šurjă lušă

[Todsmer]

šurjă lušă (συριη λοσα, ܫ݂ܪܽܝ ܠܫܾ) [ʃurjə luʃə] - język syryjski. Stworzony na postawie koine greckiej, przeszedł ewolucję zbliżającą go do języków semickich.

fonetyka:

a - /a/
i - /i/
u - /u/
ă - /ə/

f - /f/
d - /ð/
t - /t/
k - /k/
g - /ɣ/
x - /x/
m - /m/
j - /j/
l - /l/
s - /s/
n - /n/
r - /r/
z - /z/
b - /b/
w - /w/
q - /q/
š - /ʃ/
ž - /ʒ/

przykładowy tekst:

Igijănun iliširă qă iž aquman qă qanunaž išă uwă antărubă. Išă idă iž šaž luguž qă sunădijuž qă dišušă dărjă mită adilfun bănimă iž awuž tuž.

Εγενον ελεσεροι και εισ αξιομαν και κανονασ ισοι ολοι αντρωποι. Εισι εδα εισ σασ λογοσ και συνιδεσ και δεισ́ουσ́ι δρει μετα αδελφον πνευμα εισ αβοσ τοσ.

ܓܺܝܺܢܢܽ ܠܻܫܻܪܻ ܩ ܫܻ ܩܰܡܽܢܰ ܩ ܩܢܰܢܽܫܰ ܫܻ ܘܽ ܢܰܬܪܒܽ܁ ܫܻ ܕܺ ܫܺ ܫܼܫܰ ܠܓܽܫܽ ܩ ܣܢܽܕܝܺܫܽ ܩ ܕܫܻܫܾ ܕܪܝ ܫܺ ܡܬܺ ܕܰܠܻܦܢܽ ܒܢܡܺ ܘܰܫܽ ܬܫܽ܁

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

[Ghoster]

[...........]

[Todsmer]

Arabszczyzna pewnie jakaś, albo inne semickie.

Nie, język jest indoeuropejski. Ale ewoluował pod wielkim wpływem semickich.

Z chęcią dowiedziałbym się czegoś o gramatyce, wygląda w sumie na alternacyjny, mam rację?

Nie, nie jest alternacyjny. Więcej o gramatyce napiszę, gdy zgadniecie, nie chcę podpowiadać przed czasem :-P

[Hapana Mtu]

Igijynun iliširy qy iž aquman qy qanunaž išy uwy antyrupy. Išy idy iž šaž luguž qy sunydijuž qy dišušy dyrjy mity adilfun pynimy iž awuž tuž.

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

Zgadnijcie, z jakiego języka wywodziłem :-)

Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται και ίσοι στην αξιοπρέπεια και στα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.

Naprowadziło mnie słowo antyrupy.

[Todsmer]

Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται και ίσοι στην αξιοπρέπεια και στα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.

Naprowadziło mnie słowo antyrupy.

Dokładniej wyprowadzałem z koine IV-wiecznej. W obowiązującej pisowni (mocno etymologicznej) tekst wygląda tak:

Εγενον ελεσεροι και εισ αξιομαν και κανονασ ισοι ολοι αντρωποι. Εισι εδα εισ σασ λογοσ και συνιδεσ και δεισ́ουσ́ι δρει μετα αδελφον πνευμα εισ αβοσ τοσ.

Zaraz wrzucę trochę gramatyki.

[Todsmer]

Zaimki:

ja - igun
ty - šun
on - un
ona - in

my - imiž
wy - umiž
oni - šiž

mój - imin
twój - šin
jego - tun
jej - tin

nasz - imaž
wasz - umaž
ich - šaž

Oprócz tego występują także końcówki posesywne, dodawane do rzeczownika:

mój - -mă
twój - -šă
jego/jej - -tă

nasz - -man
wasz - -šan
ich - -tan

Odmiana czasownika w czasie terażniejszym:

grafun - piszę (w języku syryjskim nie ma bezokolicznika)

igun grafun
šun grafiž
un/im grafă

imiž grafumă
umiž grafită
šiž grafušă

Dalej widać indoeuropejskość, mimo tych przekształceń :-)

Za niedługo powinienem wrzucić deklinację, muszę sobie to tylko uporządkować. Z czasownikami będzie gorzej, muszę się najpierw przebić przez te wszystkie aorysty itp.

