Stąpanina wywiedna I - język sekaski

[Noqa]

Kolejność uczestników:
1. Noqa
2. Widsið
3. spitygniew
4. Drukarz
5. Henryk Pruthenia
6. Towarzysz Mauzer
7. Pluur
8. MrVassil

Zasady zostały podane w poprzednim wątku, każdy uczestnik ma trzy dni na opracowanie zmian w języku i zastosowanie ich dla dwóch tekstów. Pracujemy na transkrypcji fonologicznej, bo jest obiektywna i najlepiej oddaje zachodzące zmiany. Obok niej można dodać zapisy fonetyczne czy ewentualnie ortograficzny.
Zmiany powinny być dość skromne, ale też proszę się nie bać odrobiny zabawy. No i dotykać się można wszystkiego, zmieniać fonologię, leksykę (tu jeden warunek: wprowadzane słowa, o ile nie są zapożyczeniami, należy wyprowadzać z proto-sekaskiego), składnię, endonim, zapis, itd.



Proto-sekaski

Język sekaski, endonim /sihem sekasat/

Fonologia:

Samogłoski: jest pięć fonemów, dwa z nich ulegają silnej alofonii:

/i/ - [i]
/u/ - [u] *
/ę/ - [e] *
/e/ - zwykle [ɛ], ale po labialnych oraz /k/ i /q/, a także przed /w/ realizowane jako [ɔ]. Dodatkowo w szybkiej mowie często redukowane do [ə]
/a/ - zwykle [a], w otoczeniu takim jak powyżej zaokrąglane do [ɶ]

Występuje też ton wysoki (na pojedynczych sylabach), oznaczany przez á, który zazwyczaj pojawia się tylko w czasownikach.

Spółgłoski:

zwarte: p, pʰ *, t, tʰ *, k, q *
nosowe: m, n
frykatywy: f, s, h
reszta: l, j, w

Gwiazdkami oznaczyłem fonemy markowane. (rzadkie i mające tendencję do bycia upraszczanymi)
Fonotaktyka jest prosta, poza nielicznymi wyjątkami (i tylko w nagłosie) zbitki spółgłoskowe są zabronione.
Akcent na przedostatnią sylabę, chyba, że występuje ton wysoki. To tak bardzo nie moja działka, chcecie mieć ciekawą akcentuację to sobie wyprodukujecie.

Morfologia, składnia:

Panuje szyk OVS oraz NA (tzn. przymiotnik po rzeczowniku opisywanym, dotyczy to też posiadania), podmiot jest obowiązkowy. Szyk zmienia się przy zaimkach, zaimek oznaczający podmiot zawsze stoi przed czasownikiem. Zatem ,,Alę widzi kot", ale ,,Alę ja widzę", ,,Ala widzi mnie" i ,,Mnie ty widzisz". Czasowniki odmieniają się przez TAMy przez dodanie końcówki. Końcówki się nie nakładają. Rzeczowniki nie odmieniają się przez liczbę, ani przez przypadki.

Ja mu
Ty les
On/ona li
My (ekskluzywna) pew
My (inkluzywna) tala
Wy taję
Oni/one na

TAMy:  (dwie formy – dla kończących się na samogłoskę/na spółgłoskę)
habitualny – f/af
dokonany przeszły – we/ew
niedokonany przeszły – ki/aki
przyszły – qę/eqę
przypuszczający – s/us
rozkazujący – le/e (/le/ tylko po /e/, inaczej po prostu /e/ po samogłosce, co jest jedyną sytuacją, gdzie język dopuszcza złożenie samogłosek.)

Przymiotnik bądź imiesłów tworzy się przez dodanie końcówki -jat/at (jw.)
Posiadanie (genityw) wyraża się poprzez partykułę /fah/ ,,od", którą umieszcza się przed posiadaczem, a po posiadanym. Np. ,,syn fah ojca" to "syn ojca". (pomocniczo używam tu form odmienionych)

Zdanie podporządkowane tworzy się przy pomocy dwóch partykuł oznaczających ,,który": /kif/, który opisuje podmiot oraz /hu/, które opisuje objekt bądź inną część zdania. Panuje right-branching, przy czym wyjątkowo kloza podporządkowana opisująca objekt może (ale nie musi) stać przed nim. Tzn. np. ,,hu ma piękne włosy Anię potrącił samochód".

