Język senderoski

[Obcy]

Język z rodziny senderoskich, współcześnie nie posiada żadnych dialektów, co jest ewenementem na skalę Kontynentu Istanbudzkiego.

Samogłoski:
[ä] [ɛ] [i] [ɔ] [u] [ɯ] - prosto.
Pojawia się iloczas, ale jest to raczej cecha wynikająca z tradycji językowej i uwarunkowań fonologicznych. Nie występuje często i NIE jest cechą relewantną. Mimo iloczas jest bardzo przydatny, najczęściej pojawia się w jednosylabowcach. Wraz z dużą przewidywalnością akcentu dynamicznego ułatwia dzielenie zdania na wyrazy, jak również zrozumienie użytkownika senderoskiego (np. przyimki senderoskie łatwiej oddzielić od rzeczownika, w przeciwieństwie do polskiego, gdzie się zlewają z rzeczownikiem).

Spółgłoski:
[b] [bʰ] [β] [ɸ]
[d] [dʰ] [d̪ˠ] [ð̠]
[t] [tʰ] [t̪ˠ] [θ̱ ]
[ɣ] [h] [x] [k]
[l] [m] [ʋ̃] [n] [ɾ]
[s] [ʃ] [j] [ɯ̯]
Zjawisko ubezdźwięczniania na końcu wyrazu i przed dźwięcznymi jest obowiązkowe.

Najważniejsze cechy języka:

• 
  akcent toniczny, mamy cztery tony, rosnący( ́), rosnąco-opadający( ̂ ), opadający( ̀) i opadająco-rosnący( ̌ ) + niezaznaczany neutralny, z drugiej strony ton neutralny i rosnący często wymawia się tak samo (neutralnie), co może sprawić mały problem w pisowni, jednak tony dotyczą też sylab nieakcentowanych (czyli wymawianych ciszej i mniej donośnie), choć najczęściej będzie tam ton neutralny (bez diakrytyka);
• zaznaczanie tonów nad samogłoskami, równocześnie pomijanie ich w druku, gdy nie ma czcionek lub mamy do czynienia z tekstem niewymagającym starannego języka, i w internecie, zwłaszcza na czatach i forach dyskusyjnych, nigdy nie wolno pominąć tych znaków przy pisaniu odręcznym(!);
• pisownia w dużym stopniu etymologiczna, oparta pierwotnie na języku irlandzkim, przede wszystkim trudno przewidzieć nieme "i" i "ch";
• mogą być duże problemy z prawidłowym czytaniem, np. głosce "dh" odpowiadają aż trzy fonemy, w dodatku się nieraz wymieniają nawzajem w różnych formach tego samego wyrazu, czego pisownia nie oddaje;
• często zdarzające się oboczności w wymowie i w piśmie przy różnych formach tego samego wyrazu;
• szyk zdania: orzeczenie - podmiot - dopełnienie;
• silne rozróżnienie płci, np. nawet w zaimkach mój, twój określa się płeć właściciela;
• bardzo bogate słownictwo: odkryto około 1,7 mln słów, stąd dość dużo słów podstawowych ma synonimy, co jest wyjątkiem na Kontynencie Istanbudzkim;
• w miarę prosta koniugacja czasowników, tylko kilkanaście wyjątków (ciut więcej przy 3.os. lp.), chociaż bardzo nieregularne, nierzadko supletywne tworzenie gerundiów, które odpowiada bezokolicznikowi np. w czasownikach modalnych, w senderoskim bezokolicznik nie istnieje;
• bardzo trudna i nieprzewidywalna odmiana rzeczownika, a dokładniej biernika lp. i mianownika l.mn., z drugiej strony mamy tylko trzy przypadki, mianownik, biernik i coś na wzór "prepositional", z drugiej strony przymiotniki są nieodmienne;
• bardzo wiele form liczebnikowych i nietypowy system tworzenia liczebników;
• kończenie w pisowni prawie wszystkich wyrazów na spółgłoskę;
• dopuszczalność form potocznych nawet w kulturze wysokiej - oprócz języka staroastralskiego ewenement.

[stadoszatanow]

Nie znam się ale [m] [ɱ] jako osobne fonemy to nie lekka przesada?

[Obcy]

Osobne, słychać różnicę, w pisowni też jako "m" i "mh". Ale to drugie to raczej będzie [ʋ] nosowe, coś takiego, zmienię...

[Caraig]

Zaciekawiło mnie, czekam na konkrety

[Obcy]

Koniugacje senderoskie w czasie teraźniejszym

I (samogłoskowa)
biegać

	lp.	l.mn.
1.	dheìmur ['ð̠ɛmɯɾ]	dheìmeír ['dʰɛmɛɾ]
2.	dheìman ['ð̠ɛmän]/['ð̠ɛm]	dheìm ['dʰɛm]
3.	dheìmàch ['ð̠ɛmä]	dheìmâcht ['dʰɛmät]

Można pominąć w wymowie końcówkę -an w 2 os. lp., jeżeli rdzenie 2. os. lp. i 2. os. l.mn. wymawia się różnie. Wymiany [ð̠] : [dʰ] oraz [θ̱ ] : [tʰ] są obowiązkowe, ale wymianie już nie podlegają [d̪ˠ] i [t̪ˠ].