[Todsmer]

unumată:
Imiona:

Krótka lista najpopularniejszych imion.

unumată găniqaž
Imiona żeńskie:

Iqatără - Katarzyna
Šujă - Zoe
Matără - Marta
Šufijă - Zofia
Ixuqă - Eudoksja
Awă - Ewa
Qušanără - Kasandra
Šălină - Selene
Xlubatără - Kleopatra
Irină - Irena
Anărumidă - Andromeda
Lukă - Glauke
Ilină - Helena
Arijană - Ariadne
Qawišă - Kallisto

unumată anăriž
Imiona męskie:

Aliqănir - Aleksander
Niquluž - Mikołaj
Marijuž - Marek
Juniž - Jan
Axiwuž - Achilles
Fălibuž - Filip
Ijuž - Ajas
Luž - Leon
Qunišanuž - Konstantyn
Iraxliž - Herakles
Iqătur - Hektor
Gărgijuž - Jerzy
Udyšuž - Odyseusz
Itălimaxuž - Telemachos
Bărixliž - Perykles

[Widsið]

Imiona z mitologii greckiej też są dostosowane? ;p Jaki jest "kontekst" tego języka?

[Todsmer]

Imiona z mitologii greckiej też są dostosowane? ;p

Tak, przeszły te same procesy co reszta języka.

Jaki jest "kontekst" tego języka?

Najpierw planowałem go jako konlang do althistu, potem pomyślałem, że lepiej byłoby użyć go jako języka zhellenizowanych Syryjczyków.

Krótko:
Arabowie w VII wieku nie podbili Syrii, która została oddzielona od Cesarstwa Rzymskiego dopiero po najeździe Turków - wtedy na krótko powstało Cesarstwo Syryskie. Podczas krucjat wróciło do Cesarstwa Rzymskiego, w XIII wieku ponownie utracone. Po I wojnie światowej terytorium francuskie, niepodległość uzyskało po II wojnie światowej. Dwie główne religie to prawosławie i islam.

[Todsmer]

Rodzajniki:

a) określone:

m

	sg.	pl.
Nom.	un	ujă
Acc.	tun	tuž

f

	sg.	pl.
Nom.	in	iž
Acc.	tin	taž

b) nieokreślone:

Rodzajniki nieokreślone mogą być doczepiane do rzeczownika jako prefiks, albo mogą występować po rzeczowniku jako osobny wyraz. W nawiasach dźwięk, na jaki zamienia się ă przy doczepianiu. Rodzajnik nieokreślony musi być wykorzystany tylko w przypadku, gdy użycie go określa liczbę lub przypadek rzeczownika. Gdzie indziej jego użycie jest dobrowolne, zatem zazwyczaj się go opuszcza.

	m	f	pl
Nom.	išă(i)	mijă(a)	puwă(i)
Acc.	ină(a)	mijan	puwuž

[Todsmer]

Coś o przymiotniku i przysłówku:

Przymiotniki:
Ogólny schemat odmiany przymiotnika jest jeden, w (przynajmniej) dwóch wzorcach.

I - ilăširuž - wolny

m

	sg.	pl.
Nom.	ilăširuž	ilăširun
Acc.	ilăširă	ilăširuž

f

	sg.	pl.
Nom.	ilăširă	ilăširă
Acc.	ilăširan	ilăširaž

II - qaluž - piękny, dobry, użyteczny

m

	sg.	pl.
Nom.	qaluž	qalun
Acc.	qawă*	qaluž

f

	sg.	pl.
Nom.	qawă*	qawă*
Acc.	qală	qalaž

Przysłówki:

Przysłówki tworzy się dodając do przymiotnika (r.m., l.poj.) końcówkę -(u)muž.

Np. ilăširuž (wolny) -> ilăširumuž (wolno**)

* i - w to oboczność, nie reguła (bo ll > w). Niestety nie mam jeszcze innego przykładu dla tego wzorca.
**wolno jak w "Może odejść wolno", a nie "powoli".

[Todsmer]

Deklinacja:

I - ipišulă f - list

	sg.	pl.
Nom.	ipišulă	ipišulijă
Acc.	ipišulă	ipišulaž

II - antărupuž m - człowiek

	sg.	pl.
Nom.	antărupuž	antărupă
Acc.	antărupun	antărupuž

III - qanun m - prawo (do czegoś), podatek

	sg.	pl.
Nom.	qanun	qanuniž
Acc.	qanună	qanunaž

IV - aqumă f - godność

	sg.	pl.
Nom.	aqumă	aqumă
Acc.	aquman	aqum

V - bănimă f - duch

	sg.	pl.
Nom.	bănimă	bănimată
Acc.	bănimă	bănimată

VI - itiruž m - zima

	sg.	pl.
Nom.	itiruž	itiră
Acc.	itiruž	itiră

VII - bulătijă f - państwo, republika

	sg.	pl.
Nom.	bulătijă	bulătijă
Acc.	bulătijan	bulătijaž

I teraz mam kłopot. 7 wzorców deklinacji, a tylko 3 róźne końcówki mianownika. Z pewnością deklinacje I, IV, V, VII powinny dążyć do jednej spośród nich. Tak samo deklinacje II i VI. No i pytanie. Do której?