Tekst 1.

fɔm pɶmɶ slikɶki kɶniwa lafɔjat, tenɛ qujakɶt hɛwɛm sip li tʰá, hɛ sɛna pʰelima li wiki. tajajat, situ puhɔ́wɛ nata, hu fekɔwɛ, sejap li slik. wan kɔmitʰɔw kɶniwa lafɔjat, li memukɔw situ, tenɛ napil sip pʰelefɶt tasif. fɔm muq fɶh pɶmɶ skɔlɛkɔw situ uf li li sínɔw. kɶla pʰinɛ latʰeqé?

Spoiler

fem pama slikaki kaniwa lafejat, tęne qujakat hewem sip li tʰá, he sena pʰęlima li wiki. tajajat, situ puhé we nata, hu fękewe, sęjap li slik. wan kemitʰew kaniwa lafejat, li męmukew situ, tęne napil sip pʰęlęfat tasif. fem muq fah pama skelekew situ uf li li sínew. kala pʰine latʰęqę́?

fem – do
pama – babcia
slik – iść
kaniwa – kaptur
lafe – czerwień
tęne – żeby
qujak – jedzenie
hewem – koszyk
sip – dla
tʰá - przynosić
he – bo
sena – bardzo
pʰęlima – chory
wi – być
taja – chodzić (iść chodząc)
situ – wilk
puhé – spotkać
nata – dziewczynka
fęke – pytać
sęjap – dokąd
wan – gdy
kemitʰ – odpowiadać
męmuk – kazać (w bierniku osoba, której się każe)
napil – kwiat
pʰęlęf – chorować
tasif – zbierać
muq – dom
skelek – biec
uf – i
sín – jeść
kala – co
pʰine – teraz
latʰ – wydarzać się

Czerwony kapturek szła do babci, żeby zanieść jej koszyk z jedzeniem, bo była bardzo chora. Idąc, dziewczynka spotkała wilka, który spytał, dokąd idzie. Gdy czerwony kapturek odpowiedziała, wilka kazał jej nazbierać kwiatów dla chorej. Wilk pobiegł do domu babci i zjadł ją. Co się teraz stanie?

[Zamknij]

Tekst 2.

sal juqih pɔnɶkat fɶh mu lɛs fiwɔw?
sɛjap li lɛs nejɔw?
pɔh mu jakɶlus, tʰu lɛs mu fekɔs.
kɶnat tʰu mu jakɶl. sal mu lɛs memuk, tenɛ hamɶt pʰunaja fɶh lɛs watʰaf? minejat sip lɛs lɛpɶɔ.

Spoiler

Sal juqih penakat fah mu les fiwew?
Sejap li les nęjew?
Peh mu jakalus, tʰu les mu fękes.
Kanat tʰu mu jakal. Sal mu les męmuk, tęne hamat pʰunaja fah les watʰaf? Minęjat sip les lepae.

(Uwaga: W zdaniu typu ,,gdyby – toby" tryb przypuszczający pojawia się na obu czasownikach)
sal – czy
juqih – szczotka
penak – ząb
fiw – widzieć
sejap – zatem
nęj – kłaść
peh – gdyby
jakal – wiedzieć
tʰu – nie
fęke – pytać
kanat – w takim razie
męmuk – kazać
hamat – wszystkie
pʰunaja – rzecz
watʰaf – pilnować
minę – nowy
lepa - kupić

Czy widziałeś moją szczoteczkę do zębów?
A gdzie ją położyłeś?
Gdybym wiedział, to bym cię nie pytał!
No to nie wiem. Każesz mi pilnować wszystkich swoich rzeczy? Kup sobie nową.

[Zamknij]

A teraz moje zmiany. Proszę je numerować, to pozwoli potem łatwiej o nich rozmawiać.

