Język senderoski

[Obcy]

Uznałem, że język jest zbyt wyjątkowy, by go zaniedbywać, więc uzupełniam go o ważne informacje.

Liczebniki

Formy oznaczone na niebiesko występują przed samogłoskami. Liczebniki główne łączą się z rzeczownikami za pomocą związku rządu - rzeczownik przyjmuje biernik liczby pojedynczej (dla rzeczowników nieżywotnych) lub biernik liczby mnogiej (dla rzeczowników żywotnych).  W liczebnikach złożonych odmieniamy zawsze tylko ostatni człon. Natomiast liczebniki porządkowe tworzymy za pomocą przyimka ceíg (na) + liczby w Prep. (kategoria żywotności zostaje!).

Lp.	N inanim	A inanim	Prep inanim	N anim	A anim	Prep anim
1	ěmh [ɛʋ̃]	dhaomh [dʰäʋ̃]	dhaomh [dʰäʋ̃]	dhaǐch [dʰäj]	dheìch [dʰɛ:] dheìch [dʰɛx]	dheìcht [dʰɛt]
2	seít [sɛt]	seithan [stʰän]	seithaír [stʰäɾ]	ús [u:s]	úch [u:ʃ] úst [ust]	úch [u:ʃ] úst [ust]
3	dhà [d̪ˠä:] dhàn [d̪ˠän]	dhêch [d̪ˠɛ:] dheîn [d̪ˠɛn]	dhêch [d̪ˠɛ:] dheîn [d̪ˠɛn]	thuìr [t̪ˠɯɾ]	thuìrt [t̪ˠɯɾt]	thuìrdh [t̪ˠɯɾtʰ]
4	bher [bʰɛr]	mhàch [ʋ̃ä:] mhar [ʋ̃äɾ]	mhar [ʋ̃äɾ]	meí [mɛj]	mheí [ʋ̃ɛj]	mheí [ʋ̃ɛj]
5	coír [θ̱ ɔɾ]	coiràch [sɾä:] coiràch [sɾäx]	coiràcht [sɾät]	coírgaín ['θ̱ ɔɾɣän]	coígainàch ['θ̱ ɔknä] coígainàch ['θ̱ ɔknäx]	coígainàcht ['θ̱ ɔknät]
6	nuíg [nuk]	nuígàch ['nuɾä] nuígàch [nuɾx]	nuígàcht ['nuɾät]	nuíghàch ['nujä] nuíghàch [nujx]	nuíghàicht ['nujät]	nuíghàidh ['nujätʰ]
7	ìnn [in]	ìnneìt ['inɛt] ìnneìt [int]	ìnneìt ['inɛt] ìnneìt [int]	eìndaìn [ɛn'dän]	eìndeìn [ɛn'dɛn]	eìndeìncht [ɛn'dɛnt]
8	thuìm [t̪ˠu:m]	thuìmnoír ['t̪ˠumnɔɾ]	thuìmnoír ['t̪ˠumnɔɾ]	thuìmgâch ['t̪ˠumɾä] thuìmgâch ['t̪ˠumɾäx]	thuìmgâchtan ['t̪ˠumɾätän]	thuìmgâchtan ['t̪ˠumɾätän]
9	bhas [βäs]	bhash [βäʃ]	bhash [βäʃ]	bhastaín ['βästän]	bhasthaín ['βästʰän]	bhasthaín ['βästʰän]
10	dheìbhas ['dʰɛβäs]	dheìbhash ['dʰɛβäʃ]	dheìbhash ['dʰɛβäʃ]	dheìbhastaín ['dʰɛβästän]	dheìbhasthaín ['dʰɛβästʰän]	dheìbhasthaín ['dʰɛβästʰän]
90	leíthantaír [lɛ'θ̱äntäɾ]	leíthantaíràch [lɛ'θ̱äntɾä] leíthantaíràch [lɛ'θ̱äntɾäx]	leíthantaíràcht [lɛ'θ̱äntɾät]	leíthantgaín [lɛθ̱änt'ɾän]	leíthantgaínàch [lɛθ̱änt'ɾänä] leíthantgaínàch [lɛθ̱änt'ɾänäx]	leíthantgaínàcht [lɛθ̱änt'ɾänät]
100	leíthan ['lɛθ̱än]	leítheín ['lɛθ̱ɛn]	leítheíncht ['lɛθ̱ɛnt]	=inanim	=inanim	=inanim
10000	leíthandaìn ['lɛθ̱ändän]	leíthaíndaìnàch ['lɛθ̱ändänä] leíthaíndaìnàch ['lɛθ̱ändänx]	leíthaíndaìnàcht ['lɛθ̱ändänät]	=inanim	=inanim	=inanim

