Pieszo przez pustynię, czyli naukatu ljęzyki larabski stratatu lczasi lwielkatu

[Hapana Mtu]

Lekcja pierwsza
A czy ty jesteś gorącą bransoletką na nogę?

W języku arabskim rzeczownik posiada dwa stany - określony i nieokreślony.
Stan nieokreślony dla większości rzeczowników można poznać po obecności nunacji. Nunacja polega na tym, że na końcu słowa pojawia się głoska n, którą zapisuje się przez podwojenie samogłoski oznaczającej przypadek.

Dla przykładu odmiana w stanie nieokreślonym rzeczownika słoń.

1. przypadek فِيلٌ fīl-un
2. przypadek فِيلٍ fīl-in
3. przypadek فِيلاً fīl-an

Jak widać nunacja w trzecim przypadku nie potrafi samodzielnie ustać nad większością liter, więc dostawia się tam jeszcze alifa dla dekoracji.
W praktyce końcówki przypadków wymawia się równie często, jak nosowość w polskim się, ale i tak trzeba je znać.

Stan określony poznaje się po braku nunacji (zawsze) i rodzajniku określonym (nie zawsze). Rodzajnikiem określonym jest أَلْ al, którego w 99.9% przypadków nie wymawia się jak [al].
I tu dochodzimy do czegoś takiego, jak podział spółgłosek arabskich na słoneczne i księżycowe. Słoneczne to te, które mają miejsce artykulacji tam, gdzie /l/, czyli przedniojęzykowe, księżycowe zaś to te, których miejsce artykulacji jest inne (wargowe, wargowo-zębowe, tylkojęzykowe i jeszcze ,,głębsze"). Wyjątkiem jest /ğ/, które mimo przedniej artykulacji nie zachowuje się po księżycowemu, a to dla tego, iż pochodzi od tylkojęzykowego /g/. Jest to prawdopodobnie jedyna logiczna zasada w tym języku, więc arabiści zwykle udają, że jej nie ma, i każą się na pamięć wywryć listy liter słonecznych. Litery słoneczne, jeśli znajdują się bezpośrednio po rodzajniku, asymilują /l/ pod względem sposobu artykulacji i dźwięczności, tworząc tym samym geminatę. Coś takiego w piśmie oznacza się znakiem podwojenia – szaddą. Litery księżycowe na szczęscie nie powodują asymilacji. Również i samogłoski nie modyfikują rodzajnika, czasem tylko po jego dodaniu przestawiają się w losowy sposób wewnątrz rdzenia.

Kilka przykładów w pierwszym przypadku (pozostałe analogicznie).

šaraf-un شَرَفٌ 'jakiś honor'
aššaraf-u أَلْشَّرَفُ 'ten honor'

ḫulḫāl-un خُلْخَالٌ 'jakaś bransoletka na nogę'
alḫulḫāl-u أَلْخُلْخَالُ 'ta bransoletka na nogę'

imraʼat-un إِمْرَأَةٌ 'jakaś kobieta'
almarʼat-u أَلْمَرْأَةُ 'ta kobieta'

Z trzech przypadków w dalszej części lekcji przyda się jedynie pierwszy.

Oprócz stanów język arabski posiada również rodzaj gramatyczny: męski i żeński. Podobnie jak w j. polskim nie zawsze da się poznać rodzaj po budowie słowa (por. ten koń ale ta dłoń z jednakową końcówką) ani po realne płci desygnatu (w arabskim istnieje ta kalif). Pewne jest chyba tylko to, że słowa zakończone na tzw. tamarbutę, tj. at ـَة (+ końcówka przypadka) są rodzaju żeńskiego. Z końcówki tej zresztą normalnie wymawia się tylko [a]. Działa ona trochę jak in w esperanto...

dziadek – ğadd-un – جَذٌّ
babcia – ğaddat-un – جَذَّةٌ

gorący – ḥārr-un -حَارٌّ
gorąca – ḥārrat-un -حَارَّةٌ

...a trochę inaczej.