II (spółgłoskowa)
pływać

	lp.	l.mn.
1.	sanchúr ['sänɯɾ]	sancheír ['sänɛɾ]
2.	sàncht ['sänt]	sanchan ['sänän]
3.	sancheít ['sänɛt]	sanchâch ['sänä]

W 2. os. lp. obowiązują wymiany tonów:  neutr. lub  ́ >  ̀;    ̀ >  ̂ . Pomija się końcówkę 2. os. lp., jeżeli następny wyraz zaczyna się od "t", "th", "d", "dh". Końcówka -úr, nie -ur jest podyktowana zasadą: w wyrazie jest zawsze ton, gdy są wszystkie sylaby neutralne, to ostatni oznaczamy jako rosnący. Wyjątki to m.in. wyrazy zakończone na -an lub -ann.

III (mutacyjna)
wygrywać

	lp.	l.mn.
1.	thaotiúr ['t̪ˠäɯ̯tjɯɾ]	thaotheír ['t̪ˠäɯ̯tʰɛɾ]
2.	thaotàn [t̪ˠäɯ̯'tän]/['t̪ˠäɯ̯tʰ]	thaothan ['t̪ˠäɯ̯tʰän]
3.	thaot ['t̪ˠäɯ̯t]	thaothâch ['t̪ˠäɯ̯tʰä]

Zmiana akcentu dynamicznego w 2. os. lp, jednak znowu wolno pominąć końcówkę, tyle że w takim wypadku wymagana jest mutacja. Mutacje: b [b] > bh [bʰ],  bh [bʰ] > bh [β], d [d] > dh [dʰ],  dh [dʰ] > dh [ð̠],  t [t] > th [tʰ],  th [tʰ] > th [θ̱ ],  m [m] > mh [ʋ̃],  g [ɣ] > gh [j].

Czas przeszły
Dodajemy końcówkę -ebh [ɛɸ] do odpowiedniej formy teraźniejszej czasownika. Uwaga, -àch i -âch odrzucamy, a końcówka -ebh przejmuje ton, a spółgłoska przed -àch podlega mutacji. Poza tym dla 2. os. lp. nie ma już zmiany akcentu dynamicznego ani tonów i następuje zmiana końcówki -an na -n.

	lp.	l.mn.
1.	dheìmurebh ['ð̠ɛmɯɾɛɸ]	dheìmeírebh ['dʰɛmɛɾɛɸ]
2.	dheìmnebh ['ð̠ɛmnɛɸ]	dheìmebh ['dʰɛmɛɸ]
3.	dheìmhèbh ['ð̠ɛʋ̃ɛɸ]	dheìmâchtebh ['dʰɛmätɛɸ]

	lp.	l.mn.
1.	sanchúrebh ['sänɯɾɛɸ]	sancheírebh ['sänɛɾɛɸ]
2.	sanchtebh ['säntɛɸ]	sanchnebh ['sän:ɛɸ]
3.	sancheítebh ['sänɛtɛɸ]	sanchêbh ['sänɛɸ]

	lp.	l.mn.
1.	thaotiúrebh ['t̪ˠäɯ̯tjɯɾɛɸ]	thaotheírebh ['t̪ˠäɯ̯tʰɛɾɛɸ]
2.	thaotànebh ['t̪ˠäɯ̯tänɛɸ]	thaothnebh ['t̪ˠäɯ̯tʰnɛɸ]
3.	thaotebh ['t̪ˠäɯ̯tɛɸ]	thaothêbh ['t̪ˠäɯ̯tʰɛɸ]

Niestety czas na niektóre nieregularne  :-(

być, żyć

	lp.	l.mn.
1.	ithoír ['iθ̱ɔɾ]	itheír ['itʰɛɾ]
2.	eìth [ɛ:θ̱ ]	ìthan ['itʰän]
3.	hàch [ä:]	hâcht [ä:t]

wiedzieć

	lp.	l.mn.
1.	idhúr ['ið̠ɯɾ]	eidheír ['ɛdʰɛɾ]
2.	eídhan ['ɛð̠än]	eídh [ɛ:dʰ]
3.	thàch [t̪ˠä:]	thàcht [t̪ˠät]

iść

	lp.	l.mn.
1.	úr [u:ɾ]	hoír [hɔ:ɾ]
2.	àn [a:n]	haín [hän]
3.	shàch [ʃä:]	hàcht [hät]

Gerundium
Ważna część mowy, dzięki której możemy m.in. opisywać czasowniki modalne. Tworzy się nieregularnie, jednak im rzadziej występuje czasownik, tym częściej można znaleźć analogicznie zbudowane gerundia.
biegać: dheìmert ['dʰɛmɛɾt]
pływać: sàntheírt ['santʰɛɾt]
wygrywać: thaorcht [t̪ˠä:ɾt]
być, żyć: heírt [ɛ:ɾt]
wiedzieć: theìrt [t̪ˠɛ:ɾt]
isć: sheìrt [ʃɛ:ɾt]

Tryb rozkazujący
Wyrażamy: prośby, życzenia, rozkazy. Dodajemy po prostu przed formą teraźniejszą czasownika partykułę uíg [u:k, przed samogłoską u:ɣ].

