Polskie Forum Językowe

Językoznawstwo => Nauka natlangów => Wątek zaczęty przez: Úlfurinn w Grudzień 01, 2020, 11:29:57

Tytuł: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 01, 2020, 11:29:57
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI I


PARATHËNIE

Język albański zapisujemy łacinką:
Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Dh dh, Ee, Ëë, Ff, Gg, Gj gj, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Ll ll, Mm, Nn, Nj nj, Oo, Pp, Qq, Rr, Rr rr, Ss, Sh sh, Tt, Th th, Uu, Vv, Xx, Xh xh, Yy, Zz, Zh zh.
Ze względu na nieporządek, jaki panuje w albaństwie, trudno powiedzieć, czy dwuznaki traktują za osobne znaki w alchwabecie czy nie. Na wymowie poszczególnych głosek będę się skupiał w kolejnych lekcjach, tutaj jedynie skupię się na przybliżeniu. Jeneralnie znaki czyta się podobnie, jak po polsku, poza:

Çç - jeneralnie, polskie "cz"
Dh dh - najczęściej [ð]
Ëë - z reguły szwa, na końcu wyrazu nigdy nie wymawiana (lub wymawiana prawie niezauważalnie, jako [ᵊ], często zawsze wymawiana jako [ᵊ]
Gj gj - tutaj istnieje wiele form, najczystszą wymową teoretycznie jest [ɟ͡ʝ], de facto może być to wszystko od "dż", przez "dź" do "gi", czasami nawet jako [j]
Ll ll - najlepiej wymawiać jako [ɫ]
Nn - wymawiamy, jak po polsku, chyba, że mamy ng (wtedy jako [ŋ], albo jest przez q lub gj, wtedy, jak "ń"
Nj nj - polskie "ń"
Qq - tutaj istnieje wiele form, najczystszą wymową teoretycznie jest [c͡ç], de facto może być to wszystko od "cz", przez "ć" do "ki", czasami nawet jako [j]
Rr - mamy dwie wymowy, albo jak po wielkoszatańsku [ɹ], albo [ɾ] (pierwsza wymowa jest typowa dla Albanji, południowych djalekt; druga dla Serbji, Macedonji i płn. Albanji)
Rr rr - zależne od tego, jak wymawiamy r, jeśli jako [ɹ] - wtedy [ɾ], jeśli jako [ɾ] - wtedy [r]
Sh sh - jeneralnie, polskie "sz"
Th th - najczęściej [θ]
Vv - polskie "w"
Xx - polskie "dz", nigdy "iks"
Xh xh - jeneralnie, polskie "dż"
Yy - najczęściej [y] (zaokrąglone i)
Zh zh - jeneralnie, polskie "ż"



GRAMATIKË
Gjinia mashkullore dhe femërore
Rodzaj męzki i żeński


  W albańskim mamy do czynienia z dwoma rodzajoma. Męzkim i żeńskim, o których będziemy mówić w następnych lekcjach. Rodzaj męzki rozpoznajemy po rodzajniku -i lub -u, rodzaj żeński po -a, -ja, -ia.
Przykłady rzeczowników rodzaju męzkiego: imiona: Agimi, Sokoli, Besniku (uwaga, imiona i inne nazwy własne otrzymują rodzajniki w języku albańskim!); rzeczowniki: telefoni, qeni, mali, topi, zogu, krahu, miu, peshku.
Przykłady rzeczowników rodzaju żeńskiego: imiona: Teuta, Vera; rzeczowniki: ora, çanta, studentja, lulja, kutia, shamia





FJALË TË REJA
nowe słowa
Uwaga, od początku nauki należy uczyć się z rodzajnikiem określonym i formą liczbą mnogą, o poniższej notacji będę spominał jeszcze, gdyby coś było niejasne, można pytać:

telefon, +i, +e - telechwon
qen, +i, - - pies
mal, +i, +e - góra
zog, +u, -gj - ptak
krah, +u, +ë - ręka
mi, +u, +nj - mysz
peshk, +u, -q - ryba
orë, -a, -ë - godzina, zegar
çantë, -a, -a - torba
studente, -ja, -e - studentka
student, +i, +ë - student
lule, -ja, -e - kwiat
kuti, +a, - - skrzynka, pudełko
shami, +a, - - chusta na głowę[/b]
[Zamknij]



USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo fjalët e Gramatikës
Zadanie 1 - Przeczytaj wyrazy z działu gramatyka
Agimi, Sokoli, Besniku, telefoni, qeni, mali, topi, zogu, krahu, miu, peshku, Teuta, Vera, ora, çanta, studentja, lulja, kutia, shamia



ps
Żeby nie było, że kradnę czy coś
Ten kurs jest tłumaczeniem i graficznym unowocześnieniem trudnego w obsłudze i dostępności podręcznika Radowickiej "Gjuha Shqipe 1"
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 02, 2020, 11:24:57
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI II


PARATHËNIE

Kush është ky?
Ky është Agimi.
Spoiler
Kto to jest?
To jest Agim.
[Zamknij]

Kush është kjo?
Kjo është Vera.
Spoiler
Kto to jest?
To jest Wera.
[Zamknij]

Ç'është ky?
Ky është qen, telefon, mjek.
Spoiler
Co to jest?
To jest pies, telefon, lekarz.
[Zamknij]

Ç'është kjo?
Kjo është orë, mace, fotografi.
Spoiler
Co to jest?
To jest zegar, kot, zdjęcie.
[Zamknij]

Ku është Agimi?
Agimi është këtu.
Spoiler
Gdzie jest Agim?
Agim jest tu.
[Zamknij]

Ku është macja?
Macja është këtu.
Spoiler
Gdzie jest kot?
Kot jest tu.
[Zamknij]

Ku është Vera?
Vera është atje.
Spoiler
Gdzie jest Wera?
Wera jest tam.
[Zamknij]

Ku është telefoni?
Telefoni është atje.
Spoiler
Gdzie jest telefon?
Telefon jest tam.
[Zamknij]

Ky është mjek, mësues, punëtor.
Kjo është mjeke, mësuese, punëtore.
Spoiler
To jest lekarz, nauczyciel, robotnik.
To jest lekarka, nauczycielka, robotnica.
[Zamknij]



GRAMATIKË
Rasa emërore (numri njënës)
Mianownik (liczba pojedyncza)

Trajta e shquar - trajta e pashquar
Rodzaj określony - rodzaj nieokreślony

  Wiemy mniej więcej, jak odróżniać rodzaj gramatyczny w języku albańskim. Jak jednak wyżej napisałem, aby być stuprocentowo pewnym, jaki rodzaj ma dane słowo, należy znać jego formę określoną. Z tego powodu każdego słowa w albańskim należy się uczyć w trzech formach - podstawowej, określonej i mnogiej nieokreślonej. W języku albańskim rzeczowniki występują w formie nieokreślonej i określonej (w przypadku pozostałych języków ligi bałkańskich dominuje tylko rodzajnik określony). Rodzaj nieokreślony tworzymy przez dodanie liczebnika przed słowem w jego podstawowej formie (np. ), rodzajnik określony jest natomiast postpozycyjny. W przypadku albańskich rodzajników należy pamiętać, że mogą wystąpić nawet po nazwach własnych, czego przykład mieliśmy we wprowadzeniu do lekcji (Agim - Agimi, Verë - Vera).
  W przypadku słów rodzaju męzkiego występują trzy rodzajniki określone, chociaż tylko dwa mają większe znaczenie - dlatego póki co się na nich skupię. Rodzaj męzki przyjmuje rodzajnik -i lub -u. Pierwszy z nich - -i dołączany jest do rzeczowników zakończonych na spółgłoskę (np. telefon - telefoni), na -ë (burrë - burri męźczyzna), na -a (baba - babai ojciec); dołącza się go też do końcówek -ër -ël -ën -ëll, -ërr, -ëm z uwzględnieniem zniknięcia ë przed sonatem (np. emër - emri imię). Drugą z końcówek używamy do rzeczowników zakończonych na -k, -g, -h (mjek - mjeku, zog - zogu, krah - krahu) oraz na inne samogłoski (np. mi - miu mysz).
  Rodzaj żeński przyjmuje cztery rodzajniki. Dwa z nich jesta taka sama - jesta to -a. Pierwszy -a jest wymienne z (np. orë - ora) dotyczy to też słów zakończonych na -ër, -ël, -ën, -ëll, -ërr, -ëm (np. motër - motra siostra); drugi -a dodaje się natomiast do słów zakończonych na -i (np. shtepi - shtepia), występuje też przy rzeczownikach rodzaju żeńskiego zakończonych na spółgłoskę. Trzecim i czwartym rodzajnikiem jest wymienne lub niewymienne -ja: pierwsze dotyczy słów zakończonych na -e (np. mësuese - mësuesja warto zauważyć, że końcówka -e tworzy żeńskie nazwy zawodów); czwarty rodzaj rodzajnika występuje natomiast przy innych samogłoskach (także -e!), (grua - gruaja k*bieta)
  W związku z wymiennością rodzajników należy zwracać uwagę w notacji na znaki + i - (np. mësuese, -ja, -e, ale re, +ja, -e)





FJALË TË REJA
nowe słowa
kush? - kto?
ky, kjo - ten, ta (zaimki wskazujące)
ç'? - co?
mace; -ja; -e - kot
fotografi; +a; -i - zdjęcie
ku? - gdzie?
këtu - tu, tutaj
atje - tam
mësues; +i; +- - nauczyciel
punëtor; +i; +ë - robotnik
mjek; +u; +ë - lekarz
mjeke; -ja; -e - lekarka
mësuese; -ja; -e - nauczycielka
punëtore; -ja; -e - robotnica
shok; +u; +ë - przyjaciel, towarzysz
shtëpi; +a; -i - dom
pikë; -a; -a - kropla
[Zamknij]



USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo këto fjalë
Zadanie 1 - Przeczytaj te wyrazy
orë, ora, top, topi, lule, lulja, mal, mali, telefon, telefoni, qen, qeni, pikë, pika, shtëpi, shtepia, fotografi, fotografia, mi, miu, mace, macja

Szczególną uwagę należy zwrócić na wymowę e oraz ë!


Ushtrimi 2 - Urdhëro
Zadanie 2 - Odpowiedz na pytania
Kush është ky? (lekarz, nauczyciel)
Kush është kjo? (nauczycielka, robotnica)
Ç'është ky? (pies, telefon, góra)
Ç'është kjo? (kot, kwiat, zegar)


Ushtrimi 3 - Vër ky ose kjo
Zadanie 3 - Uzupełnij zaimkami ky lub kjo
... është top. ... është qen. ... është mi. ... është lule. ... është mace. ... është shtëpi. ... është Vera. ... është Agimi. ... është fotografi. ... është mjek. ... është mësuese. ... është punëtor.

PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Ky është mjek. Ky është mësues.
Kjo është mësuese. Kjo është punëtore.
Ky është qen. Ky është telefon. Ky është mal.
Kjo është mace. Kjo është lule. Kjo është orë.

Ushtrimi 3
Ky është top. Ky është qen. Ky është mi. Kjo është lule. Kjo është mace. Kjo është shtëpi. Kjo është Vera. Ky është Agimi. Kjo është fotografi. Ky është mjek. Kjo është mësuese. Ky është punëtor.
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 07, 2020, 15:14:32
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI III


PARATHËNIE

Një student.
Dy studentë.
Tre kalendarë.
Katër topa.
Pesë stilografë.
Spoiler
Jeden student.
Dwa studenta.
Trzy kalendarze.
Cztery piłki.
Pięć piór.
[Zamknij]


Këtu është një murator. Ky është Sokoli. Kush është ky? Ky është Sokoli. Ç'është Sokoli? Sokoli është murator.
Spoiler
Tu jest murarz. To jest Sokół (imię). Kto to jest? To jest Sokół. Kim jest Sokół? Sokół jest murarzem.
[Zamknij]

Ai është Fatosi. Edhe Fatosi është murator. Sokoli dhe Fatosi janë muratorë. Ata janë shokë.
Spoiler
To jest Fatos. Także Fatos jest murarzem. Sokół i Fatos jesta murarzoma. Ona jesta przyjacieloma.
[Zamknij]

Atje janë dy muratorë. Ku janë muratorët? Muratorët janë atje.
Spoiler
Tam jest dwu murarzu. Gdzie jesta murarza? Murarza jesta tam.
[Zamknij]

Ky është Bosniku. Bosniku nuk është murator. Ai është inxhinier. Bosniku dhe Iliri janë inxhinierë. Sokoli, Fatosi, Bosniku dhe Ilir janë shokë.
Spoiler
To jest Bośnik. Bośnik nie jest murarzem. On jest inżynierem. Bośnik i Ilir jesta inżynieroma. Sokół, Fatos, Bośnik i Ilira są przyjaciółmi.
[Zamknij]


Ku janë çelësat? Çelësat janë këtu. Sa çelësa janë këtu? Këtu janë dhjetë çelësa: një, dy, tre, katër, pesë, gjashtë. shtatë, tetë, nëntë, dhjetë çelësa.
Spoiler
Gdzie są klucze? Klucze są tu. Ile kluczy jest tu? Tu jest dziesięć kluczy: jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć.
[Zamknij]



GRAMATIKË
Numri shumës
Liczba mnoga

Gjinia mashkullore
Rodzaj męzki

Ze względu na to, jak skomplikowana jest liczba mnoga w języku albańskim, podzielę jej tworzenie na dwie części i zacznę od rodzaju męzkiego. Od czego trzeba zacząć - w języku albańskim nie ma żadnych konkretnych zasad co do tego, jak będzie wyglądała liczba mnoga od danego słowa, można jednak zauważyć kilka reguł. Każdego słowa zawsze należy uczyć się z formą liczby mnogiej. Najczęstszymi końcówkami liczby mnogiej dla rodzaju męzkiego są +e, +ë, +a, -ra, +ra, wiele wyrazów ma taką samą formę liczby pojedynczej i mnogiej (np. mësues, qen). Słowa z rodzajnikiem określonym -u często biorą , chociaż równie często przyjmują alternację (zog - zogj, peshk, peshq). Końcówka +e jest najczęstsza, ponadto występuje zawsze dla rzeczowników odczasownikowych zakończonych na -im. Końcówka -ra jest powszechna rzeczowników rodzaju męzkiego zakończonych na -ër (np. numër, numra). Końcówki +e i rzadka końcówka +ra powodują, że wyraz w liczbie mnogiej zachowuje się, jakby był rodzaju żeńskiego, co będzie widoczne przy odmianie przymiotnika.

Tak, jak w przypadku liczby pojedynczej, tak w liczbnie mnogiej występuje rodzajnik określony, taki sam dla rodzaju męzkiego i żeńskiego, zawsze regularny +t/ët/it/të (çelësat, qenit, zogjtë, peshqit), w zależności od tego, co czego jest doczepiany, o czem kiedy indziej.





Folja «jam» dhe përemrat vetorë
Czasownik «być» i zaimki osobowe

Uwaga, w albańskim nie występują bezokoliczniki, tak więc formą wyjściową jest 1. osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego trybu oznajmującego.

(https://i.imgur.com/GSHgLFn.png)



FJALË TË REJA
nowe słowa
një - jeden
dy - dwa
tre m, tri f - trzy
katër - cztery
pesë - pięć
gjashtë - sześć
shtatë - siedem
tetë - osiem
nëntë - dziewięć
dhjetë - dziesięć
kalendar, +i, +ë - kalendarz
stilograf, +i, +ë - pióro wieczne
edhe - także, oraz, i
dhe - i
murator, +i, +ë - murarz
inxhinier, +i, +ë - inżynier
çelës, +i, +a - klucz
sa? - ile?
mur, +i, +ë - mur
flamur, +i, +ë - flaga
urë, -a, -ë - most
po - tak
jo - nie
unë - ja
ti - ty
ai - on
ajo - ona
ne - my
ju - wy, pan, pani, państwo
ata - oni
ato - one
nuk - nie (negacja)
[Zamknij]



USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo këto fjalë
Zadanie 1 - Przeczytaj te wyrazy
shokë, shokët, flamurë, flamurët, studentë, studentët, stilografë, stilografët, çelësa, çelësat, krahë, krahët, kalendarë, kalendarët, ky, kjo, këta, këto, ai, ajo, këtu, larg, afër

Szczególną uwagę należy zwrócić na wymowę k [k], g [g] i h [h], wymowa musi być zawsze twarda.


