Język sanderski sändə da īlekFonologia
/i iə u/ «i ī u»
/ɛ eə ə ɔ oə/ «e ē ə o ō»
/æ ɑ aː~aə/ «ä a ā»
/m n ŋ/ «m n ŋ»
/p t c k/ «p t c k»
/b d/ «b d»
/f s ç (x)/ «f s ç»
/ɹ l~o̯/ «r l~ł»
·
- jest alofonem /ç/ w otoczeniu /ɑ o oə u/
· [o̯] jest alofonem /l/ w wygłosie sylaby
Morfologia
Charakterystyczną cechą języka sanderskiego jest podział rzeczowników na dwie klasy leksykalne: zazwyczaj nazywane wyższą i niższą. Rzeczowniki wyższe stanowią ok. 1%, a niższe — 99%.
· przykład rzeczownika wyższego:
lintə „biznesmen”,
beiläł „przedsiębiorstwo”
· przykład rzeczownika niższego:
sändə „człowiek”,
ōkə „pracownik”
Przynależność do klasy wiąże się z kolejną cechą: łącznością czasowników. Czasowniki również dzielą się na dwie grupy: wysokołączne oraz niskołączne.
(
-ē jest tu końcówką fleksyjną)
· przykład czasownika wysokołączneɡoː
carē „leczyć się”
· przykład czasownika niskołącznego:
dolē „zarabiać”,
hilē „kłamać”,
bānī (←
bāni-ē) „być wybieranym”
Problemu nie ma, gdy chcemy użyć rzeczownika wyższego z czasownikiem wysokołącznym lub niższego z niskołącznym:
·
carē linte „biznesmen leczy się”
·
bānīk sänden „ludzie są wybierani”
Jeśli chcemy połączyć rzeczownik wyższy z czasownikiem niskołącznym bądź vice versa, to możemy zastosować derywację. Czasowniki wysokołączne tworzy się zazwyczaj sufiksem
-ar-, a niskołączne prefiksem
bamə-.
·
hilarēk lintən „biznesmeni kłamią”
·
baməcarē sändə „człowiek leczy się”
Nie zawsze jednak tę metodę da się zastosować (sprawa ma się podobnie jak ze zmianą aspektu w języku polskim). Czasami wynikiem jest formacja niepoprawna lub mająca już inne znaczenie.
· **
bāniarē niepoprawne (nie: „być wybieranym”)
·
dolarē „otrzymywać pomoc od rządu” (nie: „zarabiać”)
W takich przypadkach konieczne jest użycie konstrukcji redystrybucyjnej
… pe taç …. Jest to również alternatywna metoda, gdy da się zastosować derywację.
·
dolē pe taç beiläł „przedsiębiorstwo zarabia”
·
carē pe taç sändə „człowiek leczy się”