Nauwatl

Zaczęty przez Hapana Mtu, Październik 19, 2013, 02:42:48

Poprzedni wątek - Następny wątek

Hapana Mtu

To w temacie to nie literówka, tylko celowa gra słów (na UW nahuatl).
W tym roku znów jestem na uwuańskim ogunie z nahuatla, ale tym razem już nic mi nie przeszkodzi (inszallah) w chodzeniu. No, może nic okromie straszliwie wczesnej pory zajęć...
Tytułem wstępu: przedmiot ma dwie prowadzące (P1, P2), póki co mieliśmy kulturówkę, wymowę i ciut gramatyki. Teraz wrzucam fonetykę, gram. pojawi się (ponownie inszallah) jutro.

samogłoski:
a, e, o, i - zapis ortograficzny pokrywa się z IPA . Istnieją też wersje długie, oznaczane makronem (ā, ē, ō, ī; tak ma słownik, z którego korzystamy), podwojeniem (niektóre współczesne ortografie) lub nie oznaczane wcale (teksty klasyczne i propagowana przez P1 "standardowa" ortografia, teksty zapisane w której będziemy analizić na zajęciach).  P1 twierdzi, że oznaczanie długości na piśmie jest zbędne, bo natyw i tak wie, co przedłużyć, a czego nie, zaś ortografia nie do tego służy, by była fonetyczna. Problem w tym, że ta różnica jest fonemiczna. Fszak rófnie topsze moszna py pisać po polsku f ten sposóp, po pszeciesz natyf i tak fie, która kłoska jest ćfięczna, a która nie.

spółgłoski:
p, t, k, kʷ, ʔ - ortograficznie p, t, c~qu, cu~uc, h. Zapis qu dla [k] pojawia się przed i i e, w pozostałych pozycjach jest c. Zapis uc jest wariantem cu w kodzie sylaby, przez co często przy odmianie te litery się przestawiają; w tekstach historycznych spotyka się też qu jako zapis [kʷ]. Głoska [ʔ] - nazywana przez obie prowadzące glottal stopem - wymawia się wg. P1 inaczej w środku i inaczej na końcu wyrazu, przy czym wymowa w środku jest mocniejsza, a końcowa ledwo słyszalna; dla mnie jej wymowa ze śródgłosu brzmiała jak [ç] (na kartkach z wymową, które otrzymaliśmy, jest zresztą użyte właśnie [ç]), a z wygłosu jak [h], w każdym razie zwarcia krtaniowego to nie przypominało. W tekstach klasycznych [ʔ] nie było zapisywane.
s, ʃ - pisane z~c, x. Zapis c dla [s] pojawia się przed i i e, w pozostałych pozycjach jest z; historycznie pojawiał się też zapis s i ç.
tɬ, ʦ, ʧ - pisane tl, tz, ch. Na zajęciach zamiast [tɬ] używamy [tl].
m, n - zapis pokrywa się z IPA. W pewnych pozycjach zdarzają się wahania zapisu m~n. W tekstach klasycznych n z kody sylaby bywało redukowane do tyldy nad samogłoską.
l, j, w - pisane l, y, hu~uh. Zapis hu~uh działa na tej samej zasadzie co cu~uc; w tekstach historycznych zapisuje się ten dźwięk na mnóstwo innych sposobów, m. in. jako v. P2 twierdzi, że uh w pozycji końcowej wymawia się [uh], ale jakoś w to nie wierzę. Również [j] miało dawniej różne inne wersje zapisu, n.p. j.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Noqa

Świetne, czekam na więcej!
At him he yelled and yelped, tackling with taunting and dauntings; he tied and tacked him tightly and tautly, and killed him and quelled him and quenched him.
  •  

Ghoster

#2
[...........]
  •  

Pluur

Zgadzam się z przedmówcami - język interesujący, ciekawy, fajnie by było przynajmniej podstawy podstaw poznać  :-P

No i dziękujemy za tak miły prezent  ;-D ;-D ;-D

PS: Są jakieś podręcznik to tego języka?
PS2: wiedzieliście li o tym? Je to prawdziwy słownik, czy raczej nic nie wart?
  •  

Ghoster

#4
[...........]
  •  

Pluur

Cytat(a już na pewno nie są tak kompletne jak angielskie).

A jeszcze pewnie to strzelam - hiszpańskie ;P A do reszty to dzięki =D
  •  

Hapana Mtu

#6
Cytat[...] "dom" to chyba faktycznie "chāntli" (chociaż oznacza to chyba 'house', budynek jako taki; zgaduję, iż częściej jest używane "calli" 'home, house') [...]
Ja mam w notatkach calli jako 'dom, budynek', a chāntli jako 'ognisko domowe'.

Obiecana gramatyka. Nie było jej dużo, a to co było, było raczej chaotyczne.

Rzeczowniki w formie słownikowej składają się z tematu i "końcówki mianownika zwanej z angielska końcówką absolutywną". Spośród owych końcówek absolutywnych na razie poznaliśmy jedną: -tl, które może być jeszcze poprzedzone krótkimi -a- i -i-; np. tematem od caxitl 'naczynie' jest cax, a od māitl 'ręka' - . Należy przy tym uważać na przestawiające się litery (cuahuitl 'drzewo' ma temat cuauh) i wymianę m do n (quēmitl 'ubranie' ma temat quēn).

Sam rzeczownik może służyć za zdanie, np. calli 'dom (budynek), pokój' może też w innych kontekstach znaczyć 'to jest dom' albo 'on jest domem'.