matka – umm-un – أُمُّ
ojciec – ab-un – أَبٌ

banany – mauz-un – مَوْزٌ
banan – mauzat-un – مَوْزَةٌ

Z tą wiedzą możemy przejść już do zdań imiennych. Zasada ich tworzenia jest bardzo prosta: czasownik 'jest', którego nie ma w zdaniu, jest tam, gdzie jest różnica stanu, czyli jest on po podmiocie, pomimo że w szyku zdania arabskiego czasownik jest przed podmiotem. Gdyby nie było różnicy stanu, to nie byłoby 'jest', bo jest się zawsze czymś inaczej określonym, niż samemu się jest. Logiczne, prawda?

OK, to teraz przykłady.

alḫulḫāl-u lḥārr-uأَلْخُلْخَالُ ٱلْحَارُّ  'określona gorąca bransoletka na nogę' – oba człony, rzeczownik i następujący po nim przymiotnik, są jednakowo określone, więc nie ma między nimi predykacji. Zamiast tego przymiotnik opisuje rzeczownik (taki jest właśnie szyk arabskiej przydawki przymiotnikowej – przymiotnik stoi po rzeczowniku). Gdyby kogoś ciekawiło, co stało się z /a/ w rodzajniku, to pożarło się z /u/ z bransoletki i znikło, pozostawiając na pamiątkę po sobie jeno ten szlaczek nad alifem.
ḫulḫāl-un ḥārr-un  خُلْخَالٌ حَارٌّ  'nieokreślona gorąca bransoletka na nogę' – jak wyżej, oba człony są jednakowo określone, więc nie ma predykacji.
alḫulḫāl-u ḥārr-un أَلْخُلْخَالُ حَارٌّ  'określona gorąca bransoletka na nogę jest nieokreśloną gorącą' Bęc! Mamy różnicę stanu, więc mamy predykację!

Zawsze określone są zaimki osobowe.

anā أَنَا 'ja'
anta أَنْتَ 'ty, które jesteś mężczyzną'
anti أَنْتِ 'ty, które jesteś kobietą'
huwa هُوَ 'on'
hiya هِيَ 'ona'

Możemy więc spokojnie również i o nich coś orzec.

anā ḥārr-un  أَنَا حَارٌّ  'jestem gorący'
anā ḥārrat-un  أَنَا حَارَّةٌ  'jestem gorąca'
anā ḫulḫāl-un ḥārr-un  أَنَا خُلْخَالٌ حَارٌّ  'jestem gorącą bransoletką na nogę'

Pytania rozstrzygające tworzy się słówkiem hal هَلْ 'czy', np.

hal anta ḫulḫāl-un ḥārr-un هَلْ أَنْتَ خُلْخَالٌ حَارٌّ 'czy jesteś, o samcu!, gorącą bransoletką na nogę'

Odpowiedzią twierdzącą jest na`am نَعَمْ 'tak', przeczącą  lā لا 'nie'.

na`am anā ḫulḫāl-un ḥārr-un نَعَمْ أَنَا خُلْخَالٌ حَارٌّ 'tak, jestem gorącą bransoletką na nogę'
lā anā bayḍ-un aḫḍar-u wa marīḍ-un  لا أَنَا بَيْضٌ أَخْضَرُ وَ مَرِيضٌ 'nie, jestem zielonym i chorym jajkiem' (وَ to oczywiście spójnik i, a czemu przy zielonym nie ma nunacji, to już inna historia - w każdym razie przy tym słowie nigdy jej nie ma)

Wyprzedzając pytanie - nie, nie wiem, jak powiedzieć 'nie, nie jestem gorącą bransoletką na nogę', bo to widać zbyt trudne, żeby nauczyć tego już na pierwszym roku.

Zadanie domowe - w oparciu o słówka z lekcji lub/i podane niżej ułożyć możliwie bezsensowny dialog.

