Język wajtulski (nazwa własna
Лолле Воӑітулла / Loḷe Vộjthuḷa ['˨lo˨lˀe ˨ʋɔj'˦tʰu˨lˀə], na co dzień pisany
Лолле Воаітулла / Loḷe Vȯjthuḷa) to jeden z języków z mojego świata Odprysku (http://www.conlanger.fora.pl/,8/,924.html) (trzeba będzie kiedyś wrzucić zaktualizowany opis). Wywodzi się on z regionu Gluristy, jednak używany jest Pokoście. Jego zarys trwał w mojej głowie od lat, a największą zmianą względem jego pierwotnej koncepcji była rezygnacja z braku spółgłosek zwartych. Język posiada dwa tony, niezbyt rozbudowany system odmiany (wyjąwszy kategorię liczby) i bardzo rozbudowany system zdrobnień i zgrubień. Cechy te są typowe dla większości języków Gluristy, można je było odnaleźć też w języku Xoaxĭo (http://www.conlanger.fora.pl/,2/,925.html#15453). Język ma własny zapis (którego nie opracowałem i nie opracuję - nie jestem dobrym conscrypterem). Może też - jak niemal każdy język Odprysku - być zapisywany cyrylicą. Wszystkie słówka okromie imion Boga, Proroka, Wnuczki Proroka i nazwy Ludu Wybranego (tzn. etnonimu Wajtuła) pochodzą z internetowego generatora, więc jeśli komuś się z czymś kojarzą, to najpewniej błędnie.
I proszę nie mylić języka wajtulskiego z vajtulskim (http://www.conlanger.fora.pl/,2/,1654.html). Koncept wajtulskiego jest starszy!
Samogłoski:Уу [u, ʊ] Uu
Ии [i, ɪ] Ii
Оо
- Oo
Оа оа [ɔ] Ȯȯ
Ее [e] Ee
Еа еа [ɛ] Ėė
Аа [a, ə] Aa
Tony są dwa: niższy i wyższy. Na piśmie zwykle się ich nie zaznacza. Opcjonalnie notuje się ton wyższy za pomocą diakrytyki:
Ўў Йй Ǒǒ Оӑ оӑ Ӗӗ Еӑ еӑ Ӑӑ – [ton wyższy] – Ûû Îî Ôô Ộộ Êê Ệệ Ââ
Spółgłoski:
Гг [k] Kk
Бб [p] Pp
Дд [t] Tt
Кк [kʰ] Kh kh
Пп [pʰ] Ph ph
Тт [tʰ] Th th
Цц [tˁ] Ṭṭ
Өө [f] Ff
Сс [s] Ss
Ѕѕ [sˁ] Ṣṣ
Хх [ʕ] Xx
Һһ [h] Hh
Мм [m] Mm
Нн [n] Nn
Ңң [N] Ṇṇ
Лл [l] Ll
Лл лл [lˁ] Ḷḷ
Ҩ ҩ [ɥ] Ww
Ҩҩ ҩҩ [ɥˤ] Ẉẉ
Вв [ʋ] Vv
Іі [j] Jj
Її [jˤ] Yy (tak, wiem, że ten fonem jest dziwny, wg. googla ma go tylko jeden język, nb. też conlang)
Akcent pada na przedostatnią sylabę.
W zapisie łaciński przy braku diakrytyk można użyć zamiast niego podwojenia i ^ na oznaczenie tonu wyższego (Loḷe Vộjthuḷa = Lolle Voo^jthulla).
Szyk zdania to SVO.
Odmiana imion:
Liczby są cztery: pojedyncza, podwójna, potrójna i mnoga. Liczba pojedyncza nie ma morfemu, pozostałe tworzy się od niej przy pomocy prefiksów, sufiksów i cyrkumfiksów:
du. к-, кеа-, тиї-, -іоx
ter. н- + -(еа)к, нў- + -(еа)к
pl. -(еа)к, һ- + -(еа)к
O tym, którego z nich należy użyć z którym słowem, decyduje niestety uzus.
Przykład odmiany przez liczby
1 цǒһбй ṭôhpî 'księga'
2 тиїцǒһбй thiyṭôhpî 'dwie księgi'
3 нцǒһбйк nṭôhpîk 'trzy księgi'
3< цǒһбйк ṭôhpîk 'więcej niż trzy księgi'
Przypadki są trzy – mianownik, dopełniacz i przyimkownik (prepositionalis), przy czym ten ostatni w liczbie pojedynczej ujednolicił się z dopełniaczem, zaś w pozostałych liczbach z mianownikiem (wyjątek stanowi odmiana części zaimków, w ramach której przyimkownik jest równy dopełniaczowi we wszystkich liczbach).
Możliwe końcówki dopełniacza: -а, -в, -и, -і, -егоа.