Ushtrimi 2 - Urdhëro
Zadanie 2 - Odpowiedz na pytania
Ç'janë këta? (trzy piłki)
Ç'janë këta? (pięc flag)
Ç'janë këta? (osiem telefonów)


Ushtrimi 3 - Vër në shumës të shquar ose të pashquar emrat në kllapa
Zadanie 3 - Uzupełnij liczbą mnogą określoną lub nieokreśloną rzeczowników w nawiasie (zwróć uwagę na okeśloność!)
Këtu janë (stundent). (Studenti) janë këtu. Këta janë (çelës). (Mali) janë larg. (Topi) janë afër. Këta janë (stilograf). Agimi dhe Sokoli janë (shok). (Shoku) janë atje. Ku janë (mjeku)? (Mjeku) janë këtu. (Punëtor) janë këta? Po, këta janë (punëtor).

Ushtrimi 4 - Vër fjalët në kllapa në gjininë femërore
Zadanie 4 - Uzupełnij słowa w nawiasach formami żeńskimi
Unë jam (mësues). Ti je (punëtor). (Ai) është (student). Ne jemi (mjekë). Ju jeni (muratorë). (Ata) janë (inxhinierë).


PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Këta janë tre topa.
Këta janë pesë flamurë.
Këta janë tetë telefonë.

Ushtrimi 3
Këtu janë studentë. Studentët janë këtu. Këta janë çelësa. Malet janë larg. Topat janë afër. Këta janë stilografë. Agimi dhe Sokoli janë shokë. Shokët janë atje. Ku janë mjekët? Mjekët janë këtu. Punëtorë janë këta? Po, këta janë punëtorë.

Ushtrimi 4
Unë jam mësuese. Ti je punëtore. Ajo është studente. Ne jemi mjeke. Ju jeni muratore. Ato janë inxhiniere.
[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE
këta - zaim. ci
këto - zaim. te
larg - daleko
afër - blizko
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 08, 2020, 18:38:47
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI IV


PARATHËNIE

Një tryezë. Një çantë.
Dy tryeza. Tri çanta.
Spoiler
Jeden stół. Jedna torba.
Dwa stoła. Trzy torby.
[Zamknij]


Makina është këtu. Biçikleta është atje. Makina është afër. Biçikleta është larg.
Spoiler
Tu jest samochód. Tam jest rower. Samochód jest blizko. Rower jest daleko.
[Zamknij]

Ç'janë këto? Këto janë makina dhe ato janë biçikleta. Makinat janë përpara, biçikletat janë prapa.
Spoiler
Co to jest? To są samochody, a tamto to są rowery. Samochody są przed, rowery są za.
[Zamknij]


Një dritare. Tri dritare. Një lule. Tri lule.
Spoiler
Jedno okno. Trzy okna. Jeden kwiat. Trzy kwiaty.
[Zamknij]


Ç'është ajo? Ajo është karrige. Karrige është ajo? Po, ajo është karrige.
Spoiler
Co to jest tamto? Tamto to jest krzesło. Tamto to jest krzesło? Tak, tamto to jest krzesło.
[Zamknij]


Karrige janë ato? Jo, ato nuk janë karrige. Ç'janë ato? Ato janë tryeza.
Spoiler
Tamto to są krzesła? Nie, tamto to nie są krzesła. Co to jest tamto? Tamto to są stoły.
[Zamknij]


Një orë. Tri orë. Një këpucë. Dy këpucë. Një pushkë. Tri pushkë.
Spoiler
Jeden zegar/godzina. Trzy zegary/godziny. Jeden but. Dwa buta. Jedna strzeba. Trzy strzelby.
[Zamknij]

Ushtari dhe pushka. Ushtarët dhe pushkët.
Spoiler
Żołnierz i strzelba. Żołnierze i strzelby.
[Zamknij]


Ajo është një shtëpi. Ato janë dy shtëpi. Atje janë dy shtëpi dhe disa pemë. Shtëpitë janë përpara, pemët janë prapa. Sa pemë janë atje? Atje janë shumë pemë - një, dy, tri, katër, pesë pemë.
Spoiler
Tamto to jest jeden dom. Tamto to jesta dwa doma. Tam jesta dwa doma i kilka drzew. Doma jesta przed, drzewa są za. Ile drzew jest tam? Tam jest dużo drzew - jedno, dwa, trzy, cztery, pięć drzew.
[Zamknij]



DHOMA
POKÓJ
  Kjo është dhomë. Dhoma është e madhe. Ja muret, tavani dhe dyshemeja. Tavani është lart, dyshemeja është poshtë.
  Ç'janë këto? Këto janë karrige? Sa karrige janë këtu? Këtu janë gjashtë karrige. Tryeza janë ato? Po, ato janë tryeza. Dollap është ai? Po, ai është dollap. Si është dollapi? Dollapi nuk është i madh, ai është i vogël. Ja dera dhe dritaret. Dera është majtas, dritare janë djathtas.
  Derë është ajo? Jo, ajo nuk është derë, është ajo dritare. Sa dritare janë këtu? Këtu janë dy dritare.


Bashkëbisedim
Rozmowa
- Kush është kjo?
- Kjo është Drita.
- Ç'është Drita?
- Drita është mjeke. Ajo është mjeke.
- Po ti, mjeke je?
- Jo, unë nuk jam mjeke, unë jam mësuese. Unë dhe Drita jemi shoqe.



FJALË TË REJA
nowe słowa
tryezë, -a, -a - stół
makinë, -a, -a - samochód
biçikletë, -a, -a - rower
prapa - za, z tyłu
përpara - przed, z przodu
dritare, -ja, -e - okno
këpucë, -a, -ë - but
pushkë, -a, -ë - strzelba, karabin
karrige, -ia, -e - krzesło (uwaga, forma rodzajnikowa to karrigia, ponieważ końcówka -ja tworzyłaby formę karrigja)
ushtar, +i, +ë - żołnierz
dhomë, -a, -a - pokój, pomieszczenie
pemë, -a, -ë - drzewo
disa - kilka
shumë - bardzo, dużo
i madh (nreg: e madhe f, të mëdhenj m Pl, të mëdha f Pl) - duży
i vogël (nreg: e vogël f, të vegjël m Pl, të vogla f Pl) - mały
ja - oto
tavan, +i, +e - sufit
dysheme, +ja, -e - podłoga
lart - w górę, na górze
poshtë - w dół, na dole
dollap, +i, +ë - szafa
si? - jak? jaki?
derë, -a, dyer - drzwi (nieregularna liczba mnoga)
majtas - lewy, w lewo, na lewo
djathtas - prawy, w prawo, na prawo
shoqe, -ja, -e - przyjaciółka, towarzyszka
[Zamknij]



GRAMATIKË
Numri shumës
Liczba mnoga

Gjinia femërore
Rodzaj żeński

  Tak samo, jak w rodzaju męzkim, również w żeńskim w języku albańskim liczbę mnogą można co najwyżej próbować odgadnąć. Podobnie jednak, można zauważyć pewne prawidłowości, które ułatwiają naukę. Słowem wstępu, najczęściej występujące końcówki do liczby mnogiej w rodzaju żeńskim to -ë, -a, -e, -i, -ra. Jak nietrudno zauważyć w zdaniach z wprowadzenia, albańskie rzeczowniki rodzaju żeńskiego w liczbie mnogiej bardzo często mają identyczną formę do tej w liczbie pojedynczej (orë - orë, shtëpi - shtëpi, dysheme - dysheme, lule - lule), lub ewentualnie taką samą, jak formę określoną (makinë - makina). Główny problem w nauce sprawiają końcówki -ë i -a, ponieważ dotyczą najliczniejszej grupy rzeczowników rodzaju żeńskiego - tych zakończonych w formie podstawowej na -ë (orë, makinë, këpucë). Istnieje jednak pewna prawidłowość, która czasami pozwala łatwiej zapamiętać liczbę mnogą. Rzeczowniki rdzennie albańskie lub te zapożyczone bardzo dawno z reguły przyjmują liczbę mnogą (czyli taką samą, jak forma podstawowa, np. orë - orë, këpucë - këpucë; reguła ta oczywiście nie zawsze działa, ponieważ ordynarne i stosunkowo niedawne zapożyczenie pushkë przyjmuje też liczbę mnogą pushkë), słowa natomiast zapożyczone, zwłaszcza stosunkowo niedawno, dotyczące nowszych pojęć często przyjmują -a (np. biçikletë - biçikleta, znów jednak ta reguła nie jest w stu procentach działająca, dhomë, które jest rdzennie albańskim słowem przyjmuje formę dhoma w liczbie mnogiej). Mniej problematyczne są rzeczowniki zakończone na -e oraz -i, które prawie zawsze przyjmują taką samą liczbę mnogą, jak pojedynczą (shoqe - shoqe, kuti - kuti) oraz rzeczowniki zakończone na -ër, które podobnie, jak w rodzaju męzkim przyjmują liczbę mnogą -ra (motër - motra [siostra, wiem, myli sie z matką]).

  Ułatwieniem jest jednak rodzajnik określony, który przyjmuje formę -t lub -të, ta pierwsza obowiązuje dla wszystkich rzeczowników (orë - orët, dhoma - dhomat, shoqe - shoqet), a druga dotyczy tylko rzeczowników zakończonych na -i (shtëpi - shtëpitë, kuti - kutitë) oraz inne akcentowane samogłoski (ze względu na akcent, forma określona od dysheme to dyshemeja, a nie dyshemja, z tego samego względu w liczbie mnogiej mamy dysheme - dyshemetë, sam akcent w albańskim nie ma znaczenia, dlatego nie poruszam jego tematu w lekach).




USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo këto fjalë
Zadanie 1 - Przeczytaj te wyrazy
karrige, karriget, biçikleta, biçikletat, çanta, çantat, faqe, faqet, shoqe, shoqet, dhoma, dhomat, dysheme, dyshemetë, shtëpi, shtëpitë, dyer, dyert


Ushtrimi 2 - Plotëso pikat në fjali me këto fjalë
Zadanie 2 - Uzupełnij luki podanymi słowami
janë, e madhe, është, majtas, tryeza, djathtas, dysheme, dollapi, tavan
Kjo ... një dhome. Dhoma është .... Ky është .... Këto ... dritare. Kjo është .... Sa ... janë këtu? Si është ...? Dera është .... Dritaret janë ....


Ushtrimi 3 - Vër në shumës këto fjali
Zadanie 3 - Utwórz liczbę mnogą od każdego z tych zdań
Kjo është pushkë. Kjo është çantë. Kjo është shtëpi. Kjo është lule. Kjo është dhomë. Kjo është derë.
Ky është kalendar. Ky është dollap. Ky është qytet. Ky është çelës. Ky është top.

Ushtrimi 4 - Plotëso pyetjet
Zadanie 4 - Ułóż pytania
Këtu janë katër karrige. - Sa karrige janë këtu?
Atje janë dy karrige - .........................?
Biçikleta është këtu. - .........................?
Pemët janë atje. - .........................?
Ky është Sokoli. - .........................?
Kjo është Vera. - .........................?
Sokoli është punëtor. - .........................?
Vera është studente. - .........................?

Ushtrimi 5 - Vër në shumës të shquar ose të pashquar emrat në kllapa
Zadanie 5 - Uzupełnij liczbą mnogą określoną lub nieokreśloną rzeczowników w nawiasie (zwróć uwagę na okeśloność!)
Këto janë (tryezë). Ku janë (karrigia)? (Karrigia) janë atje. Sa (makinë) janë këtu? Këtu janë tri (makinë). (Biçikleta) janë djathtas, (makina) janë majtas. (Çantë) janë këto? Jo, këto nuk janë (çantë), këto janë (biçikletë).  Sa (dritare) janë këtu? Këtu janë tri (dritare).  (Dritarja) janë afër. (Shtëpia) janë afër. Sa (pemë) janë atje? Atje janë shumë (pemë). (Pema) janë larg. Ku janë (këpuca)? (Këpuca) janë këtu.

Ushtrimi 6 - Vër foljen «jam» në vend të pikave
Zadanie 6 - Uzupełnij odmienionym czasownikiem «być» luki
Unë ... punëtor. Ti ... student. Ai ... ushtar. Ju ... përpara. Ato ... majtas. Ajo ... mësuese. Ne ... prapa. Ata ... djathtas.

PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 3
Këto janë pushkë. Këto janë çanta. Këto janë shtëpi. Këto janë lule. Këto janë dhoma. Këto janë dyer.
Këta janë kalendarë. Këta janë dollapë. Këto janë qytete. Këta janë çelësa. Këta janë topa.

Ushtrimi 4
Sa karrige janë atje? Ku është biçikleta? Ku janë pemët? Kush është ky? Kush është kjo? Ç'është Sokoli? Ç'është Vera?

Ushtrimi 5
Këto janë tryeza. Ku janë karriget? Karriget janë atje. Sa makina janë këtu? Këtu janë tri makina. Biçikletat janë djathtas, makinat janë majtas. Çanta janë këto? Jo, këto nuk janë çanta, këto janë biçikleta.  Sa dritare janë këtu? Këtu janë tri dritare. Dritaret janë afër. Shtëpitë janë afër. Sa pemë janë atje? Atje janë shumë pemë. Pemët janë larg. Ku janë këpucë? Këpucët janë këtu.

Ushtrimi 6
Unë jam punëtor. Ti je student. Ai është ushtar. Ju jeni përpara. Ato janë majtas. Ajo është mësuese. Ne jemi prapa. Ata janë djathtas.
[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE
faqe, -ja, -e - twarz
qytet, +i, +e - miasto
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 09, 2020, 21:18:13
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI V


PARATHËNIE

Punëtori punon.
Spoiler
Robotnik pracuje.
[Zamknij]

Studenti mëson.
Spoiler
Student uczy się.
[Zamknij]

Mësuesi shkruan.
Spoiler
Nauczyciel pisze.
[Zamknij]

Vera lan.
Spoiler
Wera pierze (myje).
[Zamknij]

Mira fshin.
Spoiler
Mira zamiata (wyciera).
[Zamknij]

Vajza luan.
Spoiler
Dziewczynka się bawi.
[Zamknij]


- Punëtori punon.
- Ç'bën ai? Ai punon.
Spoiler
- Pracownik pracuje.
- Co on robi? On pracuje.
[Zamknij]




ARBENI DHE AGRONI MËSONJË POLONISHT
ARBEN I AGRON UCZĄ SIĘ POLSKIEGO
  Arbeni dhe Agroni janë nxënës. Ata janë shokë dhe mësojnë bashkë. Arbeni lexon, kurse Argoni dëgjon.
  Arbeni dhe Agroni mësojnë polonisht. Ç'mësojnë ata? Ata mësojnë polonisht.
     - Kush lexon tani?
     - Tani lexon Agroni.
     - Po Arbeni, ç'bën?
     - Arbeni dëgjon.
     - A kupton polonisht Arbeni?
     - Arbeni kupton pak. Agroni kupton mirë.
     - Ç'bën tani Agroni?
     - Ai shkruan. Agroni shkruan shpejt, kurse Arbeni shkruan ngadalë.
  Ky është mësues, këta janë nxënës. Mësuesi flet. Ai flet polonisht. Nxënësit dëgjojnë. Ata kuptojnë pak polonisht. Mësuesi flet ngadalë.





