Język germański

Zaczęty przez Obcy, Maj 31, 2015, 20:13:10

Poprzedni wątek - Następny wątek

Obcy

#45
Już chyba opisywałem tutaj, chyba że brakuje jeszcze jakichś informacji lub coś pominąłem w opisie, to wtedy poproszę konkretne pytanka.

Ważne gramatyczne uzupełnienie: kiedy stosujemy rodzajnik określony ðer, ðe, ðes, bo niestety jest to bardziej zwyczaj niż ścisłe stosowanie się do istoty zaimków. Rodzajniki prawie zawsze, jeśli się da, można zastąpić zaimkiem dzierżawczym. Najważniejsze zasady:

  • nazwy oznaczające coś konkretnego lub jedynego, prawie nie dotyczy to nazw własnych
  • nazwy nieodmienne w celowniku (też nazwy własne), ale jeśli są poprzedzone przymiotnikiem, to nie pojawia się rodzajnik
  • nazwy abstrakcyjne, najczęściej oznaczające uczucia, jednak rodzajnik pomija się np. w tytułach, w stałych połączeniach i na plakatach
  • nazwy oznaczające większość części ciała
  • niektóre przysłówki czasu (wtedy rodzajnik traktuje się jak część przysłówka)
  • gerundia wchodzące w skład utartych konstrukcji z häðen i z rodzajem nijakim po konstrukcji ðes (to jest)
  • wszędzie tam, by uniknąć wieloznaczności
Poziomy zaimków wskazujących:
bliski: ðener, ðene, ðenes/ðen's
daleki (rzeczywisty): hšejen, hšejne, hšejnes/hšejn's
daleki drugiego poziomu (wspomnieniowy): ðǝun, ðǝune, ðǝunes/ðǝun's
  •  

Obcy

#46
Ups, przepraszam za pomyłkę. W celu "wypełnienia" pomyłki jakiś edukacyjny materiał. Uwaga, wszystkie wymienione słówka są traktowane w astralogermańskim jak przymiotniki, bez względu na to, czy są one przysłówkami w polskim, czy nie.

Ważne przymiotniki

hou -- wysoki
Häð houǝn brouðen. (Mam wysokiego brata.)
Kan räiken ðǝn bäiänsǝn, ðäš ër läit tǝu hou. (Nie mogę sięgnąć po książkę, bo leży za wysoko.)

hod -- duży, też: cały
ðen's püläi sǝu hod'š. (Ta piłka jest bardzo duża.)
Hodes häimen anmint noun's räichdom. (Duży dom nie świadczy o bogactwie.)

hrout -- dużo, wiele
Häð hrouten näichsten. (Mam dużo przyjaciół.)
Raihoulden iš näivern hrout. (przysł. Kultury nigdy za wiele.)

mouen -- więcej
Mins näiden moune mäunder. (Potrzebuję więcej pieniędzy.)
ðes uäiðerdaunt näivern mouen. (To się [już] nigdy więcej nie powtórzy.)

mäist -- najwięcej
Hodƨäm häðst mäistes ðǝn sai säien. (Wcale nie masz najwięcej do powiedzenia.)

naiðer -- niski
ðen's fäi sǝu naiðer iš. (Ten modrzew jest bardzo niski.)
Naiðere lider mounfäils ränchten ðes välst. (Niscy ludzie nieraz rządzili światem.)

släin -- mały
ðes frailich seënθ hant släines ërloust. (pot. To była na szczęście dość mała strata.)
Häðst ðǝn släinǝn. (pot. Masz małego [penisa].)

ring /ʀɛ̃/, ale: ringes /'ʀɛnɛs/ -- mało
Ringe säinen daunen onhier. (Tu się dzieje mało rzeczy.)
Mins läistent uäirlich ring ðǝn sai lüv. (książk. Wystarczy mi naprawdę mało, by żyć.)

minder /mɛnda/, ale: minderes /'mɛndʀɛs/ -- mniej
ër häð säiker mindere mäunder däches. (On ma na pewno mniej pieniędzy od ciebie.)
ëntfødlich ërhäist minderes fourentaim. (Za karę dostaniesz mniej czasu wolnego.)

mindrest  /'mɛndʀɛst/  -- najmniej
ðenes gesäid mäichθ min mindrest(n)e probläimen. (To zadanie sprawiło mi najmniej kłopotu.)
  •  

Obcy

#47
Germański cały czas ulega zmianom i kolejnym oczyszczeniom... czyli zbiór nieomówionych jeszcze ciekawostek.

