Fonetyka i fonologia JP

[Wedyowisz]

Przeglądałem sobie wczoraj w biblio pracę Bogusława Dunaja ,,Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny mówionej (w języku mieszkańców Krakowa)" z '85 r., niestety nie mogłem skserować czy w inny sposób powielić interesujących mię fragmentów. W każdym razie chodziło o zarejestrowanie realizacji różnych zbitek spółgłoskowych w mowie Krakowian posługujących się polskim literackim. Parę rzeczy, które zapamiętałem/zapisałem sobie:

> dominującą realizacją wygłosowego /st/ przed spółgłoską jest [s] bądź [z] (przez dźwięczną)
> podobnie dominującą realizacją wygłosowego -ść /s\t_s\/ przed spółgłoską jest [s\] bądź [z\]
> trz: w języku mówionym mieszkańców Krakowa dominują realizacje čš- (35 r.), č^š- (17 r.) i č- (46 r.)... formy typu čeba, ǯevo są charakterystyczne dla znacznej części ludności Krakowa... Przebadanie wymowy 340 osób wykazało że ok. 78% Krakowian realizuje wyłącznie lub fakultatywnie formy uproszczone...

Oczywiście wszystko to odnosi się do okresu, w którym praca ta została sporządzona.

Wypożyczyłem Fonetykę i fonologię z Gramatyki współczesnego języka polskiego pred. H. Wróbla (1995), wnioski później, ale chyba jestem trochę rozczarowany.

[Wedyowisz]

Zwykle się pisze, że w polskim unosowiony glajd w wyrazach typu kęs, wąs, szansa to [ɰ̃] względnie [w̃], podczas gdy przed szczelinową alweopalatalną ma być to [j̃]. Ja natomiast u siebie słyszę inny glajd w wyrazie gęś — powiedziałbym że bj tylny ([ɨ̯̃] bądź [ɰ̃], a inny w wyrazie pięść [j̃]). Powiedziałbym, że u mnie dystrybucja jest bardziej skomplikowana niż zazwyczaj jest to przedstawiane.



A propos natury polskich miękkich k i g: według książki wspomnianej na końcu powyższego postu, ,,dla celów konfrontatywnych warto bardziej szczegółowo określić miejsce artykulacji /c/, /ɟ/ jako postpalatalne. Faktycznie segmenty te w języku polskim są wymawiane znacznie bardziej w głębi jamy ustnej niż odpowiednie segmenty w innych językach, w których stanowią one samodzielne fonemy. Na przykład w albańskim czy macedońskim bywają one wymawiane jako czysto palatalne, co wiąże się często z uniesieniem czubka języka i afrykatyzacją, a więc zbliżeniem ich barwy do głosek [t͡ɕ], [d͡ʑ]. W polszczyźnie przeciwnie, afrykatyzacja (czyli szum powstający przy uwalnianiu zwarcia) jest słaba, a związek barwy między /k/, /g/ i /c/, /ɟ/ jest audytywnie wyraźny."

I. Sawicka pisze dalej, że w polskim występuje opozycja między /c/ i sekwencją /cj/,  /ɟ/ i / /ɟj/, a także o obecności niezamienialnych grup [xɛ], [çe] i [çje] u większości osób posługujących się kulturalną polszczyzną.
Z drugiej strony ,,zostały też stwierdzone eksperymentalnie sporadyczne rozłożenia miękkości /c/, /ɟ/, np. w kieszeń [cjeʃeɲ]". Zdaniem autorki fonemiczność polskich ,,palatalnych" nie jest więc być może trwała i mogą wkrótce podzielić one los spalatalizowanych wargowych, stając się jedynie pozycyjnymi alofonami miękkopodniebiennych przed /i/ oraz /j/.

[Noqa]

O, a ty mi właśnie przypomniałeś, co to była ta rzecz, co to ja ją miałem zrobić.
Mianowicie przyjerzeć te twoje pdfy i napisać jakieś summary, coby projekt opisu fonologii pchnąć trochę do przodu.

[Wedyowisz]

Robimy coś z tą fonologią dalej czy dajemy sobie siana?



Nigdy nie mogłem całkiem uchwycić, co dokładnie się u mnie dzieje z wygłosowym -ą. Z najnowszych obserwacji wynikałoby, że jest to [ow̃] (zwłaszcza, w pozycji przed labialną i przed pauzą też [ɔm]), podczas wewnątrz wyrazu przed szczelinową mam [ɔɰ̃]. W każdym razie w wygłosowej pozycji labialność jest dużo silniejsza, ale niekoniecznie aż do [m].

[Dynozaur]

W ogóle, jak to jest z tymi zbitkami trz/drz/strz w gwarach mazurzących?

[Wedyowisz]

Czy ktoś z aktualnej ekipy forum ma [v] w wyrazach twój, kwas, świnia?

[Silmethúlë]

U mnie nie (choć, gdy używam kognatów czeskich, to mi się zdarza).

[CookieMonster93]

Czy ktoś z aktualnej ekipy forum ma [v] w wyrazach twój, kwas, świnia?

Nawet moja koleżanka z Krakowa i poznaniacy, których znam mówią [f]. (Poznaniacy czy poznaniacy?)

[Spiritus]

Czy ktoś z aktualnej ekipy forum ma [v] w wyrazach twój, kwas, świnia?

Nawet moja koleżanka z Krakowa i poznaniacy, których znam mówią [f]. (Poznaniacy czy poznaniacy?)

poznaniak.

[Ghoster]

[...........]

[CookieMonster93]

Dla mnie krwi [krv^ji] brzmi sztucznie, albo scenicznie (jak się jest starszym aktorem lub się recytuje wiersze), ja tam mam F ;p

[Henryk Pruthenia]

Ja mam /v/.

[Wedyowisz]

Jeszcze pomocne byłoby, gdybyście pisali z jakiego regionu się wywodzicie i w jakim mieszkacie (w przypadku większości osób tutaj m/w kojarzę, ale nie w przypadku wszystkich). Czyli najwyraźniej to [tv], [kv], [sv], które powinno występować w Wielkopolsce (i na wschodzie, Podlasie?) przy bliższej inspekcji okazuje się często książkoprawdą a nie prawdą-prawdą. Na starym forum chyba była jakaś osoba z Podlasia z dźwięczną w tej pozycji (Leto Atryda?).

[CookieMonster93]

W ksiązkach i w necie jedyne informacje o dialektach, jakie znajduję, to o dialektach, które już od daaawna nie są używane, nawet już przez starszych. ;p

[Fanael]

Bo lingwistyka to nie nauka o językach, tylko nauka o językach używanych w XVIII wieku i wcześniej...