Narzecze wysokopolskie

Zaczęty przez Feles, Wrzesień 17, 2011, 14:10:35

Poprzedni wątek - Następny wątek

poloniok

#1335
Nie podoba mi się konstrukcja z "dal-" bo to też w jakimś stopniu germanizm, nie okłamujemy się.

"Dalzrocze" stwarza się z "dal-" ("Fern-") i "-zrocze" ("-seher"), wolałbym inne słowo na to

Wiem że z tym też się zrzekam od mojej "dalglądnii", jednak do tego nie wiem czy wyrazy kończące się na "-nia" nie raczej by się kojarzyły z jakimś pokojem niż urządzeniem (w twoim przypadku instytucja "telewizja", w moim obiekt "telewizor")
  •  

poloniok

#1336
Przemyślałem sobie przedmioty szkolne (lub też uczyliskowe):

Tutaj zapropowano liczenie dla matematyki, odrzuciłem tą propozycję bo myślałem że będzie się za bardzo kojarzyć z prostym liczeniem na palcach czy coś takim. Jednak spytałem się innych Polaków, co oni myślą o to słowo, każdy kojarzył z nim między innymi rachowanie. Więc zamiast jakiegoś iloznawstwa myślę, że proste liczenie byłoby najlepszym wysokopolskim słowem dla matematyki.

Podobnie bym stworzył dla chemii słowo (z)wiązanie lub łączenie, nie wiem ale jakie preferować.
EDIT: Przemyślałem obie słowa, jednak ale wiązania by stanowili lepszejszym słowem dla chemii, wiązanie i łączenie się kojarzy nie tylko z wiązaniami lub łączeniami chemicznymi, jednak wiązania się już tylko i wyłącznie się kojarzy z wiązaniach chemicznych (trzeba tylko wpisać to w Google i zobaczyć co wyjdzie)

Fizyka jest trudnym słowem do wysokopolszczenia, siłowstwo, siłoznawstwo, mieliśmy wiele propozycji. Jednak sam nie wiem, co wybrać. Jeżeli ktoś usłyszy siłoznawstwo, to każdy może coś z tym zacznąć, nie jest jakiś absurd jak siłowstwo czy siłospytki, gdzie nikt o niczym nie wie. Nie wiem czy egzystuje jakaś archaiczna alternatywa, już raczej archaiczne (?) słowo mocarność kojarzy się chyba raczej z mocarstwem i królem
EDIT: Oddziaływania jako wysokopolskie słowo dla fizyki, pod definicją wikislownika definiuje się tu między innymi jako "zjawisko przyciągania lub odpychania obiektów", praktycznie to, co fizyka bada i siłoznawstwo by określało

Już mówiąc o archaizmów, jest archaiczne słowo żywieństwo, jednak ale nie ma zaznaczone znaczenie w słowniku staropolskim, to nie wiem czy dałoby się je zużyć dalej dla biologii...
EDIT: Nie wiadomo czy żywieństwo określało coś z odżywianiem czy coś z życiem (wcześniej się mówiło "ja żywię" zamiast "ja żyję", jednak możliwe...). Słowo ustrój określa między innymi organizm, a dokładnie żywoustrój, co można się doczytać w dokumentach z 1928 roku (http://www.przegladpowszechny.pl/archiwum_content/pdfs/1928/178.pdf). A więc "ustrojstwo" oznacza jakiś nieznanne urządzenie, nie pasuje tutaj używać końcówkę "-stwo". Więc możemy używać na biologię po prostu liczbę mnogą, żywoustroje

Archaizmy byłyby gędźba dla muzyki i ziemiopis dla geografii.

Aktualnym synonimem dla historii byłyby dzieje, dziejopis jest archaicznie dla "kronika"! Tak samo możemy używać ruch dla WF-u.

