Malív laždigavírd - język ligwieryjski

Zaczęty przez Towarzysz Mauzer, Luty 13, 2012, 17:57:42

Poprzedni wątek - Następny wątek

Towarzysz Mauzer

Najwięcej tydzień temu wróciła mi jakoś radość z tworzenia języków, być może przez wzgląd na wid dwóch tygodni rozpustu. Przeto wziąłem się za klecenie czegoś szeroko zakrojonego, i boję się wciąż, że zakrojonego aż zbyt szeroko na moje możliwości. Dlatego wybaczcie mi, gdy czasem coś w tej mowodziejbie trzeszczy albo się nie schodzi, popuszczałem sobie wtedy lejce, folgowałem trochę, o tyle, żeby się nieco pobawić.

Rzecz się nazywa po swojemu malív laždigavírd, co zwyczajowo oddaje się w polszczyźnie przez język ligwieryjski - nazwanie to jest zapożyczeniem, które wędrowało sporo, by wrócić do języków słowiańskich, ale nie wędrowało więcej niż wędrowali użytkownicy ligwieryjskiego, bowiem doprawdy wędrowali oni po rzeczypodobnym mirze. Opowiem więcej w następnym odcinku, teraz muszę, muszę powiedzieć parę słów o głoskowni, ale tylko tyle, ile naprawdę jest konieczne.

Wyposażenie samogłoskowe
Najchętniej nakreśliłbym tu Salomonów pentakl, z majestatyczną izraelicką pieczęcią, szwą, na środku. Nie da się, toteż:
i /ɨ/
e /e/
ë /ə/
o /ɤ/
ä /æ/
a /ɑ/

Dodam, że zapis łacinką to ino przepiśnica jazbuki ligwieryjskiej, którą również mam już w zanadrzu.

Wyposażenie spółgłoskowe
Wybaczcie, bo jest ono prawie równie jednostajne, co samogłoski. A to po temu, że bynajmniej nie na tym pragnąłem się skupiać.

p /p/, b /b/, t /t/, d /d/, k /k/, g /g/,
m /m/, n /n/,
r /r/,
f /f/, v /v/, š /ʃ/, ž /ʒ/, s /s/, x /x/,
l /l/.

Przycisk
Spokojnie! Przycisk jest w każdym słowie oznaczany na piśmie, tak: á lub tak: à, w zależności od tego, czy jest opadający, czy rosnący, bowiem przycisk ligwieryjski jest gędźbienny, i dodam w tajemnicy, że jest to stała własność słownikowa danego słowa.

Rozkład krótkiego napisu albo pol. Analiza krótkiego tekstu
Lanék línkë kavéš lénko šentënì
Kišèko kìšëš vedrërèžën rážëž šentënì
- Vèždë, tëv éžëm šíklë pirëšígëko nëmimrì
Ešòax figvëfigëv pilèv kirèbok nepëlèvët
Menkëplèvët vàršë flašefalèl marvértëvot
Èšemolše kevšëštétën egá štétëko leštétën

Zagadka
Tłumaczenie zamieszczę oczywiście w swoim czasie. Na razie czekam, może niekto rzuci jakieś skojarzenie i powie, czemu mu się - błędnie! - kojarzy z węgierskim ;).
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

Feles

CytatNajchętniej nakreśliłbym tu Salomonów pentakl, z majestatyczną izraelicką pieczęcią, szwą, na środku. Nie da się, toteż:
i /ɨ/
e /ɛ/
ë /ə/
o /ʌ/
ä /æ/
a /ɑ/
Zamień /ɛ ʌ/ na /e ɤ/, będzie równiejszy pentakl.
I zarazem układ polski odwrócony do góry nogami.

Czemu brak samogłosek zaokrąglonych?

Język alternacyjny?
anarchokomunizm jedyną drogą do zbawienia ludzkości
  •  

Hapana Mtu

Z węgierskim? Bo tekst ma kilotony š przy braku s, prawie nie ma zbitek nagłosowych, jest dużo umlautów (tylko nad złymi literami), malív ma podobny zestaw spółgłosek do nyelv "język", kavéš przypomina kevés "mało", kìšëš przypomina késés "spóźnienie"(i kis "mały"), a w końcówkach wyrazów jest dużo -t i -ni.

