Pieszo przez pustynię, czyli naukatu ljęzyki larabski stratatu lczasi lwielkatu

[Ghoster]

[...........]

[Asgair]

Właściwie to ciekawi mnie jeszcze jedna rzecz: jak się wymawia "at", gdy wchodzi za tym przypadek? Faktycznie jako "-atun", czy może robi się tam dyftong "-aun", albo jakaś elizja, czy może we wszystkim się mylę?

Z tego, co wiem, końcówka ــة w formie pauzalnej czytana jest zawsze jako /a/ (co najwyżej /ah/). Tak, jak pisał Hapana Mtu, końcówki przypadków czytane są właściwie: (a) przy nauce gramatyki MSA, (b) w recytacji Koranu, (c) w (bardzo) oficjalnych wypowiedziach. Kwestia wymowy pauzalnej to jednak zagadnienie na przynajmniej jeden osobny post.

Mam także pewne podstawowe pytanie - jak się tworzy w arabskim liczbnę mnogą? Z przykładów jakie podawali mi użytkownicy tego języka (różne dialekty to niemniej były) zdołałem wywnioskować, iż jest to ból i agonia przez udrękę.

Właśnie pracuję nad postem w tej sprawie.

[Noqa]

A mógłbyś spojrzeć na moje zdania?
Przede wszystkim nie jestem pewny tego w bruchu złodzieja z Egiptu oraz czy określony syn to powinno być albnu - brzmi to dość dziwnie. (No i wiem, mam tam błąd - nie ma /a/ w /al/ po samogłosce)

[Asgair]

jak się tworzy w arabskim liczbnę mnogą?

Kategoria liczby jest w arabskim indywiduum nietuzinkowym. Generalnie, liczby są trzy: pojedyncza, podwójna i mnoga.

Liczba podwójna

Tworzenie liczby podwójnej jest proste: do tematu imienia dodajemy końcówki ــانِ -āni w NOM, a w GEN i ACC ــَينِ -ayni (identyczne w stanie nieokreślonym i po al-) np:
بَيتٌ bayt-un 'dom' > بَيتانِ bayt-āni 'dwa domy'
بَيتٍ bayt-in > بَيتَينِ bayt-ayni
بَيتاً bayt-an > بَيتَينِ bayt-ayni
Litera nūn występująca w końcówce liczby podwójnej jest "słaba", tzn. wypada przed zaimkiem sufiksalnym i w iḍāfie - z ww. końcówek zostaje więc samo -ā- i -ay-:
بَياكَ bayt-ā-ka 'twoje dwa domy'
في عَينَي البِنتِ fī cayn-ay al-bint-i 'w oczach dziewczyny'.
Jest parę zasad dotyczących dodawania końcówki liczby podwójnej do dziwnie zakończonych wyrazów (np. na -ā'-u, -ā'-un czy -à), ale na razie nie wchodźmy w szczegóły. Dodać tylko należy, że w liczbie podwójnej stawia się imiona (rzeczowniki, przymiotniki, zaimki osobowe i dzierżawcze) oraz czasowniki (oprócz pierwszej osoby: nie ma 'nas dwojga', jesteśmy po prostu 'my', نَحنُ naħnu). Także liczebnik اثنانِ iþnāni 'dwa' jest formą liczby podwójnej (de facto zachowuje się jak przymiotnik).

Liczba mnoga

Jeżeli chodzi o liczbę mnogą - czyli z arabska الجمع al-jamcu (stąd częste oznaczenie form pl. w słownikach itd. za pomocą litery ج) - to jest ona rodzaju dwojakiego. Po pierwsze, mamy liczbę mnogą regularną, starszą i bardziej nobliwą, ale mocno ograniczoną w użyciu. W jej wydziela się liczbę mnogą regularną męską i regularną żeńską. Po drugie i najważniejsze, mamy liczbę mnogą "łamaną", czyli الجَمعُ المُكَسَّرُ al-jamcu al-mukassaru albo جَمعُ التَّكسيرِ jamcu at-taksīri. Określenia te biorą się od czasownika كَسَّرَ kassara 'łamać na kawałki' i to nieprzypadkowo, bo aby taką formę pl. utworzyć, należy pokiereszować strukturę tematu. Jasne? Nie? No to lecimy:

Liczba mnoga regularna męska

Tworzy się ją głównie od rzeczowników osobowych i określających je przymiotników (o ile imione takowe nie mają form łamanych - ba! czasami równolegle występują i takie, i takie...). Końcówkami są tutaj ــونَ -ūna w NOM i ــينَ -īna w GEN i ACC. Tak jak w liczbie podwójnej używa się ich w stanie nieokreślonym i po al-, ale czasem nūn tu i ówdzie wypada, np:
مُهَندِسٌ muhandis-un 'inżynier' > مُهَندِسون muhandis-ūna 'inżynierowie'
مُهَندِسٍ muhandis-in > مُهَندِسينَ muhandis-īna
مُهَندِساً muhandis-an > مُهَندِسينَ muhandis-īna
مُعَلِّمٌ mucallim-un 'nauczyciel' > مُعَلِّموكَ mucallim-ū-ka 'twoi nauczyciele'
مُوَظَّفٌ muwaẓẓaf-un 'urzędnik' > مُوَظَّفو الوِزارةِ muwaẓẓaf-ū al-wizār-at-i 'urzędnicy ministerstwa'.