Tryb przypuszczający
Wyrażamy: przypuszczenia i życzenia dotyczące przeszłości, zaistniałych zdarzeń. Dodajemy przed formą przeszłą czasownika partykułę uíg [u:k, przed samogłoską u:ɣ]. Mieszkańcy Senderòch (używający senderoskiego) radzą sobie jakoś z brakiem osobnej formy przypuszczającej dla przyszłości, np. zamiast "gdybyś miał 100 lat, tobym był szczęśliwy" mamy tryb łączący: "Załóżmy, że masz sto lat (tryb łączący). Wtedy jestem (tryb oznajmujący) szczęśliwy".

Tryb łączący
Wyrażamy: założenia ("załóżmy, że"), przypuszczenia ("być może") i dociekania (nasze "podobno", "niby"). Najważniejszy jest czynnik dystansu i niepewności. Dodajemy partykułę cǐch [ʃi] przed każdą formą czasownika, w zależności od znaczenia.

Czas przyszły
Często pomija się czas przyszły, jeżeli jednak kontekst wymaga rozróżnienia tego czasu, to używamy czasownika chcieć (1.os. lp. seíbhtur ['sɛɸtɯɾ] - I kon.) + gerundium w bierniku.

[Caraig]

Podoba mi się ten język; wygląda podobnie do mojego, tylko że Twój jest lepszy xD

[Obcy]

Rzeczownik senderoski
Przede wszystkim należy zapamiętać oprócz mianownika lp. formę biernika lp. i formę mianownika l.mn. Najważniejsze jest jednak to, że formy te dzielimy na przyrostkowe, alternacyjne i przyrostkowo-alternacyjne. Przyrostkowe tylko dodają końcówkę do tematu, alternacyjne zmieniają rdzenną samogłoskę (czasem też ton i wymowę sąsiedniej spółgłoski), te ostatnie i to, i to. Na szczęście tych drugich jest mniej, ale niestety jest sporo końcówek, zarówno dla B. lp., jak i (przede wszystkim) dla M. l.mn. Na szczęście pozostałe formy zawsze da się wyprowadzić regularnie, chociaż tych reguł jest dość sporo. Poza tym dochodzą jeszcze mutacje, takie same jak przy omawianiu czasowników, które nie zachodzą tylko dla "prepositional" l.mn. Tylko uwaga, nieme "ch" poprzedzające mutowaną spółgłoskę znika w piśmie! Dla tego samego przypadka nie zachodzi też alternacja (są wyjątki!), ale ewentualny przyrostek zostaje. Jest jeszcze inny proces: dla Prep. lp. znika końcówka -t lub -cht, jeżeli następny wyraz zaczyna się od "d","dh","t","th". Poza tym w Prep. l.mn. mamy mutację tonu, jeżeli wyraz ma akcent oksytoniczny.

Deklinacje podajemy w sposób: -X/-Y, gdzie X to końcówka dla biernika lp., a Y - dla mianownika l.mn. Od X na ogół tworzy się końcówki lp., od Y - l.mn, to znaczy, że typy X i Y można w wielu wypadkach traktować rozłącznie, jednak nie zawsze, zwłaszcza dla typu -ø przy X, np. mamy na ogół dla Prep lp. końcówkę zerową, jednak dla typu -ar lub -cht przy Y wspomniana końcówka będzie inna niż zerowa. Uwaga, czasami mianownik lp. również może przyjmować końcówki, które się odrzuca.

Podany spis deklinacji nie jest pełny, chodzi przede wszystkim o dostateczne wyczerpanie częstych końcówek i typów. Na szczęście nie wszystkie X i Y mogą się "krzyżować", np. X: -aìcht nie może się krzyżować z Y: -cht. Warto porównać te typy i zastanowić się nad logiką końcówek.

Deklinacja -àch/-oír
mężczyzna

	lp.	l.mn.
N	huíl [hu:l]	huíloír [hulɔɾ]
A	huílàch ['hu:lä]	huíloírann ['hulɔɾän]
Prep	huílàcht ['hulät]	huílaír ['huläɾ]

Typowa deklinacja. Końcówkę -t pomija się w wymowie, jeśli następny wyraz zaczyna się od "d", "dh", "t", "th".

Deklinacja -an/-oír
dom

	lp.	l.mn.
N	botàcht ['bɔtät]	botàthoír ['bɔtätʰɔɾ]
A	botàthan [bɔtä'tʰän]	botàthoírann ['bɔtätʰɔɾän]
Prep	botàthaír [bɔtä'tʰäɾ]	botàchtaír ['bɔtätäɾ]

Deklinacja ze zmianą akcentu w A i Prep lp. oraz wymianą końcówki Prep lp., a nie - jak przeważnie - doklejaniem do formy A lp. Dość częsta deklinacja.