łagodny – raqīq-un – رَقِيقٌ
smaczny – laḏīḏ-un – لَذِيذٌ
czosnek – ṯawm-un – ثَوْمٌ
złodziej – liṣṣ-un – لِصٌّ
pisklę – ṣūṣ-un – صُوصٌ
góra – ğabal-un –  جَبَلٌ
czysty – naẓīf-un – نَظِيفٌ
student – ṭālib-un – طَالِبٌ
glina – ṭīn-un – طِينٌ
figi – tīn-un -تِينٌ
lekarz – ṭabīb-un – طَبِيبٌ
brzuch – biṭn-un – بَطْنٌ
mądry – ḏakiyy-un –  ذَكٍيٌّ

[Jątrzeniot]

Hal aṣṣūṣ-u llaḏīḏ-u mauzat-un ḏakiyy-un wa raqīq-un? – Czy smaczne pisklę jest mądrym i łagodnym bananem?
Lā. Anā ṭalībat-un naẓīf-un! – Nie. Jestem czystą studentką!
(to brzmi jak coś o nazi-talibach)

dobrze?

Czekam na kolejne lekcje, wkręciłem się

[Hapana Mtu]

Przymiotnik musi się zgadzać co do rodzaju z rzeczownikiem, czyli mauzat-un ḏakiyyat-un wa raqīqat-un i ṭalībat-un naẓīfat-un. Reszta w porządku.

[Ghoster]

[...........]

[Feles]

Gógiel zaś mówi, że do zaprzeczeń służy odmienione laysa ليس.

[Hapana Mtu]

Lekcja druga
Ahmed ma gorącą bransoletką na nogę. A czy ty posiadłeś już swoją?
O dziwo język arabski posiada coś takiego, jak sufiksy dzierżawcze. Poniżej zestaw dla pojedynczych posiadaczy.

ī ـِي 'mój
ka كَ 'twój, o samcu!'
ki كِ' twój, o samico!'
hu هُ' jego'
hā هَا'jej'

Sufiksy te w kontakcie z rzeczownikami zachowują się każdy na swoją modłę. Sufiks 'mój' powoduje elizję końcowej samogłoski, przez co rzeczownik we wszystkich przypadkach wygląda tak samo. Sufiks 'jego' odmienia się razem z rzeczownikiem (wybiegając w przód: tak samo będą się zachowywały inne trzecioosobowe sufiksy męskie 'ich dwóch' i 'ich'). Pozostałe sufiksy same się nie odmieniają, ale pozwalają odmieniać się rzeczownikowi.

Rzeczownik z sufiksem dzierżawczym co do zasady jest określony, jednak nigdy nie przyłącza rodzajnika. Poniżej odmiana przez przypadki kolejno 'mojego domu', 'twojego domu, o mężczyzno!' oraz 'jego domu' (bayt-un بَيْتٌ oznacza 'dom').

1.   bayt-īبَيْتِي   bayt-ukaبَيْتُكَ   bayt-uhuبَيْتُهُ
2.   bayt-īبَيْتِي   bayt-ikaبَيْتِكَ   bayt-ihiبَيْتِهِ
3.   bayt-īبَيْتِي   bayt-akaبَيْتَكَ   bayt-ahaبَيْتَهَ

Jeśli rzeczownik z sufiksem dzierżawczym opisany jest przymiotnikiem, to przymiotnik taki jest określony przez rodzajnik i odmienia się razem z rzeczownikiem. Poniżej odmiana 'mojego małego domu' (ṣaḡir-un صَغِرٌ 'mały').

1.   bayt-ī ṣṣaḡir-uبَيْتِي ٱلْصَّغِرُ
2.   bayt-ī ṣṣaḡir-iبَيْتِي ٱلْصَّغِرِ
3.   bayt-ī ṣṣaḡir-aبَيْتِي ٱلْصَّغِرَ

Dla porównania bayt-ī ṣaḡir-un بَيْتِي صَغِرٌ oznaczałoby już 'mój dom jest mały'.