Kiedy możemy użyć tego przyjemnego sposobu tworzenia formy pl.? Rzadko. Możliwości są następujące:
a) Imiesłowy (także zsubstantywizowane) nazywające osoby, np. مُعَلِّمٌ mucallim-un > مُعَلِّمونَ mucallim-ūna 'nauczyciele' (dosł. 'uczący'), مُسلِمٌ muslim-un > مُسلِمونَ muslim-ūna 'muzułmanie' (imiesłów czynny od czasownika IV tematu أسلم aslama, który ma kilka[naście] znaczeń, w tym 'poddawać się', 'zostawiać' i 'być muzułmaninem'). Uwaga: są wyjątki. Np. كاتِبٌ kātib-un od كَتَبَ kataba 'pisać' ma formę كاتِبونَ kātib-ūna w znaczeniu imiesłowowym 'piszący', ale كُتّابٌ kuttāb-un w znaczeniu rzeczownikowym 'pisarze'.
b) Męskoosobowe zdrobnienia, np. رَجُلٌ rajul-un 'mężczyzna' > رُجَيلٌ rujayl-un 'mały mężczyzna' > رُجَيلونَ rujayl-ūna 'mali mężczyźni'; صَديقٌ ṣadīq-un 'przyjaciel' > صُدَيِّقٌ ṣudayyiq-un 'mały przyjaciel' > صُدَيِّقونَ ṣudayyiq-ūna 'mali przyjaciele'.
c) Imiona męskie, np. أَحمَدونَ Aħmad-ūna 'Ahmetowie'
d) Przymiotniki vel rzeczowniki względne zakończone na ــِيٌّ -iyy-un, np. مِصرِيّونَ miṣr-iyy-ūna 'Egipcjanie'
e) Rzeczowniki męskoosobowe tworzone wg wzoru faccāl, np. جَزّارونَ jazzār-ūna 'rzeźnicy', طَبّاخونَ ṭabbāx-ūna 'kucharze'. Formy te to dawne intensywne imiesłowy czynne, stąd regularna liczba mnoga.
f) Szereg kilkudziesięciu mniej lub bardziej dziwnych słów, głównie dwuspółgłoskowych, np.
أرضٌ arḍ-un > أرضونَ ard-ūna 'ziemia'
عَالمٌ cālam-un > عالَمونَ cālam-ūna 'świat'
لُغة lug-at-un > لُغونَ lug-ūna 'język'
كُرةٌ kur-at-un > كُرونَ kur-ūna 'kula'
إوَزٌّ iwazz-un > إوَزّونَ iwazz-ūna 'gęsi'
ظُبةٌ ẓub-at-un > ظُبونَ ẓub-ūna 'klinga miecza'
بُرةٌ bur-at-un > بُرونَ bur-ūna 'kółko na nos wielbłąda' itd.
Wiele z tych rzeczowników ma także inne formy liczby mnogiej (łamane lub regularne żeńskie).

Liczba mnoga regularna żeńska

Tu sprawa jest jeszcze prostsza: otóż żeńską końcówkę ــة -at-un wydłużamy do postaci ــاتٌ -āt-un (zwracam uwagę na nunację!). Dochodzi do tego drobny niuans w deklinacji: formy GEN i ACC są identyczne i brzmią ــاتٍ -āt-in (w stanie określonym: ــاتِ -āt-i). Generalnie, liczbę mnogą tego typu tworzą rzeczowniki zakończone na ــة (ale nie wszystkie!!!), a poza tym imiona żeńskie, nazwy miesięcy muzułmańskich (oprócz ramaḍanu - jest regularny męski!) i liter alfabetu, wiele rzeczowników odczasownikowych (nazw czynności), liczne zapożyczenia, a nawet niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego:
جامِعة jāmic-at-un > جامِعاتٌ jāmic-āt-un 'uniwersytety'
مُمَرِّضة mumarriḍ-at-un > مُمَرِّضاتٌ mumarriḍ-āt-un 'pielęgniarki'
مَريَمُ Maryam-u > مَريَماتٌ Maryam-āt-un 'Maryam (imię żeńskie)'
شَوّالٌ šawwāl-un > شَوّالاتٌ šawwāl-āt-un 'dziesiąty miesiąc muzułmański'
ألِفٌ alif-un > ألِفاتٌ alif-āt-un 'alify'
تَعريفٌ tacrīf-un > تَعرِفاتٌ tacrīf-āt-un 'określenia' (Poznajecie? Polski kiedyś to zapożyczył, zdaje się poprzez włoski)
إصطَبلٌ iṣṭabl-un > إصطَبلاتٌ iṣṭabl-āt-un 'stajnie' (z łaciny)
حَيَوانٌ ħayawān-un > حَيَواناتٌ ħayawān-āt-un 'zwierzęta'

Dodatkowo, trzeba wspomnieć, że jest parę mniej lub bardziej uzasadnionych dziwactw przy dodawaniu tej końcówki do wyrazów o dziwnym wygłosie (np. -ā'-u, -ā'-un, -à), a kilka rzeczowników wariuje tematycznie, np.
أمّ umm-u > أمُّاتٌ ummuh-āt-un 'matka', أختٌ uxt-un > أخَواتٌ axaw-āt-un 'siostra', itp.

Liczba mnoga łamana

Wreszcie dotarliśmy do agonii, udręki i bólu. Czemu? Krótko mówiąc, nauka arabskich rzeczowników i przymiotników wymaga w miażdżącej większości przypadków zapamiętywania dwóch form: liczby pojedynczej i liczby mnogiej. Formy te różnią się bowiem między sobą strukturą tematu, a przewidzenie, jaką postać pl. przyjmie dany wyraz, jest tym trudniejsze, im jest on prostszy. Przykłady (sg > pl):
قَلبٌ qalb-un > قُلوبٌ qulūb-un 'serca'
راكِبٌ rākib > رَكبٌ rakb-un 'jeźdźcy'
دَولة dawl-at-un > دُوَلٌ duwal-un 'państwa'
جَديدٌ jadīd-un > جُدُدٌ judud-un 'nowi'
كَبيرٌ kabīr-un > كِبارٌ kibār-un 'wielcy'
فيلٌ fīl-un > فِيَلة fiyal-at-un 'słonie'
طِفلٌ ṭifl-un > أطفالٌ aṭfāl-un 'dzieci'
جَليلٌ jalīl-un > جِلّ jill-at-un 'wspaniali'
صَحراءُ ṣaħrā'-u > صَحارى ṣaħārà 'pustynie' (tak, stąd Sahara)
ساحِلٌ sāħil-un > سَوَحِلُ sawāħil-u 'brzegi' (tak, stąd Sahel)
جارٌ jār-un > جِرانٌ jirān-un 'sąsiedzi'
إصباعٌ iṣbāc-un > أصابِعُ aṣābic-u 'palce'
مَدرَسة madras-at-un > مَدارِسُ madāris-u 'szkoły'
مَجنونٌ majnūn-un > ماجانينُ majānīn-u 'szaleńcy' (ten sam rdzeń, co jinnu 'dżiny')
سِكّينٌ sikkīn-un > سَكاكينُ sakākīn-u 'noże'
دُكتورٌ duktūr-un > دَكاتِرة dakātir-at-un 'doktor' (sic!)
سَقلابيٌّ saqlābiyy-un > سَقالِبة saqālib-at-un 'Słowianin' (saqlabiyyūna też OK)