Deklinacja -eìt/-oír
woda

	lp.	l.mn.
N	aíbh [ä:ɸ]	aíbhoír ['äβɔɾ]
A	aíbheìt ['äβɛt]	aíbhoírann ['äβɔɾän]
Prep	aíbheìt ['äβɛt]	aíbhaír ['äβäɾ]

Deklinacja -àch/-eícht
drzewo

	lp.	l.mn.
N	dhuíg ['ð̠u:k]	dhuígeícht ['ð̠uɾɛt]
A	dhuígàch ['ð̠uɾa]	dhuígeíchtann ['ð̠uɾɛtän]
Prep	dhuígàcht ['ð̠uɾat]	dhuígeíth ['ð̠uɣɛtʰ]

Końcówkę -t pomija się w wymowie, jeśli następny wyraz zaczyna się od "d", "dh", "t", "th". Co ciekawe, Prep l.mn. kończy się na -th, a nie na -cht lub -dh, tak jak to zazwyczaj bywa. Uwaga na wymowę, ponieważ mutacji [ɣ] > [ɾ] nie oddaje się w pisowni.

Deklinacja -àicht/-eír
noc

	lp.	l.mn.
N	demhàch ['dɛʋ̃ä]	demheír ['dɛʋ̃ɛɾ]
A	demhàicht ['dɛʋ̃ät]	demheírann ['dɛʋ̃ɛɾän]
Prep	demhàidh ['dɛʋ̃ätʰ]	demheírcht ['dɛʋ̃ɛɾt]

Mianownik przyjmuje końcówkę -àch, która jest odrzucana w przypadkach zależnych.

Deklinacja -àch/-eír
rzeka

	lp.	l.mn.
N	sanchteír [sän'tɛk]	santheír ['säntʰɛk]
A	sanchteíràch [säntɛ'ɾä]	santheírann ['säntʰɛɾän]
Prep	sanchteíràcht [säntɛ'ɾät]	sanchteìrcht [sän'tɛɾt]

Nietypowa deklinacja. Końcówka mianownika lp. jest odrzucana, ale tylko w liczbie mnogiej. W niektórych gramatykach forma mianownika l.mn. jest zaliczana do typu alternacyjnego -ø. Uwaga, w M. lp. i Prep. l.mn. mamy mutację tonu  ́ >  ̀.

Deklinacja -ø/-aínn
wygrywać, wygrana

	lp.	l.mn.
N	thaorcht [t̪ˠä:ɾt]	thaorthaínn ['t̪ˠäɾtʰän]
A	thaorth [t̪ˠä:ɾtʰ]	thaorthoínn ['t̪ˠäɾtʰɔn]
Prep	thaorth [t̪ˠä:ɾtʰ]	thaorchtaínn ['t̪ˠäɾtän]

Typowa deklinacja dla większości gerundiów.

Deklinacja -ø/-ar
kobieta

	lp.	l.mn.
N	cîth [sit̪ˠ]	ceíthar ['ʃɛjt̪ˠäɾ]
A	ceìth [ʃɛjt̪ˠ]	ceítharann ['ʃɛjt̪ˠärän]
Prep	ceìthar ['ʃɛjt̪ˠäɾ]	cîtharcht ['sit̪ˠäɾt]

Mamy wreszcie typ alternacyjny w lp. i typ alternacyjno-przyrostkowy w lm.. Dla prawie każdego takiego typu jest zasada: temat z alternacją obowiązuje w A lp., Prep lp., N l.mn., A l.mn. W tej deklinacji wolno pominąć -cht w Prep l.mn., ale tylko wtedy, jeśli forma N l.mn. jest typu przyrostkowo-alternacyjnego.

Deklinacja -ø/-cht
ojciec

	lp.	l.mn.
N	achàn [ä's:än]	acheíncht ['äʃ:ɛnt]
A	acheìn [ä'ʃ:ɛn]	acheínchtann ['äʃ:ɛntän]
Prep	acheìnt [ä'ʃ:ɛnt]	acheìndh [ä'ʃ:ɛntʰ]

Tu mamy alternację również Prep lm., na wzór N. lm.! Na szczęście rzadko są takie wyjątki, a można je rozpoznać po ostatniej literze "t" mianownika lm. i oksytonicznym akcencie dynamicznym w mianowniku lp. Końcówkę -cht (tylko dla Prep lp.!) pomija się w wymowie, jeśli następny wyraz zaczyna się od "d", "dh", "t", "th". Uwaga, w Prep. l.mn. mamy mutację tonu  ́ >  ̀.

Ale... co, jeśli rzeczownik ma tylko liczbę pojedynczą? Nie ma takiej opcji, jest zawsze liczba mnoga, wtedy np. dla rzeczowników abstrakcyjnych ma ona znaczenie deprecjonujące.

Deklinacja -tan/-naích
Senderòch, państwo Senderoszan

	lp.	l.mn.
N	Senderòch [sɛndɛ'ɾɔ]	Senderònaích ['sɛndɛɾɔnä]
A	Senderòchtan [sɛndɛ'ɾɔtän]	Senderònoích ['sɛndɛɾɔnɔ]
Prep	Senderòchtan [sɛndɛ'ɾɔtän]	Senderònaícht [sɛndɛ'ɾɔnät]

Jedyny całkowicie nieregularny rzeczownik (końcówka -anna jest tylko w tym jednym!)
pies

	lp.	l.mn.
N	cù [θ̱ u:]	cuír ['θ̱ u:ɾ]
A	canna ['sänä]	cuírann [θ̱ u'ɾän]
Prep	canna ['sänä]	cuírdh ['θ̱ u:ɾtʰ]

[Obcy]

