Jeden z pierwszech conlangów Pruthenji — įsëh ápѣvąš [Ziemlia]

Zaczęty przez Henryk Pruthenia, Sierpień 11, 2012, 17:11:20

Poprzedni wątek - Następny wątek

Henryk Pruthenia

Chciałbym wam zaprezentować jeden z mojech pierwszech konlangów — język rabawanski (rab. «įsëh ápѣvąš»). Jest to język z tak zwanéj grupy osiedlenczéj, używany w mojém konuorldzie. Jest potomkiém języka polskiego po długiech zmianach (zaraz będzie przyrównanie do fudynia, ale musicie wiedzieć, że ten konlang był u mnie rozpisany już dużo wcześniéj). Język rabawanski w konuorldzie «Ziemlia» jest używany na terenie panstwa Rabawan (rab. «Ápąą»). Jego cechami charakterystycznymi są: zanik odmiany przymiotników przez rodzaje, oraz podporządkowanie odiany przymiotników deklinacji rzeczownikowéj (jest oczywiście parę wyjątków dla dopełniacza, a w bierniku nawét rozróżniana koncówka rodzaju żenskiego); dużymi zmianami w deklinacji rzeczowników: miejscownik zlał się z celownikiém, narzędnik tak jakoś się rozpłynął, i przyimki rzędu narzędnika porozrzucały się i łączą się z różnymi przypadkami. Pod wpływém sąsiadującech języków rozwinął się za to partytyw (a więc mamy system mianownik, parytyw, dopełniacz, celownik, biernik, z czego każdy z niech może łączyć się z przyimkiém). Inną charakterystyczną cechą jest występowanie trójstopniowego iloczasu (dla samogłosek czystech. samogłosek nosowech, spółgłosek). Samą charakterystyczną cechą jest jednak pewién proces fonetyczny: przesuwka rabawańska. Polegała na przejściu p → f, b → p, m → b, n → m. Przesuwka nie objęła jednak /ń/, przez co mamy [ɲ], a nie mamy [n]. Inną ciekawą cechą jest zapożyczenie dźwięku [ɮ], a potém w wyniku paru procesów fonetycznech pojawienie się téj głoski także w rodzimech słowach. Częstém zjawiskiém jest téż rozziéw, choć w niektórech przypadkach dwie stojące obok samogłoski utworzyły dyftong lub się zlały (ae, ea > æ, oe > œ, Vu > Vw, Vi > Vj). Niektóre zbitki spółgłoskowe uległy uproszczeniu, częste są zamiennie jotyzacje, i dejotyzacje.
To wszystko doprowadziło do wysokiéj nieregularności języka (na przykład wyrazy kończące się na -á mogły przyjmować w dopełniaczu następujące końcówki: -ý, ary, -ay, -á, -aъ, ), co zmusiło nastęnie użytkowników do uregulowaniu deklinacyj (w przypadku -á wygrała końcówka -ý, oraz dość popularna dla części rzeczowników -ary).

ZAPIS
Język rabawański zapisuje się mieszaniną cyrylicy i łacinki. Wygląda to strasznie, ale tak już się przyjęło. Iloczas zaznaczany jest na dwa sposoby:

  • akutém (samogłoska długa stopnia pierwszego)
  • podwojeniém (u samogłosek nosowech, szwy - długość stopnia drugiego)
  • akutém i powtórzona samogłoska (samogłoska długa stopnia drugiego)
  • potrojeniém (u samogłosek nosowech, szwy - długość stopnia drugiego)
Akcent jest niezaznaczany, nie jest on zbyt ważny, choć inaczéj niż w języku polskiém jest niestały pod względém fonetyczném, może padać bowiém także na ostatnię sylabę. Ja sam dla siebie zaznaczam go poprzez kropkę pod samogłoską.
























