11 to ústbhas, 12 to thuìrbhas, 13 to meíbhas ['mɛβäs], 14 to coírbhas.

Liczebniki 15-22 tworzymy, dodając do coírbhas (14) liczbę, np. 16=14+2, więc 16 to coírbhas-seít.

Liczebniki 23-29 tworzymy, dodając do dheînìnn (21=3*7) liczbę, np. 27=21+6, więc 27 to dheînìnn-nuíg. Uwaga, samo 21 to coírbhas-ìnn.

Liczebniki 30-99 tworzymy dziesiątkowo, to znaczy przed dheìbhas (10) daje się dziesiątki w mianowniku nieżywotnym (w mnożnikach 1, 2, 3 i 4 oraz wyrazy z rdzeniem leíthan- występują w bierniku nieżywotnym), a po dheìbhas daje się jedności, np. 38 = 3*10+8, co daje dhêchdheìbhas-thuìm. Uwaga, 90 to zawsze leíthantaír (co się rozumie jako 100-10). Wyjątkiem jest jedność 9, wtedy stosujemy szyk przestawny (poza 99), np. 79 to bhas-ìndheìbhas (w ortografii skracamy jedno n!).

Setki tworzymy, dodając liczbę przed leíthan. Reguły bardzo podobne do poprzednich, jednak jeśli liczbą dziesiątek jest 9, to wtedy przed leíthantaír umieszczamy liczbę następnej setki, np. 393=400-10+3, co daje mhàchleíthantaír-dhà, nawet jeśli następna setka już wykracza poza rząd, np. 9990=100*100-10+3 będzie to leítheínleíthantaír.

Tysiące tworzymy identycznie jak setki.

Wielokrotności 10 do 4 tworzymy, dodając mnożnik przed liczbę leíthandaìn. Rzędy dziesiątek tysięcy gramatycznie traktujemy osobno i należy łączyć je za pomocą cǐch [ʃi], np. 123 4567 (biernik nieżywotny) to leítheínleíthandaìn-dheînìnn-seithan cǐch bherdheìbhas-coírleíthan-nuígdheìbhas-ìnneìt.

[Obcy]

Senderoski żyje w 2016!

Ważniejsze czasowniki
dheínur ['d̪ˠɛnɯɾ]  - myślę (I); ger. dheíncht [d̪ˠɛnt]
sheìdhiúr ['ʃɛdʰjɯɾ] - jem, piję (III); ger. sheídhert ['ʃɛθ̱ɛɾt]
sedhuír [sd̪ˠu:ɾ] - mogę (niereg); ger. dheírt [d̪ˠɛ:ɾt]
daogiur ['däɯ̯ɣjɯɾ] - śpię (III); ger. daocht [däɯ̯t]
mheíntur ['ʋ̃ɛntɯɾ] - lubię (I, podmiotem jest to, co lubimy); ger. mheíntert ['ʋ̃ɛntɛɾt]
dhìmmheíntur [d̪ˠi'ʋ̃ɛntɯɾ] - kocham, uwielbiam (I, podmiotem jest to, co kochamy/uwielbiamy); ger. dhìmmheíntert [d̪ˠi'ʋ̃ɛntɛɾt]
neírdheinúr ['nɛɾd̪ˠɛnɯɾ] - widzę (II); ger. neírdheineírt ['nɛɾd̪ˠɛnɛɾt]
bheidiúr ['bʰɛdjɯɾ] - słyszę (III); ger. beidheírt ['bɛdʰɛɾt]