Wreszcie coś ciekawego, czas na odmianę przyimków. Przyimki odmieniają się przez liczby, rodzaje i osoby, które dotyczą podmiotu! Większość z nich łączy się z "prepositionalem", choć nie zawsze, np. przyimek oznaczający dzierżawczość z biernikiem. Na razie pominę formy dla zaimków osobowych. A co, jeśli mamy podmiot lub jeden z podmiotów niebędący osobą lub (w większości wypadków) zwierzęciem będącym ssakiem ? Przyjmujemy rodzaj żeński w lp. i rodzaj mieszany w l.mn., jednak rzeczowniki zakończone w mianowniku na -ch, -cht i -t przejmują rodzaj męski w lp.! Uwaga, niektóre formy są homonimiczne lub homofoniczne. Na szczęście formy dla 1. i 2. os. są zawsze takie same, ale z drugiej strony każdy przyimek odmienia się, jak chce.

przyimek oznaczający przynależność - łączność z biernikiem

	lp. r.m.	lp. r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	à [ä:] - przed spółgł. aìch [ä:x] - przed samogł.	àl [äl]	ěch [ɛx]	ěcht [ɛt]	eǐn [ɛn]
2.	à [ä:] - przed spółgł. aìch [ä:x] - przed samogł.	àl [äl]	ěch [ɛx]	ěcht [ɛt]	eǐn [ɛn]
3.	àn [än]	ànch [än]	ěch [ɛx]	ěcht [ɛt]	eǐn [ɛn]

przyimek "do", "dla" - łączność z biernikiem

	lp. r.m.	lp. r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	neì [nɛj]	neìm [nɛm]	nǎch [nä]-przed spółgł. nǎch [näx]-przed samogł.	nǎcht [nät]	naìch [näj]
2.	neì [nɛj]	neìm [nɛm]	nǎch [nä]-przed spółgł. nǎch [näx]-przed samogł.	nǎcht [nät]	naìch [näj]
3.	nìch [ni:]	nìcht [ni:t]	nǎch [nä]-przed spółgł. nǎch [näx]-przed samogł.	nǎcht [nät]	naìch [näj]

przyimek "w"

	lp. r.m.	lp. r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	senoíg ['snɔk]	senoír ['snɔk]-przed spółgł. senoír ['snɯɾ]-przed samogł.	sènch ['sɛn]-przed spółgł. sènch ['sɛnx]-przed samogł.	sèncht ['sɛnt]	sèncht ['sɛnt]
2.	senoíg ['snɔk]	senoír ['snɔk]-przed spółgł. senoír ['snɯɾ]-przed samogł.	sènch ['sɛn]-przed spółgł. sènch ['sɛnx]-przed samogł.	sèncht ['sɛnt]	sèncht ['sɛnt]
3.	senoìg ['snɔk]	senoìr ['snɔk]-przed spółgł. senoìr ['snɯɾ]-przed samogł.	sench ['sɛn]-przed spółgł. sench ['sɛnx]--przed samogł.	sencht ['sɛnt]	sèncht ['sɛnt]

przyimek "na"

	lp. r.m.	lp. r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	ceíg [ʃek]	ceír [ʃeɾ]	caìgh [sa:]-przed spółgł. caìgh [saj]-przed samogł.	caìght [sajt]	caiga [sɾa]
2.	ceíg [ʃek]	ceír [ʃeɾ]	caìgh [sa:]-przed spółgł. caìgh [saj]-przed samogł.	caìght [sajt]	caiga [sɾa]
1.	ceìg [ʃek]	ceìr [ʃeɾ]	caígh [sa:]-przed spółgł. caígh [saj]-przed samogł.	caíght [sajt]	caiga [sɾa]

przyimek "obok"

	lp. r.m.	lp. r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	teíg ['tɛk]	teír ['tɛɾ]	teírâch ['tɾä]-przed spółgł. teírâch ['tɾäx]-przed samogł.	teírâcht ['tɾät]	teíraìn ['tɾän]
1.	teíg ['tɛk]	teír ['tɛɾ]	teírâch ['tɾä]-przed spółgł. teírâch ['tɾäx]-przed samogł.	teírâcht ['tɾät]	teíraìn ['tɾän]
1.	theíg ['θ̱ ɛk]	theír ['θ̱ ɛɾ]	teírâch ['tɾä]-przed spółgł. teírâch ['tɾäx]-przed samogł.	teírâcht ['tɾät]	teíraìn ['tɾän]

Oznacza to, że przykładowe zdanie Jestem w domu mężczyzny będzie brzmiało tak:
-jeśli mówi mężczyzna: Ithoír senoíg botàthaír à huílàch.
-jeśli mówi kobieta: Ithoír senoír botàthaír àl huílàch.

Natomiast zdanie Jesteśmy w domu mężczyzny tłumaczy się tak:
-jeśli mówi grupa mężczyzn: Itheír sènch botàthaír ěch huílàch.
-jeśli mówi grupa kobiet: Itheír sèncht botàthaír ěcht huílàch.
-jeśli mówi grupa mężczyzn i kobiet: Itheír sèncht botàthaír eǐn huílàch.

[Obcy]

Coś jeszcze przygotować?