  • Jest większe pozwolenie na "dolnoniemiecki" rozwój wielu wyrazów (włącznie z tzw. fałszywym cofaniem przesuwki wysokoniemieckiej), np. mamy sochtel (gej; nie *svouchtel), plat (miejsce; ew. plëtš; nie *pläit), fod (wulg. pizda; nie *fout), glat (szklanka; nie *gläiƨ), soden (strzelać; nie *šouten), tak że germański ma istny miszmasz etymologiczny, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwój krótkich samogłosek. Dowodzi to faktu, że literacki język astralogermański powstał ze zlepka różnych dialektów kontinuum astralogermańskiego.
  • (nowość) Wolno zastępować literę θ thornem (þ), np. þougenhed (okazja, możliwość). Postanowiłem dodać tę możliwość (tylko w druku) ze względu na to, że w celu napisania na komputerze θ, musimy użyć znaku greckiego thety, co nie jest rozsądne i wprowadza niespójność kodowania znaków. Uwaga, ta litera musi wyglądać tak samo i w majuskule, i w minuskule. Uwaga co do artykulacji /ð/ i /θ/: czubek języka często się daje nie między zębami, tylko lekko powyżej, w okolicy między górnymi zębami a górnym dziąsłem. Redukcja do d, t czy f, v jest niedopuszczalna.
  • Mamy dänken (myśleć) zamiast denken (nieregularny rozwój zostaje, by uniknąć homonimii z θänken), (nowość) a wyraz lǝuchen (kochać) wszedł do oficjalnej normy językowej, ponieważ ujednoznacznia czasownik lüven (żyć, kochać).
  • Kan jest w sensie gramatycznym odmienianą przez osoby zaprzeczoną formą kǝn (mogę), w sensie etymologicznym jest to odpowiednik niemieckiego kein (nie brytyjskiego can't!) natomiast w sensie semantycznym forma ta jest używana ogólnie jako przeczenie czasowników związanych przede wszystkim ze stanami umysłu i zmysłami, np. onderštiven (rozumieć), häðen ät dei (pamiętać), siǝn (widzieć). Zastosowanie kan jako przeczenia kǝn ogranicza się wyłącznie do czasowników abstrakcyjnych, w pozostałych wypadkach powinno się używać unkǝn (z akcentowanym przedrostkiem).
  • Zaimek däch (ciebie) ma potoczną formę je, lecz w pewnych sytuacjach je jest w normie oficjalnej i często wypiera däch, np. lǝuch je (kocham cię), dächt je (myślałem/am o tobie).
  • Skłonność do unikania prefiksów nie jest już taka silna jak dawniej, przybywa wyrazów z prefiksami for-, ge- i an-.
  • Germański już mniej się "boi" sufiksów przymiotnikowych typu -(l)ich, -ƨäm.
  • (nowość) Rodzaj nijaki przymiotników w mianowniku i bierniku może oficjalnie przyjmować -s (pisownia -'s jest nadal konieczna dla zaimków i przymiotników zakończonych na -en), np. gǝuds. Uwaga, w dopełniaczu musimy zachować pełnogłos (tzn. końcówkę -es).
  • W szybkiej mowie wolno nie wymawiać ch na końcu, jeśli jest ono poprzedzone samogłoską krótką, np. mochlich.
  • Wymawia się /r/ zamiast /ʀ/ oraz /ɳ/ zamiast /n/ (tam, gdzie pisze się ng) oraz /k/ zamiast /x/ tylko po samogłoskach krótkich poza wypadkami, które wymagają uniknięcia niepożądanej homofonii (np. däik - staw, däich - pejor. kutas), natomiast /ʂ/ zamiast /ʃ/ po dyftongach (konieczne ze względu na założoną ekspansję krótkich samogłosek).
  • Jest trochę reliktów końcówki -er w D., C. lp. i D. lm.: houers (skąd; nie *houens), naierklüib (klub nocny; nie *naiklüib), a także reliktów odmiany słabej przymiotników: gǝudenuäis (w sumie, właściwie; nie *gǝudesuäis)
  • Coraz bardziej rozszerza się odmiana słaba w D lp.: houndracht - houndrachten (duma, wyższość; ale: dracht - drachts)
  • Istnieją rzeczowniki różniące się tylko rodzajem (ale one oczywiście odmieniają się inaczej): ðer hoder (całka), ðes hoder (studnia), jak i również rzeczowniki przyjmujące inną liczbę mnogą w zależności od znaczenia: stränchel - sträncheln (siła, silnia) - stränchelen (źródło), šǝunder (winy, przewinienia) - šonden (języki)
  • Występuje nietypowy supletywizm form gǝud (dobry) i ungǝud (zły):  gǝud - honder - hondest oraz ungǝud - harðer - harðest.
  • Mamy w większości wypadków poimki zamiast zaimków, np. häunder / hinden (za), vourþ (przed)**, häigenst (naprzeciwko), näichst (obok), bäinen / oineren (wewnątrz), outeren (na zewnątrz), houen (nad), naiðen (pod), tšërchläns (przez, na wskroś).
  • Niemal wszystkie liczebniki się odmieniają przez przypadki i rodzaje (męski i żeńsko-nijaki) - jak przymiotnik w liczbie mnogiej, a liczebnik porządkowy zazwyczaj tworzymy, odmieniając liczebnik główny tak, jak przymiotnik w liczbie pojedynczej (bez rodzajnika!).
  • Istnieją rzeczowniki, w których akcent w liczbie mnogiej ulega przesunięciu, np. räikdom (bogactwo) -  räikdǝumer.
  • Istnieją czasowniki, które rządzą celownikiem, ale nigdy nie biernikiem: hlenden + C (oglądać coś), häien + C (iść dokądś), a z drugiej strony jest dużo przechodnich czasowników, które m.in. w polskim są nieprzechodnie, np. dänken + B (myśleć o kimś/czymś), säien + B (mówić o kimś/czymś).
  • Nie ma zdrobnień w germańskim!
**nie używamy w sensie czasowym; tutaj używamy przyimka odmiennego przez rodzaje i rządzącego biernikiem vour.
  •  

Obcy

#48
Taka mała krótka lekcyjka na prawacki ból dupy o "polskie obozy zagłady".

W germańskim sformułowanie polnišene käilänsenläigeren nie sugeruje, jakoby to Polacy współtworzyli obozy zagłady, ponieważ przydawka przymiotnikowa wskazuje bardziej na luźny lub spontaniczny związek z danym państwem i się stosuje głównie przy omawianiu np. kultury, języka, historii, geologii, pogody, klimatu danego kraju lub narodu, jednak stosuje się to też często właśnie jako skrót myślowy od przymiotnika geograficznego, w tym wypadku otrzymalibyśmy od polnišene käilänsenläigeren pełną nazwę polnišilandišene käilänsenläigeren.
Rzeczywiste "polskie obozy zagłady" sugerowałoby sformułowanie käilänsenläigeren polnišeslands, ponieważ przydawka dopełniaczowa jest stosowana w germańskim głównie w nazwach urzędów, instytucji i innych organizacji, które są pod kontrolą lub władzą danego państwa lub narodu.
Z kolei jest jeszcze jedno sformułowanie: käilänsenläigeren ät polnišǝmland, ale jako że podczas II wojny światowej nie było formalnie państwa polskiego, to raczej unika się tego sformułowania na rzecz dłuższego käilänsenläigeren ät ðǝn polnišǝn gelandǝn, czyli obozy zagłady na ziemiach zamieszkiwanych przez Polaków lub obozy zagłady na ziemiach tradycyjnie uznawanych za polskie; gelanden to plurale tantum.
  •  

Todsmer

Dziwne to, powinno być na odwrót: utworzenie przymiotnika od nazwy kraju (zwłaszcza takiego z końcówką -land) powinno być bardziej luźne, a utworzone od nazwy narodu - mocniejsze.
  •  

Obcy

#50
Cytat: Todsmer w Kwiecień 21, 2016, 21:40:59
Dziwne to, powinno być na odwrót: utworzenie przymiotnika od nazwy kraju (zwłaszcza takiego z końcówką -land) powinno być bardziej luźne, a utworzone od nazwy narodu - mocniejsze.

Szyk przydawki jednak ma prymat przed rodzajem przymiotnika i to przestawny szyk bardziej wzmacnia związki, stąd w wielu sytuacjach po prostu polniši = polnišilandiši, z tym że "polnišilandiši" faktycznie jest jeszcze luźniejsze, ale już węższe znaczeniowo. Jeszcze jest przymiotnik polnišilandlich, ale już ma on bardzo specjalistyczne zastosowanie naukowe, zwłaszcza w geografii, ekonomii, statystyce.