Trudniejsze odmiany

dheínur ['d̪ˠɛnɯɾ] dheíneír ['d̪ˠɛnɛɾ] dheìnn ['d̪ˠɛn] (!) dheín ['d̪ˠɛn] dheínàch ['d̪ˠɛnä] dheínâcht ['d̪ˠɛnät]

daogiur [däɯ̯ɣjɯɾ] daogheír ['däɯ̯jɛɾ] daogàn [däɯ̯'ɣän] daoghan ['däɯ̯jän] daog ['däɯ̯k] daoghâch ['däɯ̯jä] sedhuír ['sd̪ˠu:ɾ] sedhoír ['sd̪ˠɔ:ɾ] seìdh ['sɛt̪ˠ] sedhaín ['sd̪ˠan] dhàch ['d̪ˠä:] dhâcht ['d̪ˠä:t]

Przymiotniki
Przymiotniki są nieodmienne i umieszczamy je po określającym rzeczowniku.

Kolory
suíl [su:l] - biały
gaìd [kä:t] - czarny
raîbht [ɾäɸt] - (jasno)czerwony
sheìmh [ʃɛʋ̃] - ciemnoczerwony, magenta
searna ['ʃäɾnä] - ciemnozielony, morski
luidh [lu:d̪ˠ] - jasnozielony
mhar-thaímnàch ['ʋ̃äɾˌtʰämnä] - jasnoniebieski
nuì [nu:] - granatowy

Cechy
haîrcht [hä:rt] - duży
cíd [θ̱it] - mały
mear [ma:ɾ] - dobry (poprawny, pasujący, zgodny)
taíl [ta:l] - dobry (o czyimś charakterze, zachowaniu lub też rzeczy mającej dobry wpływ)
dhùl [dʰu:l] - zły (niepoprawny, niepasujący, niezgodny)
duíl-mhasnàch ['dulˌmäsnä], gìrdh [ki:ɾt̪ˠ] - zły (o czyimś charakterze, zachowaniu lub też rzeczy mającej zły wpływ)

Przykłady
Neírdheineìtebh cîthâncht botàthan haîrcht.
Ta kobieta zobaczyła duży dom.

Neírdheinúrebh caì shaír seanthaínaírann raîbht.
Widziałem człowieka z czerwonymi rękami.
Uwaga: przyimek bierze rodzaj tego rzeczownika, który bezpośrednio jest opisywany przez wyrażenie przyimkowe w sytuacji, gdy wyrażenie przyimkowe tworzy z wyrazem nadrzędnym związek zgody, to znaczy odpowiada na pytania: jaki? który? W przykładzie człowiek "wysyła" do czerwonych rąk pytanie: jaki? który?, stąd mamy przyimek 3.pl i rodzaj męski, bo rzeczownik w N sg kończy się na -cht, -ch lub -t.

Dhaìmh laîdh sheìrth nuì.
Słońce nie może być granatowe.

Dodatkowa pomoc gramatyczna
przyimek "z, wraz z" (+ biernik)

	lp.r.m.	lp.r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	ár [äɾ]	aírt [äɾt]	uìr [u:ɾ]	uìrt [u:ɾt]	uìth [u:tʰ]
2.	ár [äɾ]	aírt [äɾt]	uìr [u:ɾ]	uìrt [u:ɾt]	uìth [u:tʰ]
3.	shaír [ʃäɾ]	shaírt [ʃäɾt]	uír [u:ɾ]	uírt [u:ɾt]	uìth [u:tʰ]

"słońce", zwłaszcza w pl "światło" (-aìr/-aínn) sg pl N laîdh [lä:t̪ˠ] laîdhaínn ['läd̪ˠän] A laîdhaìr ['läd̪ˠäɾ] laîdhoínn ['läd̪ˠɔn] Prep laîdhaìrt ['läd̪ˠäɾt] laîdhaínn ['läd̪ˠän]

"człowiek" (-ø/-cht) sg pl N ceì [ʃɛj] caícht [sä:t] A caì [sä:] caíchtaínn ['sätän] Prep caìt [sät] caìdh [sätʰ]

[Obcy]

Senderoski żyje w 2017!