[ArturJD]

Z chęcią zobaczyłbym, jak wyglądają zdania złożone. Czy zastosowane są w nich jakieś ciekawe pomysły?

Często brakuje mi w opisach tutejszych conlangów wzmianek o tym ważnym aspekcie języka. Jak wyglądają zdania względne, celowe, okolicznikowe, czy w ogóle istnieją takie kategorie w tym języku czy są zorganizowane w odmienny sposób?

[Obcy]

Przeskoczę kilka lekcji dalej - zdania złożone.
Do budowania zdań złożonych bardzo przydają się gerundia.

Czasowniki:
leígiur ['lɛɣjɯɾ] - mówię (III kon.)
dheínur ['d̪ˠɛnɯɾ] - myślę (niereg.)
gerundium od chcę - seíbhtur (I kon.): seíbhteírt

zdania celu
Używa się przyimka "do" + gerundium w bierniku.

Jesteś tutaj, aby popływać.
(do mężczyzny) Eìth ceígàncht neì sàntheírth.
(do kobiety) Eìth ceíràncht neìm sàntheírth.

Odmiana tutaj (dosłownie "na tym"):

	lp.r.m.	lp.r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	ceígàncht ['ʃɛɣänt]	ceíràncht [ʃɾänt]	caìghant ['säjänt]	caìghtant ['säjtänt]	caigaíncht [sɾänt]
2.	ceígàncht ['ʃɛɣänt]	ceíràncht [ʃɾänt]	caìghant ['säjänt]	caìghtant ['säjtänt]	caigaíncht [sɾänt]
1.	ceìgâncht ['ʃɛɣänt]	ceìrâncht [ʃɾänt]	caíghànt ['säjänt]	caíghtànt ['säjtänt]	caigaíncht [sɾänt]

zdania przyczyny
Logiczna odwrotność poprzedniego, używa się przyimka wskazującego przynależność + gerundium w bierniku.

Idę, ponieważ nie chcę być tutaj.
(mężczyzna) Ur à seíbhteírtaímh heírt ceígàncht.
(kobieta) Ur àl seíbhteírtaímh heírt ceíràncht.

Uwaga: w druku pomijamy ton dla wielkiej litery, ta zasada jednak nie dotyczy pisma odręcznego. Przeczenie tworzymy za pomocą przyrostka -aímh, zasady jego doklejania takie same jak dla końcówki -ebh, w przypadku gerundiów bez problemu dołączamy -aím do wyrazu. Jest jeszcze jedna zasada: gerundium zostaje w mianowniku (a nie - jak domyślnie - w bierniku), jeżeli następuje po innym gerundium wyrażonym w bierniku lub "prepositionalu".
Rzeczowniki z końcówką -aím odmieniają się według normalnej deklinacji "gerundialnej" -ø/-aínn.

A co, jeśli są inne podmioty w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym? Wtedy na końcu zdania dodaje się przyimek oznaczający przynależność, wyrażony w odpowiedniej osobie, rodzaju i liczbie, choć coraz częściej częściej się go daje tuż po czasowniku (+ewentualnym gerundium), aby słuchający od razu zrozumiał poprawnie zdanie. Jednakże nie wolno dać takiego przyimka tuż po czasowniku głównym, bo zmieni się znaczenie zdania na np. "Idę od ciebie, aby popływać" (Ur à(l) samhann neì(m) sàntheírth) zamiast oczekiwanego "Idę, abyś popływał" (Ur neì(m) sàntheírth à(l) samhann).

Odmiana zaimka osobowego w bierniku:

	lp.	l..mn.
1.	theírann [θ̱ ɛj'ɾän] theírann [θ̱ ɾän]-po przyimkach	thoírannâch [θ̱ ɔɾ'nä]
2.	samhann [sä'ʋ̃än] samhann [sʋ̃än]-po przyimkach	seímhannâch [sɛʋ̃'nä]
3.	eìchtann ['ɛjtän] eìchtann ['ɛtän]-po przyimkach	eìthâch ['ɛjtʰä] eìthâch ['ɛtʰä]-po przyimkach

Warto zauważyć, że formy lp. i l.mn. nie różnią się znacznie od siebie, co jest również ewenementem (w przeciwieństwie do np. laryngijskich i indoeuropejskich). W dodatku nie ma rozróżnienia rodzajowego w zaimkach osobowych.

zdania wyrażające mowę zależną
Używa się przyimka "przy" + gerundium w prepositionalu.
Gerundium jest w trybie łączącym, jeśli zdanie podrzędne wyraża czyjąś opinię lub fakt, którego nie jesteśmy pewni, a w trybie rozkazującym, jeżeli wyrażamy rozkaz lub życzenie. Odpowiednie partykuły wstawiamy tuż po przyimku. Ten typ zdania odpowiada najczęściej naszemu "czy" w zdaniach podrzędnych lub naszemu "że".

Kobieta powiedziała, że byłeś w domu. (zakładamy dystans)
(do mężczyzny) Leígebh cîth theír cǐch heírthebh à samhann senoíg botàthaír.
(do kobiety) Leígebh cîth theír cǐch heírthebh àl samhann senoír botàthaír.