Noqa

Fonologia:
1. dla V={ę, e, a}:  [VwV], [Vw] >

• 
  2. [VtV] > [VɾV]
  3. Jeśli stoją obok siebie dwie takie same samogłoski, to pierwsza z nich zanika, jeśli daje to odpowiednie, łatwe artykulacyjnie złożenie. Zwykle zwarta+frykatyw/aproksymant, frykatyw+aproksymant/nosowa (wyjątkiem są sytuacje sVkV oraz sVtV)
  
  np. /kilita/ > /klita/, /sakar/ > /skar/, /fuluke/ > /fluke/, /kelese/ > /klese/ (zmiana zachodzi na sylabie najbardziej w lewo)
  (uwaga: zmiana 1. dominuje, zatem /sekewe/ > /seko/. Nie powstają formy /sekwe/, /skewe/, ani /sko/)
  
  Morfologia/leksyka
  4. /li li/ > /lil/
  
  Teksty po zmianach:
  
  1.
  

  fɔm pɶmɶ slikɶki kɶniwa lafɔjat, tenɛ qujakɶt hom sip li tʰá, hɛ sɛna pʰelima li wiki. tjajat, siɾu puhó naɾa, hu feko, sejap li slik. wan kɔmitʰo kɶniwa lafɔjat, li memuko siɾu, tenɛ napil sip pʰlefɶt tasif. fɔm muq fɶh pɶmɶ sklɛko siɾu uf lil síno. kla pʰinɛ latʰeqé?

  
  2.
  

  sal juqih pɔnɶkat fɶh mu lɛs fiwo?
  sɛjap li lɛs nejo?
  pɔh mu jakɶlus, tʰu lɛs mu fekɔs.
  kɶnat tʰu mu jakɶl. sal mu lɛs memuk, tenɛ hmɶt pʰunja fɶh lɛs watʰaf? minejat sip lɛs lɛpɶɔ.

[Drukarz]

Chyba za bardzo skrócony ten opis, części wgl nie rozumiem. Co to są TAMy, zwłaszcza habitualny (skąd to słowo btw. ?), samogłoski i spółgłoski strasznie pomieszałeś, zrób lepiej porządną tabelkę. Morfologia i składnia - jeszcze raz, więcej przykładów, powytłuszczaj to co jest ważne, taki ciąg tekstu jest nie do przeczytania, a co dopiero do zrozumienia. Przerób trochę jeśli chodzi o prezencję tego wszystkiego i będzie git.

[Noqa]

TAM
Aspekt habitualny
Right-branching

Do rozpisanie sobie spółgłosek czy samogłosek w tabelkę wystarczy kartka papieru i długopis, każdy może sobie zrobić taką, jaką lubi.

Ważne jest wszystko. Rzeczy nieistotnych nie dodawałem, bo to skrócony opis. Jeśli czegoś nie rozumiesz, pytaj, chętnie ci odpowiem.
Najwięcej zaś można się dowiedzieć po prostu analizując dwa dane teksty.

Aha - zachęcam do komentarzy Np. czy nikogo nie razi wertykalny system samogłoskowy, zastanawiałem się na ile sensowna jest zastosowana przeze mnie alofonia.

[Pluur]

Wszystko fajnie tylko - co dalej? Czemu kolejni uczestnicy nie robią dalej?

[Noqa]

Widsidh obiecywał, że zrobi swoją część lada moment, więc poczekajmy jeszcze chwilę ;-)

[Widsið]

Moja porcja zmian!