BTW wszystkie państwa "oficjalnie" kończą się na -land, ponieważ przyjęła się inna konwencja nazywania państw: od nazw narodowości. Ważniejsze wyjątki w tworzeniu nazw:
bräudesland - Stany Zjednoczone, bräudlich, bräudeslandiši - amerykański
naiðestland - Holandia, naiðestlandiši - holenderski
vrändesland - Rosja, vrändlich, vrändeslandiši - rosyjski
dutšiland - Niemcy, dutši, dutšilandiši / dutšenlandiši  - niemiecki
ƨ̆ermanesland, astralesland, haurenesland ['hɔ...] - Germania, Astral, Haurenia, ƨ̆erman(es), astral(es), hauren - germański, astralski, haureński
  •  

Obcy

#51
A teraz czas na coś fajnego, czyli jak działa puryzm językowy w germańskim! Otóż tak się składa, że nawet młodzi ludzie w Germanii z przyzwyczajenia tworzą dla nowych angielskich słów nowe słowa, najczęściej jest to po prostu zmiana brzmienia na astralogermańskie lub kalka, wiadomo bowiem, że angielski i astralogermański to jedna rodzina języków germańskich.

sweet focia – sweet-säin /ˈswɪtsɤn/, /ˈswɪtsn̩/, lm. sweet-säiner /ˈswɪtˌsejna/ (przyjęła się taka ot hybryda)
selfie – sächsäin /ˈsɛxsɤn/, /ˈsɛxsn̩/, lm. sächsäiner /ˈsɛxˌsejna/ (dosłownie: "zdjęcie siebie")
hejter – (ðer) hater /'hatɛr/
hejtować – hatänsen /ˈhatɛ̃sn̩/, /ˈhatɛnsn̩/
lajk – (ðer/ðes) lik /lɪk/
lajkować – lik häien /ˈlɪk ˌhejɛn/ (dosłownie "dawać lajka")
diss – BL /bɛˈɛl/, diss /dis/ (BL to pseudoskrótowiec od beläiðichen, czyli "obrażać")
dissować – BL-en /bɛˈɛlɛn/, dissen /disɛn/
fejk – fäik /fejk/
mem – gedaier /gɛˈdajɛr/, (ðer/ðes) dänker /ˈdɛŋkɛr/ (gedaier to błędne skojarzenie z angielską "pamięcią", czyli gedainis)
fanpage – anhangpagëdel /ˈanhaɲpaˌgadɛl/ (dosł. "strona fanów")
post – post /pɔst/, lm. pəuster /ˈpəsta/
pendrive – flasher /ˈflaʂɛr/ (pseudoanglicyzm)
laptop – laptop /ˈlaptɔp/, /lapˈtɔp/, lm. laptəuper /lapˈtəpa/, handicher /ˈhandihɛr/ (zwłaszcza taki mały)
chat – chat /tʂat/ :)
oś czasu – stäinə /ˈstejnɤ/ (dosłowne tłumaczenie angielskiego "wall" jako "mur", będące slawizmem)
forum – stäinə /ˈstejnɤ/, spouchstäinə /ˈspowxˌstejnɤ/
smartfon – smarter /ˈsmartɛr/ (pseudoanglicyzm)
serwer – (ðer) ðäinster /ðɛ̃stɛr/, /ðɛnstɛr/
bufor – bøver /ˈbo(:)vɛr/ (rodzaj nijaki, inaczej niż w niemieckim)
+

biznes – händelen /ˈhɛndɛlɛn/
biznesmen – (ðer) händelmën /ˈhɛndɛlmjɔn/
biznesplan – händeldracht /ˈhɛndɛldraht/, /ˈhɛndɛldrɑxt/
PR, public relations – SG /ɛsˈgɛ/, spouchenhedliche geboundnisen /ˈspowxɛnˌhɛdlihɛ geˈbowdnisɛn/
klub – klüib /kly(:)p/
dyskoteka – parten /ˈpartɛn/
parkiet – part /part/
szot/shot – shot /ʂɔt/
dżinsy – (ðene) denimtächten, od 2015 dinemtächten /ˈdinɛmˌtɛhtɛn/ (dosł. "spodnie z dżinsu")
dress-code – tächtšod /ˈtɛxtʃɔt/, lm. tächtšəuder /ˈtɛxtʃəda/ (dosł. "kod ubraniowy")
paparazzi – (ðer) kroulid /ˈkrowlid/, (ðene) kroulider /ˈkrowˌlidɛr/ (dosł. "człowiek wrona")
playboy – (ðer) bləuchenmën /ˈbləhn̩mjɔn/, slang. badboy /ˈbadbɔj/, lm. badboy'en /ˈbadˌbɔjɛn/, pot. bad-mën /ˈbadmjɔn/ (bləuchenmën to dosłowne tłumaczenie jako "mężczyzna zabawowy")
trendy – moudlich /ˈmowdlix/, trändich /ˈtʁ̥ɛndix/
komputer – (ðer) kompüišänser /kɔmˈpy(:)ʃɛnsɛr/
auto –  (ðer) fäiränser /ˈfejʁɛnsɛr/
rower – (ðer) dächrander /ˈdɛxˌʁɑndɛr/, pot. (ðer) rander /ʁɑndɛr/ (dosł. "dwukołowiec")
autobus – (ðer) tärchner /ˈtɛrxnɛr/, /ˈtɛɐ̯xnɛr/, pot. büis /by(:)s/ (zwłaszcza mniejszy)
telefon – (ðer) fouränser /ˈfowʁɛnsɛr/
metro – ondergraund /ˈɔndɛ̆ˌgʁawn/, lm. ondergräunder /ˈɔndɛ̆ˌgʁœjnda/ (kalka z ang. "underground")
tramwaj – (ðer) spourenuäiner /ˈspowʁɛnˌwejnɛr/, pot. (ðene) spouren /ˈspowʁɛn/ (dosł. "lejcodrogowiec, lejce")
telewizja – näiddäilen /ˈnejtˌdejlɛn/, pot. näid /ˈnejt/ (pożyczka rydwańska)
radio – heënhäiren /ˈhɔjɔnˌhejʁɛn/ (kalka z rydwańskiego "nãidtøhũi", czyli tak jakby "dalekosłysznia")
internet – inþernet /ˈɛ̃θɛrnɛt/, /ˈɛnθɛrnɛt/, slang. net /nɛt/
gazeta – blad /ˈblɑt/ (regularna liczba mnoga w odróżnieniu od blader – "liście")
film – läivensäin /ˈlejvɛnsɤn/, lm. läivensäiner /ˈlejvɛnˌsejna/ (film oznacza filmik, krótki film)
Batman – (ðer) Fläiðermën /ˈflejðamjɔn/ (dosł. "skrzydlaty mężczyzna" na wzór fläiðermüis – "nietoperz")
gender – slacht /slaht/, /slɑxt/ (płeć w sensie biologicznym to już säien)
adres – anšricht /ˈanʃʁ̥ɪht/  (wpływ niemieckiego "Anschrift")
fast food – släinfəud /ˈslejnfət/ (dosłowne tłumaczenie jako "szybkie jedzenie")
hamburger – (ðer) hämbørcher /ˈhɛmˌboɐ̯xɛr/ (błędne skojarzenie z "zamkiem szynkowym" lub pośrednio dobre ze zgermańszczoną nazwą niemieckiego miasta Hamburg)
puzzle – (ðer) potelbləuch /ˈpɔtɛlbləh/
skrypt (w niemal każdym sensie) – šricht /ʃʁ̥ɪht/
urywki, highlighty (np. telewizyjne, sportowe) – houne laier /ˈhownɛ ˌlaja/, od 2015 też: hounelaier (dosłowne tłumaczenie j/tako "wysokie światła")
aerobik – tormen /toɔɐ̯mɛn/ (prawdopodobnie z niemieckiego "Turnen")
aut (w sporcie) – out /owt/
spalony, offside – (ðer) fouden /ˈfowdn̩/ (dosł. "wygaśnięty")
forhend – vourhšond /ˈfoɐ̯xʃɔnt/
bekhend – läinhšond /ˈlejnxʃɔnt/
mecz – spil /spɪl/, match /matʂ/ (jedno z niemieckiego, drugie z angielskiego)
remis – (ðer) glijchen /ˈgli:xn̩/, /ˈgli:hn̩/
  •  