[Todsmer]

Zmiany fonetyczne:
Tak, są dosyć nieskładnie napisane.

euthe- > iši-
eutho- > ixu-
eudo- > ixu-

mm, mn, nm, nn > ny

ll > w
bb > b
kk > q

s- > š
-s > ž

sy > šy

st- > ist- > iš-
sp- > isp- > ip-
sk- > isk- > iq-
sp- > izb- > iž-
xt- > ixt- > ikt- > iqyt-
xth- -> ixth- > iš-

sm > stm > šm
sf > š
gl > l
ss > š

e > i
o > u
y (greckie, nie schwa) > i (czasem u)
au > yju
ya > y
yi > y
yu > y
oe > ojy
ao > o > u
eo > o > u
ea > a
-eia > ijy

ksio > qu
kso > qu
lx > x

ps > s
dn > n
ti > ty
nt > ny
nd > ny
id- > d-
th > t
tr > tyr
dr > dyr

wi > wy
met > myt
metr > mtyr > mmyr > nyr
br > byr

-ya > -ijy
di > dy
ksa > qy

kt > qyt
-ks > qy
gor > gyr

-diž > -duž
-iny > y

kl > xl
eus > už
xr > xar
kr > kar

šia > ša
-yež > -iž
lp > p
fu > xu

-in > -y

Tu zapisywanie "-n" pozostało konwencją ortograficzną:
-an > -a
-en > -i
-in > -i
-un > -u
-on > -u

I na końcu ciekawe prawo (nie wiem, jak je nazwać). W przypadku konfliktu ważniejsze są te pierwsze. C oznacza dowolną spółgłoskę albo zbitkę spółgłosek.
i- > i-
-y > -y
-iCi- > -yCi-
-yCy- > -yCi-

[Todsmer]

Trochę więcej o koniugacji (w związku ze sztafetą konlangową):

czas teraźniejszy, tryb oznajmujący:

os.	sg.	pl.
I	grafun	grafumă
II	grafiž	grafită
III	grafă	grafušă

czas teraźniejszy, tryb życzący:

os.	sg.	pl.
I	grafămă	grafămă
II	grafăž	grafătă
III	grafă	grafijă

czas teraźniejszy, tryb rozkazujący:

os.	sg.	pl.
I		grafutun
II	grafă	grafutun
III	grafă	grafutun

imperfekt:

os.	sg.	pl.
I	igrafun	igrafumă
II	igrafiž	igrafită
III	igrafă	igrafušă

perfekt:

os.	sg.	pl.
I	ixun grafăjin	ixumă grafăjin
II	ixiž grafăjin	ixită grafăjin
III	ixă grafăjin	ixušă grafăjin

przeszły perfekt:

os.	sg.	pl.
I	ijxun grafăjin	ijxumă grafăjin
II	ijxiž grafăjin	ijxită grafăjin
III	ijxă grafăjin	ijxušă grafăjin

perfekt życzący:

os.	sg.	pl.
I	ixămă grafăjin	ixămă grafăjin
II	ixăž grafăjin	ixătă grafăjin
III	ixă grafăjin	ixijă grafăjin

przyszły niedokonany:

os.	sg.	pl.
I	itigrafun	itigrafumă
II	itigrafiž	itigrafită
III	itigrafă	itigrafušă

czas przyszły dokonany:

os.	sg.	pl.
I	itălixun grafăjin	itălixumă grafăjin
II	itălixiž grafăjin	itălixită grafăjin
III	itălixă grafăjin	itălixušă grafăjin

aoryst:

os.	sg.	pl.
I	grafišă	grafisamă
II	grafisaž	grafisată
III	grafišă	grafisan

No i teraz co nieco o wykorzystaniu poszczególnych czasów, bo znaczenie niektórych zmieniło się znacząco.
Tryb życzący czasu teraźniejszego - wyłącznie do próśb.
Imperfekt - czas przeszły niedokonany
Aoryst - czas przeszły dokonany
Czas perfekt (teraźniejszy i przeszły) używany jest jako tryb przypuszczający (nie pytajcie się mnie dlaczego)
Optatyw perfektu używany jest do wyrażania chęci, życzeń, itp.

(Chciałem walnąć też tryb łączący, ale niestety po zaaplikowaniu zmian fonetycznych uzyskałem tę samą formę, co przy zwykłym oznajmującym)

[Henryk Pruthenia]

os.	sg.	pl.
I	grafun	grafumy
II	grafiž	grafity
III	grafy	grafušy

Grafity, grafy, ... tylko gryfów i agrafek mnie tutaj brakuje... ;<