Iaqarqi

Zaczęty przez Grímkel, Czerwiec 18, 2019, 22:57:51

Poprzedni wątek - Następny wątek

Grímkel

Przedstawiam wam mój flagowy aprioryczny conlang Iaqarqi. W tym poście fonologia.

Fonologia

Spółgłoski

p t k q (p t k q)
m n (m n)
s h v (s h v)
l j ʀ~ʁ (l i r)

Każda spółgłoska oprócz /h/ ma swoje wersje jako geminata. /j/ się podwaja tylko w sytuacji, gdy po dyfotngu [aj] występuje sylaba z nagłosem na /j/. Z tego wynika, że geminatyzowane /j/ występuje tylko po /a/.


Samogłoski
ä i u (a i u)

Każda samogłoska ma wersję długą zaznaczaną akutem (á í ú). Istnieje jeden dyftong [aj] (ta dwugłoska to [aj], a nie [äj] z powodu alofonii zaprezentowanej poniżej).

Alofonia

Samogłoski /i u/ rozszerzają się do [e o] gdy sąsiadują z języczkową. Samogłoski /ä u/ sąsiadując z /j/ uprzedniają się do [a y]. Obie alofonie mogą się nawarstwić w przypadku /u/
i spowodować że sylaba ,,iuq" będzie czytana jako [jøq].

커래얟쓰

Na początku plusik za IPA oraz alofonię. Świadczy to że użytkownik ma pojęcie o czym pisze :P
Do tego plusik za zgrabną, skromną fonologię bardzo wpasowującą się w me gusta.
Ogólnie zajeżdża mi dość mocno eskimoskimi klimatami.

Właśnie wspomniałeś o polisyntezie. Z jakim konkretnym jej rodzajem będziemy mieli do czynienia? Zwykła mocna syntetyczność (abchaski), chora leksykalna afiksacja (eskimoskie), może silna morfologia czasownika z inkorporacją (irokeskie np)?
I jaki mamy szyk zdania :) ?
  •  

Henryk Pruthenia

Bardzo mocny wstęp, jak na początek
Zapowiada się ciekawie! Będzie Owcokoń? Szkoda, że akut, a nie makron. :(

Grímkel

#3
Cytat: 커래얟쓰 w Czerwiec 19, 2019, 01:15:32
Właśnie wspomniałeś o polisyntezie. Z jakim konkretnym jej rodzajem będziemy mieli do czynienia? Zwykła mocna syntetyczność (abchaski), chora leksykalna afiksacja (eskimoskie), może silna morfologia czasownika z inkorporacją (irokeskie np)?
I jaki mamy szyk zdania :) ?
Chora leksykalna afiskacja  :P. Ogólnie ten język dużo bierze z eskimoskich. Szyk zdania to zazwyczaj VSO, ale tak naprawdę chodzi tutaj o temat i remat, więc raczej: VTopicFocus.

A teraz czas na dalszą część prezentacji języka
Poniżej zapisuję ,,ʀ" jako ,,r" i ,,ä" jako ,,a", bo tak mi jest łatwiej.
Morfofonologia

Jak w większości polisyntetycznych na granicy morfemów zachodzą zmiany fonetyczne
Jedyne dozwolone zbitki spółgłosek to sC, rC, C:, nC*. Jeśli zbitka nie spełnia warunków to druga głoska jest upodabniana do pierwszej tworząc geminatę lub:
qC —>rC
tC —>sC — tylko, gdy druga spółgłoska nie jest zwarta
nC —>C: — też tylko, gdy druga spółgłoska nie jest zwarta
Iaqarqi unika rozziewu. Jeśli dwie samogłoski stoją obok siebie usuwana jest druga, a pierwsza się wydłuża (nie licząc sytuacji gdy już była długa)./a/ i /i/ obok siebie tworzą dyftong.

* tylko ze zwartymi. BTW zapomniałem dodać że /n/ asymiluje się co do miejsca artykulacji z następującą spółgłoską.
Deklinacja

Rzeczownik odmienia się przez 9 przypadków. Wszystkie formy deklinacyjne lub słowotwórcze są tworzone na podstawie formy absolutywa lub ergatywa (poniżej podstwę ergatywną zaznaczam jako ,,E"):
Absolutyw -∅
Ergatyw -E
Adessyw -su
Ablatyw -punu
Allatyw -qiq
Prolatyw -turki
Ekwatyw -E+á
Essyw -E+uq
Translatyw -vína

Podstwa absolutywna jest tworzona przez usunięcie ostatniej spółgłoski ergatywu. Jeśli ten nie jest zakończony na spółgłoskę wtedy do rdzenia dodawana jest końcówka ,,-l". Tutaj często pojawia się nieregularność.