Fonologia
5. V₁jV₂, V₁wV₂ > V₁ː
6. i-przegłos: samogłoski w sylabie poprzedzającej sylabę z [i] ulegają następującym przemianom:
ɶ > æ
ɔ > ɤ
a > ɐ
e > i
u > ɨ
Dodatkowo, samo [i] zostaje usunięte, jeśli stoi w wygłosie.
7. Udźwięcznienie nieaspirowanych zwartych które mają aspirowany odpowiednik:
p > b
t > d
8. Odaspirowanie aspirowanych zwartych:
pʰ > p
tʰ > t

Morfologia
9. Uproszczenie partykuły genitywalnej fah do sufiksu -a [ɶ], dostawianego do słowa określającego to, co przynależne (dom-a babcia = "dom babci")

Teksty:

fɔm bɶmɶ slikæk kæniː lafɔːd, denɛ quːkɶd hom sib li tá, hɛ sɛna pilma li wiki. djaːt, siɾu puhó naɾa, hu feko, seːb li slik. wan kɤmto kæniː lafɔːd, li memuko siɾu, denɛ nɐbil sib plefɶd dɐsif. fɔm muqɶ bɶmɶ sklɛko siɾu uf lil síno. kla pinɛ lateqé?

sal jɨqih bɔnɶkadɶ mu lɛs fiː?
sɛːb li lɛs neː?
bɔh mu jakɶlus, tu lɛs mu fekɔs.
kɶnad tu mu jakɶl. sal mu lɛs memuk, denɛ hmɶd punjaɶ lɛs wataf? mineːd sib lɛs lɛbɶɔ.

[Noqa]

Zaszalałeś Niby proste zmiany, a poważnie zmieniły język. Choć spodziewałem się, że pierwszy atak nastąpii na alofonię.

Zabawne zresztą, że ten język praktycznie utracił [w] i [j], mając przy tym prostą względnie fonologię.
Czy teraz jest już 10 fonemicznych samogłosek?

Czekamy na spitego, czas do 12-13.

[spitygniew]

W weekend raczej nie zdołam go opisać, więc będzie raczej w poniedziełek rano, wybaczcie.

EDIT: Wybaczcie klejną zwłokę, ale przyznacie, że lepiej opisać dzien później a porządnie, dlatego będzie jutro, ale już na pewno, A jak nie, to moge dostać warna...

[spitygniew]

Dobra, czas na mnie. Zanim przedstawię moje zmiany, chcę zauważyć, że poprzednicy troche zjebali, bo po zmianach Widsitha system FONOLOGICZNY samogłosek przedstawia się następująco:

i               u         
  e         ɤo
    ɛ        ɔ
     æ  ɐ
       a ɶ

+ odpowiedniki długie (w sumie 22 fonemy wokaliczne!!!)
Ale jak znam życie gdyby był Kwadracik, wszedłby i powiedział, że w jakimś języku papuaskim tak jest, więc niech tam. Tylko zepsuło mi to troche zabawę, bo nie misałem wyboru, tylko musiałem uporządkować tego potworka.

A więc:

Fonologia
ɶ > ɑ
e: o: > ei ou
e > ɛ
o > ɔ
ɔ: > o:
ɔ > ɑ
ɛ: > e:
ɛ > æ
ɤ ɐ > ə
ɐ: > a:
ɤ: > ʉ:

Także system teraz wygląda tak:

i          u
ɛ   ə   ɔ
  æ
    a  ɑ

i:     ʉ:    u:
  e:      o:
     a: ɑ:

tj dj > c  ɟ
q w sąsiedztwie sam. przednich > k (po powyższych zmianach wokalicznych)
h w nagłosie i śródgłosie > w (w sąsiedztwie tylko sam. tylnych), j (w pozost. przypadkach)
zanik tonów wysokich

Morfologia
- zanik końcówki habitualnej
- pojawia się rodzajnik określony po rzeczowniku (nie wiem jaki, bo nie podano zaimków wskazujących - chyba że li?)
- zaimki osobowe agensa zlewają się z czasownikiem, tworząc następujące przodówki:
mu-   bo-
læ-    tla-
ø-      na-
(lil cały czas się zachowuje)

Teksty:

fɑm bɑmɑ li slikæk kæniː lafoud li, dɛnæ quːkɑd wɑm sib ta, wæ sæna pilma wiki.  ɟaːt, siɾu puwo naɾa, wu fɛk, seib slik. wan kəmtɔ kæniː lafɔud, mɛmukɛ siɾu li, dɛnæ nəbil sib plɛfɑd li dəsif. fæm muqɑ li bɑmɑ sklækɔ siɾu li uf lil sinɔ. kla pinæ latækæ?