Unë jam shqiptar/shqiptare dhe flas shqip.
Ti je polak/polake dhe flet polonisht.
Ai është maqedon dhe flet maqedonisht.
Ajo është franceze dhe flet frëngjisht.
Ne jemi shqiptarë dhe mësojnë polonisht.
Ju jeni polakë dhe mësoni shqip.
Ata janë francezë dhe mësojnë anglisht.
Ato janë rumune dhe mësojnë italisht.




Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Kush është atje?
     - Atje është Mira.
     - Ku është Mira?
     - Mira është atje.


     - Ç'bën Mira?
     - Mira lexon.
     - Kush lexon?
     - Mira lexon.


     - Si lexon Mira?
     - Mira lexon mirë dhe shpejt.
     - Kush lexon mirë dhe shpejt?
     - Mira lexon mirë dhe shpejt.



FJALË TË REJA
nowe słowa

Shqipëri, +a - Albanja, Analbanja, Sralbanja
shqiptar, +i, +ë - Albańczyk, Analbańczyk, Albaniec, Analbaniec, Sralbaniec
shqiptare, -ja, -e - Albanka, Analbanka, Sralbanka (narodowości małą literą!)
shqip - język albański/analbański/sralbański, po albańsku/analbańsku/sralbańsku
Poloni, +a - Polska
polak, +u, +ë - Polak
polonisht - język polski, po polsku
Maqedoni, +a - Macedonja
maqedon, +i, +ë - Macedończyk
maqedonisht  - jezyk macedoński, po macedońsku
Francë, -a - Francja
francez, +i, +ë - Francuz
frëngjisht - prąse, język francuzki, po francuzku
Angli, +a - Anglja
anglez, +i, +ë - Anglik
anglisht - tuluttut (język angielski/gównoniemiecki), po tuluttut (po angielsku/gównoniemiecku)
Itali, +a - Włochy
italian, +i, +ë - Włoch
italisht - język włoski, po włosku
Turqi, +a - Turcja
turk, +u, -q+ë - Turek
turqisht - język turecki, po turecku
Rumani, +a - Rumunja
rumun, +i, +ë - Rumun
rumanisht - język rumuński, po rumuńsku
punoj - pracuję
mësoj - uczę się
shkruaj - piszę
laj - piorę, myję
fshij - zamiatam, wycieram
bëj - robię
dëgjoj - słucham
lexoj - czytam
kuptoj - rozumiem
luaj - gram, baię się
nxënës, +i, - - uczeń
bashkë - razem, wzajemnie
kurse - ale, a, natomiast
tani - teraz
pak - mało, trochę
mirë - dobrze
i mirë - dobry
shpejt - szybko
ngadalë - wolno
flas - mówię
shkollë, -a, -a - szkoła
shkronjë, -a, -a - litera
vajzë, -a, -a - córka, dziewczynka
nxënëse, -ja, -e - uczennica
[Zamknij]



GRAMATIKË
Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Zgjedhimi I i foljeve - folja «punoj»
Konjugacja I czasowników - typ «punoj»

  W języku albańskim występujeta dwa typa konjugacji czasownika. Większość czasowników należy do pierwszej - tematycznej. Czasowniki te wykazują się względną regularnością. Końcówkami formy podstawowej - 1 os.l.p. czasu teraźniejszczego w trybie oznajmującym czasowników pierwszej konjugacji są -oj, -aj, -ej, -ëj, -ij, -yj, -uaj, -yej, przy czym najczęściej spotykaną jest -oj, czasowniki właśnie w tej formie są podawane w słownikach i kursach. Odmiana prezentuje się następująco:

(https://i.imgur.com/F5OrHkj.png)
Analogiczną odmianę będzie miał czasownik z inną końcówką, przykładowo: -ëj, np. bëj (robię): bëj, bën, bëjmë, bëni, bëjnë.

W lekcji poznaliśmy ponadto jeden czasownik atematyczny (o których więcej w następnej lekcji), który odmienia się aż z trzema przegłosami, tym czasownikiem jest flas (mówię), jego odmiana wygląda następująco:
(https://i.imgur.com/kC9tA5t.png)
Tego typu czasowniki warto sobie porządkować, niestety, w języku albańskim bardzo liczne są czasowniki nieregularne, i nieregularności te niestety nie zależą tylko od przegłosów.


USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo këto fjalë
Zadanie 1 - Przeczytaj te wyrazy
shami, shamia, shamitë, Shqipëri, Shqipëria, shqiptar, shqiptari, shqiptarë, shqiptarët, shqiptare, shqiptarja, shqiptare, shqiptaret, shok, shoku, shokë, shokët, shkollë, shkolla, shkollat, shkronjë, shkronja, shkronjat, pushkë, pushka, pushkët, shumë, shpejt, poshtë, shqip, anglisht, polonisht, rumanisht

Ushtrimi 2 - Shkruaj me shkronja numrat në këto fjali
Zadanie 2 - Zapisz słownie liczby w zdaniach
Këtu janë ( 2 ) vajza. Atje janë ( 7 ) pemë. Këtu janë ( 2 ) makina dhe ( 3 ) biçikleta. Atje janë ( 10 ) nxënës dhe ( 8 ) nxënëse.

Ushtrimi 3 - Vër në shumës këto fjali
Zadanie 3 - Utwórz liczbę mnogą od każdego z tych zdań
Nxënësi mëson mirë. Studenti shkruan. Ushtari është këtu. Ky është shqiptar. Unë nuk jam mjek. Studenti dëgjon. Mësuesi flet ngadalë. Ç'është kjo? Kjo është shami. Ç'është ky? Ky është stilograf. Ti kupton mirë. Vajza luan atje.

Ushtrimi 4 - Vër emrat në kllapa në trajtën e shquar
Zadanie 4 - Ze słów podanych w nawiasach utwórz formy określone
(Dhomë) është e vogël. (Mësues) flet ngadalë. (Makinë) është këtu. (Nxënës) janë atje. Ku është (shkollë)? Ç'bëjnë (punëtorë)? (Punëtorë) punojnë. (Male) janë larg. (Shtëpi) dhe (pemë) janë afër. (Studentë) dhe (studente) lexojnë dhe shkruajnë.


PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
ëtu janë dy vajza. Atje janë shtatë pemë. Këtu janë dy makina dhe tri biçikleta. Atje janë dhjetë nxënës dhe tetë nxënëse.

Ushtrimi 3
Nxënësit mësojnë mirë. Studentët shkruajnë. Ushtarët janë këtu. Këta janë shqiptarë. Ne nuk jemi mjekë. Studentët dëgjojnë. Mësuesit flasin ngadalë. Ç'janë këto? Këto janë shami. Ç'janë këta? Këta janë stilografë. Ju kuptoni mirë. Vajzat luajnë atje.

Ushtrimi 4
Dhoma është e vogël. Mësuesi flet ngadalë. Makina është këtu. Nxënësit janë atje. Ku është shkolla? Ç'bëjnë punëtorët? Punëtorët punojnë. Malet janë larg. Shtëpia dhe pemët janë afër. Studentët dhe studentet lexojnë dhe shkruajnë.
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Grudzień 13, 2020, 22:05:12
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI VI


PARATHËNIE

Agimi lexon revistën.
Agimi shikon një revistë.
Spoiler
Agim czyta czasopismo.
Agim widzi (jakieś) czasopismo.
[Zamknij]

Vera hap dritaren.
Vera shkruan një letër.
Spoiler
Wera otwiera okno.
Wera pisze (jakiś) list.
[Zamknij]

Nxënësit dëgjojnë mësuesin.
Arbeni vizaton një shtëpi.
Spoiler
Uczniowie słuchają nauczyciela.
Arben rysuje (jakiś) dom.
[Zamknij]


Mësuesi shkruan në tabelë.
Ai shkruan me shkumës.
Spoiler
Nauczyciel pisze na tablicy.
On pisze kredą.
[Zamknij]




KLASA
KLASA
  Në fotografi shikojmë një klasë. Klasa është e madhe. Ja bankat, karriget dhe tabela. Mësuesi dhe nxënësit janë në klasë. Mësimi fillon. Mësuesi flet. Ai shpjegon mësimin. Nxënësit dëgjojnë. Mësuesi hap librin dhe lexon mësimin numër 6. Pastaj ai shkuran në tabelë. Tabela është në mur. Ajo është e madhe. Mësuesi shkruan në tabele me shkumës. Tabela është e zezë, shkumësi është i bardhë.
  Këta janë Arteni dhe Agroni. Mgroni dhe Arbeni janë nxënës. Ata shkruajnë në fletore. Me se shkruajnë ata? Agroni shkuran me stilograf, kurse Arbeni shkruan me laps. Mësuesi flet. Nxënësit shkurajnë. Mësuesi shkruan në tabelë. Nxënësit shikojnë tabelën.
  Mësuesi mbyll librin. Mësimi mbaron. Nxënësit dalin jashtë.




Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Mirëdita!
     - Mirëdita!
     - Vera, kush është kjo?
     - Kjo është një studente e huaj. Unë dhe ajo jemi shoqe. Ne mësojmë bashkë.
     - Si quhet ajo?
     - Ajo quhet Diana.


     - Tungjatjeta!
     - Përshëndetje!
     - Ç'je ti? (formalnie Ç'jemi ju?)
     - Unë jam polak. Jam student dhe mësoj shqip.
     - A kupton shqip? (formalnie A kuptoni shqip?)
     - Unë kuptoj mirë shqip, por flas keq.
     - Si quhesh? (formalnie Si quheni?)
     - Quhem Adolfi.
     - Mirupafshim!
     - Mirupafshim!



FJALË TË REJA
nowe słowa

shikoj - widzę
revistë, -a, -a - czasopismo
hap - otwieram
letër, -ra, -ra - list
libër, -ri, -ra - książka
vizatoj - rysuję
në - w, na, do
tabelë, -a, -a - tablica
me - z (czymś), zastępuje narzędnik (me stilograf - długopisem)
shkumës, +i, +a - kreda
fletore, -ja, -e - zeszyt
klasë, -a, -a
filloj - zaczynam
shpjegoj - objaśnia, tłumaczę
i zi - czarny (nreg f e zezë, m Pl të zinj, f Pl të zeza)
i bardhë - biały
me se? - czym? z czym?
laps, +i, +a - ołówek
mbyll - zamykam
mbaroj - kończę
dal - wychodzę
hyj - wchodzę
jashtë - nazewnątrz
mësim, +i, +e - lekcja
mirëmëngjes - dzień dobry (rano)
mirëdita - dzień dobry
mirëmbrëma - dobry wieczór
natën e mirë - dobranoc
i huaj - obcy, zagraniczny
quhem - nazywam się
tungjatjeta - cześć
përshëndetje - cześć
por - ale
keq - źle
mirë - dobrze
mirupafshim - do widzenia
[Zamknij]



GRAMATIKË
Rasa kallëzore
Biernik

Njënës
Liczba pojedyncza

  Język albański ma, w zależności od tego, jak na to patrzeć - od trzech do pięciu przypadków. Do tej pory posługiwaliśmy się tylko prostymi zdanami z mianownikiem, w tej lekcji natomiast pojawia się biernik. Do tej pory poznaliśmy pytania, na które odpowiada albański mianownik: kush? ç'? cili? cila? (kto? co? który? która?), pytaniami, na które odpowiada biernik są: kë? ç'? cilin? cilën? (kogo? co? który/którego? którą?). Poznaliśmy ponadto pierwsze dwa przyimki, które łączą się z biernikiem, są to në (w) i me (z). Biernik tworzy się różnie w zależności od tego, czy tworzymy go dla rzeczownika określonego czy nieokreślonego, czy określonego. O ile w pierwszym przypadku nie zmieni się nic, o tyle w formie określonej pojawi się końcówka -n(ë). W rodzaju męzkim końcówkę tę dodaje się do formy określonej (np. mësuesin, peshkun), natomiast w rodzaju żeńskim do formy nieokreślonej (np. macen, shkollën, kuti). Dotychczas poznane formy rzeczonika w liczbie pojedynczej obrazuje tabela:
(https://i.imgur.com/hFCIZdC.png)





Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Zgjedhimi II i foljeve - folja «hap» (folje në bashkëtingëllore)
Konjugacja II czasowników - typ «hap» (czasownik zakończony spółgłoską)

  Dotychczas poznaliśmy pierwszą konjugację czasowników albańskich, którą charakteryzuje temat i końcówka dla 1os.l.p. Druga konjugacja czasownika dzieli sie na dwa podtypa, czasowniki zakończone na spółgłoskę lub samogłoskę. Zdecydowanie częściej występuje pierwsza z tu grupu. Cechą charakterystyczną czasowników II konjugacji są bardzo liczne przegłosy i nieregularności, ponadto czasowniki te w formie podstawowej są zazwyczaj jednosylabowe (flas, mbyll, hap). Kolejną cechą charakterystyczną jest jednakowa forma dla całej liczby pojedynczej (o ile czasownik nie ma przegłosu). Odmiana regularnego czasownika II konjugacji prezentuje się tak:
(https://i.imgur.com/Dqxou2D.png)

Wspomniałem także o przegłosach. Ostatnio pojawił się alternujący czasownik flas, dzisiaj pojawi się drugi - dal (wychodzę). Oba ta czasownika należą do jednego podtypu alternacyjnego (jest ich łącznie dziewięć), typem tym jest a-e-i-o. W typie tym a odnosi się do formy 1os.l.p. w czasie teraźniejszym, e do wymiany samogłoski dla 2. i 3.os.l.p. w czasie teraźniejszym, i do wymiany samogłoski dla 2.os.l.mn. w czasie teraźniejszym i trybu rozkazującego, natomiast o do formy przeszłej. Ponadto czasownik flas alternuje s do t w 2 i 3os.l.p., jest to często występująca zmiana w czasownikach albańskich. Podsumowując wyżej rozpisany typ przegłosu, nietrudno domyślić się, jak będzie wyglądała odmiana czasownika dal:
(https://i.imgur.com/09B3B4R.png)





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos
dhomë, dhoma, dhomat, dardhë, dardha, dardhët, mollë, molla, mollët, llullë, llulla, llullat, dollap, dollapi, dollapët, shkollë, shkolla, shkollat, dhjetë mollë, katër dardhë, mollët dhe dardhët, pesë llulla, dollapi me libra, shkolla dhe nxenësit
Dhoma është e madhe. Dhoma është e vogël. Unë hyj në dhomë dhe mbyll derën. Ti hap dritaren. Ku janë mollët? Vajza e vofël vizaton një mollë. Ky është një emër në rasën kallëzore. Si quhesh? Unë quhem Ilir.

Ushtrimi 2 - Në vend të pikave, vër parafjalët dhe me
Zadanie 2 - W miejsce kropek wstaw przyimki lub me
Nëna hyn ... dhomë. Mësuesi shkruan ... shkumës ... tabelë. Unë shkruaj ... stilograf. Ata hyjnë ... klasë. Tabela është ... mur. Librat janë ... dollap. Unë luaj ... një shok. Agimi flet ... telefon ... Gencin. Telefoni është ... dhomë. Shamitë janë ... kuti. Ora është ... mur. Çelësi është ... derë. Ti je ... shtëpi. Kush luan ... top?

Ushtrimi 3 - Vër emrat në kllapa në rasën kallëzore, në tajtën e shquar, njënës
Zadanie 3 - Rzeczowniki w nawiasach umieść w bierniku, formy określonej, liczby pojedynczej
Unë shikoj (revista). Ti lan (shamia). Shoqja lexon (gazeta). Shoku shikon (fotografia). Studenti mbyll (libri). Ne lexojmë (mësimi). Ai fshin (tabela). Ata kuptojnë (mësimi). Ushtari hap (pushka). Unë fshij (dhoma).