Figvëfigëv to jakieś zdwojenie?
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Towarzysz Mauzer

#3
CytatCzemu brak samogłosek zaokrąglonych?
Przyjąłem, że zaokrąglenie nie jest cechą dystynktywną, a może występować jako jakiś wariant alofoniczny, ale w zasadzie - nie wiem czemu. To bardzo nierzeczywisty pomysł?

CytatZ węgierskim? Bo tekst ma kilotony š przy braku s, prawie nie ma zbitek nagłosowych, jest dużo umlautów (tylko nad złymi literami), malív ma podobny zestaw spółgłosek do nyelv "język", kavéš przypomina kevés "mało", kìšëš przypomina késés "spóźnienie"(i kis "mały"), a w końcówkach wyrazów jest dużo -t i -ni.
Jak widać, mając wiedzę o węgierskim język ten wcale się do niego nie wydaje taki bardzo podobny :).

CytatFigvëfigëv to jakieś zdwojenie?
Nie, ale to moja wina, że fragment ten umiarkowanie nadaje się do wnioskowania o cechach gramatycznych języka, bo jest wierszem. Jest to bowiem tautologiczne złożenie określnika i określającego, znaczące tyle co "szybki bieg". Ale może po prostu czas na tłumaczenie:

Lanék - línkë - kavéš - lénko - šentënì
Łyk /acc./ - za łykiem /lit. łykowi/ - czas - połykasz - łapczywie /lit. chcący/
Kišè-ko - kìšëš - vedrërèžën - rážëž - šentënì
I czarę /acc./ - po czarze /lit. czarze/ - czepiesz - z rzeki /lit. rzeki/ - chciwie /lit. chcący/
- Vèždë, tëv - éžëm - šíklë - pirëšígëko - nëmimrì
Wiesz, ty - jej - (nigdy) - na funty /lit. szeklom/ - ni wiorsty /lit. parasangom/ - nie zmierzysz
Ešò-ax figvë-figëv - pilèv kirèb-ok nepëlèvë-t /-t = imp./
/lit. jej wbrew prędki prąd/ Wbrew prędki jej prąd - ni wpław - ni korabiem - nie płyń
Menkë-plèvë-t - vàršë - flaše-falèl marvértë-vot
Pław się miękko - na wierzchu /lit. wierzchowi/ - jak list we flaszy /lit. list we flaszy, acc./ - albo jak perłopław /lit. albo perłopław, acc./
Èšem-olše kevšë-štétën egá štétë-ko le-štétën
Jak wytrwale ja w czasie jestem /lit. jestem jak czasotrwająco ja/ i jak staję się wiecznotrwale /lit. i staję się - wszechbędąco/

CytatJęzyk alternacyjny?
Właśnie tak! Co więcej, jest to język alternacyjny i indoeuropejski. Ligwierowie bowiem w głębokiej starożytności przebyli Kaukaz i w północnej Mezopotamii przesiąkali wpływami semickimi. Około VI w. p.n.e. wędrują do Grecji, gdzie w V w. p.n.e. powszechnie spotyka się ich pracujących jako płatni nauczyciele. Mowę swoją zachowali do końca średniowiecza w Tesalii, skąd część z nich - ta trudniąca się pasterstwem - wyruszała od XIII do XVIII wieku razem z Wołochami na wędrówki wzdłuż Karpat i osiedlali się w różnych rejonach, najliczniej jednak w Beskidzie Niskim. W końcu XVI wieku zostali oni osiedleni w Puszczy Jodłowej w Górach Świętokrzyskich, by organizowali wyrąb lasu. Tam w odosobnionych miejscach ponoć przetrwali do dziś, zachowując swoją mowę i obyczaje.

Co do języka, to najpewniej wzorce semickie we wczesnym stadium jego historii kazały wypracować na bazie rdzeni indoeuropejskich system rdzeni trzyliterowych, rozbudować system ablautowy i wyzbyć się fleksji opartej na końcówkach.