Caraig

Cytathejter – (ðer) hater /'hatɛr/
hejtować – hatänsen /ˈhatɛ̃sn̩/, /ˈhatɛnsn̩/
lajk – (ðer/ðes) lik /lɪk/
lajkować – lik häien /ˈlɪk ˌhejɛn/ (dosłownie "dawać lajka")

Te słowa, (oczywiście w wersji polskiej) wywołują u mnie mimowolną chęć spaceru za Pas Kuipera (taka dygresja xD)

Cytatmem – gedaier /gɛˈdajɛr/, (ðer/ðes) dänker /ˈdɛŋkɛr/
Widzę, co tam zrobiłeś :--D
  •  

Obcy

#53
Słownictwo prawnicze :)

prawo cywilne – liderhedlich raien /ˈlidɛɾhɛdlix ˌʁajɛn/
prawo karne – ëntfoudlich raien /antˈfowdlix ˌʁajɛn/
prawo pracy – vuršenlich raien /ˈvuχʃɛnlix ˌʁajɛn/
prawo rodzinne – ëntboundenlich raien /antˈbowdɛnlix ˌʁajɛn/
prawo administracyjne – anderlich raien /ˈandɛɾlix ˌʁajɛn/
prawo handlowe – händlerich raien /ˈhɛndlɛɾix ˌʁajɛn/
ustawa, rozporządzenie – ørðent /ˈo(:)ɾðɛnt/
norma prawna – raienlich padästel /ˈʁajɛnlix ˌpadɛstɛl/
policja – fijchtenstränchel /ˈfi(:)xtn̩stʁɛnxɛl/
przestępstwo, wykroczenie – mitdüen /mitˈdyɛn/
dochodzenie, śledztwo – ondersäichnisen /ɔndə̆ˈsejxnisn̩/
obrona konieczna – nøduäir /ˈno(:)dwejχ/
niepoczytalność – nounsërtäilgbär /ˈnownzaχˌtejgbɛɾ/
ubezwłasnowolnienie – ëntmächtichen /antˈmɛxtixɛn/
umorzenie – stäilen /ˈstejlɛn/
przedawnienie – ërouldänsen /aˈʁowdɛnsɛn/
recydywa – uäiðermitdüen /ˈwejðɛɾmitˌdyɛn/
podejrzany – ërdächtichter /aʁˈdɛxtixtɛɾ/
proces – forfäiren /fə̆ˈfejʁɛn/
rozprawa – hournis /ˈhowʁnis/, forfäirhournis /fə̆ˈfejʁˌhowʁnis/
sędzia – ørdäiler /o(:)ɾˈdejlɛɾ/
pozew – anuänd /ˈanwɛn(t)/
akta – ächten /ˈɛxtɛn/
powód, oskarżyciel – uänder /ˈwɛndɛɾ/
pozwany, oskarżony – besoldichter /ˈpsɔldixtɛɾ/, /bə̆ˈs.../
świadek – ansaier /anˈsajɛɾ/
prokurator – anuälder /anˈwɛldɛɾ/, antäier /anˈtejɛɾ/
adwokat (obrońca) – häirer /ˈhejʁɛɾ/
ławnik – ørdäilräider /o(:)ɾˈdejlˌʁejdɛɾ/
publiczność (w sądzie) – püiblišen /ˈpybliʃʲɛn/ – pot. hlendänsne /ˈhlɛndɛnsnɛ/
wyrok – outspouch /ˈowtspowx/
uprawomocnienie – ätmäihouldnis /ɛtˈmejˌhowdnis/
alimenty – läivenmäidelen /ˈlejvɛnmejdɛlɛn/ – pot. läivenmäunder /ˈlejvɛnmœjnda/ (pieniądze na życie)
egzekucja (wobec dłużnika)  – pandtärchel /ˈpantˌtɛɐ̯xɛl/, /ˈpɑnt.../
odszkodowanie – forgelden /fə̆ˈgɛldɛn/
amnestia – fortäifournis /fə̆ˈtejˌfowʁnis/
odwołanie – voursäi(g)en /ˈfo(:)ɐ̯ˌsej(g)ɛn/
zakład karny – ëntfoudlich gesap /antˈfowdlix ˌksap/, /... gə̆ˈsap/ – pot. hap /hɑp/, /hap/ (więzienie)

