
Dober večer /dobər ve'čer/ Dobry wieczór
Na svidenje Do widzenia

Kako si? Jak się masz?
Dobro / Ni slabo Dobrze / Nieźle
Pa ti? A ty? — cząstka pa ma znaczenie `a, zaś`, i jest klityką, tzn. w miarę możliwości stoi po słowie z akcentem, tyle że tu nie ma zaimka pytajnego, więc nie ma wyboru, musi być na pierwszym miejscu. Podobnie zachowują się formy czasownika biti: Si dobro? `Dobrze się czujesz?`

Oprosti / Oprostite Przepraszam (nieformalne) / (formalne)
Hvala Dziękuję
Izvoli / Izvolite Proszę (nieformalne) / (formalne) — przy wręczaniu
Prosim Proszę — prośba o coś

Dovolite, da vam predstavim... Pozwólcie, że Państwu / wam przedstawię...
Ime mi je... Nazywam się...
Sem... Jestem...

Po poklicu sem... Z zawodu jestem... — poklic to nb. piękna kalka niem. Beruf
učitelj — učiteljica
arhitekt — arhitektka
študent — študentka
učenec — učenka
zdravnik — zdravnica
lekarz —  lekarka
prevajalec — prevajalka tłumacz —  tłumaczka
tajnik — tajnica sekretarz — sekretarka

Uwagi do wymowy. W standardowym słoweńskim wygłosowe (w wygłosie absolutnym i wygłosie sylaby) -l, -v wymawiane jest jak /w/. Nie dotyczy to jednak postaci, które w przez większość paradygmatu mają /l/ - a więc wielu rzeczowników, np. šala `żart` - gen. pl. šal /ʃal/. Natomiast jak najbardziej wymawiamy pisal /pisaw/, zdrav /zdraw/, zdravnik /zdraw'nik/.
W słoweńskim istnieje r sylabotwórcze. W praktyce polega to na tym, że przed tym /r/ pojawia się szwa, /ə/. Jeżeli po /r/ sylabotwórczym jest wygłosowe -l, -v, to jest ono wymawiane jako /u/, np. umrl /umru/, postrv /postru/ `pstrąg`.

Litera e może oznaczać 3 głoski: 1) /e/ - taoistycznie mówiąc, takie jak w polskim, 2) /ė/ - wąskie e, w barwie podobne niemieckiemu długiemu e, pochodzi od prasłowiańskiej *ě, ale też jest wynikiem niektórych akcentów, np. rės `prawda`, rėka `rzeka` 3) /ə/ - szwa, pochodzi od niewzdłużonego jeru, np. w pes `pies`, sufiksach -ek, -ec, gdzie nierzadko w gwarach i języku potocznym redukowana jest do zera, np. Slovenec - Slovenc.

Litera o może oznaczać 2 głoski: 1) /o/ - nasze, np. w leto, 2/ /ȯ/ - wąskie o, w barwie podobne niemieckiemu długiemu o, pocohdzi często od prasłowiańskiego *ǫ, np. mȯka `mąka`.

Akcent jest ruchomy i może odróżniać słowa (np. celega sve'ta `całego świata`, 'Sveta Evrope `Rady Europy`). Dość często pada na ostatnią sylabę - w odróżnieniu od j. serbochorwackiego. Standardowy język dopuszcza dwa systemy akcentowe - toniczny i nietoniczny. Napiszę o tym więcej później. Ogólnie, toniczność to ja dopiero zaczynam w serbochorwackim słyszeć, a tu dla mnie to czysta teoria.

Odmiana czasownika biti `być`
1. sg. jaz sem
2. sg. ti si
3. sg. on, ona, ono je

1. pl. mi smo
2. pl. vi ste
3. pl. oni, one, ona so — tak, w liczbie mnogiej też są trzy rodzaje

1. du. midva, medve sva — a w liczbie podwójnej można rzec, że są dwa, tak jak w polskim; i w r. żeńskim można się spotkać też z postacią midve
2. du. vidva, vedve sta
3. du. onadva sta

Negacja. Zasadniczo negacja odbywa się za pomocą partykuły ne, która stoi przed czasownikiem i jest pisana osobno. Ale w przyadku czasownika biti, tę funkcję pełni cząstka ni-, zaś zanegowaną formą 3. sg. jest w ogóle ni. Podobnie dzieje się z postaciami czasownika imeti `mieć` imam - nimam oraz hočeti `chcieć` hočem - nočem.