Liczba mnoga jest tworzona przez okołorostek  ,,ti-X-in/-inil" dodawanej do ergatywu, a podwójna przez dodanie -ná/-naq do absolutywu. Niespecyficzność jest tworzona przez dodanie ,,ap" do ergatywu. Niespecyficzność jest domyślna, gdy czasownik jest w trybie woluntalnym.

Koniugacja
Czasownik przechodni odmienia się bipersonalnie:






pacjens\agensjatyonmy in.
ja-sú-li-nís-vánir
ty-rús-kikká-nun-mán
on-sali-ká-s/-ti*-túran
my in.-putik-núv-hin-liti
*Końcówka -ti jest używana, gdy rdzeń kończy się na spółgłoskę.
Liczba podwójna pacjensa jest zaznaczana przez okołorostek ti-X-ki
Liczba podwójna agensa przez -uku
Lm pacj. przez nis-
Lm agen. przez in- -ni

Odmiana czasowników przechodnich
Lp
1. -tí
2. -sá
3. -si
Lpod
1. in. -nuq
1. ek. -naki
2. -ru
3. -sutu
Lm
1. -piqi
1. -tin
2. -ris
3. -tunti

Wyrażanie miejsca
Miejsce można wyrazić po prostu adessywem wtedy ta konstrukcja oznacza ,,przy", ,,u", ,,na".
W pozostałych przypadkach należy dodać do rzeczownika afiks i użyć adessywu.

Puq, purti — owca
Pursu — przy owcy

Tala, talan — drzewo
-li/-lin — wnętrze
talali — wnętrze drzewa
talalisu — w drzewie

A skoro już mowa o afiksach to oto kilka innych afiksów rzeczownikowych.
A-kili/-kil — dobry
A-ma/-mit — zły
Ti-E-niq/-niq — duży
Sá-A — mały
A — rdzeń ergatywny
E — rdzeń absolutywny
Każdy rzeczownik z afiksem to również nowy rzeczownik z dwoma nowymi formami rdzenia, dlatego afiksy, które podałem mają dwie formy.
Cytat: Henryk Pruthenia w Czerwiec 19, 2019, 10:24:45
Będzie Owcokoń?
Najpewniej jutro przetłumaczę :).

Tryby i aspekty czasownika też jutro.

Grímkel

Dlaczego nie komentujecie? Język jest zbyt nooblangowaty?
  •  

Henryk Pruthenia

Niestety, taka przypadłość tego fora w sezon ogórkowy :) Ja sam wróciłem ledwo z podróży, toteż tylko pochwalisza dałem. Co do nublangowatości - to na pewno nie, język świetny w swojej kategorii, nic nie ma do zarzucenia. Co do zarzutów, to mam tylko jeden wobec przedstawienia specyficzności i cech gramatycznych, najlepiej to sprzedawać na przykładach. Zerknij sobie np. do tematów Widsidha na forze, jak przedstawiał morfologię etc.

Grímkel

#6
Cytat: Henryk Pruthenia w Czerwiec 19, 2019, 20:22:50
Co do nublangowatości - to na pewno nie, język świetny w swojej kategorii, nic nie ma do zarzucenia.
Dziękuję serdecznie :). Bardzo mi miło!
Cytat: Henryk Pruthenia w Czerwiec 19, 2019, 20:22:50
Co do zarzutów, to mam tylko jeden wobec przedstawienia specyficzności i cech gramatycznych, najlepiej to sprzedawać na przykładach. Zerknij sobie np. do tematów Widsidha na forze, jak przedstawiał morfologię etc.
Skoro tak, to przedstawiam państwu:

Specyficzność

Specyficzność to cecha podobna do określoności, lecz różna w użyciu. W tym języku w większości przypadków nie jest oznaczana. Oznaczana jest za to niespecyficzność przyrostkiem ,,-up,-up". Weźmy przykład:
Misaqanís tala.{ścinaćja.go. drzewo} — Ścinam drzewo. Ten, co mówi to zdanie, wie, o które drzewo chodzi, więc drzewo jest specyficzne, czego się nie oznacza.
Misaqanís talanakka. {ścinaćja.go. drzewonspec.neg.} — Nie ścinam żadnego drzewa. Teraz nie chodzi o żadne konkretne drzewo. Dla porównania:
Misaqanís talaka {ścinaćja.go. drzewoneg. — Nie ścinam pewnego drzewa. Mówiący wie o jakie drzewo chodzi więc jest ono specyficzne.
Notisivatiti. {owocjeść.dezyd.ja.} — Chcę jeść owoc. W tym przypadku mówiący nie ma na myśli konkretnego owocu, jednak tryb dezyderatywny nie wymaga oznaczania niespecyficzności na pacjensie. Jeśli chcemy, żeby pacjens był w takim wypadku specyficzny musimy dodać przedrostek kini-.
Kininotisivatiti. {owocspec.jeść.dezyd.ja.} — Chcę zjeść pewien konkretny owoc.