Uwagi:
1. Rai (< średnio-nowo-germ. ʁajt < średniogerm. ʁɐjʰt < starogerm. riht) to "porządek" lub "uprawnienie do czegoś", a raien to "zbiór przepisów prawnych".
2. Końcówka zerowa zamiast -(e)s w mianowniku r. nijakiego przymiotnika często się pojawia w nazwach o odcieniu naukowym, specjalistycznym.
3. W germańskim prawie nie ma rozróżnienia między ustawami a rozporządzeniami rozumianymi wg polskiego prawa - każde rozporządzenie bowiem jest konkretnym rodzajem ustawy i ma oczywiście także moc ustawy. W razie potrzeby rozróżnienia obu pojęć możemy użyć do rozporządzenia pojęcia raiänses ørðent.
4. W germańskim prawie cywilnym i karnym jest bardzo podobna procedura rozprawy sądowej, stąd strona oskarżająca/powodowa i strona oskarżona/pozwana nazywają się na jeden sposób. Jeśli natomiast w tłumaczeniach zachodzi potrzeba rozróżnienia obu pojęć, to tylko dodajemy określenie typu "karny", "cywilny".
5. Nie ma różnicy między przestępstwem a wykroczeniem w prawie germańskim i żeby rozróżnić oba pojęcia, używamy w stosunku do wykroczenia określenia "lächts mitdüen". Między śledztwem i dochodzeniem też nie ma różnicy i tutaj Obcy nie przewiduje możliwości skonkretyzowania, o jakie postępowanie przygotowawcze chodzi.
6. Ërdächtichter i besoldichter odmieniają się jak przymiotnik, a outspouch to rzeczownik rodzaju męskiego.
7. Informacja dotycząca publiczności: w Germanii musi ona wystąpić w każdym procesie karnym i niektórych cywilnych, ponadto zezwala się na komentarze publiczności po wyroku w postaci okrzyków, oklasków lub nawet buczenia, zwłaszcza jeśli jest to dość szeroko omawiana w mediach sprawa.  Osoby pijane i pod wpływem narkotyków mogą wejść na salę rozpraw tylko za zgodą "strażnika"  (ale jednak mogą).
8. Läivenmäidelen i mäunder są formą liczby mnogiej, natomiast ächten, forgelden i ondersäichnisen są to plurale tantum (czyli odmieniają się jak rodzaj męski, gdzie biernik NIE jest równy mianownikowi).
9. Informacja dotycząca egzekucji: zgodnie z germańskim prawem ziemia i nieruchomości nie mogą zostać poddane egzekucji, a poza tym karę egzekucji coraz rzadziej się praktykuje na rzecz m.in. obowiązku wykonania nieodpłatnych prac publicznych.
  •  

Obcy

#54
Kilka zagadnień składniowych / Sǝumenlichne fräinen ät säinǝ šëtšenbouldnises

Jako że z powodu swojej izolacji od społeczeństwa praktycznie jestem prawie native speakerem języka germańskiego, to zaszło wiele ciekawych procesów.

Wstawianie i pomijanie podmiotu / Oindräigen ond onderšränchen ðes mäichers
1. Dostawiamy podmiot ës, nawet pomimo obecności rzeczownika w mianowniku:
a) jeżeli stosujemy szyk przestawny w stosunku do jakichś doznań zmysłowych, np. ës räingt ðer fouränser (Telefon dzwoni); ës gläimen onderšijdne krystalen. (Świecą przeróżne kryształy);
b) w konstrukcjach dotyczących obecności, nadmiaru lub niedomiaru, np. ës gäinet milk. (Nie ma mleka); ës hrouticht ðes fløch (Przybywa rzeki);
c) w wyrażeniach: ës outstäilt (okazuje się), ës houv (udało się).

2. Jest jeszcze podmiot män, którego zastosowanie znacząco się różni od chociażby niemieckiego man. Powinniśmy go używać z czasownikiem w trybie łączącym, jednak współcześnie często odstępuje się od tej zasady. Przykładowe konstrukcje: män säiet (mówi się, krąży plotka), män lat(et) (można, da się), män häir(e)t (da się usłyszeć, słychać), män šoð (należy; raczej się nie mówi män šoðet). Przykładowe zdania: Män onlat ðes düǝn. (Nie da się tego zrobić); Män säiet fouchst hine. (Mówią, że zdradziłeś ją).

3. Podmiot trzecioosobowy może być pominięty:
a) w wypadku opisywania zjawisk lub stanów - dzieje się to w języku mówionym praktycznie zawsze, np.: šodänst. (Jest zimno / Robi się zimno); Mäikent gǝud. (Robi się fajnie);
b) w języku mówionym, jeśli pomijamy podmiot ër, ërne, ðes (on, ona, ono), 1.os.lp. zawsze się różni od 3.os.lp. i nie zaczynamy zdania od czasownika, np. Jäbstaim säit ontrüð. (Zawsze mówi nieprawdę); Näivern onderhoulð (Nigdy się nie poddaje);
c) potocznie w wypadku 1a, jeżeli rzeczownik jest opatrzony rodzajnikiem określonym lub liczebnikiem, np. šaint ðer ƨäinänser. (Świeci słońce); Säinen þärde fouelen. (Trzy ptaszki śpiewają).

4. Podmiot pierwszoosobowy i drugoosobowy pojawia się bardzo rzadko, głównie przy emfazie i utartych konstrukcjach, np. þu bist (onhier) (Jesteś / Zjawiłeś się); Nou ichs uit hod's (Tylko ja wiem szybko). W liczbie mnogiej w ogóle nie może być podmiotu, więc emfazę wyrażamy poprzez konstrukcję pseudoergatywną, np. Nou ounǝn uit hod's (Tylko my wiemy wszystko, dosł. Tylko nam wie się wszystko).

5. Podmiot ës musi być pominięty, jeżeli opisujemy jakieś stany i zaczynamy zdanie od dopełnienia, np. Mins frour. (Zmarzłem); Manǝm mën häit prächtich. (Mój mąż miewa się wspaniale). Ponadto podmioty ër, ërne, ðes  (on, ona, ono) muszą być pominięte w zdaniu podrzędnie złożonym, jeżeli już pojawia się już identyczne dopełnienie w zdaniu głównym, chyba że forma 3.os. i 1.os. jest identyczna, to wtedy możemy dla ujednoznacznienia powtórzyć zaimek i ewentualnie zmienić zaimek ërne na hine, np. ër dänkt faias iš. (Myśli, że jest fajny); Such hinǝ 'rne harðsi (Powiedziałem jej, że niedowidzi).

Uwagi:
1. Często ściągamy ës z czasownikiem, np. 's gläimt =  ës gläimt.
2. Trudniejsze wymowy: räingt /ʁejnt/ - w przeciwieństwie do räint /ʁə̆nt/, krystalen /'kʁajtɤn/ (sporo niemych głosek!), milk /mɛlk/, /mjɛlk/, häiret /'(h)e(:)χɛ/, ës /as/, /az/, män /mə̆n/, /mn̩/, (pot.) /mə̆/, hine /xjɛnɛ/, outstäilt /'owtstejlt/, /'owtsejlt/ - jednak outstoul /owt'sowl/, (rzad.) /owt'stowl/, säit ("mówi") /se(:)t/ - w przeciwieństwie do säit ("sześć") /sejt/, onderhoulð /ɔndə̆'ho(:)ð/, onhier /'ɔnxjə̆/. Wymowa ës jako /az/ jest przed samogłoską, a häir- jako /'e(:)χ/ po spółgłosce.
3. Dla 3.os.lp. cz. przeszłego konstrukcji bezosobowych lub z szykiem przestawnym często zdarza się odrzucanie końcówki -t, np. ës outstoul (okazało się), rzadziej: ës outstoult, ës goun, nie: *ës gount.