Przykład form dopełniacza:
1 цǒһбйв ṭôhpîv 'księgi'
2 тиїцǒһбйв thiyṭôhpîv 'dwóch ksiąg'
3 нцǒһбйка nṭôhpîka 'trzech ksiąg'
3< цǒһбйка ṭôhpîka 'więcej niż trzech ksiąg'
Przymiotnik w funkcji przydawki odmienia się wraz z rzeczownikiem
Zaimki osobowe
sg:
1. ҩҩӗ ẉӗ
2. іеа jė
3. їоа yȯ
du:
1. кҩҩӗ khẉӗ
2. кіеа khjė
3. кїоа khyȯ
tr:
1. нӗ nӗ
2. неа nė
3. ноа nȯ
pl:
1. те the
2. хй hî
3. һоа hȯ
Teraz to, co Canisy lubią najbardziej, czyli tekst (nie powinno być problemów z identyfikacją):
Pisownia zwykła: Суөацу гитеҩегоа лув цаҩеда ңеа Іудида. Їоав кеагитеҩ, кавноаҩ доаїуіоx ҩҩуңмеа оаѕи цеде, цеде ңеа угоөоав уң, иҩҩецлино аі еацив убҩаі. Уцоаһ Іудидав ңеалино вал, їоа һудіувҩаөоһ Вахи.
Pisownia pełna: Сўөӑцў гитеҩегоа лўв цӑҩӗда ңеӑ Іудида. Їоав кеагитеҩ, кавноаҩ доаїўіоx ҩҩуңмеа оӑѕи цеде, цеде ңеӑ угǒөоав ўң, иҩҩӗцлйно ӑі еацив ўбҩӑі. Уцоӑһ Іудидав ңеӑлйно вӑл, їоа һўдіувҩаөǒһ Вахй.
Pisownia zwykła łacinką: Sufaṭu kithewekȯ luv ṭaweta ṇė Jutita. Yȯv khėkithew, khavnȯw tȯyujox ẉuṇmė ȯṣi ṭete, ṭete ṇė ukofȯv uṇ, iẉeṭlino aj ėṭiv upwaj. Uṭȯh Jutitav ṇėlino val, yȯ hutjuvwafoh Vaxi.
Pisownia pełna łacinką: Sûfâṭû kithewekȯ lûv ṭâwêta ṇệ Jutita. Yȯv khėkithew, khavnȯw tȯyûjox ẉuṇmė ộṣi ṭete, ṭete ṇệ ukôfȯv ûṇ, iẉêṭlîno âj ėṭiv ûpwâj. Uṭộh Jutitav ṇệlîno vâl, yȯ hûtjuvwafôh Vaxî.
słówka do tekstu
їоав – jego, jej (dopełniacz)
цӑҩӗд - dziewczyna
гитеҩ – piękny
лў – ten, ta, to
сўөӑцў – imię
ңеӑ – być
авноаҩ – błękitne
доаїў – oczy
ҩҩуңмеа – skrywać, ukrywać
цеде – tajemnica
ўң – tak bardzo
угǒөоав – straszny
оӑѕи – wielki
оӑ – to
иҩҩӗц – zagraża
-лйно – zgrubienie
ӑі – jeden z wyznaczników biernika
еаци - porządek
ўбҩӑ – świat
уцоӑһ – serce
вӑл – zły
-ҩаөǒһ – zgrubienie z wbudowaną negacją
һўдіув - wierzyć w coś
Dużo słów z tego języka jest też tu (http://jezykotw.webd.pl/wiki/U%C5%BCytkownik:Hapana_Mtu/Swadesh).
I to, po co powstał ten język, czyli pojęcia związane z religią Wajtułów, potrzebne do Świata Odprysku (w nawiasach podane tarykańskie zapożyczenia lub odpowiedniki, jeśli przejęcie wajtulskiego terminu nie było potrzebne):
Вахй (Ўыј) – Wachi, Bóg Ognia; objawił się prorokowi jako Bóg Jedyny
Воӑтулл (Ўећул) – Wotuł, Prorok; wywiódł lud z Gluristy do Pokosty
Сеҩҩ Мўха (Чеўмуј) – Seumucha, Droga Płomienia; czyli jedyna słuszna religia
Хǒд Ваїлим (Хўетўајлім) – Chotwajlim, Lud Prawdy; czyli wspólnota wszystkich wyznawców seumuchstwa
Хакеа (Ыкы) – Chaka; zdradziecki syn proroka, który odmówił przejścia na jedyną słuszną wiarę
Aѕоӑѕ (Ыссаж) — Aszos; wnuczka Proroka, która przejęła po nim przywództwo we wspólnocie
Деӑѕеӑібй (Дышејп) – Deszejbi; boski wieszchowiec, przedstawiany jako skrzydlaty żółw o pięciu skorupach
Ǒцллоаі (Ўетлај) – Otłoje, Bestie Ognia; posłańcy Boga zjawiający się pod postacią płomiennych czworonogów; czasem utożsamiani z występującymi w mitologiach Pokosty psami
Ңӑни (Нанні) – Nanie; magiczne istoty, mogące przybrać postać ptaka lub człowieka; w większości złe, choć zdarzają się wyjątki
Ѕедол (Сејдыл) – Szedole, Gasiciele Gwiazd; złe istoty grasujące nocą, przestawiane jako uskrzydlone postaci ludzkie lub zwierzęce; z nimi wyznawcy seumuchstwa utożsamiają często bogów innych religii