Po większości przyimków rzeczowniki i przymiotniki przyjmują drugi przypadek.

anā fī bayt-ī ṣṣaḡir-i أَنَا فِي بَيْتِي ٱلْصَّغِرِ 'jestem w moim małym domu' (osobiście nie bardzo widzę tu jakąś różnicę stanu, więc skąd predykacja?)
anā min al-Urdunn-i  أَنَا مِنْ أَلْأُرْدٌنِّ 'jestem z Jordanii' (al-Urdunn-u أَلْأُرْدٌنُّ 'Jordania' ma zawsze rodzajnik)
anā bayna bayt-ihi ṣṣaḡir-i wa lğabal-i rraqīq-i  أَنَا بَيْنَ بَيْتِهِ ٱلْصَّغِرِ وَ ٱلْجَبَلٌ ٱلْرَّقِيقٌ  'jestem między jego małym domem a łagodną górą'

Zupełnie inaczej w kontakcie z przyimkami zachowują się zaimki osobowe – redukują się one do zaimków dzierżawczych. Przypomina to trochę węgierski. 

`inda  عِنْدَ 'u'
`inda Aḥmad-a عِنْدَ أَحْمَدَ 'u Ahmeta'
`inda umm-ikaعِنْدَ أُمِّكَ 'u twojej matki, o mężczyzno!'
`indakaعِنْدَكَ 'u ciebie, o mężczyzno!'
`indahāعِنْدَهَا 'u niej'
`indīعِنْدِي 'u mnie'

Dlaczego drugi przypadek od  Aḥmad-u brzmi Aḥmad-a? Istnieje pewna grupa rzeczowników i przymiotników arabskich, tzw. diptoty, których odmiana w stanie nieokreślonym przebiega wedle nieco innego schematu – nie posiadają one nunacji, a drugi przypadek wygląda tak samo, jak trzeci (1. Aḥmad-u; 2.Aḥmad-a; 3.Aḥmad-a). W stanie określonym odmieniają się one normalnie. Do tej grupy należy też chyba przymiotnik 'zielony' z poprzedniej lekcji, ale z nim sprawa jest jeszcze bardziej zawiła.

A teraz coś dla Henryka – odpowiedniki polskich zdań 'ktoś coś ma' to po arabsku 'u kogoś coś jest'. Zupełnie jak po fińsku i po rosyjsku.

`indī bayt-un ṣaḡir-un عِنْدِي بَيْتٌ صَغِرٌ 'mam mały dom'
`inda Aḥmad-a biṭn-un wa umm-un wa ab-un wa ḫulḫāl-un ḥārr-un عِنْدَ أَحْمَدَ بَطْنٌ وَ أُمُّ وَ أَبٌ وَ خُلْخَالٌ حَارٌّ  'Ahmet ma brzuch, mamę, tatę i gorącą bransoletkę na nogę'

Na koniec tej lekcji dwa sposoby przedstawienia się:
ism-ī Aḥmad-u إِسْمِي أَحْمَدُ 'mam na imię Ahmet (ism-un إِسْمٌ 'imię')'
anā Aḥmad-u أَنَا أَحْمَدُ 'jestem Ahmet'

Zadanie domowe - w oparciu o słówka dotychnie lub/i podane niżej ułożyć możliwie bezsensowny dialog.

nazwisko – laqab-un – لَقَبٌ
brzydki – baši`-un – بَشِعٌ
siostra – uḫt-un – أُخْتٌ
brat – aḫ-un – أَخٌ
syn – ibn-un – إِبْنٌ
córka – ibnat-un – إِبْنَةٌ
mąż – zawğ-un – زَوْجٌ
żona – zawğat-un – زَوْجَةٌ
dziewczyna – bint-un – بِنْتٌ
chłopak – walad-un –  وَلَدٌ
pies – kalb-un – كَلْبُ
kot – qiṭṭ-un - قِطٌّ

[Asgair]

Typowym przeczeniem w arabskim jest مش muš, więc zakładam, że byłoby to:
Lā, anā muš bayḍ-un axḍar-u wa marīḍ-un.
لا أنا بيضٌ أخضرٌ و مريضٌ

W dialektach. W MSA stosuje się w tym przypadku - tj. przy zaprzeczeniu zdania imiennego w czasie nieprzeszłym - czasownik laysa, przyjmujący formy czasu przeszłego, przy czym należy pamiętać, że odmienia się on jak czasownik "pusty" (z drugą spółgłoską słabą, a więc: lastu, lasta, lasti, laysa, laysat etc.). Wymaga on orzecznika w akuzatywie - należy bowiem, jak mawiają arabiści, do sióstr kāny
لا لست بيضا اخدر ومريضا
Lā, lastu bayḍ-an axḍar-a wa marīḍ-an.