Ważne dania podrzędnie złożone / Uitichne sübordinäitenšëtšen
1. Zdania z "że" najczęściej wyglądają po prostu tak: zdanie nadrzędne + zdanie podrzędne, czasem też do zdania nadrzędnego dodajemy ðes säin w odpowiednim przypadku. Nie można odwracać kolejności zdań ani stawiać przecinka między zdaniami, również jeśli zdanie podrzędne jest wtrącone w zdanie nadrzędne. Przykłady: Dänk likst min. (Myślę, że mnie lubisz); ðes säin bist brøchten onmint bist respäundenhedlich (To, że jesteś żonaty, nie oznacza, że jesteś odpowiedzialny).

2. Zdania celu z "żeby" tłumaczymy tak: zdanie nadrzędne + ðǝn sai + zdanie poprzednie. Tutaj również nie możemy odwrócić kolejności zdań - w takich wypadkach zazwyczaj stosuje się transformację na zdanie warunkowe z czasownikiem modalnym. Przecinek także jest niedozwolony. Przykłady zdań: Onderbouch däch präident ðǝn sai bist fraien. (Kupiłem dla ciebie prezent, byś był zadowolony).

3. Zdania z "żeby" w charakterze trybu łączącego tłumaczymy podobnie jak w podpunkcie 1., tylko że używamy w zdaniu podrzędnym trybu łączącego. Przykłady: Lik houer ës seënen gǝudne taimen (Wolę, by była ładna pogoda), Mins hëurǝ fourtest min lastendäi. (Chciałem, żebyś wczoraj zadzwonił do mnie [,ale nie zadzwoniłeś]). Jeśli nie zastosujemy w wielu wypadkach trybu łączącego, to będzie zmienione znaczenie zdania - np. Wolę, by była ładna pogoda stanie się Wolę, gdy jest ładna pogoda, z kolei Chciałem, byś zadzwonił do mnie zmieni całkowicie znaczenie - zasugeruje bowiem, że rzeczywiście odbyła się rozmowa telefoniczna. Jednak czasami stosujemy słówko houäber lub czasownik modalny, np. Let ërnǝ säist, houäber ('rne) häiet onhier. lub Let ërnǝ säist šoð häi onhier. (Powiedz jej, żeby tu przyszła).

4. Zdania przydawkowe typu "który", "która", "które" tłumaczymy w zależności od tego, czy w zdaniu podrzędnym pełni on funkcję podmiotu, dopełnienia czy inną funkcję. W pierwszym przypadku (podmiot) zawsze używamy hou, niezależnie od rodzaju i liczby, np. Hlucht mënǝn, hou drouchen kop. (Przyglądałem się mężczyznom, którzy pili kawę). Jeżeli mowa jest o "który", "która", "które" jako dopełnieniu lub wyrażeniu przyimkowym, to używamy odmienionego zaimka przymiotnego houen, np. ðes iš ðe säinǝ, houǝn lǝuch. (To jest kobieta, którą kocham); häðst okaƨ̌unal, houǝm kanst louþ. (Masz okazję, której nie możesz przepuścić). Jeśli natomiast mamy na myśli znaczenie "którego" + fraza rzeczownikowa, to zdanie podrzędne zaczynamy zaimkiem houers, np. ðer dächrander, houers äigener'š Hëister, iš brouchen. (Rower, którego właścicielem jest Hëister, jest zepsuty). Jako kontrast do innych języków germańskich warto do naszych rozważań dodać, że nie zawsze występuje rodzajnik przed rzeczownikiem określanym przez zdanie przydawkowe - wszystko zależy od kontekstu i uwarunkowań gramatycznych, tak jak w "normalnych" sytuacjach.

Uwagi:
1. We wszelkiego rodzaju instrukcjach i nakazach często pomija się jakiekolwiek rodzajniki. Np. w zdaniu: Däurer släiten, rüim refräirt! (Zamykać drzwi, pomieszczenie klimatyzowane!) powinniśmy - patrząc z czysto gramatycznego punktu widzenia - wstawić rodzajnik zarówno przed däurer, jak i przed rüim, by doprecyzować, że chodzi o konkretne pomieszczenie i konkretne drzwi, jednak byłoby to wbrew zwyczajowi językowemu (uzusowi). Inaczej ma się sprawa w języku mówionym (przynajmniej tym staranniejszym) - tutaj już obowiązkowo powinniśmy powiedzieć Let släitst ðe(ne) däurer, ðes rüim refrouren iš! lub Let släitst ðe(ne) däurer, ðes rüim'š refrouren!.
2. Drzwi (däurer) nie są de facto plurale tantum, tylko mają w większości wypadków taką samą liczbę pojedynczą i mnogą. Jedyna różnica jest w bierniku liczby mnogiej - tam obowiązuje męska, a nie nijaka forma däuren.
3. W germańskim nazwy wszelkich firm i programów komputerowych łamiemy kursywą.

Bezokolicznikowy tryb rozkazujący / Vourbäidänses infinitenäird
W języku mówionym stosujemy niemal wyłącznie zwykły tryb rozkazujący, czyli let /lej/ + odmieniona forma czasownika. Natomiast bezokolicznikowy tryb rozkazujący jest zbudowany z dopełnienia + bezokolicznika - właśnie w takiej kolejności, bo inaczej wyjdzie z tego zwykła fraza czasownikowa. Stosujemy go wyłącznie w tekstach pisanych, zwłaszcza na tabliczkach, w ogłoszeniach, podręcznikach, instrukcjach, poradnikach, programach komputerowych itp. Jednak w dialogach, opowiadaniach, literaturze pięknej, korespondencji, komentarzach, postach itp. powinniśmy używać zwykłego trybu rozkazującego. Również jeśli stosujemy do zdania z trybem rozkazującym jakieś zdanie podrzędne, to zazwyczaj też jest preferowany zwykły tryb rozkazującym. Przykładowe zdania: Däurer släiten, rüim refrouren iš! (Proszę zamykać drzwi, pomieszczenie klimatyzowane!); Släinsäin ðes Internet Explorer oinkliken däche taimen uoð linkǝm knaup. (Kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem w ikonę Internet Explorera); Let nëmst ðes litärüi, hou säch däilt ät 3. (Weź liczbę, która jest podzielna przez 3).

