Ten wątek ma cel, żeby stworzyć zbiór wszelkich zapomnianych synonimów (ewentualnie archaicznych, proszę to jednak zaznaczyć) języka polskiego. Chodzi mi głównie o synonimy, które jak to już jedynie w języku literackim są używane (jak nam wszystkich znane iż). Mogą to być wszelkie rodzaje słów, od czasowników do przyimków. Zaczynam:
nazajutrz - jutro
No wybacz, ale nazajutrz nie jest ani archaiczny, ani do końca synonim. Nazajutrz to bardziej termin czegoś (obecnego) zakończenia, wykonania, zrobienia, nie wiem, czy byłoby ty w stu procentach wymienialne.
Może lepiej by było nieco zmienić założenia, i podawać ogólnie jakieś ciekawe archaizmy? Czegoś takiego chyba nie było, prawdali?
Cytat: Henryk Pruthenia w Listopad 06, 2017, 19:19:44
No wybacz, ale nazajutrz nie jest ani archaiczny, ani do końca synonim. Nazajutrz to bardziej termin czegoś (obecnego) zakończenia, wykonania, zrobienia, nie wiem, czy byłoby ty w stu procentach wymienialne.
Może lepiej by było nieco zmienić założenia, i podawać ogólnie jakieś ciekawe archaizmy? Czegoś takiego chyba nie było, prawdali?
A no właśnie można tak zrobić. Nie koniecznie muszą być to archaizmy (-li chyba już jest archaizmem), ale ogólnie mówiąc ciekawe formy. Takiego wątku jeszcze nie było
Słownik wyrazów zapomnianych (http://swz.ijp.pan.pl)
Cytat: Úlfurinn w Listopad 06, 2017, 19:58:45
Słownik wyrazów zapomnianych (http://swz.ijp.pan.pl)
Fajna lista, dziękuję! Ale mi się zdaję, że to lista tylko i wyłącznie dla archaizmów. Nie chodzi mi za bardzo o to.
Chodzi mi o (pseudo-)synonimy, jak
nazajutrz dla jutro,
iż dla że, itd. i o słowa, które mały ktoś zna, jak np.
nuż. Chodzi mi o słowa, które, powiedzmy wprost, dadzą jednego brzmieć mądrze. W twojej liście są fajne słowa, jak
aczej,
atoli, etc. Ale co mi da
arba 'ciężki dwukołowy wóz używany na Krymie, Kaukazie oraz w Azji Środkowej'?
Trudno mi wytłumaczyć, co mam z tym na myśli, ale właśnie coś w tym stylu
Cytat: poloniok w Listopad 06, 2017, 20:12:40
Trudno mi wytłumaczyć, co mam z tym na myśli, ale właśnie coś w tym stylu
Złote.
Może po prostu chodzi ci o synonimy bardziej formalne, albo ograniczone kontekstowo?
Cytat: Widsið w Listopad 06, 2017, 20:51:03
Cytat: poloniok w Listopad 06, 2017, 20:12:40
Trudno mi wytłumaczyć, co mam z tym na myśli, ale właśnie coś w tym stylu
Złote.
Może po prostu chodzi ci o synonimy bardziej formalne, albo ograniczone kontekstowo?
No o takie słowa właśnie jak
nazajutrz,
iż,
nuż,
atoli (lub ogólnie ta końcówka -li), etc. Słowa, które po prostu "mądrzej" brzmią niż
jutro,
że, etc. O takie synonimy mi tutaj chodzi, mogą też być archaiczne
Takie powiedzmy literackie synonimy
Cytat: Úlfurinn w Listopad 06, 2017, 19:58:45
Słownik wyrazów zapomnianych (http://swz.ijp.pan.pl)
Absynt,
adamaszek czy
akwedukt to naprawdę są zapomniane słowa?
