Miał być tekst, ale jeszcze myślę nad niektórymi odmianami, więc tymczasem będzie coś o czasowniku. Szczegółowe tabelki odmiany dla czasowników regularnych pernaó "idę", lugrizó "oszczędzam", teneó "rozumiem", vingó "dostaję", uzó "słyszę" i finiscó "wyznaczam" (< gr. περνῶ, łac. lucror, teneo, vinco, audio, finio) załączam w .pdfie do tej wiadomości.
Fleksja czasownikowa uległa redukcji względem łacińskiej w dość znacznym stopniu, tworząc nowy system oparty na opozycji aspektu imperfektywnego, perfektywnego i perfektu i czasu przeszłego i nieprzeszłego. Wyróżnia się zatem imperfektywne czasy: orzekający teraźniejszy i imperfectum, perfektywne: łączący teraźniejszy i aoryst oraz perfektowe: teraźniejszy i przeszły. Różnice między nimi dobrze obrazuje poniższa tabelka (tłumaczenia na angielski, bo bardziej unaoczniają różnice między formami):
[table=1]
[tr]
[td]pernaó "I walk"[/td]
[td]pernáia "I was walking"[/td]
[td]imperfectivum[/td]
[/tr]
[tr]
[td]perné "that I walk"[/td]
[td]pernái "I walked"[/td]
[td]perfectivum[/td]
[/tr]
[tr]
[td]fió pernát "I have walked"[/td]
[td]fuí pernát "I have walked"[/td]
[td]perfectum[/td]
[/tr]
[/table]
W czasownikach regularnych tego nie widać, ale każda para czasów wykorzystuje inny łaciński temat czasownika. Moje ulubione fero miałoby, analogicznie patrząc, następujące formy:
[table=1]
[tr]
[td]fieró[/td]
[td]fieréia[/td]
[/tr]
[tr]
[td]tulá[/td]
[td]tulí[/td]
[/tr]
[tr]
[td]fió lát[/td]
[td]fuí lát[/td]
[/tr]
[/table]
Na trochę innych zasadach odmieniają się czasowniki kopulatywne i modalne, ale do tego jeszcze dojdziemy w dalszych postach. Bizantyński system odmiany czasownika przypomina trochę odmianę grecką i w mniejszym stopniu bułgarską (aspekt raczej nie jest zleksykalizowany, chociaż pojawiają się czasowniki, które nie posiadają niektórych form). Całkowitej reanalizie do nowego tematu w części czasowników, w tym we wspomnianym powyżej, poddany został tryb łączący, z którego zostały tylko formy teraźniejsze. Pojawiły się "rozszerzone" końcówki, znane także innym językom romańskim: -iz- i -isc-. W zestawie form brakuje tego, co uważamy tradycyjnie za bezokolicznik; jego funkcje spełnia rzeczownik odczasownikowy oraz czas teraźniejszy łączący. Przetrwał za to, choć w bardzo zmienionej funkcji, bezokolicznik perfecti activi, pełniący zadania imiesłowu przysłówkowego uprzedniego. Osobliwością jest także odmienna partykuła do tworzenia czasów perfectum, wywodząca się ze zredukowanych form czasowników fio i sum.