Litera alfabetu
Wymowa (IPA)
Nazwa
Litery

[a]
[а] [xrtc]
Áá
[aː]
[aː] ['zuɟ]
Ąą
[a͂͂]
[a͂͂]
Ѣѣ
[æ]
[æ]
Bb
[b ]
[bɨ]
Cc
[ʦ]
[ʦɨ]
Čč
[tʂ]
[tʂɨ]
Ćć
[ʨ]
[ʨi]
Чч
[ʧʲ]
[ʧi]
Dd
[d]
[dɨ]
Dъdъ
[z]
[zɨ]
Ee
[ʲɛ],[ɛ]
[ɛ] [xrtcɛ]
Éé
[ʲɛː],[ɛː]
[ɛː] ['zuɟ]
Ëë
[ə]
[ʂfa duːga]
Фф
[f]
[fɨ]
Gg
[g]
[gɨ]
Гг
[ɦ]
[ɦɨ]
Ѓѓ
[ʝ]
[ʝi]
Hh

[xɨ]
Ii
[ʲi],
[i ] [xrtc]
Íí
[ʲiː],[iː]
[iː] ['zuɟ]
Įį
[ʲĩ],[ĩ]
[ĩ]
Ïï
[ʲɪ],[ɪ]
[ɪ]
Jj
[j]
[jɔt]
Кк
[k]
[kɨ]
Ќќ
[с]
[сɨ]
Ll
[w]
[wɨ]
Lъlъ
[ɮ]
[ɮɨ]
Mm
[m]
[mɨ]
Nn
[ɲ]
[ɲi]
Oo
[ɔ]
[ɔ] [xrtc]
Óó
[ɔː]
[ɔː] ['zuɟ]
Öö
[œ]
[œ]
Pp
[p]
[pɨ]
Rr
[r]
[rɨ]
Ss
[s ]
[ɛs]
Sъsъ
[θ]
[ɛθ]
Šš
[ʂ]
[ɛʂ]
Śś
[ɕ]
[ɛɕ]
Tt
[t]
[tɨ]
Tъtъ
[s ]
[sɨ]
Uu
[u ]
[u ] [xrtc]
Úú
[uː]
[uː] ['zuɟ]
Ųų
[ũ], [w˜]
[ũ]
Vv
[v]
[vɨ]
Yy
[ɨ]
[ɨ] [xrtc]
Ýý
[ɨː]
[ɨː] ['zuɟ]
Zz
[z]
[zɨt]
Žž
[ʐ]
[ʐɨt]
Źź
[ʑ]
[ʑɛt]
Ъъ
[w],
[aː 'tfaːθ]
Ьь
[ʲ], [j]
[aː 'miɰ̑̃xc]
Əə
[ə]
[ʂfa]
'
[Ɂ]
[ɁɛɁ]


Fonetyka

SPÓŁGŁOSKI:











Dwuwargowe

Warogwo-zębowe

Międzyzębowe

Dziąsłowe

Zadziąsłowe

Retrofleksyjne

Dziąsłowo-podniebienne

Podniebienne

Miękkopodniebienne

Krtaniowe
Nosowe
m





ɲ


Zwarte
p pʲ b bʲ


t tʲ d dʲ


c ɟ

k kʲ ɡ gʲ

ʔ ʔʲ
Zwarto-szczelinowe



ts tsʲ dz dzʲ

tʃʲ dʒʲ

tʂ dʐ

tɕ dʑ



Szczelinowe

f fʲ v vʲ

θ θʲ (ð) (ðʲ)

s sʲ z zʲ

ʃʲ ʒʲ

ʂ ʐ

ɕ ʑ

(ç) ʝ

x xʲ (ɣ) (ɣʲ)

ɦ (ɦʲ)
Aproksymanty





j


Drżące


r rʲ




Boczne szczelinowe

(ɬ) ɮ




Boczne aproksymanty

(l) (lʲ)




Jeżeli spółgłoska jest w nawiasie, znaczy to, że jest allofoném, lub, jak w przypadku [l] warjantém wymowy drugiéj spółgłoski ([r]).

Ze spółgłosek jest jeszcze nieuwzględnione w tabelce [w], którego za cholerę nie wiém gdzie wstawić, a kosmosu z majonezém robić się mnie nie chce.