Jeżeli któryś Admin mógłby zmienić nazwę wątku w "Literackie synonimy", to byłbym mu wdzięczny ::-)
Inaczej to może zmieszać kogoś, bo nie chodzi mi o archaizmy per se, tylko rzeczywiście o literackie synonimy. Słowa jak nazajutrz, iż, nuż, -li, itd. będą tylko raczej w języku literackim używane, i o takie słowa mi chodzi. Nie chcę pisać, jak mówię, a więc chcę wiedzieć niektóre "mądre słówka" dla języka literackiego.
Ty możesz zmienić nazwę wątku edytując pierwszy post xD
Dzięki, nie wiedziałem o tym
niewiasta - kobieta
skra - iskra
śmiały - odważny
szpetny - brzydki
rzec - powiedzieć
Nie znalazłem jakiejś pełnej listy wyrazów książkowych, ale myślę, że ten link z wyszukiwarki Wikisłownika (https://pl.wiktionary.org/w/index.php?search=ksi%C4%85%C5%BCk.&title=Special:Search&profile=default&fulltext=1&searchToken=cm7gpq0mnj86xt3v486mf8knv) i ten (https://pl.wiktionary.org/w/index.php?search=przest.&title=Special:Search&profile=default&fulltext=1&searchToken=72whjgk7e29kq1qwryhlqvg4m) mogą dużo pomóc, chociaż mam wrażenie, że w pewnych przypadkach klasyfikacja wyrazu jako książkowego lub przestarzałego jest nieco "na wyrost", np. potomstwo (książk.) - biolodzy wiecznie tego używają, zatem (książk.) - słyszałem wielu ludzi tak mówiących, czy też sierociniec (przest.) - przecież jeszcze wielu ludzi używa tego słowa.
Cytat: Obcy w Listopad 07, 2017, 19:37:16
niewiasta - kobieta
skra - iskra
śmiały - odważny
szpetny - brzydki
rzec - powiedzieć
Nie znalazłem jakiejś pełnej listy wyrazów książkowych, ale myślę, że ten link z wyszukiwarki Wikisłownika (https://pl.wiktionary.org/w/index.php?search=ksi%C4%85%C5%BCk.&title=Special:Search&profile=default&fulltext=1&searchToken=cm7gpq0mnj86xt3v486mf8knv) i ten (https://pl.wiktionary.org/w/index.php?search=przest.&title=Special:Search&profile=default&fulltext=1&searchToken=72whjgk7e29kq1qwryhlqvg4m) mogą dużo pomóc, chociaż mam wrażenie, że w pewnych przypadkach klasyfikacja wyrazu jako książkowego lub przestarzałego jest nieco "na wyrost", np. potomstwo (książk.) - biolodzy wiecznie tego używają, zatem (książk.) - słyszałem wielu ludzi tak mówiących, czy też sierociniec (przest.) - przecież jeszcze wielu ludzi używa tego słowa.
śmiały nawet sam używam w mojej mowie. Dzięki za linki!
Podobnie, szpetny jak dla mnie w ogóle nie jest literackim określeniem.
Cytat: Henryk Pruthenia w Listopad 06, 2017, 19:19:44
No wybacz, ale nazajutrz nie jest ani archaiczny, ani do końca synonim. Nazajutrz to bardziej termin czegoś (obecnego) zakończenia, wykonania, zrobienia, nie wiem, czy byłoby ty w stu procentach wymienialne.
Nie -
jutro odnosi się tylko do dnia wypowiadania zdania, natomiast
nazajutrz może być względem dowolnego dnia (np. "Poszedł na badanie, a nazajutrz odebrał wyniki").
Cytat: spitygniew w Listopad 16, 2017, 19:22:47
Cytat: Henryk Pruthenia w Listopad 06, 2017, 19:19:44
No wybacz, ale nazajutrz nie jest ani archaiczny, ani do końca synonim. Nazajutrz to bardziej termin czegoś (obecnego) zakończenia, wykonania, zrobienia, nie wiem, czy byłoby ty w stu procentach wymienialne.
Nie - jutro odnosi się tylko do dnia wypowiadania zdania, natomiast nazajutrz może być względem dowolnego dnia (np. "Poszedł na badanie, a nazajutrz odebrał wyniki").