Fajnie? I to jak! Takich wzorców liczby mnogiej jest tak 40-50, niektóre bardziej popularne (np. fucūl), niektóre rzadkie (np. yafācīl²). Wiele z nich jest diptotami, niektóre mają końcówkę -at-un. Część ma dwie lub więcej form, synonimicznych lub też nie (o tym, że formy poboczne mogą być regularne, nawet już nie przypominam), np:
شَهرٌ šahr-un > شُهورٌ šuhūr-un lub أشهورٌ ašhūr-un 'miesiące'
طالِبٌ ṭālib-un > طُلّابٌ ṭullāb-un lub طَلَبةٌ ṭalab-at-un 'uczniowie'
بَيتٌ bayt-un > بُيوتٌ buyūt-un w znaczeniu 'dom', أبياتٌ abyāt-un w znaczeniu 'wers'

Czasem wśród imion o danym wzorze tematu w liczbie pojedynczej dominuje dany typ liczby mnogiej (np. ficāl w przymiotnikach typu facīl), ale zawsze znajdzie się stadko czarnych owiec (jak podane wyżej jadīd-un > judud-un). Zdarza się, że forma pl zależy od znaczenia (np. fuccāl w nazwach zawodów). Formę pl. rzeczowników czterospółgłoskowych można przewidzieć najłatwiej, ale wymaga to pewnego obycia z językiem (jeśli ktoś zainteresowany, mogę coś na ten temat napisać). Tak czy inaczej, dopóki danej formy nie sprawdzi się w słowniku / życiu, pewności nie ma. Z własnego doświadczenia powiem, że to wszystko może przerażać, ale tak naprawdę dodaje językowi niesamowitego charakteru - no bo wpadnij człowieku na to, że słowo قَياصِرةٌ qayāṣir-at-un to liczba mnoga od swojskiego 'cesarza' (قَيصَرٌ qayṣar-un).

Ciekawostka: jest grupa "nieregularnych form nieregularnych" (trochę supletywnych, a trochę nie; tu wywalimy literkę, tu dodamy...):
انسانٌ insān-un 'człowiek' > ناسٌ nās-un 'ludzie'
امرَأة imra'-at-un 'kobieta' > نِساءٌ nisā'-un 'kobiety'
أرنَبٌ arnab-un 'królik' > أرانٍ arān-in 'króliki'
طَغوثٌ ṭagūþ-un 'bożek, idol' > طَواغٍ ṭawāg-in 'bożki'
قَوسٌ qaws-un 'łuk' > قِسِيٌّ qisiyy-un 'łuki'
ماءٌ mā'-un 'woda' > أمواءٌ amwā'-un 'wody'
i mój ulubiony, rządzący światem:
خُلدٌ xuld-un 'kret' > مَناجِذُ manājið-u 'krety'
(żeby było śmieszniej, xuld-un znaczy również 'wieczność', a دارُ الخُلدِ dār-u al-xuld-i to synonim raju. 'Dom Kreta'? Really?...)

I jeszcze jeden kwiatek: liczba mnoga liczby mnogiej, np.:
طَريقٌ ṭarīq-un '(sg) droga' > طُروقٌ ṭurūq-un '(pl) drogi '> طُروقاتٌ ṭurūq-āt-un '(pl.pl) drogi'
رَجُلٌ rajul-un '(sg) mężczyźni' > رِجالٌ rijāl-un '(pl) mężczyźni' > رِجالاتٌ rijāl-āt-un '(pl.pl) mężczyźni'

Zupełnie oddzielną kwestią jest zgodność rzeczowników, przymiotników i czasowników pod względem liczby i rodzaju. Tu powiem tylko np., że formy liczby mnogiej łamanej uznaje się (bez względu na końcówkę!) za formy rodzaju żeńskiego - no chyba, że rzeczownik czy przymiotnik jest męskoosobowy... Nie, o tym innym razem.

[Ghoster]

[...........]

[varpho :Ɔ(X)И4M:]

I jeszcze jeden kwiatek: liczba mnoga liczby mnogiej, np.:
طَريقٌ ṭarīq-un '(sg) droga' > طُروقٌ ṭurūq-un '(pl) drogi '> طُروقاتٌ ṭurūq-āt-un '(pl.pl) drogi'
رَجُلٌ rajul-un '(sg) mężczyźni' > رِجالٌ rijāl-un '(pl) mężczyźni' > رِجالاتٌ rijāl-āt-un '(pl.pl) mężczyźni'

to jest regularne, dla wszystkich rzeczowników? zazdroszczę, przydałoby się.

[Hapana Mtu]

Tak sobie myślę, że za zgodą Hapana Mtu mógłbym jednak pociągnąć w przyszłości ten kurs, biorąc pod uwagę, że w przyszłym roku planuję podejść do egzaminu z arabskiego na poziomie nie-A. Może świadomość, że będę działał 'w czynie społecznym' zmusi mnie w końcu do systematyczności?

Tak chyba będzie najlepiej. Moja czwarta lekcja miała obejmować tworzenie liczby podwójnej i mnogiej regularnej, ale jak widzę, zostało to już zrealizowane. Poza tym sam chętnie douczę się czegoś nawprzód przez wakacje, żeby potem nie być zaskakiwanym na zajęciach.

[Ghoster]

[...........]

[Wedyowisz]

I jeszcze jeden kwiatek: liczba mnoga liczby mnogiej

Jaka jest różnica semantyczna? "mnogo-mnogo ludziów", "grupy ludzi"?

ساحِلٌ sāħil-un > سَوَحِلُ sawāħil-u 'brzegi' (tak, stąd Sahel)

A także "suahili", język wybrzeża.

تَعريفٌ tacrīf-un > تَعرِفاتٌ tacrīf-āt-un 'określenia' (Poznajecie? Polski kiedyś to zapożyczył, zdaje się poprzez włoski)

Taryfa?

Po pierwsze, mamy liczbę mnogą regularną, starszą i bardziej nobliwą, ale mocno ograniczoną w użyciu.

Skąd wiadomo, że starszą? Myślałem że początki broken plural giną w mroku tych czasów, gdy powstawały semickie rdzenie trójspółgłoskowe i inne alternacje.

Co to rzeczowniki względne?

[Asgair]

Przepraszam za ciszę w temacie. Nie to, żebym się wycofał ze swojej propozycji przejęcia kursu - po prostu akurat siedzę nad hiszpańskim, żeby co nieco sobie go odświeżyć przed wrześniowym wypadem w tamte strony. Ale, skoro jest zainteresowanie, to biorę się do roboty.