Ushtrimi 4 - Në vend të pikave, vër këto folje sipas kuptimit
Zadanie 4 - W miejsce kropek wstaw odmienione czasowniki
shkruajnë, kuptojmë, shikoni, hap, mbyll, shpjegon, hyjnë, flas
Ne ... shqip. Ata ... anglisht. Agimi ... derën. Unë ... në telefon me vajzën.  Kush ... mësimin? Nxënësit ... në klasë. Ju ... revistën. Vera ... dritaren.

Ushtrimi 5 - Përkthe në shqip
Zadanie 5 - Przetłumacz na albański
Uczeń wyciera tablicę. Widzę i rysuję ptaka. Ptaki są na drzewie. Nie mówimy po albańsku. Oni wchodzą do pokoju. Uczniowie piszą, a nauczyciel objaśnia lekcję. Uczniowie robią dużo lekcyj w szkole. Lekarz wychodzi. Wy też wychodzicie.



PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Nëna hyn në dhomë. Mësuesi shkruan me shkumës në tabelë. Unë shkruaj me stilograf. Ata hyjnë në klasë. Tabela është në mur. Librat janë në dollap. Unë luaj me një shok. Agimi flet në telefon me Gencin. Telefoni është në dhomë. Shamitë janë në kuti. Ora është në mur. Çelësi është në derë. Ti je në shtëpi. Kush luan me top?

Ushtrimi 3
Unë shikoj revistën. Ti lan shaminë. Shoqja lexon gazetën. Shoku shikon fotografinë. Studenti mbyll librin. Ne lexojmë mësimin. Ai fshin tabelën. Ata kuptojnë mësimin. Ushtari hap pushkën. Unë fshij dhomën.

Ushtrimi 4
Ne kuptojmë shqip. Ata shkruajnë anglisht. Agimi mbyll derën. Unë flas në telefon me vajzën.  Kush shpjegon mësimin? Nxënësit hyjnë në klasë. Ju shikoni revistën. Vera hap dritaren.

Ushtrimi 5
Nxënësi (një nxënës) fshin tabelën (një tabelë). Shikoj dhe vizatoj zogun (një zog). Zogjtë (zogj) janë në pemë. Nuk flasim shqip. Ata hyjnë në dhomë. Nxënësit (nxënës) shkruan, kurse mësuesi (një mësues) shpjegon mësimin. Nxënësit (nxënës) bëjnë shumë mësime në shkollë. Mjeku (një mjek) del. Ju edhe dilni.
[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

nënë, -a, -a - mama
mollë, -a, -ë - jabłko
dardhë, -a, -ë - gruszka
llullë, -a, -a - fajka
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Styczeń 06, 2021, 15:01:04

GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI VII


PARATHËNIE

Agimi shikon një revistë - revistën.
Agimi shikon disa revista - revistat.
Spoiler
Agim widzi czasopismo - to czasopismo.
Agim widzi kilka czasopism - te czasopisma.
[Zamknij]

Vera shikon një libër - librin.
Vera shikon disa libra - librat.
Spoiler
Wera widzi książkę - tę książkę.
Wera widzi kilka książek - te książki.
[Zamknij]


Agimi është në dhomë me Verën.
Spoiler
Agim jest w pokoju z Werą.
[Zamknij]


Agimi është mekanik.
Ai punon në uzinë.
Tani ai po punon në uzinë.
Spoiler
Agim jest mechanikiem.
On pracuje w fabryce.
Teraz on pracuje w fabryce.
[Zamknij]

Drita është mjeke.
Ajo punon në spital.
Tani ajo po shkon në spital.
Spoiler
Drita jest lekarką.
Ona pracuje w szpitalu.
Teraz ona pracuje w szpitalu.
[Zamknij]

Genci lexon shumë.
Ai lexon libra dhe revista.
Tani ai po lexon një libër.
Spoiler
Gencjusz dużo czyta.
On czyta książki i czasopisma.
Teraz on czyta książkę.
[Zamknij]




MËNGJESI
PORANEK
  Është mëngjes. Arebni hap dritaren dhe shikon në rruge. Djathtas dhe majtas ka shumë shtëpi. Në rrugën kalojnë makina dhe njërez, kalojnë burra, gra, djema, vajza, fëmijë. Ata ecin shpejt. Arbeni shikon tani në rruga tri shokët. Dritën, Agimin dhe Gencin. Drita dhe Agimi po shkojnë në punë. Drita është mjeke. Ajo punon në spital. Agimi është punëtor. Ai është mekanik dhe punon në uzinë. Drita dhe Agimi shkojnë në punë me autobus. Ja autobusi. Ai ndalon në stacion. Drita dhe Agimi hipin në autobus. Genci është student. Ai shkon në shkollë. Genci shkon në shkollë me këmbë. Shkolla është afër.




Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Tungjatjeta, Genc!
     - Tungjatjeta, Agim! Ku po shkon?
     - Po shkoj në shtëpi. Po ti ku po shkon?
     - Unë po shkoj në kinema. A shkojmë bashkë?
     - Jo, faleminderit, kam punë. Sot nuk kam kohë.
     - Mirupafshim!
     - Mirupafshim!


     - Mirëdita, Arben!
     - Mirëdita, Agron!
     - Ku është Lindita?
     - Ajo po luan me top me Artanin.
     - Po Vera dhe Agimi, ku janë?
     - Vera është në shtëpi. Ajo po shkruan një letër, kurse Agimi është në uzinë.
     - Ditën e mirë!
     - Ditën e mirë!



FJALË TË REJA
nowe słowa

libër, -ri, -ra - książka
vizore, -ja, -e - linijka
mekanik, +u, +e - mechanik
uzinë, -a, -a - fabryka
spital, +i, +e - szpital
mëngjes, +i, +e - poranek
rrugë, -a, -ë - ulica
kaloj - przechodzę, przejeżdżam, mijam
makinë, -a, -a - samochód
njeri, +u, njerëz - człowiek, ludzie
burrë, -i, -a - męźczyzna
grua, +ja, gra - k*bieta
djalë, -i, djem - chłopiec, syn
vajzë, -a, -a - dziewczynka, córka
fëmijë, -a, -ë - dziecko

eci - chodzę
eci me këmbë - chodzę pieszo
eci shpejt - chodzę szybko
eci ngadalë - chodzę wolno
hipi - wsiadam, wspinam się
punë, -a, -ë - praca
ndaloj - zatrzymuję się
stacion, +i, +e - stacja
shkoj - idę, jadę
shkoj me autobus - jadę autobusem
shkoj me këmbë - idę pieszo
këmbë, -a, -ë - noga
mbi +B. - na (powierzchni), nad
nën +B. - pod
për +B. - dla, o (kims)
nëpër +B. - poprzez, przez
po1 - tak
po2 - a więc, a
po3 - partykuła czasów ciągłych
kinema, +ja, -a - kino
faleminderit - dziękuję
sot - dzisiaj
tani - teraz
kohë, -a, -ë - czas
luaj - bawię się, gram
ditën e mirë - dobrego dnia
brenda - wnętrze
kam - mam
[Zamknij]



GRAMATIKË
Rasa kallëzore
Biernik

Shumës
Liczba mnoga

  Ostatnio poznaliśmy biernik do rzeczowników w liczbie pojedynczej. W liczbie mnogiej za to wygląda to dużo prościej - biernik jest tożsamy z mianownikiem.




Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Foljet e parregullta «eci», «hipi» dhe «kam»
Czaswoniki nieregularne «eci», «hipi» i «kam»

  Dzisiaj pojawiły się trzy nowe czasowniki, które charakteryzuje nieregularna odmiana. Dwa z nich: «eci» i «hipi» (chodzę i wsiadam/wspinam się) odmieniają się w podobny sposób. Uwaga! Nie są to czasowniki atematyczne z samogłoską, o który wspominałem. Tak, są to czasowniki atematyczne, ale nieregularne.
(https://i.imgur.com/gwVwQxu.png)

Ponadto, pojawił się nieregularny czasownik «kam» (mam), w jego odmianie można zauważyć analogję do czasownika jam, te podobnieństwa będą widoczne również w kolejnych formach czasownika:
(https://i.imgur.com/DVREGHu.png)





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos
këmbë, këmba, këmbët, këngë, kënga, këngët, bashkëtingëllore, bashkëtingëllorja, bashkëtingëlloret, kalendar, kalendari, kalendarët.
Jam brenda në dhomë. Eci ngadalë mbi dysheme. Mbyll dyert. Ecën më këmbë. Ndaloj në stacion. Punoj në uzinë. Këndoj një këngë. Hyj brenda.

Ushtrimi 2 - Vër parafjalët: , me, mbi, nën, për, në vend të pikave
Zadanie 2 - W miejsce kropek wstaw przyimki , me, mbi, nën, për
... rrugë kalojnë shumë makina. Drita shkon ... spital. ... stacion ka shumë njerëz. Ata shkojnë ... punë ... autobus. Kush është ... dhomë? Unë këndoj ... shoqet. (Liqvin xD) Unë shikoj disa gra ... fëmijë. Revistat janë ... tryeze. Këpucët janë ... dollap. Fletoret janë ... bankë. Topi është ... karrige. Punëtorët flasin ... uzinat. Agimi po shkruan një letër ... shokët.

Ushtrimi 3 - Si bën rasa kallëzore njëjës e shquar dhe shumës e pashquar dhe e shquar e këtyre emrave?
Zadanie 3 - Jak się robi biernik określony liczby pojedynczej oraz biernik określony i nieokreślony tych rzeczowników?
a) burrë, djalë, njeri, mësues, mësim, qytet, tren
b) grua, vajzë, fëmijë, mjeke, karrige, këngë, pemë

Ushtrimi 4 - Në vend të pikave, vër këto folje sipas kuptimit e në formën e duhur në fjalltë e mëposhtme
Zadanie 4 - W miejsce kropek wstaw odpowiedni czasownik w odpowiedniej formie
shkoj, hipi, kaloj, eci, hyj, jam, hap, shikoj, punoj, lexoj
Ata ... në shtëpi. Unë ... në biçikletë. Në rrugë ... shumë makina. Fëmijët nuk ... shpejt. Në uzina ... njerëz dhe makina. Tani ... mëngjes. Ti ... dritaren dhe ... qytetin. Punëtorët ... shpejt. Arbeni ... ngadalë.

Ushtrimi 5 - Përkthe në shqip
Zadanie 5 - Przetłumacz na albański
Dzieci bawią się na zewnątrz. Ty jesteś tam. Uczniowie wchodzą do szkoły. Okno jest tu, a drzwi są na prawo. Kto jest Albańczykiem? Szybko mówicie. Ptaki ładnie śpiewają. Czy rozumiesz po polsku? Ile książek ma Arben? Arben ma trzy książki. Gdzie idzie mama z dziećmi? Ona idzie do domu. Gdzie jest zegar? Zegar jest nad szafą.



PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Në rrugë kalojnë shumë makina. Drita shkon në spital. Në stacion ka shumë njerëz. Ata shkojnë në punë me autobus. Kush është në dhomë? Unë këndoj me/për shoqet. (Liqvin xD) Unë shikoj disa gra me fëmijë. Revistat janë mbi tryeze. Këpucët janë nën dollap. Fletoret janë mbi bankë. Topi është mbi karrige. Punëtorët flasin për uzinat. Agimi po shkruan një letër për shokët.

Ushtrimi 3
a) burrin, burra, burrat; djalin, djem, djemtë; njeriun, njerëz, njerëzit; mësuesin, mësues, mësuesit; mësimin, mësime, mësimet; qytet, qytetin, qytetin; trenin, trena, trenat
b) gruan, gra, gratë; vajzën, vajza, vajzat; fëmijën, fëmijë, fëmijët; mjeken, mjeke, mjeket; karrigen, karrige, karriget; këngën, këngë, këngët; pemën, pemë, pemët

Ushtrimi 4
Ata shkojnë në shtëpi. Unë hipi në biçikletë. Në rrugë kalojnë shumë makina. Fëmijët nuk lexojnë shpejt. Në uzina janë njerëz dhe makina. Tani është mëngjes. Ti hap dritaren dhe shikon qytetin. Punëtorët punojnë shpejt. Arbeni ecën ngadalë. Uwaga! Jest więcej niż jedna poprawna odpowiedź!

Ushtrimi 5
Fëmijët luajnë jashtë. Ti je atje. Nxënësit hyjnë në shkollë. Dritarja është këtu, kurse dera është djathtas. Kush është shqiptar? Ju flisni shpejt. Zogjtë këndojnë bukur.  A kupton polonisht? Sa libra ka Arbeni? Arbeni ka tri libra. Ku është nëna me fëmijët? Ajo shkon në shtëpi. Ku është ora? Ora është mbi dollap.
[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

bankë, -a, -a - ławka
këngë, -a, -ë - piosenka
këndoj - śpiewam
bashkëtingëllore, -ja, -e - spółgłoska
bukur - ładnie
i bukur - ładny
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Luty 18, 2021, 22:38:13
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI VIII


PARATHËNIE

Ky është një libër.
Ky është libri i Gencit.
Ky është libri i Teutës.
Spoiler
To jest książka.
To jest książka Gencjusza.
To jest książka Teuty.
[Zamknij]

Libri i Gencit është mbi tryezë.
Libri i kujt është mbi çantë?
Libri i Teutës është mbi çantë.
Spoiler
Książka Gencjusza jest na stole.
Czyja książka jest na torbie?
Książka Teuty jest na torbie.
[Zamknij]


Kjo është një fletore.
Kjo është fletorja e Gencit.
Kjo është fletorja e Teutës.
Spoiler
To jest zeszyt.
To jest zeszyt Genjusza.
To jest zeszyt Teuty.
[Zamknij]

Fletorja e Gencit është në dollap.
Fletorja e kujt është në çantë?
Fletorja e Teutës është në çantë.
Spoiler
Zeszyt Gencjusza jest w szafie.
Czyj zeszyt jest w torbie?
Zeszyt Teuty jest w torbie.
[Zamknij]


Këta janë libra.
Këta janë librat e Gencit.
Këta janë librat e Teutës.
Spoiler
To są książki.
To są książki Gencjusza.
To są książki Teuty.
[Zamknij]

Librat e Gencit janë atje.
Librat e kujt janë këtu?
Librat e Teutës janë këtu.
Spoiler
Książki Gencjusza są tam.
Czyje książki są tu?
Książki Teuty są tu.
[Zamknij]


Këto janë fletore.
Këto janë fletoret e Gencit.
Këto janë fletoret e Teutës.
Spoiler
To są zeszyty.
To są zeszyty Gencjusza.
To są zeszyty Teuty.
[Zamknij]

Fletoret e Gencit janë këtu.
Fletoret e kujt janë atje?
Fletoret e Teutës janë atje.
Spoiler
Zeszyty Gencjusza są tu.
Czyje zeszyty są tam?
Zeszyty Teuty są tam.
[Zamknij]





FOTOGRAFIA E VERËS
ZDJĘCIE WERY
  Ky është Agimi. Kjo është Vera. Agimi dhe Vera janë motër e vëlla. Agimi është vëllai i Verës. Vera është motra e Agimit. Agimi dhe Vera janë në dhomë. Ata shikojnë televizorin dhe bisedojnë.
   Në dhomë hyn Genci. Genci është shoku i Agimit.
   Në dhomë është një tryezë. Mbi tryezë është një album. Genci hap albumin dhe shikon fotografitë. Ai bisedon me Agimin dhe me Verën për fotografitë.
  - Kush është këtu me Verën? - pyet Genci Agimin.
  - Kjo është shoqja e Verës, Teuta dhe ky është vëllai i Teutës, Artani.
  - Ku jeni këtu, Vera?
  - Jemi në fshat. Familja e Teutës banon në fshat. Fshati është afër. Unë dhe Agimi shkojmë shpesh atje me Teutën. Agimi merr aparatin fotografik dhe bëjmë fotografi.
   Vera shikon fotografinë dhe bisedon për fshatin me Gencin. Agimi nuk flet. Ai dëgjon.




Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Kush është ky?
     - Ky është vëllai i Teutës.
     - Ç'është ai?
     - Ai është nxënës.
     - Si quhet?
     - Ai quhet Artan.


     - Ju lutem, shok, ku është stacioni i trenit? A është larg?
     - Jo, është shumë afër. Ja, atje, djathtas.
     - Faleminderit!



FJALË TË REJA
nowe słowa

motër, -ra, -ra - siostra
vëlla, +i, -e+zër (vëllezër) - brat
bisedoj - rozmawiam, rozmawiać
album, +i, +e - album
fshat, +i, +ra - wieś
banoj - mieszkam, mieszkać
i kujt? - czyj?
e kujt? - czyja?
[Zamknij]



GRAMATIKË
Rasa gjinore
Dopełniacz

Njënës
Liczba pojedyncza

  Albański dopełniacz jest tożsamy również z celownikiem i praktycznie w każdej formie z ablatywem. Odpowiada tylko i wyłącznie na pytanie "i/e kujt?" - "czyj?". Znając zasady formowania biernika dla rzeczowników w liczbie pojedynczej, formowanie dopełniacza będzie bardzo podobne i proste. Dla rodzaju męzkiego tworzymy go identycznie, tylko zamiast końcówki -n dodajemy końcówkę -t (np. librit, shokut), zasada będzie identyczna dla rodzaju żeńskiego, w tym wypadku zamiast żeńskiego -n stosujemy końcówkę -s (np. orës, fletores, shtepisë), tabelka porównawcza (uwaga, albański dopełniacz dla rzeczowników określonych tworzy się fleksyjnie, co będę omawiał przy celowniku):

(https://i.imgur.com/MKkSShO.png)

  Oprócz odmienionego słowa pojawiła się również klityka i lub e. Klityki w albańskim są dosyć skomplikowanym tematem, składającym się z naprawdę wielu form (mimo, że samych klityk jest w sumie pięć), na potrzeby obecnego poziomu ważne są tylko te dwie. Klitykę i stosuje się, jeśli przedmiot przynależący jest w mianowniku rodzaju męzkiego liczby pojedynczej (np. libri i Gencit), natomiast klitykę e dla rodzaju żeńskiego i liczby mnogiej (np. fletorja e Teutës, librat e Gencit, fletoret e Teutës). Warto zwrócić też uwagę, że przedmiot przynależący jest określony.



Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Foljet «marr», «pyes» dhe «them»
Czaswoniki «marr», «pyes» i «them»

  Dzisiaj pojawiły się trzy nowe czasowniki, które charakteryzują różne zmiany w odmianach. Wszystkie te czasowniki należą do II konjugacji. Dwa z nich: «marr» i «pyes» (biorę i pytam) są względnie regularne i występują w nich charakterystyczne przegłosy. Pierwszy z nich ma podobną odmianę, co typ przegłosowy a-e-i-o, w jego wypadku będzie to jednak a-e-e-o (czyli w 2os.l.mn. nie będzie mirrni, tylko merrni), drugi natomiast wykonuje bardzo charakterystyczny przegłos w 2. i 3.os.l.p. wymieniając ostatnią samogłoskę rdzenia -s na -t, zmiana ta dotyczy większości czasowników II konjugacji zakończonych na -s (jest to dosyć spora grupa)

(https://i.imgur.com/BYgRe6j.png)    (https://i.imgur.com/6qyBKpn.png)


Ponadto, pojawił się nieregularny czasownik «them» (mówię), który jest całkowicie nieregularny i praktycznie nie ma żadnej reguły dla żadnej z osób:

(https://i.imgur.com/tFPCFkj.png)





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos
faqe, faqja, faqet, fëmijë, fëmija, fëmijët, familje, familja, familjet, fjalë, fjala, fjalët, vëlla, vëllai, vëllezër, vëllezërit, televizor, televizori, televizorë, televizorët.
Fletorja e Verës, faqet e librit, shikoj televizorin, vëllai i vogël, stilografi i vëllait, pyes vëllain, pyes shokun, familja e shokut, fotografia e vëllait, filloj punën.

Ushtrimi 2 - Vër në rasën gjinore emrat në kllapa
Zadanie 2 - Wstaw w dopełniaczu wyrazy w nawiasach
Çanta (Artani) ka libra dhe fletore. Faqet (revista) janë me fotografi. Stacioni (treni) është larg. Këto janë dritaret (dhoma). Familja (shoqja) banon në fshat. Vajza (motra) është e bukur. Spitali (qyteti) është i madh. Mekaniku (uzina) punon shpejt. Tavani (dhoma) është i lartë. Çelesi (çanta) është i vogël. Çelesi (dhoma) është i madh.

Ushtrimi 3 - Vër emrat në kllapa në rasën dhe në trajtën e duhur
Zadanie 3 - Wstaw rzeczowniki w nawiasach w odpowiednim przypadku, rodzaju i liczbie
Ky nuk është (shoku) (Genci), kz është (shoku) (Vera). Kjo nuk është (shoqja) (Vera), kjo është (shoqja) (Teuta). Këto nuk janë (këpuca) (vëllai), këto janë (këpuca) (motra). Ky nuk është (çelesi) (dhoma), ky është (çelesi) (dollapi). Këto nuk janë (këmba) (karrigia), këto janë (këmba) (tryeza).

Ushtrimi 4 - Përkthe në shqip
Zadanie 4 - Przetłumacz na albański
Gracie często w piłkę (piłką). Rozmawiasz z przyjaciółmi. Idziecie razem do domu. Śpiewasz teraz (jakąś) piosenkę po albańsku. Uczycie się dobrze gramatyki języka albańskiego. Wchodzisz powoli na most.



PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Çanta e Artanit ka libra dhe fletore. Faqet e revistës janë me fotografi. Stacioni i trenit është larg. Këto janë dritaret e dhomës. Familja e shoqes banon në fshat. Vajza e motrës është e bukur. Spitali i qytetit është i madh. Mekaniku i uzinës punon shpejt. Tavani i dhomës është i lartë. Çelesi i çantës është i vogël. Çelesi i dhomës është i madh.

Ushtrimi 3
Ky nuk është shoku i Gencit, kz është shoku i Verës. Kjo nuk është shoqja e Verës, kjo është shoqja e Teutës. Këto nuk janë këpucët e vëllait, këto janë këpucët e motrës. Ky nuk është çelesi i dhomës, ky është çelesi i dollapit. Këto nuk janë këmbët e karriges, këto janë këmbët e tryezës.

Ushtrimi 4
Luani shpesh me top. Bisedon me shokët. Shkoni bashkë në shtëpinë. Këndon tani/tash një këngë shqip. Mësojnë mirë gramatikën e gjuhës shqipe. Hyn ngadalë mbi urë.  Uwaga! Jest więcej niż jedna poprawna odpowiedź!
[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

fjalë, -a, -ë - słowo
shpesh - często
tash - teraz (syn.: tani)
aparat, +i, +ë - aparat
televizor, +i, +ë - telewizor
këndoj - śpiewam, śpiewać
faqe, -ja, -e - strona, bok, policzek, twarz, powierzchnia, wygląd, poszewka, warstwa, epoka, okres życia, honor
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Luty 23, 2021, 16:23:17
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI IX


PARATHËNIE

Zwróć uwagę na klityki i oraz e w zależności od liczby, rodzaju i przypadku słowa, za którem stoją!
Ky është dollapi i librave. Dollapi i librave është i lartë.
Ky është dollapi i rrobave. Dollapi i rrobave është i madh.
Spoiler
To jest szafa na książki/bibljoteczka (dosł. szafa książek). Szafa na książki/bibljoteczka jest wysoka.
To jest szafa na ubrania. Szafa na ubrania jest duża.
[Zamknij]

Kjo është kutia e lapsave. Kutia e lapsave është mbi çantën e Argonit.
Kjo është kutia e penave. Kutia e penave është në sirtarin e tryezës.
Spoiler
To jest pudełko na ołówki. Pudełko na ołówki jest na torbie Argona.
To jest pudełko na pióra (piórnik). Piórnik jest w szufladzie stołu.
[Zamknij]


Në dollapin e librave ka shumë libra.
Në dollapin e librave ka shumë libra.
Në kutinë e lapsave ka gjashtë lapsa.
Në kutinë e penave ka tri pena.
Spoiler
W szafie na książki jest dużo książek.
W szafie na ubrania jest dużo ubrań.
W pudełku na ołówki jest sześć ołówków.
W piórniku są trzy pióra.
[Zamknij]


Ja dollapët e librave.
Ja dollapët e rrobave.
Ja kutitë e lapsave.
Ja kutitë e penave.
Spoiler
Oto szafy na książki.
Oto szafy na ubrania.
Oto pudełka na ołówki.
Oto piórniki.
[Zamknij]


Vera vë librat në dollapët e librave.
Vera vë rrobat në dollapët e rrobave.
Agroni hap kutitë e lapsave.
Agroni mbyll kutitë e penave.
Spoiler
Wera kładzie książki w szafach na książki/bibljoteczkach.
Wera kładzie ubrania w szafach na ubrania.
Agron otwiera pudełka na ołówki.
Agron zamyka pudełka na pióra/piórniki.
[Zamknij]





SHKOLLA E FSHATIT
WIEJSKA SZKOŁA/SZKOŁA NA WSI (dosł. SZKOŁA WSI)
  Teuta është shoqja e Verës. Ajo mëson në Universitetin e Tiranës. Ajo banon në qytetin e studentëve. Prindërit e Teutës banojnë në fshat. Babai i Teutës është mjek, kurse nëna e Teutës është mësuese në shkollën e fshatit.
  Teuta ka dy vëllezër, Argonin dhe Artanin. Ata shkojnë në shkollë.
  Kjo është shkolla e fshatit. Ajo është e re, e madhe dhe e bukur. Këtu mësojnë fëmijët e fshatarëve.
  Bie zilja. Tani është pushim. Fëmijët dalin jashtë, në oborr. Oborii i shkollës është i madh, ka shumë pemë dhe shumë lule.
  Disa fëmijë shëtisin nëpër oborr, disa luajnë. Ata janë të gëzuar, flasin e qeshin me zë të lartë.
  Përsëri bie zilja. Pushimi mbaron. Nxënësit hyjnë nëpër klasa. Fillon mësimi.
  Në shkollën e fshatit mësojnë edhe prindërit e fëmijëve. Ata vazhdojnë shkollën e natës. Ditën punojnë në fushat e kooperativës dhe në mbrejmë shkojnë në shkollë.



Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Në ç'klasë jeni?
     - Jam në klasën e tetë.
     - Sa orë mësim në ditë bëni?
     - Ne bëjmë pesë ose gjashtë orë mësim në ditë.
     - Ç'gjuhë të huaj mësoni?
     - Unë mësoj frëngjisht. Lexoj mirë. Tani kuptoj mirë, por nuk flas lirisht, flas më vështirësi, bëj gabime - Nuk shqiptoj mirë disa tunguj.

     - Mësoni frëngjisht?
     - Po.
     - A keni libra frëngjisht?
     - Po, kam disa libra.
     - Ç'libra keni?
     - Kam një tekst dhe disa libra me përralla.
     - Po fjalorë a keni?
     - Kam fjalorin frëngjisht-shqip dhe një fjalor frëngjisht me figura.
     - Sa fjalë kanë fjalorët?
     - Fjalori frëngjisht-shqip ka njëzet mijë (20000) fjalë, kurse fjalori më figura ka pesë mijë (5000) fjalë.

     - Ku është shkolla e fshatit.
     - Ja, kjo është shkolla e fshatit.
     - Sa klasa ka ajo?
     - Ajo ka shumë klasa, ka dhjetë klasa.
     - Sa nxënës ka shkolla?
     - Atje mësojnë treqind (300) nxënës. Disa nxënës vazhdojnë shkollën ditën, disa mësojnë natën. Ditën shkojnë në shkollë fëmijët e fshatarëve, kurse natën mësojnë prindërit e nxënësve.


FJALË TË REJA
nowe słowa

ja - oto
sirtar, +i, +ë - szuflada
rrobë, -a, -a - ubranie
penë, -a, -a - pióro
fshat, +i, +ra - wieś (także: katund, +i, +e)
fshatar, +i, +ë - mieszkaniec wsi (także: katundar, +i, +ë)
ditë, -a, -a - dzień
natë, -a, netë - noc
prind, +i, +ër - rodzic
baba, +i, +llarë - ojciec
nenë, -a, -a  - matka (także: nonë, -a, -a)
i ri (e re, të rinj, të reja) - nowy
i bukur - ładny
bie - biję, bić (tutaj: dzwonię, dzwonić); (także: padam, kładę się oraz (drugie znaczenie): przynoszę, przynosić) [tak naprawdę bie to jesta dwa czasownika, która w odmianie teraźniejszej wyglądajeta tak samo)
zile, -ja, -e - dzwonek
pushim, +i, +e - przerwa, odpoczynek
pushoj - odpoczywam, odpoczywać
oborr, +i, +e - dwór, podwórko
shëtis - spaceruję, spacerować
përsëri - znowu (także: opet)
fushë, -a, -a - pole, użytek rolny
kooperativë, -a, -a - kooperatywa (albańskie rolnicze spółdzielnie produkcyjne [odpowiednik kołchozów], w LSRA nie występowały odpowiedniki PGRów/sowchozów ztcw)
vazhdoj - kontynuuję, kontynuować; uczęszczam, uczęszczać
mbremjë - wieczorem
ditën - w ciągu dnia
natën - w ciągu nocy
i huaj - obcy
kuptoj - rozumiem, rozumieć
tani = tash (teraz)
flas lirisht - mówię swobodnie, biegle
flas me vështirësi - mówie z trudnościami
gabim, +i, +e - błąd
shqiptoj - wymawiam, wymawiać
tungull, +i, -j - dźwięk, głoska
përrallë, -a, -a - opowieść, historyjka
fjalor, +i, +ë - słownik
fjalë, -a, -ë - słowo
figurë, -a, -a - obrazek
[Zamknij]



GRAMATIKË
Rasa gjinore
Dopełniacz

Shumës
Liczba mnoga

  Oprócz poznanych wcześniej fórm dopełniacza dla liczby mniejszej, w dzisiejszej lekcji pojawiły się również formy dla liczby mnogiej, zakończone na -ve. Jest to regularna końcówka dodawana po formie liczby mnogiej (laps - lapsa - lapsave; qen - qen - qenve). Podsumowując póki co poznane końcówki dla liczby mnogiej: liczba mnoga wygląda tak samo w mianowniku i bierniku (jest półregularną formą, której trzeba się nauczyć), natomiast w dopełniaczu dodaje się końcówkę -ve

  Dużo ciekawsze jest zastosowanie samego dopełniacza, co dosyć skrótowo zostało opisane w poprzedniej lekcji. Jak da się zauważyć, albański używa dopełniacza znacznie częściej od języka polskiego (np. wiejska szkoła jako dosł. "szkoła wsi", albo piórnik jako "pudełko piór"). Jest to bardzo charakterystyczna cecha języka albańskiego, który nie jest zbyt produktywny w tworzeniu przymiotników. Z tego powodu często zamiast przymiotników, albański woli używać formy dopełniacza (tak, jak w przypadku "wiejskiej szkoły" - przymiotnik "wiejski" nie istnieje). Jest to bardzo daleko posunięty proces, z tego powodu np. "Albania południowa" po albańsku będzie Shqipëria e jugut (dosł. Albania południa; jug, +u - południe). Warto mieć to na uwadze i obserwować w tekstach w kolejnych lekcjach.