Pytania. W mówionym słoweńskim mogą być oznaczane po prostu intonacją: Greš v kino?, albo ze spójnikiem A: A greš v kino? W pisanym - z partykułą Ali: Ali ste državljan Slovenije? `Czy jest Pan obywatelem Słowenii?`

Odmiana rzeczownika i przymiotnika. Są cztery główne deklinacje rzeczownika i sześć przypadków - te co u nas, tylko bez wołacza.

rodzaj męski i nijaki
N. dober stol / dober pes / dobro mesto / dobro sonce
G. dobr-ega stol-a *
D. dobr-emu stol-u
A. dober stol / dobr-ega psa / dobro mesto / dobro sonce
I. z dobrim stol-om / z dobrim tramvaj-em — rzeczowniki na š ž č j przyjmują końcówkę -em; narzędnik występuje zawsze z przyimkiem, w znaczeniu przy pomocy czego? - z przyimkiem s (przed spółgłoskami bezdźwięcznymi) / z (pozostałe)
L. na dobrem stol-u
* - niektóre rzeczowniki na -r, zwłaszcza nazwy zawodów na -ar, -or w przypadkach zależnych rozszerzają temat o -j-, np. profesor-profesorja. Istnieje mała grupa rzeczowników, która w dopełniaczu ma końcówkę -u: grad `zamek`, sad, med, rod, duh, las `włos`, sin, glas, sled i in.

rodzaj żenski
N. dobr-a kav-a / žival `zwierzę`
G. dobr-e kav-e / žival-i
D. dobr-i kav-i / žival-i
A. dobr-o kav-o / žival
I. z dobr-o kav-o / žival-jo
L. v dobr-i kav-i / žival-i

Liczebniki główne
1. ena, 2. dva, 3. tri, 4. štiri, 5. pet
6. šest, 7. sedem, 8. osem, 9. de'vet, 10. de'set
11. enajst, 12. dvanajst, itd.
20. dvajset, 30. trideset, itd.
21. enaindvajset, 32. dvaintrideset, itd. — tak, właśnie w takiej kolejności; to oczywiście wpływ niemiecki
100. sto, 200. dvesto, itd.
1000 tisoč — często nieodmienny, np. pet tisoč
10^6 milijon — zachowuje się jak rzeczownik, np. 2*10^6 dva milijona, 3*10^6 tri milijoni, 5*10^6 pet milijonov

Star sem ... let Mam ... lat.

Zaimki wskazujące
- bliższy: N. m. ta, f. ta, n. to — kolejne przypadki jak przymiotnik — poza L. f. sg. tej; dziwna postać rodzaju męskiego to regularny rozwój od prasłowiańskiego *tъ, z jeru pod akcentem
- dlaszy: N. m. tisti, f. tista, n. tisto — odmiana jak przymiotnik

Ćwiczenia
Vstavite ustrezno obliko glagola biti
Kako __ [vi]? Vreme `pogoda` __ lepo? __ ti Vesna? Dobro __ [mi]. Vesna __ [ne] simpatična. Oni __ Slovenci. Mateja, Ana i Irena __ učiteljice. __ Peter knjigovodja `księgowy`?  Mi __ [ne] madi. __ plešasti `łysi`? Eva in Ana __ debeli `grube, du.f.`. Slovenija __ mlada država `państwo`. Ti __ [ne] moj prijatelj. On __ [ne] študent. Midva __ iz Ljubljane. __ vidva tudi `też` iz Ljubljane. Mi __ lepi `piękni` in mladi. Kakšni __ vi? Vi pa __ [ne] prijazni!
Spoiler
Kako ste [vi]? Vreme `pogoda` je lepo? Si ti Vesna? Dobro smo [mi]. Vesna ni [ne] simpatična. Oni so Slovenci. Mateja, Ana i Irena so učiteljice. Je Peter knjigovodja `księgowy`?  Mi nismo [ne] madi. Ste plešasti `łysi`? Eva in Ana nista debeli `grube, du.f.`. Slovenija je mlada država `państwo`. Ti nisi [ne] moj prijatelj. On ni [ne] študent. Midva sva iz Ljubljane. Sta vidva tudi `też` iz Ljubljane. Mi smo lepi `piękni` in mladi. Kakšni ste vi? Vi pa niste [ne] prijazni!
[Zamknij]
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

CookieMonster93

Słoweński <3 W końcu ktoś coś.. ^^ Czekam na więcej :-) W tej chwili jeszcze nie mam kiedy się tego uczyć, ale będę śledził i z czasem ogarnę! :D
English C1/2 Nederlands B2/C1 中文 B1 Čeština A2/B1
  •  

zabojad

Kurcze Mauzer, zrobisz tego więcej?  W ogóle z czego się uczysz?  Czy (serbo)kroacki jest wymagany do zdobycia przyzwoitego poziomu w Słoweńskim?
Feles [*]
Requiem aeternam dona eis, Domine, et lux perpetua luceat eis. Requiescant in pace. Amen.
  •  

Towarzysz Mauzer

Bom, obljubljam! Že prej bi naredil, ale ostatnio nie wziąłem do domu podręcznika (Učimo slovenščino). Uczyć uczyłem się z niego, ale też z mnóstwa jakichś kserówek, które lektorki na uczelni przygotowywały. Serbsko-chorwacki może dosyć często pomóc załapać pasywnie jakieś słownictwo, ale mam wrażenie, że częściej przeszkadza niż pomaga.
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

zabojad

A jakieś pdfy, ebuki czy co inszego masz?
Feles [*]
Requiem aeternam dona eis, Domine, et lux perpetua luceat eis. Requiescant in pace. Amen.
  •  

ArturJD

Rozumiem, że po sesji ciąg dalszy? ^^
  •