Powyżej, jak widzicie (,,-siv" zapisany w glossach jako ,,jeść."), jest pokazany sufiks tworzący od nazw jedzenia i napojów czasowniki oznaczające jedzenie lub picie tych produktów. Podobny sufiks jest w grenlandzkim.
  •  

커래얟쓰

Cytat: Henryk Pruthenia w Czerwiec 19, 2019, 20:22:50
Niestety, taka przypadłość tego fora w sezon ogórkowy :)
Nom. Aktywność fora to taka sinusoida. Raz żyjemy raz zapadamy w sen zimowy letni.

Ten conlang jak na pierwszy conlang to nie nooblang tylko kawał dobrej roboty i nawet dobrze póki co opisany. Pierwsze projekty to często masakra na kółkach co wiem z autopsji XD. Przemyślany i bez typowych dla nowicjuszy błędów.

Podoba mi się asymilacja zbitek oraz dyftongów. Fajnie że pomyślałeś o odmianie czasownika nie tylko do podmiotu ale i do dopełnienia. To nie tak rzadko występujące w językach świata często jest niezauważane przez konlangerów... a szkoda. Widzę też zdecydowałeś się na odmianę przez przypadki. No szkoda ale kto co lubi.

Ogólnie mocno trąci eskimoskimi. Czekam na resztę morfologi to skomentuje jak będzie opis pełniejszy.

Na razie +20

Borlach

Muszę przyznać, że jestem mocno zaskoczony. Ale zaskoczony pozytywnie! Zwykle pierwsze języki do najlepszych nie należą, a po jakimś czasie wymagają dużych poprawek żeby wyjść z nóblągowości. Ale w tym wypadku język już na początku prezentuje się naprawdę dobrze!

Patrząc na te przykłady zdań, oprócz eskimoskiego klimatu odczuwałem też jakiś fiński vibe xD
Czyli jak najbardziej na plus

Czekam na jakiś dłuższy tekst
Oto ja, Adwokat Diabłów

Grímkel

#9
A teraz trochę więcej o morfologii czasownika.

Każdy czasownik ma dwie formy rdzenia czyli:
— rdzeń imiesłowowy.

— rdzeń zwyczajny. Regularne czasowniki mają taki sam rdzeń imiesłowowy jak zwyczajny.

Podobnie jak rzeczowniki, czasowniki też mają dwie formy cyrkumfiksów i sufiksów. Jeśli podaję tylko jedną formę, to znaczy, że obie formy są takie same. Na początku podaję formę imiesłowową. W przypadku prefiksów nie oznaczam form rdzeni, ponieważ formy rdzeni są zachowywane z formy podstawowej.

Tryby czasownika
Oznajmujący — Używa się go tak samo jak w polskim. Jest nie oznaczony żadnym afiksem

Warunkowy — Oznacza warunek jakiegoś wydarzenia. Odpowiada polskim zdaniom podrzędnym rozpoczynającymi się od ,,jeśli". Używa okołorostka Z-linti.

Kontrafaktyczny — Odpowiada polskim zdaniom podrzędnym rozpoczynającymi się od ,,gdyby" używa okołorostka — á-I-tursí.

Dezyderatywny* — Oznacza pragnienie jakiejś czynności. Sufiks to Z-sú/-su.

Kontemporatywny — Oznacza współwystępowanie danej czynności. Sufiks I-kiki/kikin

Partycypialny — Odpowiada polskim zdaniom podrzędnym zaczynającym się od ,,że". Prefiks tí-

Deontyczny — Oznacza, że czynność jest zalecana przez mówiącego. Odpowiada zdaniu z polskim ,,powinien". Sufiks -pirli.

Potencjalny — Oznacza prawdopodobieństwo wykonania czynności. Odpowiada polskiemu ,,chyba".

Permissywny — Oznacza, że ktoś pozwolenie na coś. lu-Z-akari

Rozkazujący — Jak w polskim. W zdaniach złożonych oznacza tryb łączący. Używa się czystego rdzenia imiesłowowego dla drugiej osoby liczby pojedynczej agensa i trzeciej lp. pacjensa. W pozostałych przypadkach sufiks -si/-sis.