A mógłbyś spojrzeć na moje zdania?

Jeśli już, to powinno być:

Czy jesteś pijany, ponieważ syn gorącej przyjaciółki Ahmeda ma smaczne nazwisko?
Hal anta sakrān-u wa cinda ibn-i ṣadīqat-i Aħmad-a al-hārr-ati laqab-un laðīð-un?
Q ty.MASC pijany-NOM.INDEF bo u syn.GEN przyjaciółka.GEN Ahmet.GEN DEF-gorąca-GEN nazwisko-NOM.INDEF smaczny-NOM.INDEF

Nie, jestem zmęczony, ponieważ jestem wielkim mężem łagodnego hotelu, a twoja [kobieto] żona jest w brzuchu czystego złodzieja z Egiptu.
Lā, anā ṭacbān-un, wa anā zawǧ-u al-funduq-i al-kabīr-u ar-raqīq-i, wa az-zawǧatu-ki fī biṭn-i al-liṣṣ-i an-naẓīf-i min Miṣr-a.
Nie, ja zmęczony-NOM.INDEF, bo ja mąż-NOM DEF-hotel.GEN DEF-wielki-NOM DEF-łagodny-GEN, a DEF-żona-NOM-twoja.FEM w brzuch-GEN DEF-złodziej-GEN DEF-czysty-GEN z Egipt-GEN

Czy z tymi namiastkami glos łatwiej? Co do 'syna', to nie może tu się pojawić w ogóle rodzajnik, bo ibn jest określany przez 'przyjaciółkę Ahmeta'. A z al daje on po prostu الإِبْنُ al-'ibn-u - elizja następuje po samogłosce, a /l/ takową nie jest, choć nie dam sobie ręki uciąć, że hamza musi być w tym akurat przypadku wymawiana. Tak czy inaczej, jeśli słowo zaczyna się od hamzy nie ulegającej elizji, zwarcie krtaniowe powinno być wyraźnie wymawiane po /l/ rodzajnika. A tak w ogóle to twór *albnu nie ma racji bytu także dlatego, że (ogólnie mówiąc) arabski nie dopuszcza więcej niż jednej spółgłoski w wygłosie sylaby, a już na pewno nie można nigdy spotkać zbitki trzech spółgłosek w środku wyrazu.

Tak na marginesie, sam w takich zdaniach nie użyłbym wa w znaczeniu 'ponieważ', bo ciężko się tu zorientować, o co chodzi. Aha, i w transkrypcji radzę jednak pisać sobie to <a> z al, bo po co zaciemniać obraz.

to jest regularne, dla wszystkich rzeczowników? zazdroszczę, przydałoby się.

Jaka jest różnica semantyczna? "mnogo-mnogo ludziów", "grupy ludzi"?

Raczej nie, kwestia jest chyba ograniczona do stylu literackiego (inna sprawa, że cały MSA to styl literacki i oderwany od rzeczywistości...). I należy rozumieć to tak, jak napisał Gubiert: 'wiele grup ludzi'. Przy okazji: suahili i taryfa ok

Skąd wiadomo, że starszą? Myślałem że początki broken plural giną w mroku tych czasów, gdy powstawały semickie rdzenie trójspółgłoskowe i inne alternacje.

Tematu dogłębnie sam nie znam, ale trzeba wziąć pod uwagę, że np. akadyjski miał tylko regularną, a i hebrajski też z łamaną nie szalał (jakieś tam bardziej oboczności widzę, niż prawdziwą reorganizację tematu). Gdzieś natknąłem się na stwierdzenie (cytacji nie podam), że początkowo regularna dominowała, a formy łamane były albo rzeczownikami zbiorowymi, albo wywodzą się od rzeczowników odczasownikowych (tzw. maṣdarów). Co do pierwszego to np. współczesna liczba mnoga od rākib 'jeździec' to rakb, ale w języku klasycznym rakb miało znaczenie zbiorowe: coś typu 'jazda (rodzaj wojsk)'. Co do drugiego, to cholernie dużo wzorów liczby mnogiej pokrywa się ze wzorami maṣdarów. Argumentacja jest niby taka, że Arabom (ale i południowym Semitom) spodobało się mówienie np. 'to jest wojowanie' zamiast mnogiego 'to są wojny'. Z czasem owo 'wojowanie' nabyło rodzaj żeński (maṣdary są męskie), który w arabskim często służy do wzmacniania znaczenia (stąd wspominany przez Hapana Mtu 'kalif', który ma końcówkę rodzaju żeńskiego). Stąd też współcześnie formy liczby mnogiej łamanej co do zgodności z przymiotnikami zachowują się jak rzeczowniki liczby pojedynczej w rodzaju żeńskim. (A propos tego wzmacniania znaczenia, coś podobnego działo się z końcówką liczby podwójnej, której wariacje często się pojawiają we wzorach liczby mnogiej łamanej.) Efekt jest taki, że dziś mówi się hāðihi hiya al-ħurūb-u 'to są wojny' (wzór fucūl jak np. duxūl 'wchodzenie'), a regularna liczba mnoga od ħarab (*ħarabūna? *ħarabāt? - tak się składa, że mimo formy, jest to rzeczownik w rodzaju żeńskim) - jeśli istniała - wyszła z użycia. Wiadomo, że takie wyparcia formy regularnej przez łamaną od czasu spisania Koranu zdarzały się wielokrotnie w różnych imionach. Ile w tym wszystkim prawdy, nie wiem. Jakichś poważnych artykułów nawet na ten temat nie szukałem, gdyby ktoś coś znalazł, niech podrzuci.

Co to rzeczowniki względne?

Powinienem był napisać po prostu imię względne, czyli po arabsku الإسم المنسوب al-ism al-mansūb albo النسبة an-nisba: (dosł. 'relacja, związek, połączenie'). Derywowane są przez ogromnie produktywny morfem -iyy-. Tak jak w przykładzie: miṣr-iyy-un znaczy 'egipski' albo 'Egipcjanin' (od Miṣr² 'Egipt'). W skrócie końcówkę czyta się -ī - stąd nawet angielski przymiotnik 'Iraqi' (عراقيّ cirāqiyy-un)

حل انت الشرامطٌ حارّة؟
Hal intu aš-šarāmiŧ-u ħārrat-un?

نعم نحن الشرامطٌ حرّةٌ
Nacam, naħnu aš-šarāmiŧ-u ħārrat-un.