Jeszcze potrzebuję słowo dla plastyki, było tu propozycja skustwo (?), ale też tak do końca nie wiem...
EDIT: Koronkowość jako wysokopolskie słowo dla plastyki, według słownika języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego zdefiniowano to słowo między innymi jako "misterność (= synonim do artyzm - https://www.synonimy.pl/synonim/artyzm/) wykonania, dbałość o najdrobniejsze szczegóły", w sumie to, co nie więcej sztuka plastyczna definuje (ogólna sztuka, znaczy koło plastycznej też muzyczna i literacka, byłoby twórczość)
EDIT2: Koronkowość niestety nie określa za dobrze plastykę, bo koronkowo też chirurg np. mógłby robić jedną operację. Dlatego, bo twórczość jest świetnym wysokopolskim odpowiednikem dla sztuki, muszę niestety stworzyć słowo rękotwórczość, co znaczyło by wszystkie sztuki stworzone przez ludzką rękę, a więc sztuki plastyczne. Słowo rękodzielnictwo niestety już jest używane tylko i wyłącznie dla np. robienia garnek z gliny lub innych rzecz.

Komputer nie jak dużo mówią poczetnik (a jak niby rachmistrza nazwać?!), a jednak pocztacz. Według tego też nazwa na informatyki byłaby pocztacznictwo

Suma Summarum mamy takie przedmioty:

liczenie - matematyka
pocztacznictwo - informatyka
oddziaływania - fizyka
wiązania - chemia
żywoustroje - biologia
ziemiopis - geografia
dzieje - historia
gędźba - muzyka
rękotwórczość - plastyka
ruch - WF
  •  

CookieMonster93

Czekam na wasze propozycje:

a) binge-watching
b) cringe
c) mem
d) 撞衫 zhuàngshān (z chińskiego: sytuacja, w której dwie osoby nieumyślnie ubiorą się tak samo ,,wardrobe-clash")
e) 눈치 없다 nunchi ŏpta (~ ,,niełapiący aluzji")

Jeśli coś już się pojawiło, to przepraszam ^__^"
English C1/2 Nederlands B2/C1 中文 B1 Čeština A2/B1
  •  

Icefał

Powinno powstać pismo logograficzne do tego języka - przecież nie ma żadnych zapożyczeń ani słów wyłamujących się poza schemat, jest ku temu idealny
  •  

Siemoród

#1339
Cytat: Maorycy w Lipiec 03, 2017, 19:36:46
Powinno powstać pismo logograficzne do tego języka - przecież nie ma żadnych zapożyczeń ani słów wyłamujących się poza schemat, jest ku temu idealny
Onegdaj nawet myślałem nad pismem, które działało by tak, że rozkładało by się zdanie na morfemy i każdy znak - inny morfem. Przykład:

Pismo znakowe bardzo dobrze sprawdziłoby się w języku polskim i byłoby proste do przeczytania przez innych Słowian.
Bieda-odtworzenie w prasłowiańskim i podział na morfemy:
Pis-ьmo znak-ov-oje bьrz-o dobr-ě sъ-prav-ьd-il-o by sę vъ języ-k-u polj-ьsk-yj-imь
(tak, wiem, że popsułem odmianę, ale to żeby było możliwie blizkie polskiej wersji)
Teraz dla każdego morfemu wymyślić ideogram.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Icefał

Myślałem o tym samym, tyle że ze wspomaganiem ze strony jakiejś hiragany. Chociaż nie znam prasłowiańskiego na tyle, by wiedzieć czy takie coś jest naprawdę potrzebne.
  •  

Τόλας

CytatPis-ьmo znak-ov-oje bьrz-o dobr-ě sъ-pravьd-il-o by sę vъ język-u poljь-sk-yjimь

Raczej Pis-ьm-o (...) sъ-pravьd-i-l-o (...)
Poza tym dla głoski np. o trzeba by było przygotować parę różnych znaków (lat-o, wol-n-o, chc-ia-ł-o, piorun-o-chron).
Mało praktyczne. Już lepiej zostać przy łacince.
  •  

Ainigmos

#1342
Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 02, 2017, 15:14:51
Czekam na wasze propozycje:
b) cringe
d) 撞衫 zhuàngshān (z chińskiego: sytuacja, w której dwie osoby nieumyślnie ubiorą się tak samo ,,wardrobe-clash")
e) 눈치 없다 nunchi ŏpta (~ ,,niełapiący aluzji")