Kauzatywny — Oznacza przyczynę. Odpowiada słowie ,,ponieważ". Z-ani/-anit

Finalny — Oznacza cel. Odpowiada słowie ,,żeby" lub supinium w niektórych językach. tiqi-

*Dzisiaj odkryłem, że taka jest nazwa tego, co nazywałem ,,trybem woluntalnym" Dlatego zedytuję poprzednie posty.

aspekty

Semelfaktywny — czynność jednokrotna. Z-tá/-ta

Duratywny — opisywanie czynności w trakcie trwania. Brak afiksu

Efektywny — zakończenie czynności. Z-nuqi

Ingresywny — początek czynności  á-I-sa

Interruptywny — przerwanie czynności tuki-

Iteratywny — wielokrotne powtarzanie czynności Z-rí/-ri

czasy
teraźniejszy -0

Przeszły niedawny tiki-

Przeszły I-rú/-rit

Przyszły bliski tí-Z-saki

Przyszły daleki I-tuski
  •  

Henryk Pruthenia

Ładnie, ładnie, tak trzymać!

Grímkel

#11
Oto pierwszy dłuższy tekst w tym języku.

Puq titusapitin

Átitusainnaqisarit litikku puq savítakkasu. Lutusritti kirivústi vuní, lusutitúnnailivursirritti tai, vunuvursátíritti taiiá. Vailartáritti purti «Qalisántí sáqátanittí tíluqiris vini rai tusá». Innusvailarittini titusain «Piviháli puq, qalisántin sáqátanittin savíkupísvaisi vini latíq purá kulitútárqiq, savítakkalitisi purá». Hálikikintárit ásalársaritti puq vantúturki.


puq/pur — owca
tusal/tusa — koń
litik/litiq — wzgórze/wzniesienie
E-naqi — widzieć
saví/savít — wełna
lutus — ciągnąć
vús/vústi
kiri- — Zazanacza specyficzność w trybie dezyderatywnym lub oznacza ,,jeden z grupy X". ,,Kirivús oznacza jedno z [tych] zwierząt.
vuní — wóz
suti — nieść (nieprzechodnie)
-tú/-tún — afiks słowotwórczy oznaczający pacjensa
sutitu — ładunek
E-naili/-naili — wielki
A-vuq/-vur — nieść
lu-Z-sin — z trudem
Z-sátí — szybko
vunu/vini — człowiek
tai — inny
iá — jeszcze
Vaila/vailaq — powiedzieć
-sán — boleć
qali — serce
sáqá — widzieć (nieprzechodnie)
luqi — kazać
nus- — reakcja na czynność
Pivi — sufiks augenentatywny do czasowników
rai — to robić
A-ku/kut — twoja
-písvai — zbiera
Latil/lati — pan
Kuli — nakryć
A-tár — swój
-liti/-liri — mieć
Háli — słyszeć
saláq — biegać
vantú — równina.





  •  

Henryk Pruthenia

Zawsze mnie ciekawi, że każdy język, nawet sztuczny, jakiej gramatyki by nie miał, zawsze będzie miał podobną długość tekstu, jak inne języki.

Grímkel

#13
Reforma języka!

Wprowadzam małą/niemałą zmianę do języka a mianowicie zmieniam szyk VSO do SOV.

Owca i konie po zmianie

Puq titusapitin

Litikku puq savítakkasu átitusainnaqisarit. Kirivústi vuní lutusritti, tai lusutitúnnailivursirritti, taiiá vunuvursátíritti. Purt vailartárittii «Qalisántí sáqátanittí vini rai tusá tíluqiris». Titusain innusvailarittini «Puq piviháli, qalisántin sáqátanittin vini latíq purá kulitútárqiq savíkupísvaisi, puq savítakkalitisi». Hálikikintárit puq vantúturki ásalársaritti.

Słowniczek:
puq/pur — owca
tusal/tusa — koń
litik/litiq — wzgórze/wzniesienie
E-naqi — widzieć
saví/savít — wełna
lutus — ciągnąć
vús/vústi
kiri- — Zazanacza specyficzność w trybie dezyderatywnym lub oznacza ,,jeden z grupy X". ,,Kirivús oznacza jedno z [tych] zwierząt.
vuní — wóz
suti — nieść (nieprzechodnie)
-tú/-tún — afiks słowotwórczy oznaczający pacjensa
sutitu — ładunek
E-naili/-naili — wielki
A-vuq/-vur — nieść
lu-Z-sin — z trudem
Z-sátí — szybko
vunu/vini — człowiek
tai — inny
iá — jeszcze
Vaila/vailaq — powiedzieć
-sán — boleć
qali — serce
sáqá — widzieć (nieprzechodnie)
luqi — kazać
nus- — reakcja na czynność
Pivi- — sufiks augmentatywny do czasowników
rai — to robić
A-ku/kut — twoja
-písvai — zbiera
Latil/lati — pan
Kuli — nakryć
A-tár — swój
-liti/-liri — mieć
Háli — słyszeć
saláq — biegać
vantú — równina.
  •  

Henryk Pruthenia

Nie rozumiem idei reformowania języków.