لا نحن ليست الشرامطً حرّةً
Lā, naħnu laysat aš-šarāmiŧ-a ħārrat-an.

Zakładam z góry, iż jest to źle, ale starałem się (próbowałem jakoś sam rozszyfrować użycie "laysa" oraz odmianę przez przypadki, ale liczbę mnogę zrobiłem bodajże dobrze). xd

Rzeczywiście, całkiem dobrze nie jest, ale jak najbardziej doceniam starania, szczególnie (próbę) użycia ACC po laysa Raczej powinno być:

هل أنتنّ شراميط حارّات؟
Hal antunna šarāmīṭ-u ħārrāt-un?
'Czy jesteście gorącymi dziwkami?'

نعم نحن شراميط حارّات
Nacam, naħnu šarāmīṭ-u ħārrāt-un.
'Tak, jesteśmy gorącymi dziwkami'

لا نحن لسنا شراميط حارّات
Lā, lasnā šarāmīṭ-a ħārrāt-in.
'Nie, nie jesteśmy gorącymi dziwkami'

Nie będę się tu zagłębiał w wyjaśnianie wszystkiego, bo tak wszystko od razu to trochę się nie da - pojawiają się tu i zaimki liczby mnogiej, i kongruencja imion, i sama laysa (ale część - np. czemu przed 'dziwkami' nie może stać al - wyjaśni się poniżej). Tu tylko krótka notka leksykalna: liczba mnoga od شرموطة šarmūṭa: 'dziwka' brzmi شراميط šarāmīṭ². Słowo związane jest z czasownikiem شرمط šarmaṭa (zdaje się z dialektów egipskich i lewantyńskich), oznaczającego 'drzeć, rozdzierać'. Jak znam życie wywodzi się on od شرم šarama 'ciąć, łamać, przepoławiać, itp.' (takie zależności między rdzeniami istnieją, nie tylko na linii czteroradykałowe <> trójradykałowe, i są niezmiernie ciekawe). Z tego też rdzenia pochodzi rzeczownik شرم šarm 'rysa, pęknięcie; zatoczka' - i tak wyjaśniło się, co znaczy owo słynne Szarm el-Szejk, czyli شرم الشيخ šarm-u aš-šayx-i

A, i jeszcze jedno: googlacja wykazała, że przymiotnik ħārr raczej z dziwkami się nie łączy, jeśli już to podobny w znaczeniu sāxin (de facto imiesłów czynny od czasownika saxana 'być ciepłym; grzać się').

___________________________________________________________

Gorące dziwki Ghostera wywołały m.in. temat zaprzeczenia zdania imiennego. Tak się jednak składa, że omawiać je jest znacznie wygodniej po poznaniu koniugacji w czasie przeszłym, bo choć w zdaniu imiennym czasownika brak, to w jego zaprzeczeniu już jest. Biorąc to pod uwagę, postanowiłem napisać najpierw trochę więcej o samych zdaniach imiennych. Wiem, że zaczynał od tego Hapana Mtu, były nawet ćwiczenia, ale skoro już przejmuję ten cyrk z jego małpami, to nie omieszkam w tym miejscu dodać jakichś kwiatków od siebie, bo jesteśmy gdzie jesteśmy i pewnie część osób może być zaciekawiona nieco bardziej dogłębnym spojrzeniem na temat. Zaczynamy w nowym poście.

[Asgair]

ZDANIA IMIENNE

Po arabsku zdanie imienne (ZI) zwie się جملة اسمية jumla: ismiyya: i stoi w opozycji do جملة فعلية jumla: ficliyya: - zdania czasownikowego (o tym innym razem). Przyjmijmy tu najprostszą definicję, wg której w ZI podmiot jest imieniem (rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem) i zajmuje miejsce na początku zdania. Stąd też podmiot nazywa się w ZI (مبتدأ (به mubtada' (bihi) 'to, od czego się zaczyna', a orzeczenie (czyli reszta zdania) to خبر xabar 'wiadomość'. ZI używane są w arabskim o wiele częściej niż analogiczne poniekąd konstrukcje z kopulą w języku polskim (czy w ogóle w innych europejskich).

Ze względu na znaczenie ZI można podzielić na trzy grupy. W tym poście napiszę o pierwszej i najbardziej skomplikowanej, czyli o

(i) zdaniach określających.

Występuje w nich opozycja stanu, o której pisał Hapana Mtu, która zastępuje łącznik 'być' (dodajmy: tylko w czasie teraźniejszym). Podmiot jest określony (na różne sposoby), orzeczenie - nieokreślone, np.:

التحقيق صعب at-taħqīq-u ṣacb-un 'śledztwo jest trudne' - określenie przez rodzajnik al
أنفس الأعلاق عقل anfas-u al-aclāq-i caql-un 'najcenniejszym skarbem jest rozum'* - określenie przez iḍāfę (status constructus)
*A po co tu ten genetyw, zapytacie, patrząc na polskie tłumaczenie. Lepiej to wygląda w dosłownym tłumaczeniu na angielski: most_valuable_one of_the_treasures mind)
زوجته جميلة zawjat-u-hu jamīlat-un 'jego żona jest piękna' - określenie przez zaimek dzierżawczy (tzw. status pronominalis)
أنا صيّاد anā ṣayyād-un 'jestem myśliwym', غوصطير كونلانغير Ghoster kunlangir-un 'Ghoster jest konlangerem' - w obu przypadkach podmiot jest określony "z definicji".

Tu koniecznie trzeba wspomnieć, że od reguły "orzeczenie jest nieokreślone" jest sporo wyjątków. Weźmy na przykład zdanie 'Jestem twoją żoną'. Orzeczenie, czyli 'twoja żona', jest określone, bo to połączenie rzeczownik + zaimek. W takich przypadkach liczy się po prostu szyk: podmiot ma być na początku. Zdanie to brzmi zatem zdroworozsądkowo:

أنا زوجتك anā zawjatu-ka (dosł. ja żona-twoja)

Trochę gorzej, jeśli używamy np. zaimków wskazujących. Są one określone z definicji. Dwa najłatwiejsze to هذا hāðā 'ten' i هذه hāðihi 'ta'. Zwracam uwagę na zapis: po <h> powinien być alif, a go nie ma. W dokładnej notacji pojawia się tam skrócony alif (pionowa kreska nad literą), nazywany "alifem sztyletowym" (ألف خنجرية alif xanjariyya:). Generalnie występuje on (w środku wyrazu) w kilku słowach na krzyż - ale tak się składa, że jednym z nich jest الله Allāh (tak, to ta kreseczka nad šaddą).