Stopniowanie przymiotników

Jak odmieniać przyimek nad?

	lp.r.m.	lp.r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	baín [bän]	baínt [bänt]	baínnâch [bnä]-przed spółgł. baínnâch [bnäx]-przed samogł.	baínnâcht [bnät]	baínna ['bänä]
1.	baín [bän]	baínt [bänt]	baínnâch [bnä]-przed spółgł. baínnâch [bnäx]-przed samogł.	baínnâcht [bnät]	baínna ['bänä]
1.	bhaín [βän]	bhaínt [βänt]	baínnâch [bnä]-przed spółgł. baínnâch [bnäx]-przed samogł.	baínnâcht [bnät]	baínna ['bänä]

Stopień wyższy: do przymiotnika dodajemy sufiks -thaìl [tʰäl]
Stopień najwyższy: do przymiotnika dodajemy sufiks -baín-thaìl (przyimek uzgadniamy z określaną przez przymiotnik częścią mowy!)
Stopień niższy: do przymiotnika dodajemy sufiks -dhuîl [dʰäl]
Stopień najniższy: do przymiotnika dodajemy sufiks -baín-dhuîl (przyimek uzgadniamy z określaną przez przymiotnik częścią mowy!)

Uwaga, trzy przymiotniki wymieniają rdzenie: taíl > saíntàch [sä:ntä], dhùl > reag [ɾäk], gìrdh > guìdàch [ku:dä]. Oprócz tego można uprościć zbitkę [bn] do [n], jeżeli przymiotnik kończy się głoską zwartą.

Przykłady
Ithoír saíntàch-baínt-thaìl neìm sàntheírth.
Jestem najlepsza w pływaniu.
Uwaga: konstrukcję dobry w czymś tłumaczymy dosłownie jako dobry do czegoś.

Neírdheinnebh botàthan eǐn assaordheíràcht haîrcht-bhaín-thaìl thǎ?
Widzieliście największy dom na świecie?
Uwaga: czy =  thǎ [tʰä:], świat = lp. assaordheír [äs:äɾ'd̪ˠɛk], na świecie (dosł. "świata") = (à+) assaordheíràch [äs:äɾd̪ˠɛ'ɾä]

Zdania pytające
Zdania z "czy" tworzymy, dodając na sam koniec pytania partykułę thǎ [tʰä:].
Pytania z "kto" tworzymy, łącząc partykułę nieokreśloną cé[sɛ:] (lm. cear [ʃä:ɾ]) z inkorporowanym zaimkiem -ancht o znaczeniu "ten" (gdzie a kopiuje i mutuje ton określenia).
Pytania z "co" tworzymy za pomocą partykuły nieokreślonej haír [hä:ɾ] (lm. heír [hɛ:ɾ]), podobnie jak z zaimkiem "kto".

Przykłady
Kto kupił wodę?
Baígebh aíbheìt càncht?
Uwaga: kupuję = baígiúr [bäɣjɯɾ].

Co bardzo lubię?
Mheíntâcht naìch theírann dhaìr [=d̪ˠä:ɾ] heíràncht?
Uwaga: Dosłownie to zdanie brzmi: "Są-lubiane do mnie bardzo co?". Składnia senderoskiego lubić w pewnym sensie przypomina hiszpański czasownik gustar.

[Caraig]

Bardzo cieszę się, że senderoski żyje, bo to jeden z fajniejszych conlangów (a przynajmniej mnie się podoba), no i przez to aż nabieram ochoty, żeby zebrać do kupy trzecią już wersję immarejskiego i opisać dokładniej tessekarn, no ale obecnie Kyon wzywa.