Pierwszy conlang

[Julia]

A zatem jest to mój pierwszy conlang, który tworzyłam w ciągu ostatniego miesiąca - nie posiada on jeszcze nazwy. Już wcześniej zainteresowałam się tematem conlangingu, próbowałam coś nawet stworzyć, ale to było dosłownie zamienianie słów z polskich zdań na inne ładniejsze XD Podejrzewam, że póki co i tutaj wyszedł bardziej nooblang, więc proszę o krytyke abym mogła się poprawić. Jeśli chodzi o leksykę inspirowałam się bardzo wieloma językami - germańskimi, celtyckimi, ugrofińskimi, austronezyjskimi.. Język tworzony czysto eksperymentalnie, zapewne umieszczę go w conworldzie. Pierwszy tekst dam niedługo. No i z góry przepraszam za brak tabel z powodów technicznych

Fonetyka

Spoiler

a /a/, æ /æ/, å /oː/ au/ʌ/, b /b/, c /k/,d /d/, dh /ð/, e /ɛ/, k/k/,  f /f/, g /g/, h /h/, j /ʐ/, l /l, w środku wyrazów ł/ lh /ɬ/, m /m/, n /n/, o /o/, oe /ø/, ø /ø/, ou /u/ p /p/, r /r/, s /z/, sh /ʂ/ t /t/, th /θ/, u /u/, ü /y/ y /j/, x /s/, w /w/, v/v/   

[Zamknij]

Ważne fakty

Spoiler

-Aglutynacyjno-alternacyjny
-Szyk SOV (grzecznościowy, oficjalny, używany w tekstach naukowych)i OVS (używany nieoficjalnie w kontaktach z rodziną, rówieśnikami, osobami  równymi sobie pozycją), przymiotnik i przydawka po wyrazie określanym, nieodmienne części mowy przed nim
- sylaby (C)(C)(V)V(C)(V)
-akcent dynamiczny, stały pod względem fonetycznym, paroksytoniczny

[Zamknij]

Parę podstawowych słów

Spoiler

Kobieta - Lana [lana']                          Dobry - Tretye [trɛ'tyɛ]
Zwierzę - Thirre [θi'rɛ]                      Zły - Lille [liłłɛ']
Skała - Xæ [Sæ]
Widzieć - Neferæ [nɛfɛr']
Siedzieć - Jounæ [ʐunæ']
Dawać - Lhundæ [ɬundæ]
Fennæ - Być [fenæ]
Wixæ - Mieć [visæ]
Ja - Na
Ty - Ø
On - Tek
Ona - Tak
Ono - Hek
My - Nø
Wy - Et
Oni/One - Tük
Ono lm. - Hük

[Zamknij]

Czasownik

Spoiler

Koniugacja
Aby uzyskać liczbę mnogą, pierwszą samogłoskę zamieniamy na "o". W przypadku "joun" w pisowni nic się nie zmienia, lecz zamiast czytać [ʐun], czytamy [ʐon].
Liczba podwójna występuje tylko w rzeczowniku
I osoba liczby mnogiej może być inkluzywna lub ekskluzywna (dotyczyć osoby do której się zwracamy lub nie)
Aby utworzyć osobę inkluzywną odmieniamy normalnie, aby stworzyć ekskluzywną z kolei zamieniamy pierwszą samogłoskę na "a"
Występuje koniugacja podmiotowa i przedmiotowa (czasowniki nieprzechodnie i przechodnie). Obie zupełnie niepodobne
Aoryst odnosi się d0 pojęć bez określonego czasu, pojęć, prawideł

! Aoryst jest traktowany także jako bezokolicznik



Koniugacja podmiotowa (jounæ - siedzieć)
*
I osoba
II osoba
III osoba
III osoba (rodzaj martwy)
zaprzeszły
milajoun
nifejoun
mettejoun
xittejoun
przeszły
lajoun
lejoun
tajoun
tejoun
przeszły niedokonany
silajoun
cafajoun
nejoun
neejoun
teraźniejszy
joun
joun
joun
joun
przedprzyszły
jounullis
jounukas
jounikes
jounigin
przyszły
jounulle
jounek
jounik
jounlig
aoryst
jounæ
jounæ
jounæ
jounæ
t. rozkazujący
    -
ounæ*
ounæ
ounæ
t. przypuszczający
jounre
jouner
jounwe
jounwe
t. życzący
jounrota
jounrot
jounro
jounro