Wracając do tematu: zaimki wskazujące łączą się z rzeczownikami określonymi, zatem np:

هذا البيت hāðā al-bayt-u znaczy 'ten^okr. dom^okr.' 
هذه الزوجتك hāðihi az-zawjat-u znaczy 'ta^okr. żona^okr.'.

Jeśli 'dom' i 'żona' byłyby nieokreślone, to oczywiście dostajemy zdania imienne (NB: zaimek zgadza się z rodzajem rzeczownika!):

هذا بيت hāðā bayt-un 'to jest dom' (dosł. 'ten^okr. [jest] domem^nokr.')
هذه زوجة hāðihi zawjat-un 'to jest żona' (dosł. 'ta^okr. [jest] żoną^nokr.')

A teraz zagwozdka: jak powiedzieć 'to jest żona^okr' - określona ot tak, bo już o niej wspominaliśmy, albo coś o niej powiemy w zdaniu podrzędnym ('to jest żona, która...')? Należy użyć magicznego łącznika w postaci zaimka trzeciej osoby, który rozbija tę niezręczną konstukcję:

هذه هي الزوجة الّتي hāðihi hiya az-zawjat-u allatī... 'to jest żona^okr, która...' (dosł. coś na kształt 'ta^okr. [jest] nią^okr. [która jest] żoną^okr. która...').

Podobnie:
هذا التقرير hāðā at-taqrīr-u 'ten raport'
هذا هو التقرير hāðā huwa at-taqrīr-u 'to jest raport^okr.'

Co ciekawe, w zdaniu typu 'ja to (jestem) ja, ty to (jesteś) ty' także pojawiają się zaimki 3 osoby:
أما هو أنا وأنت هو أنت anā huwa anā wa-anta huwa anta

Jeżeli rzeczownik określony jest inaczej niż przez zwykłe al, generalnie do zrozumienia znaczenia wystarcza sam szyk - zaimkowy łącznik jest opcjonalny, ale zdaje się, że jest 'ładny stylistycznie':

هذه (هي) زوجتك hāðihi (hiya) zawjat-u-ka 'to jest twoja żona' ('ta twoja żona' = زوجتك هذه zawjat-u-ka hāðihi)
هذا (هو) تقرير الخبراء hāðā (huwa) taqrīr-u al-xubarā'-i 'to jest raport ekspertów' ('ten raport ekspertów' = تقرير الخبراء هذا taqrīr-u al-xubarā'-i hāðā)
هذا (هو) جوهر القضيّة hāðā (huwa) jawhar-u al-qaḍiyyat-i 'to jest istota sprawy' ('ta istota sprawy' = جوهر القضيّة هذا  jawhar-u al-qaḍiyy-ati hādā)
هؤلاء المتعبون (هم) ملح الأرض hā'ulā'i al-mutcibūna (hum) milħ-u al-arḍ-i 'ci utrudzeni są solą ziemi' (tu mamy formy liczby mnogiej: hā'ulā'i 'ci', hum 'oni', ale zasada ta sama)

Widać tu przy okazji (przykłady w nawiasach), że zaimek wskazujący, który określa pierwszy element iḍāfy albo rzeczownik z zaimkiem dzierżawczym, występuje na końcu frazy.

Zaimkowego łącznika można też użyć przy pytaniach o podmiot zdania imiennego - pojawia się po zaimkach pytajnych ما mā 'co?', من man 'kto?':
من (هو) المسؤول؟  man (huwa) al-mas'ūl-u? 'kto jest osobą odpowiedzialną (decydentem)?'
ما (هو) اسمك؟ mā (huwa) ism-u-ka? 'jak masz na imię?' (dosł. tak, jak 'what is your name?')

W ostatnim przypadku huwa jest czysto teoretyczne - pytanie to jest zbyt popularne, żeby bawić się w jakiś wysoki styl. Czyta się to mā-smuka, bo początkowa hamza w słowie أسم ism 'imię' to tak naprawdę همزة وصلة hamza: waṣla: ('hamza łącząca'), czyli ulegająca elizji (jak w rodzajniku al). Odpowiedzieć można po prostu, tak jak już pisał o tym Hapana Mtu, mówiąc np. اسمي أسقير ismī Asgair, czyli dosł. 'imię-moje Asgair'

______________________________

Posumowanie:

- Przypomnieliśmy sobie zasadę budowania zdań imiennych określających
- Poznaliśmy zaimki wskazujące liczby pojedynczej i ich zachowanie w zdaniach imiennych
- Poznaliśmy zaimki pytające mā i man

Ćwiczenie:

Korzystając z podanych we wcześniejszych postach słów, stworzyć pary wyrażeń typu 'ten nowy dom - to jest nowy dom', itp. Można też zadać parę pytań typu 'kto jest twoim mężem?'

[Ghoster]

[...........]

[Asgair]

Podoba mi się ta faryngalizacja.
Chociaż nie rozumiem co robi tam yā...

Taka faryngalizacja, z tego, co zaobserwowałem, częsta jest w zapożyczeniach:

إصطبل iṣṭabl 'stajnia' < hiszp. establo, łac. stabulum
باص bāṣ 'autobus' < ang. bus (ale istnieje także forma أوتوبيس ūtūbīs - z sīn - ewidentnie z francuskiego)
طاجكستان ṭājikistān 'Tadżykistan' < pers. تاجكستان tājikistān
فصولية faṣūliya: 'fasola' (Phaseolus vulgaris L.)
صراط ṣirāṭ 'droga' < łac. (via) strata (stąd też ang. street, wł. strada, niem. Straße, itd.)

Owa 'droga' jest na tyle starą pożyczką, że znaleźć ją możemy w Koranie, i to nie byle gdzie, bo w pierwszej surze, nazywanej الفاتحة al-fātiħa:, czyli dosł. 'otwarcie, rozpoczęcie' (فتح fataħa 'otwierać'), gdzie występuje w szóstym wersecie: اِهدِنا الصِّراطَ المُستَقيمَ ihdi-nā ṣ-ṣirāṭa l-mustaqīm 'wskaż nam prostą drogę'.