Uwaga: nasze zdanie znaczy dosłownie "powiedziała kobieta o rzekomym (przeszłym) byciu twoim w domu". Przyrostek czasu przeszłego -ebh zawsze musi być na końcu czasownika i jest wyłącznie doklejany do form w czasie teraźniejszym.

zdania względne
Najczęściej będą się znajdować na końcu zdania. Budowa:
jeśli względność dotyczy podmiotu (nasze który, która, które) - przyimek "w" + gerundium w prepositionalu;
jeśli względność dotyczy dopełnienia (nasze którego, którą, które) - tak jak wyżej + określenie podmotu za pomocą przyimka wyrażającego przynależność.

Mężczyźni, którzy bywają tu, biegają.
Dheìmâcht huíloír sench heírtaínn caíghant.

Psa, którego chcę, nie było.
(mężczyzna) Haìmh cù senoìg seíbhteírth à theírann.
(kobieta) Haìmh cù senoìg seíbhteírth àl theírann.

Uwaga: nasze zdania możemy przetłumaczyć jako "biegają mężczyźni w(podczas) byciu tutaj", "nie był pies w chceniu moim". Poza tym w zdaniach podrzędnych przyimek "à" działa na innych zasadach niż reszta przyimków. Dopasowują się rodzajem, osobą i liczbą do określającego rzeczownika lub zaimka (tzw. podmiot logiczny), a nie podmiotu gramatycznego! Dodatkowo jeśli chcemy wyrazić regularność lub powtarzanie (się) czynności lub stanów, używamy liczby mnogiej gerundium. Tu już trzeba umieć rozróżnić biernik od prepositionalu.

kilka innych przyimków tworzących zdania podrzędnie złożone
mimo że, chociaż, również: naprzeciw

	lp.r.m.	lp.r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	sedhár ['sɛð̠äɾ]	sedhárt ['sɛð̠äɾt]	seìdch ['sɛt]	seìdh [sɛtʰ]	seìdhan [stʰän]
2.	sedhár ['sɛð̠äɾ]	sedhárt ['sɛð̠äɾt]	seìdch ['sɛt]	seìdh [sɛtʰ]	seìdhan [stʰän]
3.	sedhuír ['sɛð̠ɯɾ]	sedhuírt ['sɛð̠ɯɾt]	seîdch ['sɛt]	seîdh [sɛtʰ]	seìdhan [stʰän]

pod warunkiem, jeżeli, również: pod

	lp.r.m.	lp.r.ż.	l.mn. r.m-os.	l.mn. r.ż-os.	l.mn. r.miesz.
1.	mheíg [ʋ̃ɛk]	mheír [ʋ̃ɛɾ]	meírâch [mɾä]-przed spółgł. meírâch [mɾäx]-przed samogł.	meírâcht [mɾät]	meírcht [mɛɾt]
2.	mheíg [ʋ̃ɛk]	mheír [ʋ̃ɛɾ]	meírâch [mɾä]-przed spółgł. meírâch [mɾäx]-przed samogł	meírâcht [mɾät]	meírcht [mɛɾt]
1.	mheín [ʋ̃ɛn]	mheínch [ʋ̃ɛn]	meírâch [mɾä]-przed spółgł. meírâch [mɾäx]-przed samogł	meírâcht [mɾät]	meírcht [mɛɾt]

[ArturJD]

Fajnie, że to w ten sposób rozwiązałeś. A co, jeśli mamy np. zdanie względne od zdania względnego? Mamy podwójną konstrukcję?

Radziłbym jeszcze raz dodawać glossy. Z przykładów typu "Leígebh cîth theír cǐch heírthebh à samhann senoíg botàthaír" naprawdę mało się rozumie zważywszy na to, że czytelnik zapomina już jaki był np. szyk zdania od czasu jego pierwszego wspomnienia. Im więcej informacji tym lepiej.

[Obcy]

No wiem, wiem o tym glossowaniu, na razie tylko zależało mi tylko na przedstawieniu konstrukcji gramatycznych.

Jeśli mamy np. zdanie względne od zdania względnego, to normalnie podwójna konstrukcja, spokojnie wolno zagnieżdżać konstrukcje w innych konstrukcjach. Tylko sygnalizujemy podmiot, jeżeli się on zmienia w stosunku do poprzedniego zdania składowego. Co ciekawe, dzięki temu, że orzeczenie jest pierwsze w zdaniu oraz dzięki rozróżnianiu mianownika i biernika możemy spokojnie przenosić zdanie składowe na koniec.

To się nazywa siła przyimków i gerundiów :-D

[ArturJD]

No wiem, wiem o tym glossowaniu, na razie tylko zależało mi tylko na przedstawieniu konstrukcji gramatycznych.