Sufiks 'jego' odmienia się razem z rzeczownikiem

Powiedziałbym raczej, że w genetywie następuje asymilacja do samogłoski /i/: *ibn-i-hu > ibn-i-hi , podobnie w formach ibn-i-himā, ibn-i-him, ibn-i-hinna (gen. 'ich [dl] syna', 'ich [m] syna', 'ich [f] syna'). W akuzatywie asymilacja nie występuje, więc poprawną formą jest bayt-a-hu, a nie *bayt-a-h-a

anā fī bayt-ī ṣṣaḡir-i أَنَا فِي بَيْتِي ٱلْصَّغِرِ 'jestem w moim małym domu' (osobiście nie bardzo widzę tu jakąś różnicę stanu, więc skąd predykacja?)

Różnicy stanu być nie musi, bo orzecznikiem jest wyrażenie przyimkowe. Ot, taki arabski odpowiednik 'there is...', 'il y a...' itp.

brat – aḫ-un – أَخٌ

Podstęp! Ten rzeczownik jest lekko nieregularny, więc jeśli ktoś zacznie go łączyć z zaimkami dzierżawczymi, zaczną się schody

Tak w ogóle, to bardzo dobry pomysł z tym przybliżaniem forumowiczom arabskiego. Sądzę, że można wyciągnąć z tego języka wiele conlangowych idei. Chętnie dołączyłbym się do inicjatywy, ale niestety z uwagi na braki czasu mogę co najwyżej służyć doraźną korektą

EDIT: Nie mogłem się powstrzymać przed rzuceniem tutaj jednej z takich arabskich perełek - np. potężnej siły twórczej, jaką jest system pochodnych tematów czasownikowych. Istnieje np. pochodzący od rzeczownika عراق 'Irak' czasownik أعرق acraqa, czyli 'dotrzeć do Iraku', albo أعظم acZama 'dać kość' (np. psu) od عظم caZm 'kość'. Ciekawe są czasowniki-skrótowce, np. هلّل hallala 'mówić <Lā ilāha illa Allāh> (Nie ma boga prócz Allaha)'. No i wreszcie moja ulubiona "forma eduktywna", generalnie zmieniająca sytuację "X robi coś (wobec Y)" na "Y dąży do tego, żeby X zrobiło coś" (jest to coś innego, niż zwykły kauzatyw), np. غفر gafara 'wybaczać' > استغفر istagfara 'prosić o wybaczenie', عان cāna 'wspomagać' > استعان istacāna 'zwracać się o pomoc', خبّر xabbara 'informować' > استخبر istaxbara 'pytać', itp. To wszystko mogę nazwać ciekawym arabskim, bo gorąca bransoletka na nogę - tu zgodzę się z Hapana Mtu - rzeczywiście jest nudna

[Hapana Mtu]

Podstęp! Ten rzeczownik jest lekko nieregularny, więc jeśli ktoś zacznie go łączyć z zaimkami dzierżawczymi, zaczną się schody

W tym języku chyba wszystko jest nieregularne...

Tak w ogóle, to bardzo dobry pomysł z tym przybliżaniem forumowiczom arabskiego. Sądzę, że można wyciągnąć z tego języka wiele conlangowych idei. Chętnie dołączyłbym się do inicjatywy, ale niestety z uwagi na braki czasu mogę co najwyżej służyć doraźną korektą

Dobra i korekta, też się przy okazji czegoś nauczę. Już widzę zresztą, że wiedzy po roku starczy mi na góra cztery lekcje (trzecia, inszallah, jeszcze tej nocy), więc gdyby ktoś inny chciał to później pociągnąć za mnie, to droga wolna.