Swoją drogą - nomen-omen - polecam z własnego doświadczenia obsłuchania się albo i nauczenia jakichś krótkich sur (dobra jest właśnie Al-Fātiħa i parę króciutkich z samego końca) w celu poznania i treningu wymowy klasycznego arabskiego, jeśli ktoś byłby zainteresowany. Zaznaczam, że pod względem struktury gramatycznej MSA jest de facto identyczny. A czemu akurat sury? Bo to najłatwiej dostępne nagrania w Internecie. Poza tym to dobry tekst do rzucenia, gdy ktoś prosi (czego nienawidzę) "Skoro się uczysz, to powiedz coś po arabsku!"...

Jeśli ktoś miałby jakieś obiekcje ideologiczne, to od razu mówię, że akurat te fragmenty Koranu równie dobrze mogłyby się znaleźć w dowolnej świętej księdze dowolnej monoteistycznej religii

Co do yā', to ot tak mi się napisało. W arabskim nie ma jednej konwencji zapisywania obcych nazw. Szczególny problem z przyczyn oczywistych jest z samogłoskami. Widać tendencję to używania nadmiarowych yā', wāw i alifów w celu podkreślenia, jaką mniej więcej wartość powinna mieć dana "obca" spółgłoska. Wariacje /o/ podpadają najczęściej pod wāw, gorzej jest z wszelkiego rodzaju /e/-oidami. Polecam rzut oka na arabską transkrypcję nazw własnych w artykułach wikipedyjnych.

ما mā 'co?'

Co w takim razie oznacza ماذا māđā (chyba dobrze to zapisałem)? To bardziej Quranowa forma - literacka?

Etymologicznie ماذا māðā to po prostu mā wzmocniona (archaicznym nieco) zaimkiem wskazujący ðā (jak w hāðā, 'ten'). Forma jest jak najbardziej współczesna. Występuje ona zazwyczaj w zdaniach czasownikowych i to chyba częściej w pytaniach o dopełnienie niż o podmiot. Np. w takie wyrwane z kontekstu wyrażenia jak ما قطع mā qaṭaca? i ماذا قطع māðā qaṭaca? większość użytkowników arabskiego zrozumiałaby odpowiednio jako 'co cięło?' i 'co on ciął?'. Różnica jest też taka, że māðā w przeciwieństwie do mā nie może pełnić funkcji zaimka względnego. Poza tym, mā jest jeszcze bardziej wieloznaczna, bo może też wyrażać przeczenie, wprowadzać wykrzyknienie i porównanie oraz być częścią spójników albo wyrażeń nieokreślonych (np. يوماً ما yawm-an mā || dzień-ACC co || 'pewnego dnia').

[Noqa]

Bardzo to wszystko ciekawe, liczę na następne lekcje. Może następnym razem dasz też jakiś tekst do tłumaczenia - to pozwala sprawdzić na ile się rozumie.
Mógłbyś opisać kiedy używa się al-? Zdaje się ono pojawiać i znikać zupełnie bez przyczyny.

al-bayt-u naẓīf-u hāðā  'ten czysty dom'
al-bayt-u hāðā naẓīf-un 'ten dom jest czysty' ?
hāðā bayt-un naẓīf-un 'to jest jakiś czysty dom'
hāðā (huwa) bayt-u naẓīf-u 'to jest konkretny czysty dom'
hāðā (huwa) bayt-u naẓīf-u hāðā 'to jest ten czysty dom' ?

Man huwa ṭabīb-u-ka? 'Kto jest twoim lekarzem?'
Ma  huwa ism-u ṭabīb-i-ka? 'Jakie jest imię twojego lekarza?' ?

I dziękuję za przejrzenie poprzednich zdań (Aha - namiastki glos bywają jak najbardziej przydatne. Czasem są oczywiste, ale czasem bardzo się przydają)

[Asgair]

1. al-bayt-u naẓīf-u hāðā  'ten czysty dom'
2. al-bayt-u hāðā naẓīf-un 'ten dom jest czysty' ?
3. hāðā bayt-un naẓīf-un 'to jest jakiś czysty dom'
4. hāðā (huwa) bayt-u naẓīf-u 'to jest konkretny czysty dom'
5. hāðā (huwa) bayt-u naẓīf-u hāðā 'to jest ten czysty dom' ?
6. Man huwa ṭabīb-u-ka? 'Kto jest twoim lekarzem?'
7. Ma huwa ism-u ṭabīb-i-ka? 'Jakie jest imię twojego lekarza?' ?

1. al-bayt-u an-naẓīf-u hāðā
Przymiotnik zgadza się z określanym rzeczownikiem co do rodzaju, przypadka i stanu.
2. hāðā al-baytu naẓīf-un
Zaimki wskazujące występują przed określanym rzeczownikiem, z wyjątkiem sytuacji, kiedy jest on pierwszym członem status constructus lub status pronominalis.
3. Bardzo dobrze!
4. hāðā huwa al-bayt-u an-naẓī-fu
5. hāðā huwa hāðā al-bayt-u an-naẓīf-u
Jeżeli 'czysty dom' ma być określony - bo tak podałeś w zamierzonych tłumaczeniu - to musi być al-. Jeżeli tak, to mamy oba człony określone, więc żeby to było zdanie, potrzebujemy rozdzielającego huwa. Drugie hāðā w zdaniu 5 oczywiście musi stać przed 'czystym domem' (por. zdanie 2)
6 i 7. Bardzo dobrze! (przy czym wg mnie huwa jest w tych przykładach opcjonalne).

Cieszy mnie zaangażowanie, choćby tylko paru (pary) osób Wiem, że tego jest dość dużo, ale tak naprawdę jak się ogarnie te podstawy, a potem morfologię czasowników (która jest de facto cudownie regularna), to w sumie pozamiatane. Arabski wbrew pozorom nie jest taki trudny.

Tak sobie myślę, że żeby wprowadzić w to wszystko jakiś porządek, to na razie rozwinę zagadnienia, poruszane przez Hapana Mtu, zanim wprowadzę coś naprawdę nowego. Myślę, że kwestia przypadków, znacznika rodzaju żeńskiego, diptot czy pytań z hal jest klarowna - jeśli nie, dajcie znać. W następnym poście dokończę sprawę zdań imiennych. Potem zaimki osobowe i dzierżawcze (wszystkie) oraz parę słów więcej o iḍāfie (status constuctus). W końcu mix wszystkiego, łącznie z liczbą podwójną, liczbą mnogą regularną i kongruencją imion, i jeśli do tej pory nikt nie wymięknie, przejdziemy do czasowników

Mógłbyś opisać kiedy używa się al-? Zdaje się ono pojawiać i znikać zupełnie bez przyczyny.