Oczywiście każda spółgłoska może (ale nie musi) mieć swój długi odpowiednik, a nawét odpowienik długości stopnia drugiego.

SAMOGŁOSKI:









Przednie

Centrelne

Tylne
Przymknięte
i ĩ

ɨ

u ũ
Prawe przymknięte

ɪ


Półprzymknięte




Średnie


ə

Półotwarte
ɛ œ



ɔ
Prawie otwarte
æ



Otwarte
a



Tak samo jak ze spółgłoskami, samogłoski mogą mieć swój długi i superdługi odpowiednik.
Występują także dyftongi z [i] oraz [u] (także z nosowém warjantém téj samogłoski).



Zagadnienia Gramatyczne:
Rodzaje
Na podstawie zaimków oraz biernika liczby pojedynczéj przymiotników można wydzielić dwa rodzaje: mężski i żenski. W liczbie mnogiéj rodzaje nie są rozróżniane.

Przymiotnik
Przymiotniki w odmianie przyjmują końcówki rzeczowników, wyjątkiém jest dopełniacz liczby pojedynczéj, gdzie końcówka wygląda -év, oraz w bierniku liczby pojedynczéj, gdzie został zachowany rodzaj żenski i końcówka to -ų.

Reszta, w tém deklinacje oraz konjugacje (w niech téż doszło do wielu zmian) zapodam późniéj.

Ghoster

[...........]
  •  

Fanael

Cytat: Ghoster w Sierpień 11, 2012, 17:34:18
CytatZe spółgłosek jest jeszcze nieuwzględnione w tabelce [w], którego za cholerę nie wiém gdzie wstawić, a kosmosu z majonezém robić się mnie nie chce.
Ta spółgłoska to wargowy aproksymant, chyba w odniesieniu do łaciny zapisuje się ją jako welarną (nie wiem gdzie tam, do kurwy nędzy, miałaby być welarność).
Wargowy aproksymant to [ʋ]. [w] to [ɰʷ], a [ɰ] to welarny aproksymant, więc jeśli nie masz tam welarności, to coś jest nie tak.
  •  

Ghoster

[...........]
  •  

Feles

Cytat: Ghoster w Sierpień 12, 2012, 20:09:45
Nie wiem czy mam coś nie tak, ale ja akurat rozróżniam [ɰʷ] od [w], to jak dla mnie dwie kompletnie różne głoski.
Może wymawiasz [w] kompresyjnie, jak Japończycy ([ɰβ]).
anarchokomunizm jedyną drogą do zbawienia ludzkości
  •  

Noqa

At him he yelled and yelped, tackling with taunting and dauntings; he tied and tacked him tightly and tautly, and killed him and quelled him and quenched him.
  •  

Henryk Pruthenia

#6
Cytat: Ghoster w Sierpień 11, 2012, 17:34:18
Strasznie podoba mi się [ʔʲ].
Przykładowém wyrazém z tą zbitką może być czasownik «s'iчić» ['sʲʔʲiʧʲiʨ] - doprowadzić do skutku, zrealizować. Jest to dość powszechna głoska. W wygłosie występuje tylko w przeczeniu «nï'ь» (jako odpowiedź na pytanie tak/nie).

Dobra, jedziemy daléj!

Rzeczownik i deklinacje
To, do któréj deklinacji należy rzeczownik, jest podporządkowane li tylko końcówce. Rodzaj nie wpływa na nic. Jak wcześniéj wspomniałem, są tylko dwa rodzaje - mężski i żeński. A co stało się z rodzajém nijakiém? Otóż zlał się z rodzajém mężskiem w większości przypadków. W czasie przeszłém jednak nadal jest rozróżniany rodzaj nijaki, opisuje on zwierzęta bądź dzieci/młode (jest więc nie związany z końcówką). Ze względu na brak końcówki rodzaju nijakiego mamy mniéj deklinacyj, które można podzielić na parę grup:

  • spółgłoskowe - rzeczownik kończy się spółgłoską. Spółgłoska może być miękka, lub twarda, co nieznacznie wpływa na odmianę rzeczownika. Spółgłoska może także się wymienić na inną (skutek przesuwki rabawanskiéj)
  • samogłoskowy - rzeczownik kończy się samogłoską -a, -á, -aá w mianowniku, zachowywana jest długość, i dochodzi tylko do wymiany samogłoski
  • spółgłoskowy ukryty - rzeczownik kończy się długo samogłoską, ale w pozostałech formach tematém jest jakaś zbitka (zazwyczaj -Vr-, -V-), najrzadsza
  • istnieje téż grupa wyrazów nieodmiennech, zazwyczaj są to zapożyczenia

Końcówki dla poszczególnech przypadków:
Mianowik l. mn.  -i, -í, -ií
Dopełniacz l. poj. -ə (dla społgłoskowech twardech), -ьa (dla społgłoskowech miękkiech), -y, -ý, -yý (dla samogłoskowech)
Dopełniacz l. mn. -uф (dla społgłoskowech twardech), -i (dla społgłoskowech miękkiech), -0 (lub obniżenie stopnia długości) (dla samogłoskowech)
Partytyw. l. poj. -a, -á, -aá
Partytyw. l. mn. -ám, -aám
Celownik l. poj. -u, -ï
Celownik l. mn. -ą
Biernik l. poj. -0 (w przypadku nieżywotnech), dopełniacz dla żywotnech mężskiech, -u, -į (u żeńskiech)
Biernik. l.mn. - biernik liczby mnogiéj zlał się z dopełniaczém liczby mnogiéj

Czasownik
Jeżeli chodzi o czaswoniki, to został zachowany system czas przeszły - czas teraźniejszy/czas przyszły prostu - czas przyszły złożony, chociaż ten ostatni jest teraz syntetyczny.

Czas teraźniéjszy ma końcówki wywodzące się z języka polskiego:
L.poj. :
1. os. -ą, -ѣt, -į, -u (+ możliwe formy długie)
2. os. -aš, -ѣš, -ïš, -eš, -yš (+ możliwe formy długie)
3. os. -a, -ѣ, -ï, -e, -y (+ możliwe formy długie)
L.mn. :
inkluzywna 1.os. -abët, -ѣbët, -ïbët, -ebët, -ybët (+ możliwe formy długie)
exkluzywna 1.os. -abë, -ѣbë, -ïbë, -ebë, -ybë (+ możliwe formy długie)
inkluzywna 2. os. -aćï, -ѣćï, -ïćï, -ećï, -yćï (+ możliwe formy długie)
exkluzywna 2. os. -aćïpešь, -ѣćïpešь, -ïćïpešь, -ećïpešь, -yćïpešь (+ możliwe formy długie)
3. os. -ųų, -ѣjų, -'ų (+ możliwe formy długie)

Czasy przeszłe są bardziéj skomplikowane. Została odmiana przez osoby, przez rodzaje, i liczby. Oto końcówki:
L.poj.:
1. os:
Rodzaj mężski: -ѣt, -ѣѣt, -yet, -ït, -y (+ możliwe formy długie)
Rodzaj zeński: -ąą, -ѣą, -ïą, -eą, -ą (+ możliwe formy długie)
Rodzaj nijaki: -ó, -ѣo, -ïo, -ö (+ możliwe formy długie)

2. os:
Rodzaj mężski: -ѣś, -ѣѣś, -yeś, -ïś, -yś (+ możliwe formy długie)
Rodzaj zeński: -áś, -ѣѣś, -ïaś, -ѣś, -aś (+ możliwe formy długie)
Rodzaj nijaki: -óś, -ѣoś, -ïoś, -öś (+ możliwe formy długie)


3. os:
Rodzaj mężski: -ѣ, -ѣѣ, -ye, -ï, -y (+ możliwe formy długie)
Rodzaj zeński: -á, -ѣѣ, -ïa, -ѣ, -a (+ możliwe formy długie)
Rodzaj nijaki: -ó, -ѣo, -ïo, -ö (+ możliwe formy długie)