Niektóre prawa głoskowe wywodzące ligwierszczyznę od PIE:
p, b, t, d, k, g, r, l, m, n > ts.
bh > f, dh > s, gh > x
s > š, j > ž, w > v

O prawach dotyczących samogłosek nie wiem, czy warto pisać, skoro samogłoski wyrazach zostały zastąpione przez sztywne schematy ablautowe, zależne od: 1) informacji gramatycznej, 2) kategorii semantycznej słowa.

Wzorce przegłosowe. Każdy wzorzec składa się ze stopnia zerowego, stopnia krótkiego i stopnia długiego samogłoski. Różne kategorie gramatyczne wyzyskują te wzorce w różny sposób i czasami mieszają kilka. Tak czy siak, oto one:
nr - ø - 1 - 2
I. ë - ä - o
II. ë - e - e
III. ë - a - i
IV. ë - i - e
V. ë - i - i
VI. ë - o - ä
VII. ë - i - a

Żeby nie operować całkiem na pojęciach oderwanych, zobrazuję to przykładem z odmiany rzeczownikowej. Można tu rzec, że jest jakiś podstawowy wzorzec przegłosowy dla danego znaczenia, np.:
III - dla rzeczy i pojęć oderwanych,
VI - dla narzędzi,
X - dla osób.

Weźmy np. rzeczownik fagìv `bieg`.

nom. sg. fagìv a=1. stopień III wzorca, ì=2 st. tamże
gen. sg. fàgvë (III.1) (ø)
dat. sg. fìgvë (VI.1) (ø)
acc. sg. fagèv (III.1) (II.1)

nom. du. fagèv (III.1) (II.1)
gen. du. fàgvë (III.1) (ø)
dat. du. fìgvë (VI.1) (ø)
acc. du. fàgvë (III.1) (ø)

nom. pl. figèv (III.2) (II.2)
gen. pl. fìgvë (III.2) (ø)
dat. pl. fìgvë (VI.2) (ø)
acc. pl. fìgvë (III.2) (ø)

Ufff! To dosyć wielka tabela, ale poza może odmianą zaimków większej w ligwierskim nie ma. Mam wszelako nadzieję, że dało Wam to obraz, jak alternacje i przegłosy w tej mowie działają.
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •  

Asgair

CytatCo więcej, jest to język alternacyjny i indoeuropejski.
Jak dla mnie, świetna koncepcja. Zresztą zbliżona do moich zabaw z rodziną językową, w której skład wchodzi Anaril (tak, ten projekt nie jest porzucony).

CytatW końcu XVI wieku zostali oni osiedleni w Puszczy Jodłowej w Górach Świętokrzyskich, by organizowali wyrąb lasu. Tam w odosobnionych miejscach ponoć przetrwali do dziś, zachowując swoją mowę i obyczaje.

...a więc to o mnie mowa. Jestem Ligwierem! ;)
  •  

Toivo

#5
Bardzo ciekawy pomysł. Tylko system samogłosek jak na moje gusta trochę zbyt wydziwaczony.

Interesowałoby mnie, skąd się rozwinęła ta deklinacja z przegłosami i same przegłosy. Poza tym trochę nie załapałem: dlaczego przy pierwszej samogłosce w deklinacji "fagìv" niby jest wzorzec III, ale od czasu do czasu wskakuje VI? Często tak się dzieje, że różne wzorce się mieszają i czy można wtedy w ogóle mówić o wzorcach (czy nie jest to zupełnie przypadkowe)?

Jakimś słowniczkiem etymologicznym też bym nie pogardził :)
  •  

Towarzysz Mauzer

Po kolejnym połabskim ciągu, czas na ligwierski!

Cytat...a więc to o mnie mowa. Jestem Ligwierem! ;)
Nie jedynym na tym forum :).

CytatBardzo ciekawy pomysł. Tylko system samogłosek jak na moje gusta trochę zbyt wydziwaczony.
Dziękuję. Co do samogłosek, podejrzany się wydaje ten brak zaokrąglonych?