Cóż, pojawia się i znika jak typowy przedimek określony. Stoi przed rzeczownikami wspomnianymi wcześniej w wypowiedzeniu albo znanymi rozmówcom, określać też może "jedyne egzemplarze", np. aš-šams 'słońce' (rodzaj żeński!). Wprowadza też znaczenie "uogólnienia na wszystkie elementy zbioru": al-fīl-u kābir-un 'słoń jest duży' (co może oddawać ogólne znaczenie 'wszystkie słonie są duże'). Poza tym wymagany jest w innych szczegółowych, ale nie nietypowych sytuacjach (np. przy rzeczownikach określanych przez liczebniki porządkowe, po partykule wołacza, w utartych zwrotach itp.).

Najważniejsze jest to, że al- łączy się także z przymiotnikami, o ile określają one określony rzeczownik. Dotyczy to wszystkich rzeczowników określonych, a więc też takich, które same al- nie mają, ale występują w status constructus albo status pronominalis:

الباب الأخضر al-bāb-u al-axḍar-u 'zielone drzwi'
باب البيت الأخضر bāb-u al-bayt-i al-axḍar-u 'zielone drzwi domu'
بابه الأخضر bāb-u-hu al-axḍar-u 'jego zielone drzwi'
يوم الأحد الأخر هذا yawmu al-aħad-i al-āxir-u hāðā 'ta ostatnia niedziela' (Dosł. 'day of_the_first_one the_last this'. Ten al- ~ 'the' "w środku" nazw tygodnia to właśnie jeden z wyżej wspomnianych "utartych zwrotów". Wbrew pozorom aħad nie jest liczebnikiem porządkowym. Zresztą, liczebniki to najbardziej zryta część arabskiej gramatyki.)
طاولتك الطويلة ṭāwilat-u-ka aṭ-ṭawīlat-u 'twój wysoki stół' (Sic! 'Stół' i 'wysoki' pochodzą od tego samego rdzenia)

Tak na marginesie: ponieważ przymiotniki przyjmują przedimek, to kwestia ich rozróżnienia od rzeczowników jest cholernie płynna. Najlepiej w sumie mówić po prostu o imionach. Z drugiej strony, przymiotniki mają swoje nietypowe cechy, np. formę elatywu, no i oczywiście widać to wszystko przy kongruencji.

Zanim przejdę wreszcie z powrotem do zdań imiennych, krótka notka na temat usprawnionej nieco transkrypcji na potrzeby forum. Zdaję sobie sprawę, że lepiej pisać w łacince, ale niestety czasem przydaje się ją odpowiednio nagiąć. Jeśli chodzi o transliterację spółgłosek, to już o swoim systemie wspominałem (i wisi w podpisie). Dodatkowo proponuję parę szczegółowych zasad, których sam postaram się od teraz przestrzegać. Część dotyczy podawania nowych leksemów, część - przykładów fraz i zdań, gdzie niuanse końcówkowe są ważne. Mniej więcej oddaje to rzeczywistą sytuację w arabskim, gdzie słowa wyrwane z kontekstu - czyli w formie pauzalnej - czytane są inaczej niż w środku wypowiedzenia. Głupio transkrybować ـة jako -atun za każdym razem w sytuacji, kiedy żaden Arab, nawet jak najbardziej Modern i Standard, tak tego nie przeczyta: powie po prostu -a. Zresztą, łączeniu międzywyrazowemu poświęcimy kiedyś chwilę, ale najlepiej robić to, jak się trochę człowiek obędzie z gramatyką (ponieważ kurs niniejszy jest pisemny, to chyba wam to nie przeszkadza?).

A konwencja jest następująca:

1. Końcówki przypadków pisane są po kropce: بَيتٌ bayt.un 'dom', الشَمسِ aš-šams.i 'słońce^GEN', اليَومَ al-yawm.a 'dzisiaj'.
2. Żeńska końcówka ـة zapisywana jest jako -a: przy cytowaniu leksemu (wariant z długą samogłoską ـاة notuje się odpowiednio jako -ā:). Kiedy wypada, żeby przyjęła ona końcówki przypadków, pisane są one po dwukropku, pojawia się wtedy również -t-: جامعة jāmica: 'uniwersytet', فتاة fatā: 'dziewczyna'; في الجامِعَةِ fī al-jāmicat:i 'na uniwersytecie', مَعَ الفَتاةِ maca al-fatāt:i 'z dziewczyną'.
3. Rodzajnik określony zawsze pisany jest z początkowym a-. Asymilacja spółgłoski rodzajnika jest oznaczana bezpośrednio: في البَيتِ fī al-bayt.i 'w domu', مَعَ الطِفلِ maca aṭ-ṭifl.i 'z dzieckiem'.
4. Skrócony alif, występujący na końcu wyrazu - tzw. ألف مقصورة alif maqṣūra: - pisany po arabsku ـى w transkypcji oddawany jest przez -à: ذِكرى ðikrà 'wspomnienie' (słowo to nie przyjmuje nunacji), مُستَشفىً mustašfàn 'szpital' (tu mamy nunację).
5. Przy podawaniu leksemu na przynależność imienia do grupy nomina diptota wskazuje znak ²: makka:² 'Mekka', aħmar² 'czerwony' (Na marginesie, przypominam: diptoty w stanie nieokreślonym maja końcówki: NOM -u, GEN/ACC -a; w stanie określonym zachowują się normalnie)
6. Przyimki, spójniki i zaimki (o ile dadzą się sensownie wydzielić) pisane po arabsku razem z określanym wyrazem w transkrypcji pisane są z łącznikiem (zasady 1-3 stosuje się odpowiednio): بِالسَيّارَةِ bi-as-sayyārat:i 'samochodem', كَأُمِّهِ ka-umm.i-hi 'jak jego matka'.

Myślę, że jest to wszystko dość klarowne. W postach tak jak do tej pory będę używał i transkrypcji, i zapisu arabskiego, przy czym ten ostatni - o ile nie będzie to konieczne - będzie raczej niezwokalizowany. Dobrze jest się przyzwyczajać do czytania czegokolwiek, co nie jest Koranem Aha, do czasu powtórki, o której pisałem, postaram się zebrać dotychczasowe słownictwo i nie wprowadzać za wiele nowego - ale potem obiecuję porządny wiszący gdzieś plik, na bieżąco aktualizowany, z transkrypcją leksemów, formami liczby mnogiej itd. Może być?

A teraz wreszcie dokończenie opowiastki o zdaniach imiennych.