Liczb mnogiech nie chce się mnie robić, ale mamy:
1. os. inkluzywne: -fьbët (-t z pierwszéj osoby)
1. os. exkluzywne: -fьbë
2. os. inkluzywne: -чïpešь (skrót od bez ich > pes jih > pesjih > peših )
2. os. exkluzywne: - чï

Czas przyszły tworzy się dodając do formy trzeciéj osoby czasu przeszłego następującą końcówkę:
L.poj. :
1. os. -du
2. os. -ѓïš
3. os. -ѓï
L.mn. :
inkluzywna 1.os. -ѓïbët
exkluzywna 1.os. -ѓïbë
inkluzywna 2. os. -ѓïćï
exkluzywna 2. os. -ѓïćïpešь
3. os. -dų

To tyle jeżeli chodzi o odmianę podmiotowę.
Teraz czas na odmianę przedmiotową. Odmiana przedmiotowa pochodzi ze ściągnięcia zaimków. Końcówki odmiany przedmiotowéj są wymienne z zaimkami. Dokleja się je do czasownika odmienionego podmiotowe. Odmiana podmiotowa bliższa:
L.poj. :
1. os. -tь
2. os. -ć
3. os. -j (+ wzdłużenie poprzedajacéj samogłoski jeżeli dotyczy wyrazu w rodzaju mężskiém bądź nijakiém)
L.mn. :
inkluzywna 1.os. -bë
exkluzywna 1.os. -t
inkluzywna 2. os. -v
exkluzywna 2. os. -vьšь
3. os. -ji

dalsza:
L.poj. :
1. os. -n
2. os. -to
3. os. -bu (+ wzdłużenie poprzedajacéj samogłoski jeżeli dotyczy wyrazu w rodzaju mężskiém bądź nijakiém)
L.mn. :
inkluzywna 1.os. -më
exkluzywna 1.os. -t
inkluzywna 2. os. -v
exkluzywna 2. os. -vьšь
3. os. -jį

Drukarz

Mógłbyś dać jakieś nagranie? Bo tego się za cholerę nie da przeczytać. Łacinka - ok. Cyrylica - no ok. Ale łacinka + cyrylica, gdzie połowa liter jest dziwnie pozamieniana (co ma wspólnego dъ z "z", albo l z "w"? ) - zdecydowanie nie. Ewentualnie wytłumacz co doprowadziło do takiego zapisu.
  •  

Henryk Pruthenia

dł, tł > ð, θ (zapis dъ, tъ) > z, s (ale zapis nadal pozostaje)

l > ɫ > w (zapis nadal "w")

ф - ponieważ -uf wygląda okropnie, a -uф da się jeszcze przełknąć.

Wszystko jest wyjaśnione za pomocą etymologji, i procesów fonetycznech)

Silmethúlë

Cytatф - ponieważ -uf wygląda okropnie, a -uф da się jeszcze przełknąć.

Nie żeby zdecydowana większość zapisu tego języka wyglądała okropnie...
  •  

Noqa

Cytat
1. os. inkluzywne: -fьbët (-t z pierwszéj osoby)
1. os. exkluzywne: -fьbë

To <f> zresztą czasem pojawia się z kosmosu.
At him he yelled and yelped, tackling with taunting and dauntings; he tied and tacked him tightly and tautly, and killed him and quelled him and quenched him.
  •  

Henryk Pruthenia

Cytat: Silmethúlë w Sierpień 19, 2012, 13:01:46
Cytatф - ponieważ -uf wygląda okropnie, a -uф da się jeszcze przełknąć.
Nie żeby zdecydowana większość zapisu tego języka wyglądała okropnie...
Tak, wiém. Ten język wygląda strasznie... téż tak samo brzmi.
Jak chcesz, to przedstaw swoję wersję zapisu :P
Cytat: Noqa w Sierpień 19, 2012, 13:16:52
Cytat
1. os. inkluzywne: -fьbët (-t z pierwszéj osoby)
1. os. exkluzywne: -fьbë

To <f> zresztą czasem pojawia się z kosmosu.
Wyjszło po (dość nieregularnech) procesach.