CytatInteresowałoby mnie, skąd się rozwinęła ta deklinacja z przegłosami i same przegłosy.
Będę szczery. Nie mam szczegółowej koncepcji, jak wyglądał stopniowy rozwój deklinacji, moja wiedza językoznawcza jest na to dalece zbyt mało systematyczna. W deklinacji rzeczownikowej w parze samogłosek pierwsza (fagìv - z przegłosu nr III) pochodzi od o-stopnia PIE-ablautu dla rzeczowników odczasownikowych i stanowi uogólniony znacznik rzeczowników.
Druga zaś jest znacznikiem przypadku:
- znaczniki mianownika i biernika l. poj. pochodzą od o-stopnia ablautu, innowacją ligwierską jest rozróżnienie poprzez kontrast 1. stopnia (od krótkiej samogłoski) i 2. stopnia ablautu (od długiej),
- znaczniki przypadków zależnych l. poj. to ø-stopień ablautu, rozróżnienie odbywa się wyjątkowo przez zmianę znacznika rzeczownikowego - to rzadkość; zresztą wzorzec celownika wahał się w ligwierskim bardzo długo, jeszcze średniowieczne bałkańskie dialekta ligwierskie miewają tam inne formacje, np. nowowytworzoną końcówkę albo dopełniacz równy celownikowi,
- w liczbie mnogiej znacznik rzeczownikowy zostaje zamieniony na swój stopień wzdłużony, stąd III.2 zamiast III.1; tak to właśnie funkcjonuje, a informacje, nie ukrywam, czerpię głównie z wykazu tutaj.

Oto nieco etymologii ligwierskich:
`łyk, łykać` lanék, lénko < lnk/ < *lnH-k-
`czas` acc. kavéš  < kvš/ < *kweh1s-
`czasza` kišèš < kšš\ < *kēus-
`chcieć, chciwy, chęć` šentënì < šnt\ < *swant-
`wiedza, wiedzieć` < vžd\ < bułgarsko-cerkiewne vežda
`(nie) mierzyć` nëmimrì < mmr\ < bułgarsko-cerkiewne měra z reduplikacją pierwszej samogłoski dla wydłużenia rdzenia (albo z jakaś czasownikowej formy obocznej męriti)
`szekiel, zresztą tradycyjną ligwierska miara masy` šíklë < škl/ < akadyjskie šiqlu
`parasang, jw. długości` pirëšígëko < pršg/ < staroperskie parsang
`bieg, szybki` figëv < fgv\ < *bhegw-
`płynąć` pilèv < plv\ < *pleu-
`statek` kirèb < krb\ < cerkiewne korabĭ
`wierzch, unosić się` vàršë <vrš\ < *urs-
`perła, perłopław` marvértë < mrvrt/ < perskie marvarit


Dobrze, pomęczę jeszcze trochę zaimkami. Zaimki, liczebniki porządkowe, spójniki - to jedyne części mowy w mowie Ligwierów, które nie podlegają uzupełnianiu wzorcami samogłoskowymi. Co więcej, pierwsze z tej listy, które będziemy omawiać, zasadniczo kontynuują stare deklinacje. Spójrzmy.

1. OSOBA (ja - my - wa)
sg. / pl. / du.
nom. egá / vì / vé
acc. mè / nèš / nëvè
gen. mì / nìš / ní
dat. mèfë / nëš / nä̀š

2. OSOBA (ty - wy - na)
sg. / pl. / du.
nom. tëv / žëš / žë
acc. tè / vèš / vëvè
gen. tì / vìš / ví
dat. tèfë / vëš / vä̀š

3. OSOBA - sg.
nom. m. ëžè / nom. f. éžë / nom. n. ëd
acc. m.f. éžëm / acc. n. ëd
gen. ešò
dat. ešmì
3. OS. - pl.
nom. m. iží / nom. n. ižéš / nom. n. ížë
acc. m.f. ínëš / acc. n. ížë
gen. ešàm
dat. ìmëš
3. OS. - du.
nom. ìžë
acc. žëvè
gen. žiší
dat. žëšmì
Skrzydła miłości, mocy, o wielki, Twardy Jerze,
Rozpostrzyj ponad nami, ogrzej i przyjmij nas. -Mrkalj, Palinodia o twardym jerze
***
VIVAT CAROLVS GVSTAVVS REX POLONIÆ
  •