  Ponadto, warto przyjrzeć się klitykom i oraz e, które można zaobserwować przed przymiotnikami oraz przed słowami w dopełniaczu (w obu przypadkach będą działały te same zasady). Dzisiaj chciałbym opisać tylko zachowanie klityk po określonym wyrazie. Zasada jest, póki co prosta (nie mniej, bardzo się miesza, niestety): klityki "i" użyjemy tylko, jeśli jest ona po wyrazie rodzaju męzkiego liczby pojedynczej w mianowniku, w pozostałych przypadkach będzie to zawsze "e". Wyraz, który jest po klityce nie wpływa na nią, przy wyborze klityki zawsze patrzymy się nad wyraz przed nią:

(https://i.imgur.com/5cqb0QU.png)




Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Foljet «bie» dhe «vë»
Czaswoniki «bie» i «vë»

  Dzisiaj w tekście pojawiła się dwa czasownika - "bie" oraz "vë", są one bardzo ciekawe, ponieważ zaliczają się do samogłosek podgrupy czasowników atematycznych. Wspólną cechą prawie wszystkich tych czasowników jest ich nieregularność (w mniejszym lub większym stopniu). Również znaczenie tych czasowników nie jest jednoznaczne - o ile z "vë" problem jest jeszcze niewielki, gdyż oznacza o "kłaść coś, umieszczać coś" (tak, ten czasownik dotyczy praktycznie każdej czynności związanej z umieszczaniem czegoś gdzieś, jest to dosyć uniwersalny wyraz), o tyle "bie" jest wyjątkowo podłym czasownikiem. Samo "bie" jest tak naprawdę dwoma czasownikoma, która w liczbie pojedynczej wyglądajeta i odmieniajeta identycznie, nie mniej, w czasach przeszłych będzie on już miał dwie różni (nieregularni) odmianie, w zależności od znaczenia. Pierwszym znaczeniem "bie" jest "padać, uderzać, bić, spadać", drugiem natomiast - "przynosić, donosić", warto o tym pamiętać, gdyż potem bardzo to się myli, odmiana tych czasowników wygląda następująco:

(https://i.imgur.com/7D4Yypz.png)    (https://i.imgur.com/9qlxHem.png)


Uwaga! Bardzo często na północny Albanji, w Serbji (Serbska Autonomiczna Prowincja Kosowa i Metochji) oraz w Macedonji bardzo często spotykaną formą dla osób ti oraz ai/ajo jest dodatkowe -n: ti bien, ai bien; ti vën, ai vën





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë.
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos.
revistë, revista, revistat, njeri, njeriu, njerëz, njerëzit, libër, libri, libra, librat, letër, letra, letrat, sirtar, sirtari, sirtarë, sirtarët, rrugë, rruga, rrugët
rrugët e qytetit, dollapi i librave, dollapi i rrobave, sirtari i tryezës, sirtari i dollapit, letra e shokut, ura e fshatit, oborri i shkollës, oborri i shtëpisë, prindërit e Artanit, motra e Arbenit, dera e shtëpisë, dera e dhomës, dera e dollapit
Muri është i lartë, Muri është i ulët, Ai flet me zë të lartë, Ai flet me zë të ulët

Ushtrimi 2 - Në vend të pikave, vër fjalët në kllapa në formë e duhur.
Zadanie 2 - W miejsce kropek, wstaw wyrazy z nawiasów we właściwych formach.
Ai shkon shpesh në fshat dhe ........... me fshatarët. (punoj)
Jashtë, në ........... ka shumë njerëz. (rruga)
Ne ........... për Shqipërinë. (bisedoj)
Prindërit e shokut janë ........... (fshatari)
Ai është qytetar dhe banon në ........... (qyteti)
Ti ........... me vëllanë e vogël. (luaj)
Tre shokë janë në dhomë. Ata ........... dhe ........... me zë të lartë. (bisedoj), (qesh)
Kush ........... tani? (flas)
Nëna ........... në dhomë dhe mbyll ........... (hyj), (dera)


Ushtrimi 3 - Vër në shumës fjalët me korsive.
Zadanie 3 - Wyrazy w kursywie zamień na liczbę mnogą.

Mjeku punon shumë. Këtu është një njeri. Vera hap dritaren. Shoqja e motrës shëtit. Ku është vëllai? Shamia ështëkuti.



PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Ai shkon shpesh në fshat dhe punon me fshatarët.
Jashtë, në rrugën ka shumë njerëz.
Ne bisedojmë për Shqipërinë.
Prindërit e shokut janë fshatarët
Ai është qytetar dhe banon në qytetin
Ti luan me vëllanë e vogël.
Tre shokë janë në dhomë. Ata bisedojnë dhe qeshin me zë të lartë.
Kush flet tani?
Nëna hyn në dhomë dhe mbyll derën.

Ushtrimi 3
Mjekët punojnë shumë. Këtu janë (disa) njërez. Vera hap dritaret. Shoqet e motrës shëtisin/shëtitin. Ku janë vëllezërit? Shamitë janë në kutitë.


[Zamknij]
 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

zë, +ri, +ra - głos
i lartë - wysoki
i ulët - nizki
qytetar, +i, +ë - mieszkaniec miasta
qesh - śmieję się, śmiać się
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Marzec 22, 2021, 14:32:19
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI X


PARATHËNIE

Zambaku është i bardhë.
Limoni është i verdhë.
Qielli është i kaltër.
Lapsi është i gjelbër.
Trëndafili është i kuq.
Stilolapsi është i zi.
Spoiler
Lilija jest biała.
Cytryna jest żółta.
Niebo jest niebieskie.
Ołówek jest zielony.
Róża jest czerwona.
Długopis jest czarny.
[Zamknij]

Shamia është e bardhë.
Mimoza është e verdhë.
Makina është e kaltër.
Gjethja është e gjelbër.
Qershia është e kuqe.
Tabela është e zezë.
Spoiler
Chusta jest biała.
Mimoza jest żółta.
Samochód jest niebieski.
Liść jest zielony.
Czereśnia jest czerwona.
Tablica jest czarna.
[Zamknij]


Aeroplani është gri.
Shalli është blu.
Spoiler
Samolot jest szary.
Szalik jest granatowy.
[Zamknij]

Biçikleta është gri.
Çanta është blu.
Spoiler
Rower jest szary.
Torba jest granatowa.
[Zamknij]



Ç'ngjyra është trendafili?
Trendafili është i kuq.
Spoiler
Jakiego koloru jest róża?
Róża jest czerwona.
[Zamknij]


Ky qen është. Si është qeni? Qeni është i vogël.
Ç'bën qeni i vogël? Qeni i vogël leh.
Spoiler
To jest pies. Jaki jest ten pies? Ten pies jest mały.
Co robi mały pies? Ten mały pies szczeka.
[Zamknij]

Kjo mace është. Si është macja? Macja është e vogël.
Ku është macja e vogël? Macja e vogël është nën karrige.
Spoiler
To jest kot. Jaki jest ten kot? Ten kot jest mały.
Gdzie jest mały kot? Ten mały kot jest pod krzesłem.
[Zamknij]


Ky jastëk është katror. Si është jastëku? Jastëku është katror.
Ku është jastëku katror? Jastëku katror është në divan.
Spoiler
Ta poduszka jest kwadratowa. Jaka jest ta poduszka? Ta poduszka jest kwadratowa.
Gdzie jest kwadratowa poduszka? Ta kwadratowa poduszka jest na kanapie.
[Zamknij]

Kjo tryezë është katrore. Si është tryeza? Tryeza është katrore.
Ku është tryeza katrore? Tryeza katrore është në dhomë.
Spoiler
To jest kwadratowy stół. Jaki jest ten stół? Ten stół jest kwadratowy.
Gdzie jest kwadratowy stół? Ten kwadratowy stół jest w pokoju.
[Zamknij]




KALENDARI I RI
NOWY KALENDARZ
  Agimi hyn në dhomë dhe shkon te tryeza e punës. Mbi tryezë është një kalendar. Ky është kalendari i ri. Kalendari është i vogël. Ai ka shumë figura. Ato janë me ngjyra. Agimi merr kalendarin nga tryeza dhe hap fletët e kalendarit. Ç'është sot? Sot është e premte, nesër është e shtunë, pasnesër është e diel.
  Unë punoj gjashtë ditë në javë - mendon Agimi. Punoj të hënën, të martën, të mërkurën, të enjten, të premten, të shtunën, kurse të dielën nuk punoj. Të dielën pushoj, fle deri vonë, shëtis me shokët, shkoj tek shokët ose në kinema. Sot është e premte.



Bashkëbisedim
Rozmowa
     - Alo, Agimi ti je? Jam Genci.
     - Mirëmbrëma, Gens. Ç'kemi?
     - A shkojmë nesërmbrëma në kinema?
     - Ç'është nesër?
     - Nesër është e enjte.
     - Jo, Genc. Nesërmbrëma kam punë.
     - Po të premten?
     - Edhe të premten kam punë, jam i zënë. Të shtunën jam i lirë.
     - Mirë. Shkojmë të shtunën. Natën e mirë.
     - Natën e mirë. Mirupafshim.


FJALË TË REJA
nowe słowa

i verdhë - żółty
i kaltër - niebieski
i gjelbër - zielony
i kuq, e kueq - czerwony
i zi, e zezë - czarny
i bardhë - biały
gri - szary
blu - granatowy
katror - kwadratowy
zambak, +u, +ë - lilija
limon, +i, +ë - cytryna
qiell, +i, -j - niebo
mimozë, -a, -a - mimoza
trëndafil, +i, +ë - róża
gjethe, -ja, -e - liść, listowie
qershi, +a, -i - czereśnia
aeroplan, +i, +ë - samolot
shall, +i, +e - szalik
divan, +i, +e - kanapa
jastëk, +u, +ë - poduszka
e diel - niedziela, të dielën - w niedzielę
e hënë - poniedziałek, të hënën - w poniedziałek
e martë - wtorek, të martën - we wtorek
e mërkurë - środa, të mërkurën - w środę
e enjte - czwartek, të enjten - w czwartek
e premte - piątek, të premten - w piątek
e shtunë - sobota, të shtunën - w sobotę
javë, -a, -ë - tydzień
figurë, -a, -a - obrazek
ngjyrë, -a, -a - kolór
fletë, -a, -ë - tu: kartka, także: skrzydło, strona, liść
nga - od, z [skądś] (łączy się z mianownikiem!)
te - u, z [kimś], ku (łączy się z mianownikiem!)
tek = te
nesër - jutro
pasnesër - pojutrze
mendoj - myślę, myśleć
pushoj - odpoczywam, odpoczywać
fle - śpię, spać
deri në - do [do kiedyś] (łączy się z biernikiem!)
nga... deri në... - od... do... (czas)
ose - lub
leh - szczekam, szczekać
guximtar - odważny
i bukur - ładny
i zënë - zajęty
[Zamknij]



GRAMATIKË
Mbriemat e nyjshëm
Przymiotniki oznaczone

Njënes
Liczba pojedyncza

  Struktura przymiotników w języku albańskim jest bardzo interesująca, jak na języki indoeuropejskie, jest również bardzo skomplikowana. Przymiotniki w języku albańskim odmieniają się przez określoność, liczbę i przypadki. Dzielą się również na oznaczone i nieoznaczone. Przymiotniki oznaczone, które stanowią większość albańskich przymiotników składają się z dwu częściu: klityki, informującej o przypadku, określoności, rodzaju i liczbie (obowiązują te same klityki, co te opisane w lekcji IX (https://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=2731.msg95228#msg95228)) oraz właściwego przymiotnika, który fleksyjnie odmienia się tylko przez liczbę i rodzaj. Krótko mówiąc, w takim przymiotniku o ile klityką operujemy w bardzo wielu dziedzinach, dlatego zapamiętanie klityk jest niesamowicie ważne, o tyle sam przymiotnik ma co najwyżej cztery formy (a większość ma tylko dwie).

Przechodząc do samych fórm przymiotnika - w zależności od przymiotnika jest ich od dwu do czterech, natomiast w liczbie pojedynczych forma może być jedna bądź dwie, większość przymiotników jest taka sama w liczbie pojedynczej i odróżniamy je tylko i wyłącznie klityką (np. i bukur/e bukur), istnieje jednak spora grupa, która bierze dodatkowe -e dla rodzaju żeńskiego (np. i keq/e keqe) lub wymienia -ë na -a (i lartë/e larta, ale i/e bardhë!), ponadto, wszystkie przymiotniki zakończone na -ëm przyjmą -me w rodzaju żeńskim (i shijshëm/e shijshme). Istnieje też pewna grupa przymiotników nieregularnych, np. i ri/e re (nowy/a) lub i zi/e zezë (czarny/a). Poniżej zestawiam listę wszystkich przymiotników oznaczonych w formie męzkiej i żeńskiej, które się pojawiły, podzielone zostały wg grup:
PRZYMIOTNIKI O JEDNEJ FORMIE
i mirë - e mirë, i bardhë - e bardhë, i huaj - e huaj, i bukur - e bukur, i kujt - e kujt, i ulët - e ulët, i verdhë - e verdhë, i kaltër - e kaltër, i gjelbër - e gjelbër
[Zamknij]
PRZYMIOTNIKI O DWU FORMU
i madh - e madhe, i lartë - e larta, i kuq - e kuqe, i keq - e keqe
[Zamknij]
PRZYMIOTNIKI NIEREGULARNE
i vogël - e vogël, i zi - e zezë, i ri - e re
[Zamknij]



Mbriemat e panyjshëm
Przymiotniki nieoznaczone

Njënes
Liczba mnoga

  Obok przymiotników oznaczonych występują również niezonaczone, które odmieniają się tylko przez liczbę i rodzaj. Najliczniejszą grupę stanowią te zakończone na -or/-ar (jest to produktywna końcówka). W liczbie pojedynczej przymiotniki te są albo nieodmienne (np. blu, gri), albo otrymują -e w rodzaju żeńskim (np. katror/katrore, guximtar/guximtare)



Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Folja «fle»
Czaswonik «fle»

  Kolejny czasownik o nietypowej odmianie, czyli «fle» (spać), odmiana bardzo podobna do wcześniej poznanego «bie»

(https://i.imgur.com/O6aUt57.png)


Uwaga! Bardzo często na północny Albanji, w Serbji (Serbska Autonomiczna Prowincja Kosowa i Metochji) oraz w Macedonji bardzo często spotykaną formą dla osób ti oraz ai/ajo jest dodatkowe -n: ti flen, ai flen





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë.
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos.
qiell, qielli, e diel, e diela, inxhinier, inxhinieri, inxhinierë, nixhinierë, vëlla, vëllai, vëllezër, vëllezërit, baba, babai, grua, gruaja, gra, gratë, shkruaj, luaj
Qielli është i kaltër. Luaj me top. Shkruaj një letër. Qeni leh. Bëj pyetje. Pyes inxhinerin. Pyes babanë. Bisedoj me vëllanë.

Ushtrimi 2 - Plotëso përgjigjet e këtyre pyetjeve me mbriemra në kllapa.
Zadanie 2 - Umieść odpowiedzi na te pytania według przymiotników w nawiasie.
Si është shtëpia? (i madh) - Shtëpia është e madhe.
Si është libri? (i ri)
Ç'ngjyrë ka limoni? (i verdhë)
Si është tavani? (katror)
Ç'ngjyrë ka biçikleta? (blu)
Ç'ngjyrë ka çanta? (i zi)
Ç'ngjyrë ka qershia? (i kuq)
Si është fletore? (i vogël)


Ushtrimi 3 - Vër emrat në kllapa në rasën kallëzore. Lexo fjalitë, shiko përdornimin e foljes «marr» me parafjalën «nga».
Zadanie 3 - Wyrazy w nawiasach odmień do biernika. Zwróć uwagę na wyrazy, zwłaszcza te następujące po czasowniku «marr» i po przyimku «nga».

Stilografi është mbi tryezë. Unë marr (stilografi) nga tryeza. Iliri është inxhinier. Ai merr (vizorja) nga sirtari i tryezës. Artani ka në çantë një libër. Agroni merr (libri) nga çanta e Artanit. Ju shikoni në fotografi prindërit e Teutës. Ajo merr vazhdimisht (letra) nga prindërit.