EDIT: Nie mogłem się powstrzymać przed rzuceniem tutaj jednej z takich arabskich perełek - np. potężnej siły twórczej, jaką jest system pochodnych tematów czasownikowych. Istnieje np. pochodzący od rzeczownika عراق 'Irak' czasownik أعرق acraqa, czyli 'dotrzeć do Iraku', albo أعظم acZama 'dać kość' (np. psu) od عظم caZm 'kość'. Ciekawe są czasowniki-skrótowce, np. هلّل hallala 'mówić <Lā ilāha illa Allāh> (Nie ma boga prócz Allaha)'. No i wreszcie moja ulubiona "forma eduktywna", generalnie zmieniająca sytuację "X robi coś (wobec Y)" na "Y dąży do tego, żeby X zrobiło coś" (jest to coś innego, niż zwykły kauzatyw), np. غفر gafara 'wybaczać' > استغفر istagfara 'prosić o wybaczenie', عان cāna 'wspomagać' > استعان istacāna 'zwracać się o pomoc', خبّر xabbara 'informować' > استخبر istaxbara 'pytać', itp. To wszystko mogę nazwać ciekawym arabskim, bo gorąca bransoletka na nogę - tu zgodzę się z Hapana Mtu - rzeczywiście jest nudna

Ta, to rzeczywiście brzmi całkiem ciekawie. Niestety na naszych zajęciach dominuje właśnie "gorąca bransoletka na nogę" i inne głębokie wyznania w rodzaju "jestem zadowolony z powodu nowego domu dwóch słynnych inżynierów z Syrii"...

[Hapana Mtu]

Lekcja trzecia
A jaki jest powód twojej choroby?
W arabskiej konstrukcji dzierżawczej, przez arabistów zwanej pieszczotliwie statem constructem, przedmiot posiadany stoi na początku, jest w stanie określonym i nie przyłącza rodzajnika, zaś posiadacz ustanawia się po nim i przyjmuje drugi przypadek.

kitāb-un كِتَابٌ 'książka'
mu`alim-un مُعَلِمٌ 'wykładowca'
kitāb-u lmu`alim-i  كِتَابُ ٱلْمُعَلِمِ 'książka wykładowcy'
`alā kitāb-i lmu`alim-i  عَلى كِتَابِ ٱلْمُعَلِمِ 'na książce wykładowcy'

Konstrukcję taką można tworzyć piętrowo, w takim przypadku stan określony bez rodzajnika przyjmują wszystkie rzeczowniki posiadane, a przypadek drugi wszyscy posiadacze.

ṭifl-un طِفْلٌ 'dziecko płci męskiej'
ṣadīq-un صَدِيقٌ 'przyjaciel'
ism-u ṣadīq-i ṣadīqat-i ab-i ṭṭifl-i إِسْمُ صَدِيقِ صَدِيقَةِ أَبِ ٱلْطِّفْلِ  'imię przyjaciela przyjaciółki ojca określonego dziecka'

Teraz niespodzianka – przymiotniki w takiej konstrukcji nie wchodzą w środek, tylko pokornie ustawiają się na szarym końcu, po wszystkich rzeczownikach. W odgadnięciu, który przymiotnik łączy się z którym rzeczownikiem, mogą pomagać rodzaj i przypadek.

kabīr-un كَبِيرٌ 'duży'
bayt-u ṭṭifl-i ṣṣaḡir-u بَيْتُ ٱلْطِّفْلِ ٱلْصَّغِرُ 'mały dom określonego dziecka'
bayt-u ṭṭifl-i ṣṣaḡir-i بَيْتُ ٱلْطِّفْلِ ٱلْصَّغِرِ 'dom określonego małego dziecka'
bayt-u ṭṭifl-i ṣṣaḡir-i lkabīr-u بَيْتُ ٱلْطِّفْلِ ٱلْصَّغِرِ ٱلْكَبِيرُ 'wielki dom określonego małego dziecka'
bayt-u ṭṭifl-i lkabīr-u ṣṣaḡir-i بَيْتُ ٱلْطِّفْلِ ٱلْكَبِيرُ ٱلْصَّغِرِ 'wielki dom określonego małego dziecka'