Цǒһбй Өеаңдол Мўха (Теппіј) – Księga Niegasnącego Płomienia, pospolicie zwana po prostu Цǒһбй, czyli Księgą; zawiera pełne objawienie Proroka (spisane grubo po jego śmierci)
Ӗхӑкй (Іхых) – Echaki, Kraina Boga Ognia; tam trafią wszyscy, którzy wytrwale będą podążać Drogą Płomienia
Воаҩҩоа (Ічгіц) – Wou, Szron; wieczyste zimno, które pochłonie niewiernych
Оӑѕи Оіӗіиң (Прен кубўе) – Wielkie Pragnienie; specyficzny post, w trakcie którego zakazane jest picie wody; w tym czasie jedynym dozwolonym do spożycia trunkiem jest mleko
Бўңөӗ Ǒцллоаіегоа (Пўешет ўајтуле) – Mleko Otłoja; niskoprocentowy trunek al-koholowy dozwolony do spożycia w trakcie Wielkiego Pragnienia na prawach ,,mleka dla dorosłych"
Пӗҩоагеӑ (Зіхры) – Ofiara; rytualna ofiara z ludzi lub zwierząt
Ҩўҩҩһа (Ўзіпш) – Datek; pieniędze i dary przekazywane duchowieństwu
Іўңӑ Тӗнǒ (Јунытејн, Курніх чеўмује) – Junateno, Jasny Dom; świątynia seumuchska
Ивӗҩдеӑң Ҩҩеӑк (ЈеўтанЎах, Чпечі думане) - Iweutan Uak, Okopcona Brama; obecna siedziba najwyższego kapłana seumuchskiego usytuowana w mieście stołecznym Ӑготеҩ
Ӑготеҩ (Ыктеў) - Akoteu; stolica Wajtulii
Ноӑпеі (Непеј, Куры чеўмује) – nopej; kapłan seumuchski, zawsze mężczyzna
Еѕоан (Ешн) - Eszon; najwyższy kapłan, a zarazem głowa państwa wajtulskiego, aktualnie funkcję tą pełni pan Ǒцухеав Еѕоан.
Оӑһѕу (БжерЫхтејхај) – misjonarz; kapłan seumuchski wyspecjalizowany w nawracaniu niewiernych
Лўлӑ Ѕӑ (ЛулыШы) – Lula Sza; misjonarz, któremu udało się nawrócić na seumuchstwo pratycki lud Aeriów. Dzisiejsza religia Aeriów różni się trochę od wierzeń Wajtułów – dopuszcza kapłaństwo kobiet, nie toleruje natomiast picia al-koholu w post i ofiar z ludzi.
Bardzo ciekawy język, czekam na więcej. Ortografia wygląda hmm... w cyrylicy przerażająco, w łacince lepiej. :-P
CytatTeraz to, co Canisy lubią najbardziej, czyli tekst (nie powinno być problemów z identyfikacją):
Pisownia zwykła: Суөацу гитеҩ лу цаҩед ңеа Іудида. Їоав кеагитеҩ, кавноаҩ доаїуіоx ҩҩуңмеа оаѕи цеде, цеде ңеа угоөоав уң, иҩҩецлино аі еаци убҩа. Уцоаһ Іудидав ңеалино вал, їоа һудіувҩаөоһ Вахи.
Pisownia pełna: Сўөӑцў гитеҩ лў цӑҩӗд ңеӑ Іудида. Їоав кеагитеҩ, кавноаҩ доаїўіоx ҩҩуңмеа оӑѕи цеде, цеде ңеӑ угǒөоав ўң, иҩҩӗцлйно ӑі еаци ўбҩӑ. Уцоӑһ Іудидав ңеӑлйно вӑл, їоа һўдіувҩаөǒһ Вахй.
Pisownia zwykła łacinką: Sufaṭu kithew lu ṭawet ṇė Jutita. Yȯv khėkithew, khavnȯw tȯyujox ẉuṇmė ȯṣi ṭete, ṭete ṇė ukofȯv uṇ, iẉeṭlino aj ėṭi upwa. Uṭȯh Jutitav ṇėlino val, yȯ hutjuvwafoh Vaxi.
Pisownia pełna łacinką: Sûfâṭû kithew lû ṭâwêt ṇệ Jutita. Yȯv khėkithew, khavnȯw tȯyûjox ẉuṇmė ộṣi ṭete, ṭete ṇệ ukôfȯv ûṇ, iẉêṭlîno âj ėṭi ûpwâ. Uṭộh Jutitav ṇệlîno vâl, yȯ hûtjuvwafôh Vaxî.
Najsss. Jestem usatysfakcjonowany ^^
Trochę przediakrytykowana, w obu pismach wygląda dziwnie. To wrażenie można zbić ilością tekstów, jakie w nim stworzysz. Wyrobieniem tradycji języka. Więc to jest conlang zrobiony "tak se bo mi sie nudzi", czy będziesz tworzył w nim dłuższe teksty?
I jak właściwie wymawiamy [lˁ]? Bo do dziś nie mam wyobrażenia tego dźwięku.