Koniugacja przedmiotowa (lhundæ - dawać)
*
I osoba
II osoba
III osoba
III osoba (rodzaj martwy)
zaprzeszły
kattalhund
eshalhund
wakelhund
wakølhund
przeszły
talhund
shalhund
ketlhund
køtlhund
przeszły niedokonany
yalhund
salhund
talhund
tilhund
teraźniejszy
lhund
lhund
lhund
lhund
przedprzyszły
lhunderül
lhundayeta
lhundiye
lhundayta
przyszły
lhundla
lhundye
lhudya
lhunda
aoryst
lhundæ
lhundæ
lhundæ
lhundæ
t. rozkazujący
        -
hundæ*
lundæ**
lundæ
t. przypuszczający
lhundre
lhunder
lhundew
lhundew
t. życzący
lhundota
lhundot
lhundo
lhundo

*usuwamy pierwszą spółgłoskę we wszystkich osobach
**usuwamy drugą spółgłoskę w III i IV osobie

Strony w czasowniku
Czynna - odmieniony czasownik
Bierna - odmieniony czasownik posiłkowy fenn + imiesłów w zależności od czasu (więcej w dziale o przymiotnikach)
Zwrotna - partykuła kayra + odmieniony czasownik

Czasowniki fenn (być) i vix (mieć)
To dwa najczęściej używane czasowniki. Są one o tyle ciekawe, iż niezależnie od szyku ZAWSZE występują po podmiocie.
Na'en, Ø'en, Tek'en, Tak'en, Hek'en, Nø'en, Et'en, Tük'en, Hük'en
Na'ix, Ø'ix, Tek'ix, Tak'ix, Hek'ix, Nø'ix, Et'ix, Tük'ix, Hük'ix
Dodatkowo fenn jest czasownikiem posiłkowym przy tworzeniu strony biernej
Mówiąc o zwyczajach które się zmieniły (coś jak angielskie used to) używamy konstrukcji:
Odmieniony czasownik vix + czasownik czasu teraźniejszego
Np. Ketvix nefer lana (kobieta zwykła widzieć[teraz chociażby oślepła]

[Zamknij]

Rzeczownik

Spoiler

Ważne fakty
Występuje siedem przypadków, liczba pojedyncza(1), mnoga(3) i podwójna(2) oraz rodzaj duchowy i martwy
mianownik (kto? co?
dopełniacz (kogo? czego?)
celownik (komu? czemu?)
biernik (kogo? co? który?)
narzędnik (z kim? z czym)
ablatyw (skąd? od kogo? od czego?)
allatyw (na kogo? na co? dokąd?)
Deklinacja rzeczowników zakończonych na spółgłoskę różni się tym iż ujmujemy pierwszą spółgłoskę afiksu. Zakończonych na spółgłoskę - odejmujemy pierwszą spółgłoskę. Jeżeli występuje prefiks kończący się na spółgłoskę w wyrazie na nią rozpoczętą ujmujemy pierwszą itd.


Deklinacja rzeczownika
*
1.duchowy
2.duchowy
3.duchowy
1.martwy
2.martwy
3.martwy
mianownik
-
-us
1.sam->o
-
-us
1.sam->o
dopełniacz
-ax
-ux
-ox
-aw
-uw
-ow
celownik
na-
nu-
no-
la-
lu-
lo-
biernik
-fa
-fu
-fø
fa-
fu-
fo-
narzędnik
-ar
-ür
-or
-ar
-ür
-or
ablatyw
-wal
-ul
-wol
-nel
-nul
-nol
allatyw
tal-
tul-
tol-
dal-
dul-
dol-

Objaśnienia i uwagi do deklinacji
Liczby 1, 2, 3 oznaczają kolejno liczbę pojedynczą, podwójną i mnogą
liczbę mnogą tworzymy poprzez  zamienienie pierwszej samogłoski na o
Rodzaje
Duchowy - dotyczy wszystkich stworzeń żywych, w tym roślin (wszystko co posiada duszę)
Nieżywy - dotyczy wszystkiego innego (chociażby przedmiotów czy pojęć
Jako, iż liczebniki porządkowe nie istnieją, chcąc wyrazić kolejność używamy biernika