Gorzej robi się, gdy mamy kilka rzeczowników w jednakowym rodzaju i przypadku. 

fī bayt-i ṭṭifl-i ṣṣaḡir-i فِي بَيْتِ ٱلْطِّفْلِ ٱلْصَّغِرِ 'w {małym} domu {małego} dziecka'
fī bayt-i ṭṭifl-i ṣṣaḡir-i lkabīr-i فِي بَيْتِ ٱلْطِّفْلِ ٱلْصَّغِرِ ٱلْكَبِيرِ  'w {małym/dużym} domu {małego/dużego} dziecka'

Moja arabistka wspominała coś mimochodem o rozbijaniu tej konstrukcji, ale takie rozbijanie jest be, a do tego dialektyczne i w ogóle trochę tak, jakby mówić po polsku poszłem, więc na zajęciach zawsze przepychaliśmy przymiotniki na koniec.

Na zajęciach z arabskiego poznaliśmy trzy schematy wyrażania przyczyny. Pierwszy z nich opiera się na konstrukcji dzierżawczej, w której rolę pierwszego człony pełni rzeczownik sabab-un سَبَبٌ 'przyczyna, powód' poprzedzony przyimkiem bi بِ (pisany zawsze łącznie z następnym słowem), który liczbą swoich zastosowań nie ustępuje esperanckiemu je. Dość, że tu cała konstrukcja tłumaczy się jako 'z powodu'.

anā marīḍ-un bi-sabab-i lḫulḫāl-i lḥārr-i  أَنَا مَرِيضٌ بِسَبَبِ ٱلْخُلْخَالِ ٱلْحَارِّ  'jestem chory z powodu gorącej bransoletki na nogę'

Sposób drugi polega na wyłączeniu z powyższej konstrukcji słowa ,,powód".

anā marīḍ-un bi-lḫulḫāl-i lḥārr-i  أَنَا مَرِيضٌ بِٱلْخُلْخَالِ ٱلْحَارِّ  'jestem chory przez gorącą bransoletkę na nogę'

Trzeci sposób wymaga wprowadzenia nowego zdania za pomocą spójnika wa وَ, który tym razem występuje w znaczeniu zbliżonym do naszego 'że'.

za`lān-un زَعْلَانَةٌ 'rozeźlony'
anā za`lānat-un wa `inda Aḥmad-a ḫulḫāl-un ḥārr-un  أَنَا زَعْلَانَةٌ وَ عِنْدَ أَحْمَدَ خُلْخَالٌ حَارٌّ  'jestem rozeźlona, że Ahmet ma gorącą bransoletkę na nogę'

Zadanie domowe - w oparciu o słówka dotychnie lub/i podane niżej ułożyć możliwie bezsensowny dialog.

smutny – ḥazīn-un – حَزِينٌ
pijany – sakrān-un – سَكْرَانٌ
zadowolony – masrūr-un – مَسْرُورٌ
szczęśliwy – sa`īd-un – سَعِيدٌ
zmęczony - ṭa`bān-un - طَعْبَانٌ
hotel – funduq-un – فُنْدُقٌ
pogoda - ṭaqs-un – طَقْسٌ

[Aureliusz Chmielewski]

Wymiękłem. xd

[varpho :Ɔ(X)И4M:]

Teraz niespodzianka – przymiotniki w takiej konstrukcji nie wchodzą w środek, tylko pokornie ustawiają się na szarym końcu, po wszystkich rzeczownikach.

ciekawe... i nawet nie muszą być w tejże kolejności, co rzeczowniki?

W odgadnięciu, który przymiotnik łączy się z którym rzeczownikiem, mogą pomagać rodzaj i przypadek.

tak, to jest jeden z nielicznych dowodów przydatności tego ustrojstwa, jakim jest rodzaj gramatyczny. kiedyś myślałem nad zrobieniem języka, w którym rzeczownik odmieniałby się przez rodzaje, a głównym zadaniem tej kategorii byłoby właśnie wykazywanie związków zgody między wyrazami skądinąd porozrzucanymi...