Strona medialna / Mäideldepounenhed
W instrukcjach, szyldach, ulotkach, programach komputerowych itp., a także w języku prawniczym często można zauważyć, że się stosuje gramatycznie zamiast strony biernej stronę czynną z czasownikiem nieprzechodnim - coś podobnego do polskiej konstrukcji z się, ale nie zawsze takie tłumaczenie ma sens w polskim. Takie zjawisko to jest właśnie strona medialna, np. Progräimengesap oinlaið. (Program się ładuje); Rüim refräirt. (Pomieszczenie jest klimatyzowane); Prosaid onderbräicht ät füintǝn minüišänsǝn. (Proces zostanie przerwany za pięć minut). Nie znaczy to, że nie ma zastosowań strony medialnej również w języku potocznym, np. Man's kält bäikt. (Moje ciasto się piecze, kält < rydw. kãlţ), ðes äiƨ smelþ. (Lód się topi).
  •  

Obcy

#55
Problemów składniowych część dalsza.

Uzgadnianie wyrażeń szeregowych
1. Jeżeli mamy do czynienia z podmiotem szeregowym poprzedzającym czasownik, to czasownik pojawi się zawsze w liczbie mnogiej. Podobnie się dzieje z przydawkami należącymi do grupy podmiotu.
Leienhapne Hëister ond Lachter seën' onhier. (Zabawni Heister i Lachter są tutaj)
2. Jeśli mamy do czynienia z podmiotem szeregowym poprzedzonym czasownikiem, to w większości dialektów czasownik bierze liczbę pierwszego z elementów wyrażenia szeregowego. Przydawka z kolei musi być w liczbie mnogiej.
ës hängt ät ðəm läistə bekandne Hëister ond Lachter. (Na liście widnieją [dosł. wiszą] znani Heister i Lachter)
3. Jeśli wyrażenie szeregowe jest w dopełniaczu lub celowniku, zawsze zostawiamy liczbę przydawki taką, jaką ma pierwszy element wyrażenia. Akcent w zdaniu należy położyć na wyrażenie, a nie na przydawkę, aby było wiadomo, że opisuje ona wszystkie elementy wyrażenia.
ðes läivensäin fäilt ërləuchnəm Hëisterən ond Lachter. (Film podoba się zakochanym Heisterowi i Lachter)*
*W tym przypadku poprawne też będzie ërləuchnən: Hëisterən ond Lachter (dwukropek opcjonalny, bo łączymy ze sobą mniej niż trzy elementy), ponieważ ërləuchner też oznacza rzeczownikowo "zakochany", "osoba zakochana".
4. Jeżeli wyrażenie szeregowe jest w bierniku, to stosujemy liczbę mnogą i przejmujemy rodzaj od pierwszej z przydawek.
Ləuch souþnen Hëisteren ond Lachter. (Uwielbiam słodkich Heistera i Lachter)
Ləuch souþne Lachter ond Hëisteren. (Uwielbiam słodkich Heistera i Lachter)
5. Rzeczowniki z liczebnikami traktujemy również jak wyrażenia szeregowe, czyli uzgadniamy je w taki sam sposób, jak to zostało opisane wyżej, np. uoð gəudəm þärdtüƨandən šerounən (z dobrymi 3000 koronami)*.
*Germańczycy tutaj często popełniają błąd językowy, mówiąc *gəudən.

Zmiana form deklinacyjnych
1. Jeżeli rzeczownik rodzaju męskiego nieoznaczający osobę jest poprzedzony jakąkolwiek przydawką poza liczebnikiem oin (jeden) i zaimkiem səumen (w sensie "jakiś", nie "trochę"), to obowiązkowo pomijamy końcówkę -en, np. ðən spouch (tę mowę), grouən hlaud (szarą chmurę), ale: si mënen (widzę mężczyznę), oinən hlauden (jedną chmurę). W niektórych przypadkach jeszcze mogą wystąpić wahania pomiędzy końcówką zerową a -en bez względu na przydawkę, np. fis. Uwaga: rzeczowniki przymiotnikowe na -er, rzeczowniki męskie mające w dopełniaczu końcówkę -ens (np. näim), imiona i niektóre zwierzęta (np. fis) zawsze zachowują -en. Uwaga 2: rzeczowniki niepoliczalne zawsze mają końcówkę zerową, o ile nie należą do grupy stałych wyjątków opisanej w Uwadze 1.
2. Na ogół dostawia się końcówkę celownika -ə do rzeczownika rodzaju męskiego lub nijakiego, jeżeli rzeczownik nie jest poprzedzony żadną przydawką, np. ät faiə (na wojnie, też: podczas odbywania służby wojskowej), seënen onder fordächtə (być w cieniu podejrzeń)
3. Jeśli używamy liczebnika lub zaimka səumens (=kilka), to liczbą mnogą od däi (dzień), nai (noc) i šeroun (korona, w sensie waluty) jest däien, naien i šerounen, w przeciwnym wypadku mamy däier, naier i šeräuner. Podobnie mamy z þüƨand (100) i hundarð (1000) i milion (1000) - jeśli używamy tych liczebników do tworzenia liczebników złożonych typu dwa tysiące, trzysta, to mamy liczbę mnogą  þüƨanden, hundarðen i milionen jeżeli natomiast chodzi nam o znaczenie typu tysiące ludzi, setki złotych, to mamy liczbę mnogą typu   þüƨänder, hundärðer i miliəuner (ze zmianą akcentu), dlatego np. poprawne tłumaczenie tytułu pewnej piosenki rapera Mezo to miliəuner mäunder :-)
4. Jeżeli rzeczownik rodzaju nijakiego ma w celowniku końcówkę -en (czyli w dopełniaczu -ens), to dość często odrzuca się tę ją, gdy rzeczownik występuje wraz z rodzajnikiem określonym, np. ðəm hälþ (pomocy, w celowniku) obok staranniejszego ðəm hälθen. Należy jednak uważać, że celownikowej końcówki -ən nie można odrzucać - większość wydawnictw poprawnościowych dalej wyraża dezaprobatę wobec takiej innowacji - stąd zawsze mówimy np. ät ðəm sädən (nad morzem), nie *ät ðəm säd.
5. Można "zjadać" przedostatnie "e" w końcówkach -erən, -eren (w wymowie, nie w pisowni), np. fiseren ['fis(ɛ)ɾɛn], saichdomerən [sejx'dɔm(ɛ)ɾɤn].
6. W końcówkach wyrazów zakończonych na niemą spółgłoskę wymawiamy tylko spółgłoski (w końcówce -ens nie pomijamy [n], jak to zwykle ma miejsce!), np. komeršunal [kɔ'mɛɾʃʲunɤ] (reklama), komeršunalens [kɔ'mɛɾʃʲunɤns], komeršunalən [kɔ'mɛɾʃʲunɤn].
  •  

Obcy

#56
W związku ze dość powszechną krytyką obecnej ortografii pytanie do Was: jaka ortografia z historycznego punktu widzenia jest najlepsza do germańskiego? Przykładowy tekst ze wszystkimi diakrytykami i dwuznakami we wszystkich znanych ortografiach, włącznie ze skomplikowanymi niuansami fonetycznymi. Zachowano współczesną leksykę i składnię.