[Noqa]

Język chyba jednak nie miał aż 22 fonemów, ale rzeczywiście po Widsidhie strasznie się to rozrosło.
Wszystko, co nie było podanę (piję do zaimków wskazujących) można sobie do woli tworzyć, byle wyjść z formy w proto-sekaskim. Więc możesz je wymyślić, jak uważasz

Jak będę miał czas i ogarnę wiki to zrobię strone i powrzucam tłumaczenia razem w zestawieniu. Ew. ktoś może to zrobić, bardziej oblatany w wiki. Podoba mi się rozwój morfologii, mam cichą nadzieję, że zacznie ona też dotyczyć zaimków pacjensa, tworząc oryginalny system uzgadniania i agensa, i pacjensa.

EDIT: Czekamy na drukarza.

[Widsið]

Nie byłoby ich tak dużo wcale, problemem raczej byłaby nierówna dystrybucja długich, bo pojawiły się przed przegłosem, więc długie æ:, ɤ:, ɐ: i ɨ: nie istniały Swoją drogą, nie uwzględniłeś ɨ.

[Drukarz]

Postaram się opublikować zmiany w ciągu weekendu, a jakbym nie zdążył, to w poniedziałek/wtorek. I co z tym /ɨ/ ?

[Noqa]

Jeśli spitygniew się nie odezwie to potraktuj jak ci pasuje.

[Drukarz]

Przyszła pora na moje zmiany:

ɨ > y
ei > ej
ou > oʊ
ɑ > ɒ
æ > e
ə > ɘ > ø
ʉ: > ʏ:

Samogłoski

Przednie		Centralne		Tylne
i i: y				u u:
	ʏ:		ʊ
e e: ø				o:
ɛ				ɔ
a a:				ɒ ɒ:

Spółgłoski

ɾ > r
q > k
ni > ɲi
sC > ʃC
kC (w nagłosie) > gC

Zbitki spółgłoskowe rozdzielamy przy użyciu /i/, a dyftongi (poza /oʊ/) przy użyciu /c/



Rzeczowniki

Odmieniają się przez liczbę: /ler/ po rzeczowniku oznacza liczbę mnogą.



Końcówka genitywna

C-ɒ / V-ɟɒ



Dla trybu rozkazującego już nie jest dopuszczone złożenie spółgłosek - lɔ (po samogłosce) / ɔ (po spółgłosce)



Zaczyna się pojawiać:

Deklinacja (narazie tylko dla zaimków):

	ja	ty	on/ona/ono	my	wy	oni
Mianownik	mu	le	li	bo	tla	na
Biernik	mu'a	le'a	li'a	bo'a	tla'a	na'a
Celownik	mu'ep	le'ep	li'ep	bo'ep	tla'ep	na'ep

Celownika używa się również tam, gdzie w polskim jest miejscownik oraz narzędnik.
Apostrof to zwarcie krtaniowe /ʔ/

Fɒm bɒmɒ ʃlikek keɲiː lafoʊd, dɛne kuːkɒd wɒm sib li'ep ta, we sena pilma wiki.  ɟaːt, siru puwɔ nara, wu fɛk, sejb ʃlik. Wan kømtɔ keɲiː lafoʊd, mɛmukɛ siru li'ep, dɛne nøbil sib plɛfɒd li døsif. Fem mukɒ li bɒmɒ ʃklekɔ siru li uf li'a li sinɔ. Gla pine lateke?

Sal jøkih bonɒkadɒ mu lefiː?
se:b li lenej?
bɒh mujakɒlus, tu les mufɛkɔs.
kɒnad tu mujakɒl. Sal mu lemɛmuk, dɛne wimɒd punja-ɟɒ ler les wataf? Leminejd sib les lebɒlɔ.

Możliwe, że cośtam się nie zgadza - jak coś to piszcie, poprawię/wyjaśnię.