[Feles]

Anta masrūr-un bi-lfunduq-i laḫ-ī nnaẓīf-i rraqīq-i?
Lā, anā za`lān-un bi-sabab-i ṭṭaqs-i lbaši`-i wa zzawğat-ika ssakrānat-i.

Czy jesteś zadowolony z czystego hotelu mojego łagodnego brata?
Nie, jestem rozeźlony z powodu brzydkiej pogody i twojej pijanej żony.

Dobrze? :-)

[Noqa]

Pierwszym prosiłem o lekcje, a teraz cztery dni nie miałem większej chwili, ażeby w to wsiąknąć. Ale poprawię się jutro, obiecuję! Wyprodukuję dialog tak bezsensowny, że hej ho ha!

Świetnie ci idzie, Mtu Płyniesz przez ten piach niczem czołg.

[Asgair]

Pozwólcie, że dorzucę swoje trzy dinary...

Przymiotniki زعلان za`lān-u i سكران sakrān-u w MSA są diptotami, a dodatkowo forma żeńska od tego ostatniego brzmi سكرى sakrà (tak przynajmniej podaje słownik Wehra, użycie dialektalne być może jest regularne). A więc Twoje zdanie, Feles, powinno brzmieć 'anā za`lānu ... wa z-zawjatika s-sakrà' (forma sakrà jest nieodmienna).

Co do konstruktu (arabiści nazywają to 'dodaniem', czyli iḍāfą إضافة): chyba nie spotkałem się z sytuacją, w której kolejność przymiotników nie zgadza się z kolejnością rzeczowników, ale nie widzę w zasadzie przeszkód, żeby nie mogło do tego dojść. Jeżeli chodzi o wieloznaczności, to faktycznie mogą się zdarzać, ale są sposoby, żeby je ominąć, np. stwierdzenie

مَعَ المُديرِ البَنكِ المِصرِيِّ ma`a l-mudīri l-banki l-miṣriyyi 'z dyrektorem egipskiego banku'/'z egipskim dyrektorem banku' (NB. po angielsku 'with the Egyptian bank manager' też może być dwuznaczne )

można zastąpić frazą zawierającą przyimek لِ li 'do, dla', podobny w użyciu do `inda, a tym przypadku odpowiadający angielskiemu 'of':

مَعَ المُديرِ لِلبَنكِ المِصرِيِّ ma`a l-mudīri li-l-banki l-miṣriyyi 'z dyrektorem egipskiego banku'.

Konstrukty trzyelementowe są jeszcze do przełknięcia (np. ṣabāħu yawmi þ-þulāþā'i 'wtorek rano'), ale takie kwiatki jak jadwālu a`māli mu'tamari wuzarā'i iqtiṣādi dawlati ittiħādi l-jumhūriyyāti l-`arabiyyati 'porządek obrad konferencji ministrów gospodarki Państwa Federacji Republik Arabskich' należą głównie do języka oficjalnego.

Tak sobie myślę, że za zgodą Hapana Mtu mógłbym jednak pociągnąć w przyszłości ten kurs, biorąc pod uwagę, że w przyszłym roku planuję podejść do egzaminu z arabskiego na poziomie nie-A. Może świadomość, że będę działał 'w czynie społecznym' zmusi mnie w końcu do systematyczności?

[Noqa]

Hal anti sukrān-um, wa `inda albn-a ṣadīqat-i Aḥmad-i ḥārrat-i laqab-un laḏiḏ-un?
Lā, anā ṭa`bān-un, wa anā zawǧ-un funduq-i l-kabīr-un raqīq-i wa zzawǧatuki fī biṭn-un lliṣṣ-i nnaẓīf-i min al-miṣr-i.

Czy jesteś pijany, ponieważ syn gorącej przyjaciółki Ahmeda ma smaczne nazwisko?
Nie, jestem zmęczony, ponieważ jestem wielkim mężem łagodnego hotelu, a twoja lesbisjka żona jest w brzuchu czystego złodzieja z Egiptu.