Narzecze wysokopolskie

Zaczęty przez Feles, Wrzesień 17, 2011, 14:10:35

Poprzedni wątek - Następny wątek

mijero

Kilka:
naśladownik – symulator (np. naśladownik lotu)
obła (urzeczownikowiony przymiotnik r. ż.) – planeta
obłęcz (jak przełęcz) a. obłęczyca (jak ulica) – orbita (to od łęku/łuku rzecz jasna)
przemieniec lub zmieniec – mutant, skoro mutacja to przemiana lub zmiana [łac. mūtō i p. (z)miana mogą pochodzić z tego samego pie. rdzenia *mey- https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/mey-]
przysobek – portfel
uprzydatniać – adaptować; uprzydatnienie – adaptacja; uprzydatnić – zaadaptować
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.

mijero

Cytat: JasiekChrusty w Wrzesień 25, 2020, 14:21:14
Kilka:
naśladownik – symulator (np. naśladownik lotu)

Tego nie podczerwieniło, bo słowo nie tylko istnieje, ale ma właśnie takie znaczenie:

naśladownik:
techn. «model imitujący działanie urządzenia rzeczywistego (np. pieca hutniczego) lub przebieg określonych procesów rzeczywistych (np. zakłóceń, warunków lotu); symulator»
∆ Naśladownik lotu «urządzenie naziemne odtwarzające warunki lotu, stosowane do szkolenia i treningu pilotów»

https://polish.enacademic.com/34744/na%C5%9Bladownik
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

mijero

Jeszcze kilka na świeżo:
przebór – selekcja (w użyciu jest dobór, ale to byłoby lepsze, bo przebierać zawiera w sobie również odrzucanie i dlatego dokładniej oddaje selekcjonować); przebierca, przebierczyni – selekcjoner, selekcjonerka; przebierny – selekcyjny; przebierczy – selektywny (np. wywołanie przebiercze)
przyrodnictwo – ekologia
uprzydatniający – adaptacyjny (np. zachowania uprzydatniające); uprzydatnialność – adaptabilność

W załączniku jak wyglądałaby okładka ,,Adaptation and Natural Selection. A Critique of Some Current Evolutionary Thought" George'a C. Williamsa. Czytalibyście z dodatkowym zaciekawieniem?
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.

Kazimierz

Brakuje przetłumaczenia imion i nazwisk  :)
  •  

Ainigmos

Mój:
doom - przepast (od stpl. przepaścić)
Słownictwo nie może upodobnić się do poharatanego wykorzeniającymi wtrętami drzewa bez korzeni - oto hasło czyścielskiego słowodzieja
  •  

mijero

Moje:
bytowisko – habitat (oczywista oczywistość, na którą wpadłby każdy użytkownik języka polskiego, gdybyśmy mieli w zwyczaju upojęciowianie polszczyzny)
ciałko kraśne, krasinka – chromosom (do zestawu z krwinka i dziedzinka)
ciągota – guma; ciągotka – gumka
dziedzicznictwo – zbiór wiadomości o dziedziczeniu, genetyka; dziedzinka – gen (do zestawu z krwinka i krasinka)
kiściec – pędzel; kiścik – pędzelek (niby wpadłem na to sam, ale chyba znany mi był rosyjski odpowiednik)
krasianka – kolorowanka
nadstawienie – epistaza
obłucha – kapusta; obłuszka – brukselka
podkras – paleta malarska
poziemie – terytorium [obce nieścisłe (łac. terra – ziemia) zastępuję rodzimym nieścisłym, bo w skład takiego terytorium kraju wchodzą również rzeki czy jeziora...]

Wyczytane:
podzór – stp. podglądanie, szpiegowanie
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.

mijero

Cytat: JasiekChrusty w Październik 03, 2020, 14:52:57
poziemie – terytorium [obce nieścisłe (łac. terra – ziemia) zastępuję rodzimym nieścisłym, bo w skład takiego terytorium kraju wchodzą również rzeki czy jeziora...]
Te... pod rzeką czy jeziorem jest przecież ziemia...
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Siemoród

Na pędzel to już chyba lepiej kiścica, kistka. Nie podoba mi się -ec/-ik doczepiony do słowa rodzaju żeńskiego.