Ushtrimi 4 - Përkthe në shqip.
Zadanie 4 - Przetlumacz na albański.
Jabłko jest czerwone, czereśnia też jest czerwona.
To jest nowy kalendarz, a to jest stary rower.
Biorę listy od rodziców. Oni kładą książkę w regale.
Mały ptak jest niebieski i bardzo ładnie śpiewa.
Matka Teuty pracuje w szkole, ona jest dobrą nauczycielką.
Wychodzę z domu i idę do szkoły.




PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Libri është i ri.
Limoni ka ngjyrë e verdhë.
Tavani është katror.
Biçikleta ka ngjyrë blu.
Çanta ka ngjyrë e zezë.
Qershia ka ngjyrë e kuqe.
Fletore është e vogël.

Ushtrimi 3
Stilografi është mbi tryezë. Unë marr stilografin nga tryeza. Iliri është inxhinier. Ai merr vizoren nga sirtari i tryezës. Artani ka në çantë një libër. Agroni merr librin nga çanta e Artanit. Ju shikoni në fotografi prindërit e Teutës. Ajo merr vazhdimisht letrën nga prindërit.

Ushtrimi 4
Mollë/molla është e keqe, edhe qershi(a) është e keqe.
Ky është kalendar i ri, kurse kjo është biçikletë e zezë.
Marr letrat nga prindërit. Ata marrin librin në dollap.
Zog(u) i vogël është i kaltër dhe këndon shumë mirë.
Nëna e Teutës punon në shkollën, ajo është mësuese e mirë.
Dal nga shtëpia dhe shkoj në shkollën.
[Zamknij]

 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

vazhdimisht - stale, kontynuując
i majtë - lewy
i djathtë - prawy
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Marzec 23, 2021, 23:15:06
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI XI


PARATHËNIE

Ky është një televizor.      
Ky televizor është i madh.   

Kjo është një radio.
Kjo radio është e vogël.
Spoiler
To jest telewizór.
Ten telewizór jest duży.

To jest radjo.
To radjo jest małe.
[Zamknij]

Këta janë kamionë.
Këta kamionë kanë gurë.

Këto janë vazo.
Këto vazo kanë lule të bukura.
Spoiler
To są ciężarówki.
Te ciężarówki mają kamienie.

To są wazony.
Te wazony mają piękne kwiaty.
[Zamknij]


Kjo është dhoma e Verës.
Në këtë dhomë fle Vera.

Ajo është dhoma e Agimit.
Në atë dhomë fle Agimi.
Spoiler
To jest pokój Wery.
W tym pokoju śpi Wera.

Tamto to jest pokój Agima.
W tamtym pokoju śpi Agim.
[Zamknij]

Sa është ora?

Ora është tre. Ora është tre e pesë. Ora është tre e njëzet e pesë.
Ora është tre e një çerek. Ora është tre e gjysmë. Ora është katër pa një çerek.
Ora është katër pa njëzet e pesë. Ora është katër pa pesë. Ora është katër.
Spoiler
Która jest godzina?

Jest godzina trzecia. Jest pięć po trzeciej. Jest za pięć w pół do czwartej (dosł. jest dwadzieścia pięć po trzeciej).
Jest kwadrans po trzeciej. Jest wpół do czwartej. Jest za kwadrans czwarta.
Jest pięć po wpół do czwartej (dosł. jest za dwadzieścia pięć czwarta). Jest za pięć czwarta. Jest godzina czwarta.
[Zamknij]

Ora është dymbëdhjetë. Është mesditë.
Ora është dymbëdhjetë. Është mesnatë.
Spoiler
Jest godzina dwunasta. Jest południe.
Jest godzina dwunasta. Jest północ.
[Zamknij]



Çdo orë ka dy akrepa - ka akrepin e madh dhe akrepin e vogël. Akrepi i madh tregon minutat. Akrepi i vogël tregon orët. Disa orë kanë edhe akrepin e sekondave.
Spoiler
Każdy zegar ma dwie wskazówce - jest duża wskazówka i mała wskazówka. Duża wskazówka pokazuje minuty. Mała wskazówka pokazuje godzinę. Niektóre zegary mają także wskazówki sekundowe.
[Zamknij]

Kjo është orë muri. Ora e murit është e madhe. Vera kurdis orën.
Kjo është orë tryeze. Ora e tryezës ka zile. Nëna kurdis orën.
Kjo është orë xhepi. Ora e xhepis është e rrumbullaktë. Babai shikon orën.
Kjo është ori dore. Ora e dorës ka rrip. Agimi kurdis orën.
Spoiler
To jest zegar ścienny. Zegar ścienny jest duży. Wera nastawia zegar.
To jest budzik (dosł. zegar stołowy). Budzik ma dzwonek. Mama nastawia zegar.
To jest zegarek kieszonkowy. Zegarek kieszonkowy jest okrągły. Tata patrzy na zegarek.
To jest zegarek na rękę. Zegarek na rękę ma pasek. Agim nastawia zegarek.
[Zamknij]

Ora punon mirë. Ora punon keq.
Ora shkon përpara. Ora mbetet prapa.
Spoiler
Zegar działa dobrze. Zegar działa źle.
Zegar się spieszy. Zegar się późni.
[Zamknij]




NË UZINË
W FABRYCE
   Çdo ditë, në mëngjes, në orën gjashtë e një çerek, Agimi del nga shtëpia dhe shkon në punë. Ai është mekanik dhe punon në Uzinën e Traktorëve. Puna në uzinë fillon në orën shtatë. Agimi punon nga ora shtate deri në orën tre e gjysmë. Uzina e Traktorëve është larg, prandaj Agimi del herët nga shëpia.
   Ora është gjashtë e gjysmë. Në rrugët e qytetit ka shumë lëvizje. Autobusat kalojnë nëpër rrugë vazhdimisht. Ata janë plot me njërez. Ata ndalojnë nëpër stacione. Aty presin shumë njerëz. Edhe Agimi po pret në stacion. Ai shikon orën. Në këtë kohë autobusi ndalon në stacion. Agimi hipën. Në autobus ai takon shokët e punës. Pas pak ata zbresin dhe hyjnë nl uzinë. Në orën shtatë bie sirena. Fillon puna. Në Uzinën e Traktorëve ka shumë makina. Ato bëjnë zhurmë. Punëtorët flasin me zë të lartë. Ata punojnë shpejt dhe mirë.
   Ora është dymbëdhjetë. Mesditë. Tani është ora e pushimit. Punëtorët dhe inxhinierët lënë punën dhe shkojnë në mensë. Atje hanë drekën.
   Në orën dymbëdhjetë e gjysmë fillon përsëri puna. Turni i parë mbaron ditën e punës në orën tren e gjysmë. Turi i dytë vazhdon punn deri në mesnatë.



Bashkëbisedim
Rozmowa
   - Sa është ora, Teuta?
   - Ora është dymbëdhjetë pa një çerek. Është vonë.
   - A ke gjumë?
   - Jo. Megjithëse është vonë, s'kam gjumë. Po hap radion dhe po dëgjoj muzikë.
   - Kurse unë po fle. Kam gjumë dhe jam e lodhur. Natën e mirë!
   - Natën e mirë.
   


Në rrugë
Na ulicy
   - Ju lutem, ku ndalon ky autobus?
   - Ky autobus ndalon këtu afër. Stacioni është djathtas.
   - Faleminderit!

   - Ç'po bën këtu?
   - Po pres motrën. Ti kë po pret?
   - Po pres një shoqe.
   - Mirupafshim!

   - Taksinë prisni?
   - Po, ne presim taksinë. Ti autobusin pret?
   - Jo, pres një shok. Ja taksia.
   - Ditën e mirë.



FJALË TË REJA
nowe słowa

televizor, +i, +ë - telewizór
radio, +ja, -o - radjo
kamion, +i, +ë - ciężarówka
vazo, +ja, -o - wazón
gur, +i, +ë - kamień
banoj - mieszkam, mieszkać
gjysmë, -a, -a - połowa
çerek, +u, +ë - kwadrans, ćwierć
mur, +i, +ë - ściana, mur
kurdis - nastawiam, nastawiać
zile, -ja, -e - dzwonek
xhep, +i, +a - kieszeń
sekondë, -a, -a - sekunda
minutë, -a, -a - minuta
akrep, +i, +a - wskazówka (zegarowa)
i rrumbullakët (e rrumbullaktë) - okrągły 
rrip, +i, a - pasek
mesditë, -a, -ë - południe
mesnatë, -a, -etë - północ
shkoj përpara - spieszę się, spieszyć się
përpara - przed (czymś)
mbetem prapa - późnię się, późnić się
prapa - za (czymś)
mbet - stoję, stać, pozostawać w bezruchu
çdo - każdy
nga - od (łaczy się z mianownikiem!)
deri në - do [jakiegoś czas] (łączy się z biernikiem!)
prandaj - dlatego
hetët - wcześnie
vonë - późno
lëvizje, -a, -e - ruch 
lëviz - poruszam (się), poruszać (się)
vazhdimisht - stale, ciągle
vazhdoj - tram, trwać
plot - pełen
aty - tam
këtu - tu(taj)
stacion, +i, +e - stacja
pas - po (w odniesieniu do czasu)
pas pak - po odrobinie czasu
zbres - schodzę, schodzić; wysiadam, wysiadać
hipi - wspinam się, wspinać się; wsiadam, wsiadać
sirenë, -a, -a - syrena
zhurmë, -a, -a - hałas, gwar
mensë, -a, -a - stołówka
drekë, -a, -ë - obiad
turn, +i, +e - zmiana (w pracy)
gjumë, -i - sen
kam gjumë - chcieć iść spać
megjithëse - chociaż, mimo że
s' - nie (zaprzeczenie, to samo znaczenie co "nuk")
i lodhur - zmęczony
i parë - pierwszy
i dytë - drugi
i tretë - trzeci
i katërt - czwarty
i pestë - piąty
i gjashtë - szósty
i shtatë - siódmy
i tetë - ósmy
i nëntë - dziewiąty
i dhjetë - dziesiąty
[Zamknij]



GRAMATIKË
Përëmra dëftore
Zaimki wskazujące

Rasa emërore e kallëzore
Mianownik i biernik

  W języku albańskim oprócz określoności możemy określić rzeczownik zaimkiem wskazującym. Podobnie, jak w języku polskim, albańskie zaimki wskazujące mogą wskazywać na bliższy objekt (ten, ta, ci, te) oraz na dalszy (tamten, tamta, tamci, tamte). Różnicą są zaimki osobowe, gdyż zaimki osobowe dla 3os. w albańskim są tożsame z zaimkami wskazującymi na dalszy objekt (ai, ajo, ata, ato).
Rzeczownik, który następuje po zaimku wskazującym zawsze jest w formie nieokreślonej. Zaimki wskazujące w albańskim prezentują się następująco:
(https://i.imgur.com/OxFM81y.png)
(https://i.imgur.com/Xqm2pFg.png)



Mënyra dëftore, koha e tashme
Tryb oznajmujący, czas teraźniejszy

Foljet «pres», «lë», «ha» dhe «hipi»
Czaswoniki «pres», «lë», «ha» dhe «hipi»

  W tekstach dzisiejszej lekcji pojawiły się aż cztery czasowniki o niestandardowej odmianie. Pierwszym z nim jest «pres» (czekam, czekać lub oczekiwać, oczekuję - ten czasownik łączy się normalnie z biernikiem w znaczeniu "czekam na kogoś, wyczekuję kogoś"), z przegłosem e-e-i-e, jednym z najczęsciej występujących przegłosów (oprócz pres, również zbres odmienia się w identyczny sposób). Ponadto zachodzi w nim znana już wymiana s-t. Kolejna dwa czasownika: «lë» (zostawiam, zostawiać lub pozwalać, pozwalam; znaczenie tego czasownika można porównać z nimieckiem lassen i «ha» (jem, jeść) odmieniają się stosunkowo regularnie (ponadto «lë» ma identyczną konjugację do «vë», jednakże warto je zapamiętać, gdyż mimo wszystko należą do nieregularnego grona. Ich końcówki są identyczne, jak przy odmianie poznanego ostatnio «fle». Ostatnim czasownikiem jest «hipi» (wspinam się, wspinać się lub wsiadać, wsiadam), którego odmiana jest tożsama z odmianą czasownika «eci». Oczywiście, warto sobie porządkować te czasowniki, tak więc zamieszczam tabelki:

(https://i.imgur.com/arVpjU0.png) (https://i.imgur.com/f3RWjcL.png)
(https://i.imgur.com/4110i7g.png) (https://i.imgur.com/ypBD6Gu.png)

Uwaga! Bardzo często na północny Albanji, w Serbji (Serbska Autonomiczna Prowincja Kosowa i Metochji) oraz w Macedonji bardzo często spotykaną formą dla osób ti oraz ai/ajo jest dodatkowe -n: ti lën, ai lën; ti han, ai han



Numra
Liczebniki

  -naście = -mbëdhjetë - njëmbëdhjetë (11), dymbëdhjetë (12), trembëdhjetë (13, r.m.)/trimbëdhjetë (13, r.ż.), katërmbëdhjetë (14)...
   dwadzieścia - njëzet - njëzet e një (21), njëzet e dy (22), njëzet e tre (23, r.m)/njëzet e tri (23, r.ż.), njëzet e katër (24)...
   trzydzieści - tredhjetë (dla rodzaju męzkiego), tridhjetë (dla rodzaju żeńskiego!), czyli: tredhjetë e tre libra, ale tridhjetë e tri fletore
   czterdzieści - dyzet - dyzet e një (41), dyzet e dy (42), dyzet e tre (43, r.m.)/dyzet e tri (r.z.), dyzet e katër (44)...
   -dziesiąt - -dhjetë - pesëdhjetë (50), gjashtëdhjetë (60), shtatëdhjetë (70)...
   sto, -ście, -sta - -qind - njëqind (100), dyqind (200), treqind (300, r.m i r.z), katërqind (400)...
   tysiąc - mijë - mijë (1000), dymijë (2000), trimijë (3000), dymijë e njëqind e tredhjetë e shtatë (2137)...





USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë.
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos.
sirenë, sirena, sirenat, sekondë, sekonda, sekodnat, mesditë, mesdita, mesnatë, mesnata, stacion, stacioni, stacione, stacionet, lëvizje, lëvizja, lëvizjet, zile, zilja, zilet, zambak, zambaku, zambakë, zambakët, zë, zëri, i zi, e zezë
zija e telefonit, zilja e orës, zambaku i bardhë, stacioni i autobusit, jam i gëzuar, stilograf i zi, sirena e uzinës
Në rrugë ka lëvizje. Njerëzit lëvizin. Zbres nga autobusi. Lëviz akrepat e orës. Është mesnatë. Është mesditë. Kurdis orën. Bie zilja.

Ushtrimi 2 - Vër parafjalët e duhura në vend të pikave.
Zadanie 2 - Wstaw właściwy przyimek.
Punëtoret dalin ....... uzina. Agimi del ....... shtëpia çdo ditë ....... orën shtatë. ....... ora dymbëdhjetë ....... orën dymbëdhjetë e gjysmë punëtorët bëjnë pushim. Vëllai mëson çdo ditë ....... ora shtatëmbëdhjetë ....... orën njëzet. ....... rrugë ka shumë njerëz. Agimi shkon çdo ditë ....... Genci. Unë po shkruaj ....... stilografin e motrës.


Ushtrimi 3 - Zgjedhoje foljet «zbres» dhe «vë».
Zadanie 3 - Odmień przez osoby czasownik «zbres» i «vë».
unë zbres, ti ......., ai ......., ne ......., ju ......., ata .......
unë vë, ti ......., ai ......., ne ......., ju ......., ata .......