Glossy nie służą do tego, aby przedstawiać użyte słownictwo lecz do tego, aby właśnie ukazywać w sposób czytelny dla każdego nie znającego języka konstrukcję gramatyczną, np tłumaczymy zdanie polskie anglikowi/użytkownikowi języka polskiego

Robert zjadł psa - gramatycznie dla osób nie znającej polszczyzny nie wiadomo, o co chodzi
tłumaczenie na jakikolwiek inny język: Robert has eaten the dog - wiadomo teraz, o czym jest zdanie, ale dalej nie wiadomo jak jest zbudowane, ponadto zdanie zmienia sens w zależności czy przetłumaczymy je przez past simple "ate" czy przez present perfect "has eaten" - zdaniu polskiemu to nie robi różnici, zdaniu angielskiemu już tak.
{robert<NOM> PERF-jeść<PAST>-3.SG pies-ACC} - tu widać dokładnie, co się w zdaniu dzieje i jaka część wyrazu posiada jakie znaczenie gramatyczne (chyba coś tu i tak pochrzaniłem z oznaczeniami, dawno nie przeglądałem tych reguł)

Nie musisz oczywiście tego stosować, ale wpłynęłoby to tylko pozytywnie na prezentację Twojego języka. Dixi et fini

[Obcy]

Trochę słownictwa! :-D
Niestety deklinacja senderoska jest jedną z najtrudniejszych na świecie wyspiarskim, ale po poznaniu fonologii, ortografii oraz około 800-1000 słów już by się coś zaczęło układać :-) Poza tym jest kilka różnic znaczeniowych...

głowa -- ceann [ʃän], B.lp. ceannàch ['ʃänä], M.mn. ceínt [ʃɛnt]
głowa (w utartych wyrażeniach) -- stâch [stä], B.lp. sthâch [stʰä], ----

1. ręka, dłoń -- seacht [ʃät], B.lp. seachtaìr ['ʃätäɾ], M.mn. seîthoír ['ʃɛtɔɾ]
2. ręce, dłonie (forma zbiorowa) -- seanthaín ['säntʰän], B.lp. seanthaínàch ['säntʰänä], M.mn. seanthaínaír ['säntʰänäɾ]
Różnice w zastosowaniu:
1. (l,mnoga) brudne obie ręce; zranione obie ręce; długie ręce; człowiek ma dwoje rąk; ręce do góry
2. (l.pojedyncza) klaszczą moje ręce; dosł. święte ręce (ręce, które leczą); skrzydlate ręce; jaki przedmiot masz w dłoniach; brać prezent do rąk; przyjmować z otwartymi rękami (w czynności biorą udział obie ręce lub przenośnia z obydwiema rękami - u jednego człowieka lub u wielu ludzi)

1. oko -- naordh [nä:ɾt̪ˠ], B.lp. neìrdh [nɛ:ɾt̪ˠ], M.mn. neìrdhur ['nɛɾd̪ˠɯɾ]
2. spojrzenie, oczy (forma zbiorowa) -- naodhgaín ['näɯ̯d̪ˠɾän], B.lp. naodhgaínàch ['näɯ̯d̪ˠɾänä], M.mn. naodhgaínaír ['näɯ̯d̪ˠɾänäɾ]
Różnice w zastosowaniu:
1. (l,mnoga) łzawiące oczy; zamknięte oczy; niebieskie oczy; człowiek ma dwoje oczu; coś mi wpadło do oczu
2. (l.pojedyncza) błagające spojrzenie; podejrzane spojrzenie; świat jego oczyma; czy te oczy mogą kłamać; zamknąć oczy - czyli umrzeć (najczęściej przenośnia z obydwoma oczami - u jednego człowieka lub u wielu ludzi)

1. noga, stopa -- leíbh [lɛjɸ], B.lp. leíbheìcht ['lɛjβɛt], M.mn. leíbheìthaínn ['lɛβtʰän]
2. nogi, stopy (forma zbiorowa) -- leíbhgaín ['lɛβɾän], B.lp. leíbhgaínàch ['lɛβɾänä], M.mn. leíbhgaínaír ['lɛβɾänäɾ]
Różnice w zastosowaniu:
1. (l,mnoga) krótkie nogi; spuchnięte nogi; człowiek ma dwie nogi
2. (l.pojedyncza) strzał w kolano (dosł. nogę); dosł. trzymać nogi razem (chronić się przed niebezpieczeństwem) (najczęściej przenośnia z obydwiema nogami - u jednego człowieka lub u wielu ludzi)

1. ucho -- beidàch [bɛjdä], B.lp. bheidàch [bʰɛdä], M.mn. bheidar [bʰɛdäɾ]
2. uszy (forma zbiorowa) -- beidgâch [bɛdɾä], B.lp. beidgâicht ['bɛdɾät], M.mn. beidgâitheír ['bɛdɾätʰɛɾ]
Różnice w zastosowaniu podobne do wyrazu "oczy"

palec u ręki -- thîg [θ̱ ik], B.lp. theìg [θ̱ ɛk], M.mn. theìgaícht [θ̱ ɾät]

palec u nogi -- thîg-àn-leíbheìcht ['θ̱ iɣänˌlɛβɛt]

usta -- meadaír ['mädäɾ], B.lp. meadaírt ['mädäɾt], M.lm. meadheír ['mädʰɛɾ]

nos -- suín [su:n], B.lp. suínàch ['sunä], M.lm. suínnuír ['sunuɾ],

serce (czasem też przenośnie) -- mhàs [ʋ̃äs], B.lp. mhàsh [ʋ̃äʃ], M.lm. mhàist [ʋ̃äst]
serce (przenośnie, negatywny nens) -- mhasduíl ['ʋ̃ästul], B.lp. mhasduílàch ['ʋ̃ästlä], M.lm. mhasduloír ['ʋ̃ästlɔɾ]