Przykład deklinacji: lana (rodzaj duchowy, liczby pojedynczej) - kobieta
lana, lanax, nalana, lanafa, lanar, lanawal, talana

[Zamknij]

Przymiotnik

Spoiler

Najczęstsze końcówki dla przymiotnika to: -etye, -epye, -ille (rodzaj duchowy), -et, -ep, -il (rodzaj martwy)
Ma tylko 3 przypadki - mianownik, dopełniacz i celownik
Występują przed przedmiotem określanym
Nie ma liczby mnogiej, ani podwójnej

Deklinacja przymiotnika
*
1.duchowy
2.duchowy
3.duchowy
1.martwy
2.martwy
3.martwy
mianownik
-
-
-
-
-
-
dopełniacz
xe-
xi-
xo-
te-
tu-
to-
celownik
1 samogłoska -> e
1 samogłoska -> i
1 samogłoska -> o
1 samogłoska -> e
1 samogłoska -> i
1 samogłoska -> o

Jeżeli przymiotnik określa wyraz w innym przypadku, pozostaje on po prostu mianownikiem

Stopniowanie sufiksów
najniższy
-etyår
-epyår
-illår
-etår
-epår
-ilår
niższy
-etyå
-epyå
-illå
-etå
-epå
-ilå
neutralny
-etye
-epye
-ille
-et
-ep
-il
wyższy
-etyen
-epyen
-illen
-ete
-epe
-ile
najwyższy
-etyeni
-epyteni
-illeni
-etemi
-epemi
-ilemi


Imiesłów
Imiesłowy przymiotnikowe bierne mają cechy przymiotnika, chociażby tą samą deklinację
Aby utworzyć imiesłów przymiotnikowy czynny, wystarczy do aorystu dodać sufiks -t (deklinacja także ta sama co przymiotnik)

[Zamknij]

Liczebnik

Spoiler

Liczebnik porządkowy
Pierwszą istotną kwestią jest fakt, iż nie istnieje "typowy" liczebnik porządkowy. Aby go wyrazić należy "dokleić" do rzeczownika liczonego sufiks -ra. Zawsze występuje on na końcu wyrazu

Liczby
Występuje system szóstkowy
Liczebniki występują przed podmiotem
Są nieodmienne
1 bæl
2 von
3 rasi
4 lima
5 tua
6 enam
7 enamebæl
8 enamevon
12 benam
13 benamebæl
14 benamevon
18 venamebæl
19 venamevon
60 enamenam
61 enamenamebæl
67 enambenamebæl
146 benamlenamevon
600 bæenamenam
i tak dalej..

[Zamknij]

Zaimek

Spoiler

Zaimki osobowe



Zaimek
Tłumaczenie
1. os. l. pojedynczej
Na
Ja
2. os. l. pojedynczej
Ø
Ty
3. os. l. pojedyncze
Tek, Tak, Tok
On, Ona, Ono
1. os. l. mnogiej
Nø
My
2. os. l. mnogiej
Et
Wy
3. os. l. mnogiej
Tük, Hük
Oni, One, Ono lm.

Wyrażenia "tek", "tak", "tük" stosujemy jedynie do rodzaju duchowego.

Deklinacja zaimka osobowego
*
1os. l. poj
2. l. poj
3. l.poj
1.l.mn
2.l.mn
3.l.mn
mianownik
Na
Ø
Tek, Tak, Tok
Nø
Et
Tük, Hük
dopełniacz
Nan
Øn
Ten, Tan, Ton
Nøn
En
Tün, Hün
celownik
Nash
Øsh
Tesh, Tash, Tosh
Nøsh
Esh
Tüsh, Hüsh
biernik
Na
Ø
Tek, Tak, Tok
Nø
Et
Tük, Hük
narzędnik
Na
Øj
Deg, Dag, Dog
Jø
Ed
Düg, üg
ablatyw
Na
Ø
Tek, Tak, Tok
Nø
Et


allatyw
Na
Ø
Tek, Tak, Tok
Nø
Et
Tük, Hük


Reszta zaimków jest nieodmienna, jest zwyczajną częścią leksyki

[Zamknij]

[Henryk Pruthenia]

Ogólnie jak na pierwszy raz - spoko, pomysł z rozróżnieniem s /z/ - x /s/ naprawdę fajny i urzekł mnie wręcz.