Istnieje specjalna seria prefiksów, która pozwala odmieniać takie "predykatywne rzeczowniki" przez osoby:
ni- 'jestem'
ti- 'jesteś'
- 'jest'
ti- 'jesteśmy'
am-, an-[1] 'jesteście'
- 'są'
Odmiana 'być domem' przez osoby będzie więc wyglądała: nicalli, ticalli, calli, ticallli, ancalli, calli.
Odmiany 'być domami' jeszcze nie tykaliśmy.

Druga grupa prefiksów to prefiksy dzierżawcze. Dołącza się je do jakichś-tam-różnych-form, które czasem są równe tematowi (czyli cal dla calli), a czasem tematowi wzbogaconemu o -uh (czyli dla ātl 'woda' będzie to āuh). Zdaje się, że zależy to od tego, czy wyraz kończy się samo- czy spółgłoską. Prefiksy są następujące:
no-[2] 'mój'
mo-[2] 'twój'
i-[3] 'jego'
to-[2] 'nasz'
amo-[2] 'wasz'
im-, in-[1] 'ich'
Tak więc odmiana dzierżawcza rzeczownika 'dom' to: nocal, mocal, ical, tocal, amocal, incal.

Liczbę mnogą przedmiotów posiadanych tworzy sufiks -huan (coś jak węgierskie -i), którego używa się do wszystkich rzeczowników (tych z podstawą dzierżawczą równą tematowi i tych z dodatkowym -uh w liczbie poj., które w mnogiej zanika).
Odmiana dzierżawcza 'domów' to: nocalhuan, mocalhuan, icalhuan, tocalhuan, amocalhuan, incalhuan.

[1] wersje z m pojawiają się przed samogłoskami i przed spółgłoskami wargowymi, wersje z n w pozostałych pozycjach. Na piśmie przed wargowymi można spotkać zapis n, np. od pilli 'szlachcic' (temat pil) mamy impil~inpil 'ich dziecko' (tak, 'szlachcic' z dzerżawczością zmienia się w 'dziecko', P2 opowiedziała nam nawet objaśniającą to legendę; żeby było zabawniej pilli tak dokładnie oznacza 'dziecko mężczyzny', a 'dziecko kobiety' to conētl); jak podaje P2 za jakąś książką, oba zapisy są poprawne.

[2] jeśli dwie krótkie samogłoski lądują koło siebie, to jedna z nich wypada, przy czym hierarchia to a,e>o>i, stąd od icxitl (temat icxi) mamy nocxihuan 'moje stopy', nie *noicxihuan. Samogłoski długie zachowują się różnie: czasem coś wywalają, a czasem nie, w notatkach mam noāmox 'moja książka' od āmoxtli 'książka', n(o)āxcā 'moja własność' od āxcāitl 'własność' i nāuh 'moja woda' od ātl 'woda'. Wypadanie samogłosek omówiliśmy dopiero przy prefiksach dzierżawczych, ale domyślam się, że przy prefiksach bycia jest podobny bajzel.

[3] a ta samogłoska jak raz nie wypada nigdy, prawdopodobnie dlatego, że jest długa, ale na zajęciach jakoś nie było o tej cesze mowy.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Ghoster

#7
[...........]
  •  

Hapana Mtu

Cytat: Ghoster w Październik 19, 2013, 21:03:52
Mógłbym coś napisać o liczbie mnogiej w Nahuatlu, jeśli nie masz tego w planach.
Śmiało. Moje plany są uzależnione od tego, co pojawi się na zajęciach, ale nie zaszkodziłoby dowiedzieć się czegoś nawprzód.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Pluur

Ciekawe, ciekawe, ale wnioskując po linku mamy tu do czynienia z klasycznym nahuatl, tak? Czym klasyczny się różni od obecnego?
  •  

Ghoster

#10
[...........]
  •  

Hapana Mtu

Cytat: Pluur w Październik 19, 2013, 22:39:19
Ciekawe, ciekawe, ale wnioskując po linku mamy tu do czynienia z klasycznym nahuatl, tak? Czym klasyczny się różni od obecnego?
Tak, z klasycznym. Według P1 obecny nahuatl ma liczne wpływy hiszpańskie, głównie w morfoskładni.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •  

Pluur

CytatTak, z klasycznym. Według P1 obecny nahuatl ma liczne wpływy hiszpańskie, głównie w morfoskładni.

Cytat"Obecny nahuatl" może się oczywiście różnić (zdecydowanie liczba mnoga może być regularna, a także większość dialektów straciła zwarcie krtaniowe), ale ucząc się klasycznego nahuatlu na pewno można się dogadać z dumnymi potomkami Azteków. xd

Dźńx, ale jak to możliwe że do dziś dzień jest zrozumiały dla potomków (jest tak jak z polskim z XVI wieku, że ogólnie zrozumiesz większość, ale jednak to co innego, czy jednak mniejsze różnice)?
  •  

Noqa

At him he yelled and yelped, tackling with taunting and dauntings; he tied and tacked him tightly and tautly, and killed him and quelled him and quenched him.
  •  

Hapana Mtu

#14
Jutro mam następne zajęcia (chyba że znów zaśpię, dziś zaspałem na 13.15...), ale pewnie dopiero w wejkend znajdę czas coś wrzucić.

EDIT:
Mam dar proroczy. Przewidziałem, że nowa moda na podpalenia przeniesie się z Podlasia do Gdańska, że przyszłotygodniowe zajęcia z typologii zostaną odwołane i że zaśpię na dzisiejszy nahuatl. Sprawdziło się w 100%.
º 'ʔ(1)|z(0) + -(y(2))| = º 'ʔ(1)|z(2)|
  •