Jeśli coś już się pojawiło, to przepraszam ^__^"
Oto one:
b) wzdryg,
d) samodziewie (od stpl. odziewek i przyrostka samo- w znaczeniu "takożsamy"),
e) niedomyślca / niedomyślec (bo nie domyśla się aluzji)

Jeśli już się pojawiły, to nie trzeba przepraszać.
Słownictwo nie może upodobnić się do poharatanego wykorzeniającymi wtrętami drzewa bez korzeni - oto hasło czyścielskiego słowodzieja

poloniok

#1343
Dzisiaj przedstawiam przemyślane słowa technologiczne

Zaproponowano bardzo, bardzo dużo słów dla telewizora. Dalglądnia, dalzrocze, samowid. No jednak mam bardzo łatwą propozycje, jaka ogólnie w języku polskim miałaby sens: Oglądnik. Mówi się oglądać telewizję, a widzowie telewizji są oglądacze. Więc stworzono słowo, z końcówką -ik jaka oznacza w tym przypadku urządzenie. Telewizja jako instytucja brzmiałaby oglądnictwo

A jak niby film? Zgodzono tutaj na błona, ale jednak to niestety strukturalne pożyczenie z hiszpańskiego, a wiec tak samo mamy z samochodem lub listonoszem. Dlatego, bo filmy się nakręca, po prostu nakręt. Wiem że brzmi do nakrętki podobno, ale jednak chyba damy radę, odróżnić
EDIT: Jeżeli nakręt byłby używany jako słowo dla "film", to w takim razie by się nie mówiło "Nakręcić nakręt", tylko "Stworzyć nakręt". "Nakręcić" by się używało w np. "Nakręcę ciebie jak śpiewasz"
EDIT2: Egzystuje już w Polskim synonim dla "film", jest on bardzo prosty: obraz. Nie żartuję, https://pl.wiktionary.org/wiki/film i https://pl.wiktionary.org/wiki/obraz#pl (1.5 książk. film, dzieło filmowe)
EDIT3: "obraz" jako "film" wzięto z angielskiego, znaczy że nie można użyć bo ukryte zapożyczenie

Podobno serial miał swój problem, bo nie chciałem stworzył jakąś śledzankę. Dlatego rozwiązałem to w trochę dziwny, ale jeszcze logiczny sposób. Napisałem ostatnio że dziejopis jest archaicznym odpowiednikem dla kroniki, no a więc mamy już słowo na serial! Przykładowe zdanie: "Dzisiaj w Jedyncę: Fabularny dziejopis (z nazwą) "Ojciec Mateusz"".

Przejdźmy do radia: Rozgłośnia jest stacją radiową, a więc możemy z czasownika rozgłaszać stworzyć słowo rozgłośnik, jakie pięknie pasuje do radia. Radio jako instytucja byłaby rozgłośnictwo

Telefon ma nawet słowo, jakie jest dzisiaj przez ludzi używane (trzeba tylko ono wbić w Google i iść na grafiki): Dzwonidło

Kanał byłby nadajnik, a broadcasting nadawanie
EDIT: Program w telewizji (znaczy audycja lub emisja) po Wysokopolsku też byłby nadawanie (https://pl.wiktionary.org/wiki/emisja)

Przegłosić oznaczało mówić głośniej niż inni. Więc można ono jako przegłośnik używać jako megafon, dla mikrofonu inne słowo by pasowało, bo mikrofon służy między innymi jeszcze, nie jak megafon, do nagrywania głosów, dlatego według mojej opinii mówidło by dobrze pasowało, bo mównik się kojarzy z czymś co samo mówi, mównicę mamy już w polskim, tak samo jak mówca.
  •  

Wercyngetoryks

Chwila, moment - mig;
Telewizor - dalekozór.
ChWDChRL
  •  

poloniok

#1345
Nowe Wysokopolskie Słowa

Neologizmy, jakie mają potencjał do ich używania we Wysokopolskim

umosłowie - logika (http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=20503)
dosłownik - werbalista (http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=20503)
krajomiłość - patriotyzm (http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=20503)
przyczucie - sympacja (http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=41803)
czczomyśl - ideologizm lub ideologia (http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=20503)