W takim kontekście czytalem to słowo nawet ostatnio w gazecie
Dlaczego nowe wiadomości w tym wątku mają z powrotem temat "zapomniane synonimy"?
EDIT: Już widzę, że to przez cytat
Co do nazajutrz, to rzeczywiście może odnosić się do dowolnego dnia. W moim odczuciu nie jest to archaizm, ale właśnie takie literackie słowo, w normalnej rozmowie bym raczej go nie użył.
Co to te zaimki rodzajowe tutaj (togo i ciech)? (https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_j%C4%99zyka_polskiego#Zaimki_rodzajowe) Były one kiedyś w ogóle używane w języku polskim, czy nie? Język czeski ma "togo" (https://cs.wiktionary.org/wiki/toho) i "ciech" (https://cs.wiktionary.org/wiki/t%C4%9Bch)
:-o
Tego i tych. Kiedyś chyba było jak w czeskim, ale nie wiem.
Pytam tutaj ponieważ byłyby kolejne "literackie synonimy" lub można powiedzieć ciekawe archaiczne słówka
Czy eż, eże i iże (https://pl.wiktionary.org/wiki/e%C5%BC) mieli kiedyś jakiś konkretny sens używania, czy byli tylko przypadkowymi formami rdzenia *jьże i synonimami?
Można wspomnieć o dawnych nazwach miesięcy:
styczeń – ledzień
luty – strąpacz
marzec – brzezień
kwiecień – dębień
maj – trawień
czerwiec – ugornik
lipiec – lipnik
sierpień – stojączka
wrzesień – stojęczeń
październik – pościernik
listopad – pającznik
grudzień – prosiniec
Chyba nie o to chodziło oeyginalnie w tym wątku.
Nie wiem skąd wytrzasnąłeś tą listę. Część słów spoko, ale zamienniki normalnych nazw są bardzo wyświechtane.
Fakt, część trochę naciągana. Po prostu chciałem skompletować listę
I z tego co się zorientowałem miały być to po prostu ciekawe formy. A nazwy miesięcy są wyjątkowe biorąc pod uwagę fakt że wyparły łacińskie i to w sporej ilości.
W polskim prawie nie masz łacińskich nazw, jedyne co to brzezień i trawień, a reszta nasza.
Cytat: Henryk Pruthenia w Październik 25, 2018, 21:05:34
W polskim prawie nie masz łacińskich nazw, jedyne co to brzezień i trawień, a reszta nasza.
Tak, ale przed wprowadzeniem rodzimych nazw funkcjonowały te z łaciny: januarjus, februarjus, apryl, junjus, juljus, august, september, oktober, nowember, december
Apryl? Nie aprzyl? Czyżby nie było żadnego fajnego zesłowiańszczenia łacińskich i greckich nazw za wyjątkiem SCSowego енеоуарь? (Czy jak to tam było).
Cytat: Henryk Pruthenia w Październik 26, 2018, 16:11:04
Apryl? Nie aprzyl? Czyżby nie było żadnego fajnego zesłowiańszczenia łacińskich i greckich nazw za wyjątkiem SCSowego енеоуарь? (Czy jak to tam było).
Nie wiem, tylko takie znalazłem
Ale te łacińskie to chyba tylko oficjalnie obowiązywały. Bo jakoś nie chce mi się wierzyć, że na jakichś wiochach tak mówili. A te rodzime przecież też się nie wzięły znikąd.
Cytat: Kazimierz w Październik 26, 2018, 18:26:37
Ale te łacińskie to chyba tylko oficjalnie obowiązywały. Bo jakoś nie chce mi się wierzyć, że na jakichś wiochach tak mówili. A te rodzime przecież też się nie wzięły znikąd.
Jakby mówili na wiochach to sądzę że dużo bardziej by się one zasymilowały do polskiej fonotaktyki. Sama końcówka -us a nie -usz sugeruje ciągły wpływ łaciny/późność tych nazw.