Swoją drogą staropolskim słowem na kapustę była brzoskiew. Ta obłucha to od czego?
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

mijero

Cytat: Siemoród w Październik 03, 2020, 16:31:40
Ta obłucha to od czego?
obłucha – kapusta, kapucha od obł-ość + -ucha
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Ainigmos

think tank - doradnia (od doradzać, jako że są to ciała doradcze)
Słownictwo nie może upodobnić się do poharatanego wykorzeniającymi wtrętami drzewa bez korzeni - oto hasło czyścielskiego słowodzieja

mijero

Cytat: Ainigmos w Październik 07, 2020, 17:37:01
think tank - doradnia (od doradzać, jako że są to ciała doradcze)
Mnie się podoba, chociaż chyba nie do końca z zasadami wysokopolskiego, bo rada (od której ma pochodzić radzić) jest przypuszczalnie zachodniosłowiańskim zapożyczeniem z niemieckiego.

Nawiązując do wcześniejszego wpisu, takie mało wykorzystane ludowe przyrostki jak -uch, -ucha czy -ul, -ula albo -aj, -aja, -oja, -uj, -uja świetnie nadają się do nazywania warzyw, owoców, ziół, zwierząt czy przedmiotów codziennego użytku.

Moje:
kraska – kreska (zmiana z rzezka na kraska)
leżyna – materac
licznictwo – zbiór wiadomości o liczeniu, matematyka
listucha – sałata (zmiana z listnica na listucha, bo -ucha takie udane)
ocieknica – rynna
pęczuch – pomidor
pięciorka – kajzerka (bo ciasto jest składane pięciokrotnie)
pitnik – szklanka (ob. jednik)
próżniówka – opakowanie próżniowe
rzeza – rysa; rzezka – ryska (zmiana z kreska na ryska)
zakuwy – kajdany (zapięty w zakuwy zam. zakuty w kajdany); zakuwki – kajdanki (ob. zadłonki)

Wyczytane/zasłyszane:
nagoda – stp. m.in. okazja (u Lindego), są jeszcze nagodny, nagodnie, w nagodź, nagodzić, oraz (u Zdanowicza) nagodnik
pławiec – stp. żeglarz
płet – stp. tratwa; płetnik – stp. flisak
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

mijero

Jeszcze kilka:
listnik – papier; listnina – celuloza
narodowiectwo – nacjonalizm (od narodowiec jak krawiectwo od krawiec)
słodczyca – stewia (od słodki jak gorczyca od gorki; niby jest chyba polska nazwa skupnia, ale nie wiem dlaczego taka)
służbownia – biuro; służbowiec – biurowiec
służbownik – mundur
smażnica – frytownica; smażyki – frytki (podawałem smażonki i smażynki)
warzyciel – kucharz (chyba jednak lepsze niż wcześniej podawane warca czy warzca); warzycielski – kucharski

Po wrzuceniu smażnica w wyszukiwarkę wyskoczył mi Poradnik Językowy 1926.10 z. 8 z mnóstwem całkiem udanych słów warzycielskich, m.in.:
dzicznik – pasztet
jarzynniczka – salaterka
krojanka – sałatka (podawałem zamieszka)
kwaśniaki – pikle
liściatka – sałata (listucha lepsza)
mięśnik – bifsztyk (dziś befsztyk, albo lepiej też wymyślony w międzywojniu zraz)
mączniki – knedle (podawałem lepiuchy, lepiuszki na ogólne kluchy, kluski, a podobne słowo mączyk na makaron)
oliwniak – majonez
opiekanki – brjosze (dziś brioche, brioszka)
parzeniec – budyń (lepsze niż mój buchaniec?)
plecionka – strucla
prażnica – brytwanna (dziś pisane przez f; ja słyszałem udane słowo żeleźniak)
puchowiec – biszkopt
siekaniec – kotlet siekany (podawałem ogólny osmażanek, a mógłby być osmażek albo osmażyk)
smażnica – patelnia (podawałem skwarznica)
smażyna – konfitury
szum – muss (dziś mus)
szumowiec – suflet (,,robi się z mussu"; ja dawałem puchnik)
tężnina albo drżelina, drżelinka – galareta, galaretka (podawałem ostroba, ostrobka od *strobić u Mostowiaka)
ubijanka – krem (podawałem masta)
udzizna – szynka (,,wyraz utworzony na wzór głowizny")
winiak – sorbet (na zapożyczone wino podawałem groniec, więc tu mógłby by być groniak)
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Kazimierz

Wino jest prasłowiańskim zapożyczeniem, nie ma potrzeby zastępowania.

Henryk Pruthenia

Pamiętajmy, że jest duża szansa, że wino jest zapożyczeniem z prakartwelskiego do PIE, więc możesz śmiało wyrzucić xdddddd

SchwarzVogel

Rzeza i rzezka to chyba teoretycznie powinny być być rzaza i rzazka.

A szum to germanizm, więc się nie nadaje na hochpolnisch mus.
  •