Ushtrimi 4 - Vër fjalët në kllapa në rasën kallëzore.
Zadanie 4 - Wyrażenia w nawiasach umieść w bierniku. (Pamiętaj o klitykach!)
Agimi lëviz (akrepi i madh). Ata zbresin në (stacioni i tretë). Ne mësojmë (mësimi i ri). Vera mbyll (dera e dhomës). Teuta hap (sirtari i tryezës). Unë vë çantën mbi (tryeza e punës). Studenti hap (libri i gramatikës).  Ti bisedon me (motra e madhe). Unë hap (libri i ri). Ai bën (detyrat e shtëpisë). Fëmijët dëgjojnë (fjalët e prindërve). Nxënësit dëgjojnë (shpjegimi i mësuesit). Familja e Agimit banon në (kati i dytë).

Ushtrimi 5 - Vër përemra dëftorë para emrave me shkronja korsive dhe ndrysho trajtën e emrave.
Zadanie 5 - Wstaw zaimki wskazujące bliższe (ky, kjo...) przed wyrazami zaznaczonymi kursywą, pamiętaj o zmianie formy wyrazu.
Autobusi ndalon këtu. Inxhinierët punojnë në Uzinën "Dajti". Lindita lexon librin me tregime. Ajo vë fotografitë në album. Vera merr nga dollapi revistën. Studentët mësojnë në Universitet. Kamionët kanë gurë. Studentët bisedojnë për mësimet. Ata dalin nga shtëpia.

Ushtrimi 6 - Sa është ora?
Zadanie 6 - Która jest godzina?
12:15 - Ora është .....................................
12:30 - Ora është .....................................
11:45 - Ora është .....................................
11:00 - Ora është .....................................
3:35 - Ora është .....................................
18:18 - Ora është .....................................
21:37 - Ora është .....................................


Ushtrimi 7 - Përkthe në shqip.
Zadanie 7 - Przetlumacz na albański.
Praca w fabryce trwa osiem godzin, a lekcja trwa pięć albo sześć godzin.
Praca w fabryce zaczyna się o godzinie siódmej, a lekcja zaczyna się o godzinie trzynastej.
Do Arbena często przychodzą koledzy z klasy.
Artan nastawia (teraz) zegar ścienny.
Siostra Gencjusza (Gencjusz=Genci) jest w czwartej klasie.
Teuta spaceruje z młodszym bratem (dosł. małym bratem).
Odkładacie książki do szafy.
Przerywamy pracę o godzinie drugiej.
Czekam na starszą siostrę (dosł. dużą siostrę).





PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Punëtoret dalin nga uzina. Agimi del nga shtëpia çdo ditë në orën shtatë. Nga ora dymbëdhjetë deri në orën dymbëdhjetë e gjysmë punëtorët bëjnë pushim. Vëllai mëson çdo ditë nga ora shtatëmbëdhjetë deri në orën njëzet. Në rrugë ka shumë njerëz. Agimi shkon çdo ditë tek Genci. Unë po shkruaj me stilografin e motrës.

Ushtrimi 3
unë zbres, ti zbret, ai zbret, ne zbresin, ju zbrisni, ata zbresin
unë vë, ti vë(n), ai vë(n), ne vëmë, ju vini, ata vënë

Ushtrimi 4
Agimi lëviz akrepin e madh. Ata zbresin në stacionin e tretë. Ne mësojmë mësimin e ri. Vera mbyll derën e dhomës. Teuta hap sirtarin e tryezës. Unë vë çantën mbi tryezën e punës. Studenti hap librin e gramatikës.  Ti bisedon me motrën e madhe. Unë hap librin e ri. Ai bën detyrat e shtëpisë. Fëmijët dëgjojnë fjalët e prindërve. Nxënësit dëgjojnë shpjegimin e mësuesit. Familja e Agimit banon në katin e dytë.

Ushtrimi 5
Ky autobus ndalon këtu. Këta inxhinierë punojnë në Uzinën "Dajti". Lindita lexon këtë libër me tregime. Ajo vë këto fotografi në album. Vera merr nga dollapi këtë revistë. Këta studentë mësojnë në Universitet. Këta kamionë kanë gurë. Këta studentë bisedojnë për këto mësime. Ata dalin nga kjo shtëpi.

Ushtrimi 6
12:15 - Ora është dymbëdhjetë e një çerek
12:30 - Ora është dymbëdhjetë e gjysmë
11:45 - Ora është dymbëdhjetë pa një çerek
11:00 - Ora është njëmbëdhjetë
3:35 - Ora është katër pa njëzet e pesë
18:18 - Ora është tetëmbëdhjetë e tetëmbëdhjetë
21:37 - Ora është njëzet e dy pa njëzet e tre

Ushtrimi 7
Puna në uzinë vazhdon tetë orë, kurse mësimi vazhdon pesë ose gjashtë orë.
Puna në uzinë fillon në orën shtatë, kurse mësimi mbaron në orën trembëdhjetë.
Tek Arbeni vijnë shpesh shokët e klasës.
Artani po kurdis orën e murit.
Motra e Gencit është në klasën e katërt.
Teuta shëtit me vëllainë e vogël.
Ju vini librat në dollap.
Ne lëmë punën në orën dy.
Unë pres motrën e madhe.

[Zamknij]

 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

tregim, +i, +e - opowieść, historja
detyrë, -a, -a - obowiązek, zadanie
dëgjoj - słucham, słuchać
shpjegim, +i, +e - objaśnienie, wyjaśnienie
kat, +i, +e - piętro
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Kosova është Serbi (курс на аналбанскиот/шиптарскиот јазик)
Wiadomość wysłana przez: Úlfurinn w Marzec 24, 2021, 13:31:29
GJUHA  SHQIPE


(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg/350px-Flag_of_Albania_(1934%E2%80%931939).svg.png)




MËSIMI XII


PARATHËNIE

Këta trëndafilë janë të bukur.
Trëndafilët e bukur janë në vazo.
Spoiler
Te róże są ładne.
Ładne róże są w wazonie.
[Zamknij]

Vera po vë trëndafilët e verdhë në vazon e vogël.
Teuta po vë trëndafilët e kuq në vazon e madhe.
Spoiler
Wera wsadza żółte róże do małego wazonu.
Teuta wsadza czerwone róże do dużego wazonu.
[Zamknij]

Këto flutura janë të bukura.
Fluturat e bukura fluturojnë nëpër lule.
Spoiler
Te motyle są ładne.
Ładne motyle latają pośród kwiatów.
[Zamknij]

Agroni kap fluturat e verdha.
Artani kap fluturat e kaltra.
Spoiler
Agron łapie żółte motyle.
Artan łapie niebieskie motyle.
[Zamknij]




SI ËSHTË KOHA?
JAKA JEST POGODA?
   Kur fillon dimri?
   Dimri fillon në muajin dhjetor.
   Si është koha në dimër? Në dimër është ftohtë, bie borë. Pemët nuk nak gjehte. Nenët janë të gjata, ditët janl tl shkurtra.
   Muajt e dimrit janë: janari, shkurti dhe marsi.

   Ç'stinë është kjo?
   Kjo është pranvera.
   Pranvera është stina e luleve. Në pranverë është kohë e mirë, qielli është i kaltër. Dielli ndriçon. Është ngrohtë. Gjethet e pemëve janë të gjelbra. Natyra është e bukur.
   Muajt e pranverës janë: prilli, maji dhe qershori.

   Vera
   Në verë koha është e mirë dhe e bukur. Pemët janë të gjelbra. Lulishtet janë plot me lule. Në verë bën vapë (është nxehtë). Rrezet e diellit janë të nxehta. Në verë ditët janë të gjata, natët janë të shkurtra.
   Muajt e verës janë: korriku, gushti dhe shtatori.
   
   Si është koha në vjeshtë?
   Në vjeshtë shpesh koha është e keqe, bie shi, fryn erë. Qielli nuk është gjithmonë i kaltër. Gjether e pemëve bien në tokë. Ato janë të verdha dhe të kuqe. Në mbrëmje është ftohtë.
   Muajt e vjeshtës janë: tetori, nëntori dhe dhjatori.



Bashkëbisedim
Rozmowa
   - Sa kohë e bukur është sot!
   - Po, tani në pranverë, koha është gjithmonë e mirë. Rrallë bën kohë e keqe. Pranvera është stinë e bukur.
   - A shkojmë nesër për shëtitje?
   - Mirë, shkojmë. Nesër është e diel. Koha është e bukur.
   - Atëherë, mirupafshim, nesër!
   
   - Si është jashtë?
   - Është ngrohtë. A dalim në ballkon?
   - Mirë. A fryn erë?
   - Jo, nuk fryn erë. Është një natë me të vërtetë e bukur. Në qiell nuk ka asnjë re. Është një natë me hënë. Qielli është plot me yje.
   - Sa e bukur është mbrëmja në pranverë!
   
   - A ke kalendar, Artan?
   - Po, kam një.
   - Kalendar tryeze është apo kalendar muri?
   - Kalendar muri.
   - Ç'është sot?
   - Sot, është e hënë.
   - Ç'muaj është ky?
   - Ky është marsi.
   - Cilat janë stinët e vitit?
   - Stinët e vitit janë: pranvera, vera, vjeshta dhe dimri.
   - Cilët janë muajt e vitit?
   - Muajt e vitit janë: janari, shkurti, marsi, prilli, maji, qershori, korriku, gushti, shtatori, tetori, nëntori, dhjetori.
   - Si është qielli në pranverë e në verë?
   - Në pranvrë e në verë qielli është i kaltër, nuk ka re. Dielli ndriçon ditën, hëna dhe yjet ndriçojnë natën.
   - Po në vjeshtë e në dimër, si është qielli?
   - Në vjeshtë e në dimër qielli është me re. Në dimër rralë ka diell, hënë dhe yje.
   



FJALË TË REJA
nowe słowa

flutur, +a, +a - motyl
fluturoj - latam, latać
kap - łapię, łapać
dimër, -ri, -ra - zima
borë, -a, -ë+ra - śnieg
i gjatë - długi
i shkurt - krótki
stinë, -a, -ë - pora roku
pranverë, -a, -a - wiosna
shi, +u, +ra - deżdż
diell, +i - słońce
ndriçoj - świecę, świecić
i ngrohtë - gorący, upalny
i nxehtë - ciepły
i ftohtë - chłodny, zimny
natyrë, -a, -a - przyroda
verë, -a, -a - lato
lulishte, -ja, -e - ogród, park
vapë, -a, -a - upał
rreze, -ja, -e - promień
i rrallë - rzadki
i shpesh - częsty
shëtitje, -a, -e  - spacer
atëherë - wtedy, w takim razie
ballkon, +i, +e - balkón
i vërtetë - prawdziwy
me të vërtetë - naprawdę
asnjë - żaden
re, +ja, -e - chmura, obłok
yll, +i, yje - gwiazda
vjeshtë, -a ,-a - jesień
i keq (e keqe) - zły
fryj - dmuchać, dmucham; wieję, wiać
erë, -a, -ë+ra - wiatr
gjithmonë - zawsze
gjeth, +i, +e - liść, kartka
tokë, -a, -a - ziemia, gleba
mbrëmje, -a, -e - wieczór
muaj, +i, - - miesiąc
bën ftohtë = është ftohtë - jest zimno
bën vapë = është vapë - jest upalnie
bie borë - pada śnieg
bie shi - pada deżdż
janari - styczeń
shkurti - luty
marsi - marzec
prilli - kwiecień
maji - maj
qershori - czerwiec
korriku - lipiec
gushti - sierpień
shatori - wrzesień
tetori - październik
nëntori - listopad
dhjatori - grudzień

[Zamknij]



GRAMATIKË
Mbriemat e nyjshëm
Przymiotniki oznaczone

Shumës
Liczba mnoga

  Ostatnio poznaliśmy dwie formie przymiotników dla liczby pojedynczej. Poza nimi istniejeta jeszcze dwie dla liczby mnogiej: męzka i żeńska. Warto pamiętać, że rzeczowniki męzkie, które liczbe mnogą tworzą końcówkami +e/+ra są rodzaju żeńskiego. Tak więc np. "fshat" (wieś) w liczbie pojedynczej ma rodzaj męzki, ale "fshatra" (wsie) - rodzaj żeński.
Jeśli chodzi o tworzenie formy mnogiej przymiotników, w rodzaju męzkim co do zasady pozostaje ona niezmienna (np. zambaku i bardhë - zambakët e bardhë). Natomiast w rodzaju żeńskim posiada regularną końcówkę -a. Przy dodawaniu koncówki -a zanika -ë lub -ë- (i bardhë - e bardha, i kaltër - e kaltra, i shpesh - e shpesha itd.). Ponadto występuje kilka przymiotników nieregularnych, z dotychczas poznanych są to:

- czarny: libri i zi, fletorja e zezë, librat e zinj, fletoret e zeza
- duży: libri i madh, fletorja e madhe, librat e mëdhenj, fletoret e mëdha
- mały: libri i vogël, fletorja e vogël, librat e vegjël, fletoret e vogla
- zły: libri i keq, fletorja e keqe, librat e këqij, fletoret e këqija
- nowy: libri i ri, fletorja e re, librat e rinj, fletoret e reja



Mbriemat e panyjshëm
Przymiotniki nieoznaczone

Shumës
Liczba mnoga

  Tutaj sprawa jest znacznie łatwiejsza. Dla rodzaju męzkiego w liczbie mnogiej dodajemy +ë (np. metra katrorë - metry kwadratowe), a dla rodzaju żeńskiego dodajemy +e (np. qytete shqiptare - albańskie miasta).

USHTRIMET

Ushtrimi 1 - Lexo me zë.
Zadanie 1 - Przeczytaj na głos.
  njeri, njeriu, njerëz, njerëzit, shkronjë, shkronja, shkronja, i ri, e re, e rinj, i keq, e këqij, i madh, e mëdhenj, i zi, e zinj, gjumë, gjumi, ngjyrë, ngjyra, ngjyrat, gjethe, gjethja, gjethet, i gjatë, e gjatë, e gjeta, gjuhë, gjuha, gjuhët
gjuha shqipe, mëngjes i bukur, gjethet e pemës, gjethet e pemëve, ngjyra e luleve, shkronja e madhe, shkronja e vogël, librat e rinj

Ushtrimi 2 - Vër fjalët me korsive në numrin shumës.
Zadanie 2 - Zamień wyrażenia w kursywie na liczbę mnogą.
Limoni është i verdhë. Mbi bankë është lapsi i kuq. Kjo është shtëpia e re. Në verë dita është e gjatë. Çanta e zezë është mbi tryeze. Kjo është fletorja e studentit.


Ushtrimi 3 - Vër foljet në kllapa në trajtën e duhur.
Zadanie 3 - Czasowniki w nawiasach odmień do właściwej formy.
Ne (zbres) nga autobusi. Akrepi i madh (tregoj) minutat. Akrepi i sekondave (lëviz) vazhdimisht. Punëtorët dhe inxhinierët (ha) në mensë. Ju (dëgjoj) radion. Ne po (pres) shokët. Ai (marr) librin në dollap. Ç'(bëj) Agimi tash? Ai po (shkruaj). Agimi shpesh (shëtis) me shokët. Ata (fle) vonë.



PËRGJIGJET E USHTRIMEVE

Ushtrimi 2
Limonët janë e verdhë. Mbi bankë janë lapsat e kuq. Këto janë shtëpitë e reja. Në verë ditët janë e gjata. Çantat e zeza janë mbi tryezë. Këto janë fletoret e studentit.

Ushtrimi 3
Ne zbresim nga autobusi. Akrepi i madh tregon minutat. Akrepi i sekondave lëviz vazhdimisht. Punëtorët dhe inxhinierët hanë në mensë. Ju dëgjoni radion. Ne po presim shokët. Ai merr librin në dollap. Ç'bën Agimi tash? Ai po shkruan. Agimi shpesh shëtit me shokët. Ata flenë vonë.

[Zamknij]

 FJALË TË REJA TË USHTRIMEVE

bankë, -a, -a - ławka
[Zamknij]