Powiedz - czy to ty jesteś tym, co właśnie zjadł trzem, pięciu lub dziewięciu żyjątkom (astralo)germańskie czosnki w sercu i uchu Hëiny, które nadaremno prowadzą ich daleko w poprzek żelaznych rzek szalonych myśli do złej powodzi, ponieważ codziennie nie brakuje prawie nikogo powieszonego?
/lej͜  'sɵz || ' bɪ(z)͜  'θu || how ðɛ'no(:) jowʃs 'θɛɐ̯dɵn | 'fy(:)ntɵn ow 'nynɵn 'lyvlɛɲɵn ʒɛʀ'ma(:)nɛ 'lœjxa ɛ(t) ðə̆'m͜ a ɔn ðə̆'m͜ ow 'hajnɛs || how ɔm'ʃɛ̃z 'wɛnd(ɛn/ɛw̃) 'ç(j)ɛnɵn 'hɔjɔn θo(:)ɾx 'ejzɛɾne flo(:)x(ɛn/ɛw̃) 'ʃi(:)bnɵs 'dejɵs ɛt ɔn'gɜ(:)dz 'dʀawxnͅ || ðɛʃ 'z͜ gejnɛ 'jɛpsdej ʀɛ̃ 'nownɛɾ a'χ:aɲə̆n/

Ortografia 1950-dziś:
Let säist – bist θu, hou ðenøld ëušst θärdən, füintən ou nünən lüvlingən ƨ̌ermane läucher ät ðəm hart ond ðəm ouhr Hëinës, hou omšenst uänden hinən heën θørch äiƨerne fløchen šijbnens deiens ät ongəud's drauchen, ðäš 's gäinet jäbesdäi ring nouner ërhangen?

Ortografia 1912-1950:
Let säist – bist thou, hou dhenould euschst thärdyn, füintyn ou nünyn lüvlingyn ḡermane läucher ät dhym hart ond dhym ouhr Heines, hou omschenst uänden hinyn hein thourgh äis̄erne floughen scheibnens deiens ät ongeud's drauchen, dhäsch 's gäinet jäbesdäi ring nouner erhangen?

Ortografia 1645-1912:
Let saeist – bist thou, hou dhenould eushst thaerdyn, fuintyn ou nunyn luvlingyn giermane laeugher aet dhym hart ond dhym ouhr Heines, hou omshenst uaenden hinyn hein thourgh aeisierne floughen sheibnens deighens aet ongeudes droughen, dhaesh es gaeinet iaebesdaei ring nouner erhangen?

Ortografia 1610-1645:
Let sæigst – bist þu, hou þenold e̊us̊st þærdin, fuintin ou nůnin lůvlingin g̊ermane læughe̊r æt þæmhart ond þæmouhr He̊ine̊s, hou oms̊enst wænden hi̊nin hee̊n þorh eizerne floghen s̊eibnins deihins æt ongeudes draughen, þæs̊ e̊sgæinet iæbensdæig ring nouner e̊rhangen?

Ortografia 1443-1610:
Lēt sæg̊st – bist þū, hou þenold e̊s̊st þærdin, funtin ou nug̊nin luvlingin zzermane læuhe̊r æt þæmhart ond þæmouhr Heine̊s, hou oms̊enst wænden heinin hee̊n þorh eisserne flohen s̊eibnins deihins æt ongœde̊s drouhen, þæs̊ e̊sgæinet æbe̊nsdæg̊ ring noug̊ner e̊rhangen?

Ortografia 1120-1443:
Lēt sǣgis – bist þū, hou þenold ēſtas þerdin, fintin of nignin liblingin Zermani læohiran æt þæm hærta ond þæm æura Hēnes, hou omſemst uændan hīnin hēn þorh eisærni floan ſībenins deihins æt ongōdast drauhan, þæſt istgǣnet ǣbandǣgan ringe nugnar irhangen?

Ortografia 800 (?)-1120:
Lēt sāgis – bist þu, huo þenold ēstas þredin, fintin of nignin libliᛝin Zemanan laohiran ati þæmi hærti ond þæmi æuri Hēnis, huo omscemst uændian heinin hēn þorh eisærni floan, sceibenins daihtins æt ongōdast drauhan, þæst istgaanet ābandāgan riᛝe nugnar irhaᛝan?

Ortografia 400 (?)-800 (?):
Leet saagis – bist þu, huo þenold eestas þredin, fintin of nignin libliᛝin Zemanan laohiran ati þami hartin ond þami aurin Heenis, huo omscemst uandian heinin heen þorh eisarni flooan, sceibenins þaihtins ati ongoodat drauhan, þati istgaanet aabandaagan riᛝe nugnar irhaᛝan?
  •  

Kazimierz

#57
Najlepsza jest ta poprzednia, umiarkowana ilość diakrytyków na plus. Ta najstarsza też jest w porządku. Co znaczą te kółka w niektórych ortografiach?
  •  

Obcy

#58
Dodałem w międzyczasie "przednajstarszą" ortografię, bo był za duży przeskok. Ktoś zainteresowany? No to wyjaśniam: kółko oznacza, że spółgłoska była palatalna, a jeśli chodzi o samogłoskę, to oznaczało podwyższoną lub obniżoną wymowę. Zauważcie przy okazji, jak OGROMNIE zmienił się ten język zarówno pod względem gramatyki, jak i wymowy.

BTW ta poprzednia ortografia potocznie nazywa się kongresówka, ponieważ została ustalona na dwumiesięcznym Kongresie Germańskim.
  •  

Caraig

No właśnie miałem się pytać jakim cudem język się nie zmienił od wczesnego średniowiecza :P

Ale rozumiem, że to miało tylko pokazać ortografie. W takim razie czekam na starogermański!
  •