Słowa, jakie już istnieją w Polskim, są jednak ale rzadko używane i ich formy

wgrać - uploadować
ściągać - downloadować
stawiać - instalować (https://pl.wiktionary.org/wiki/stawia%C4%87#pl)
przeglądarka - browser
wyświetlacz - ekran (https://pl.wiktionary.org/wiki/wy%C5%9Bwietlacz)
czasomierz - stoper (https://sjp.pl/czasomierz)
pstryk - klik
pstryknąć - kliknąć (https://sjp.pwn.pl/sjp/pstryknac;2513031.html)
wyzwanie - challenge (https://pl.wiktionary.org/wiki/wyzwanie#pl)
polubienie - like
niepolubienie - dislike
wyświetlenie - view
wpis - komentarz
nienawistnik - hater (https://pl.wiktionary.org/wiki/nienawistnik)
uwieczniać - sfotografować (https://sjp.pwn.pl/slowniki/uwiecznia%C4%87.html)
uwiecznik - aparat do fotografowania
uwieczniacz - fotografista
miłośnik - fan

Stare słowa, jakie zostały zastępowane lub obsolete, lub ich formy

wykonacz - program (do komputera) (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/wykonacz;5520299.html)
godzinnik - zegar (https://pl.wiktionary.org/wiki/godzinnik)
nowotność - trend, moda (http://sjp.pwn.pl/doroszewski/nowotno%C5%9B%C4%87)
zaśledzić - subskrybować (https://books.google.pl/books?id=I1NRAAAAcAAJ&pg=PA771&lpg=PA771&dq=za%C5%9Bledzi%C4%87&source=bl&ots=f_u-cchgFO&sig=JWg-hLYxEtvMyid9Go0K52wkZto&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjLyb-xyITVAhVlOpoKHVKoDTUQ6AEIPDAG#v=onepage&q=za%C5%9Bledzi%C4%87&f=false)
zapisować się - abonować (http://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/21056/6569)
osóbkowiec - singiel (osóbkowstwo - singielstwo) (https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_Słownik_Staropolski/Osóbkować)
rodopis - genealogia (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/rodopis)
obraźnik - malarz (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/obraznik;5461998.html)

Propozycje

deska - pulpit
obrazek - icon
wskazówka - cursor
klepnica - tastatura (autor: Spodnie)
nakrętnik - kamera
nakręcacz - filmista
rokopis - kalendarz
supelnia - internet (od supła) (autor: Spodnie)
śródsupelnia - intranet (autor: Spodnie)
połącznik - modem
kręcik - Fidget Spinner
spis otwarzania - playlista
napływ nienawiści - shitstorm
obrazopis - ikonografia
stworzyć obraz - malować
obrazotwórstwo - malarstwo

Kazimierz

Ja proponuję dalzór na telewizor, przecież mamy już słowo dalmierz, a to będzie dodatkowo DDZ (PSM).
Ponadto można by było, wzorem kaszubskim używać przedrostka -izna jako odpowiednika -izmu. Np. stalinizm to by była stalinizna.
A co z wysokopolskimi nazwami liter? Obecne są przecież zapożyczone z łaciny.
  •  

Henryk Pruthenia


Kazimierz

Z tymi literami chodziło o to, czy można obecne ich nazwy zastąpić czymś niezapożyczonym. A tak poza tym uważam, że niektóre stare, zakorzenione w polszczyźnie zapożyczenia, których obcość nie jest powszechnie odczuwana, takie jak kusza albo kształt, mogą pozostać w wysokopolskim.
  •  

Obcy

Cytat: Kazimierz w Lipiec 18, 2017, 22:09:47
że niektóre stare, zakorzenione w polszczyźnie zapożyczenia, których obcość nie jest powszechnie odczuwana, takie jak kusza albo kształt, mogą pozostać w wysokopolskim.

Jestem na nie. Cofamy się aż do czasów wspólnoty prasłowiańskiej i od tej chwili powinniśmy usuwać wszelkie zapożyczenia, włącznie z takimi podstawowymi słówkami jak musieć, rysować czy kościół.
  •