Spoiler

Używajcie tej tabelki dla samogłosek - będzie przejrzyściej

Kod [Zaznacz] Rozwiń


[table]
[tr]
[td][center]  [b]Przednie[/b]  [/center][/td]
[td]   [/td]
[td][center]  [b]Centralne[/b]  [/center][/td]
[td]   [/td]
[td][center]  [b]Tylne[/b]  [/center][/td]
[/tr]
[tr]
[td][center]i i: y[/center][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][center]u u:[/center][/td]
[/tr]
[tr]
[td][/td]
[td][center]ʏ:[/center][/td]
[td][/td]
[td][center]ʊ[/center][/td]
[td][/td]
[/tr]
[tr]
[td][center]e e: ø[/center][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][center]o:[/center][/td]
[/tr]
[tr]
[td][center]ɛ[/center][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][center]ɔ[/center][/td]
[/tr]
[tr]
[td][center]a a:[/center][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][/td]
[td][center]ɒ ɒ:[/center][/td]
[/tr]
[/table]

[Zamknij]

[Henryk Pruthenia]

Zmiany fonetyczne:
Akcent pada na pierwszą sylabę, bądź na samogłoskę długą. Dyftongi są traktowane jako samogłoski długie.
ʏ:, i: > i:
ej > aɪ
oʊ. u: > ɤ
ɒ:, o:, a: > a
a, ɔ, ɒ > ʷo (prelabjalizacja spółgłosek)
e: > æ
ø, ɛ > jə
Nieakcentowane o > a
Powstanie labjalizowanech wargowech
h, k przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > ʃ
h, ' > s,
t przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > s
d przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > d͡z
g przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > ʒ
l przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > ʝ
w przed æ, y, aɪ, i, i:, j  > j
lʷ > w

Gramatyka:
Deklinacja:
M: -
M. l. mn. -er, -ʝer (po samogłosce)

D. -ʷa, -ɟʷa (po samogłosce)
D. l.mn. -erʷa, -ʝerʷa (po samogłosce)

C. -sep
C. l.mn. -ærp, -ʝærp

B. -sʷa
B. l.mn. -ersʷa, -ʝersʷa (po samogłosce)

ˈfʷom ˈbʷomʷa ˈʃʝiʃek ˈʃeɲiː waˈfɤd, ˈd͡zjəne ˈkɤkʷad ˈwom ˈsib ˈʝisep ˈtʷo, ˈwe ˈsenʷa ˈpilmʷa ˈwiʃi. ˈɟat, ˈsiru ˈpuwa ˈnʷorʷa, ˈwu ˈfjək, ˈsaɪb ˈʃʝik. ˈwon ˈʒjəmtʷa ʃeˈɲiː waˈfɤd, ˈmjəmuʃjə ˈsiru ˈʝisep, ˈd͡zjəne ˈnjəbil ˈsib ˈpʝəfʷad ˈʝi ˈd͡zjəsif. ˈFem ˈmukʷa ʝi ˈbʷomʷa ˈʃkʝekʷa ˈsiru ˈʝi ˈuf ˈʝisʷa ˈʝi ˈsinʷa. ˈGwo ˈpine ˈwoseʃe?

ˈSʷol ˈijəʃis ˈbʷonʷakʷadʷa ˈmu ˈʝefiː?
ˈsæb ˈʝi ʝeˈnaɪ?
ˈbʷos ˈmujakʷalus, ˈtu ˈʝes, muˈfjəkʷas.
ˈkʷonʷad ˈtu ˈmujakʷal. ˈSʷol ˈmu ʝeˈmjəmuk, ˈd͡zjəne ˈwimʷad ˈpunjaʝerʷa ˈʝes ˈwotʷaf? ˈʝeminaɪd ˈsib ˈles ˈʝebʷawa.

Nowy układ samogłosek:
i i: y         u
  e        ɤ o
         ə
      æ
       a

Nowy układ spółgłosek:
m mʷ n nʷ ɲ
t d tʷ dʷ c ɟ cʷ ɟʷ k g kʷ gʷ
dz
f fʷ s sʷ ʃ ʒ ʝ
ɾ ɾʷ j w