Co do fonemów - rzeczywiście, ukradzione z każdej parafii.

Co to jest rodzaj duchowy o.O?

[Julia]

Co to jest rodzaj duchowy o.O?

Generalnie nie wiedziałam jak to nazwać, chodzi tu o wszystkie stworzenia żywe - także zwierzęta czy rośliny xd

[Henryk Pruthenia]

Ach, żywotny

[Julia]

Ok, dzięki

[Jasiek13]

Całkiem ciekawy język. Czy możesz dopisać jak jest 0? Czy nie byłoby łatwiej, gdybyś podczas przedstawiania systemu liczbowego już się nim posługiwała? To znaczy, zamiast 6 to 10, zamiast 7 to 11 zamiast 9 to 13.

[Julia]

Czy możesz dopisać jak jest 0?

Nie ma zera. Używane są takie wyrażenia jak "nicość", "brak"

[Jasiek13]

Mam prośbę. Czy wyjaśnisz dokładniej jak się tworzy liczebniki?
Chyba tego nie rozumiem.

[Julia]

Mam prośbę. Czy wyjaśnisz dokładniej jak się tworzy liczebniki?
Chyba tego nie rozumiem.

UWAGA AKTUALIZACJA, bo zrozumiałam niespójność systemu
enam = 6
enamebæl = 6 + 1 = enam(6) + wrostek "e" dla płynności + bæl (1)
enamevon = 6 + 2= enam + e + von (2)
venam = 2 * 6 = v (pierwsza litera von czyli 2 - wiem, że napisane jest benam) + enam
renamebæl = 3 * 6 + 1 = r (od rasi czyli 3) + enam +e + bæl
enamenam = 6 * 6 = enam  + enam
enamenamevon = 6 * 6 + 1
enamrenam = 6 * 7
renamenam = 6 * 12
i tak dalej..

[Toivo]

Zdradzisz nam, jaki jest główny zamysł tego języka? Jakieś inspiracje, cele, cechy lingwistyczne?

[Julia]

Zdradzisz nam, jaki jest główny zamysł tego języka? Jakieś inspiracje, cele, cechy lingwistyczne?

Już jakiś czas temu wizja stworzenia własnego języka mnie fascynowała, ale poważnie zabrałam się za to dopiero niedawno. Póki co nie miał być on czymś "konkretnym". Jest eksperymentem, próbą. Sądzę, że moje kolejne języki będą bardziej wyraziste, mam już parę pomysłów xD
Cała gramatyka, fonetyka, wszystko jest po prostu wykorzystaniem elementów różnych języków, wykorzystaniem mojej dotychczasowej wiedzy eee językoznawczej? Językoznawstwowej? Nie wiem jak to odmienić lmao. W każdym razie ostatnio starałam się inspirować w słownictwie językami bałtyckimi, którymi się zauroczyłam,ale jak patrzę na przykładowy tekst który właśnie tworzę wychodzi coś germańskiego

[Borlach]

Jak na pierwszy kąląg to wygląda to naprawdę ciekawie. Niestandardowe liczebniki - ja sam nigdy nie odważyłem się wyjść poza stary dobry system 10tkowy xD

Może jakieś zdanie albo krótki tekst? Owca i Konie zawsze pomaga zaprezentować nowy język

Nie ma zera. Używane są takie wyrażenia jak "nicość", "brak"

To w sumie dość normalna etymologia, standardowe 0 mogłoby się z czasem z tego rozwinąć. Nasze "zero" też się wzięło od arabskiego "ṣifr" (pusty). U mnie w ajdyniriańskim na 0 mówi się sūriya (dosłownie "pustka").

[Julia]

Może jakieś zdanie albo krótki tekst? Owca i Konie zawsze pomaga zaprezentować nowy język

Ber goj roisi
E lavotal roisi tenefer ber, ai tobaw tewix sen; passep beete kethotür bæl, vawetil dolor ketvueler von, etergehtox ketmilen tale rasi. Tolroisi ketuspen ber: "Nan coras enima, neferæxe ai noroisi alut vunessæ etergeht". Toerjüther roisi: "Ensæ ber, nøn coras enima tarnik nofer, jourli øn fatobu, wiwal etergeht, fef, max kista, max kayra nan. Goj tobaw wix sen ber". Rænsxe tok, xo faserrathiala teklaver ber.