Wargerski

[elslovako]

Witam.

Forum obserwuję od jakiegoś czasu, bardzo mi się podobają Wasze conlangi, więc sam postanowiłem potrenować ich tworzenie. Robocza nazwa języka to wargerski (myślę nad zmianą tejże nazwy), jest on wzorowany na gramatyce fińskiej i w mniejszym stopniu węgierskiej oraz estońskiej, lecz uznałem, że słownictwo jest na tyle a) mylące (np ei - fiń. nie, war. jeden), b) większość wyrazów nie jest zwykłym kopiuj-wklej ze zmienionymi wstawkami (co prawda nie dało mi się uniknąć wszystkich podobieństw). Wszystko, co udało mi się na tą chwilę stworzyć, jest umieszczone w załączniku. Czekam na opinię i konstruktywną krytykę, co jest do poprawienia.

[tob ris tob]

O jeżu, "nowy" użytkownik przedstawia dobrze opisany konlang (czy sam konlang jest dobry, nie wiem, bo tylko przejrzałem ten tekst; na pierwszy rzut oka nie ma się, do czego przyczepić)! Niemożliwe!

Gdyby nie to "ü", to normalnie pomyślałbym, że fiński.

BTW Cześć, Pinguś.

[Ghoster]

[...........]

[Jątrzeniot]

Gdyby nie to "ü", to normalnie pomyślałbym, że fiński.

Różnica jest chyba tylko taka, że fiński ma "y" zamiast "ü" - kwestia pisowni. Nie wiem, może to tylko powierzchowne wrażenie, ale ten konlang wygląda mi na kopię fińskiego.

[Aureliusz Chmielewski]

I tak propsuję, za tak dopracowanie kąlangu. Mój wyglądał "RU LUBO SHICOŚTAM" xD
Jeśli chodzi o prezentacje, fajnie byłoby jakbyś skrócił i wkleił na forum najważniejsze rzeczy

[Fanael]

Jak na pierwszy język jest naprawdę dobrze.

I tak propsuję, za tak dopracowanie kąlangu. Mój wyglądał "RU LUBO SHICOŚTAM" xD

Moje ciągle tak wyglądają i jakoś nikt mi jeszcze nie napisał, że coś jest nie tak.

jest on wzorowany na gramatyce fińskiej

(eval-in-pewien-użytkownik-którego-nick-zaczyna-się-na-G-mode '("Pfff, przecież fiński to nooblang xd"))

[Feles]

Ja czekam na werdykt Toivonena albo Varphona.

Enyłej, witaj na forum, elslovako!

[elslovako]

Dziękuję za pozytywne przyjęcie mojego tworu. Jak prosił Ghoster, wklejam najważniejsze informacje.

Język typowo aglutynacyjny, konstrukcja zdania swobodna, jednak rzadko kiedy spotyka się inną niż SVO.

Odmiana czasownika być (tailesut):
    Sg                         Pl
1. Tailessa            Tailessame
2. Tailepae           Tailepaeme
3. Tailerosu          Tailerosume

Ze względu na długość tego czasownika często skraca się go do form: Tessa, Tepe, Tosu, Temme, Tepema, Tosume.

sprzedawać (kamtusut). Bezokoliczniki mają końcówkę -sut/süt (tak jest, harmonia samogłosek).

Sg                   Pl
1. kamtussa   kamtussame
2. kamtupae  kamtupaeme
3. kamturosu kamturosume

Czas przyszły tworzy się dodając przedrostek -kos/kös- (sprzedam: kosekamtussa, będę: kostessa). Czasownik przeczy się przedrostkiem ra/rä-, występującym przed przedrostkiem czasu (nie sprzedam: rakosekamtussa).
Czas przeszły dokonany (Paast impärfäkt) tworzy się przez dodanie przedrostka -pas/päs-, niedokonany (pärfäkt) - przez utworzenie imiesłowu perfektu i dodanie bezpośrednio przed nim regularnego czasownika müssüt. Przykłady:
On był w więzieniu (ale już wyszedł): Tia pasetosu vallavatuva.
On był w więzieniu (w sensie trafił do więzienia i jeszcze nie wyszedł): Tia müsösü tosutava vallavatuva.

Język posiada 7 przypadków (wiem że jak na aglutynacyjne to mało). Są to: Mianownik (Nominatiiv), Celownik-dopełniacz (Datiiv-genetiiv), Miejscownik-narzędnik (Lokatiiv-instrumentiiv), biernik (Akusatiiv), ablatyw (Ablatiiv), posesyw (Possesiiv) i lokatyw (lokatiiv). Więcej o odmianie rzeczowników postaram się zapodać jutro.

Język posiada 3 liczby: pojedyncza (singular), mnoga policzalna (palural kavaari) i mnoga niepoliczalna (palural rukaavari). Mnogą niepoliczalną stosujemy wtedy, gdy nie znamy dokładnej liczby obiektów, o których mówimy (np. kilka, bardzo dużo, ok. 15).

Język oprócz trybu oznajmującego zawiera przypuszczający (Konditionalli) i rozkazujący (impärätivvi). Konditionalli tworzymy dodając przed czasownik (odmieniony na bezokolicznik) słówko posiłkowe luutisut, impärätivvi -  ärösüt. Są to jedyne dwa nieregularne czasowniku w języku, ich odmiana jest następująca:

     Sg           Pl
1. luu          luum
2. lep          leem
3. loi           loim

     Sg           Pl
1. ärä         äräm
2. äri          ärte
3. ärö         äris

Język posiada 6 imiesłowów: Pärfäktepartisippi, Adjektivvi, Präsäntepartisippi, Paasteteem partisippi 1, Paasteteem partisippi 2 i Agentepartisippi (odpowiednio imiesłów perfektu, przymiotnikowy, 3 imiesłowy nie mające odpowiednika w języku polskim oraz tzw. imiesłów agentu, wskazujący na wykonawcę czynności.)

Harmonia samogłosek: Samogłoski są podzielone na przednie ä, ö, ü, neutralne e oraz i, a także na tylne a, o, u. Samogłoski neutralne mogą wystąpić w wyrazie zarówno z przednimi, jak i z tylnymi. W połączeniach przymiotnik+rzeczownik jest możliwe jednak pojawienie się samogłosek tylnych i przednich w jednym wyrazie (jak chociażby Pärfäktepartisippi, wrostek -e- jest wstawiony w celu uniknięcia zbitek 3 samogłosek).

Na początku wyrazu nie mogą wystąpić 2 spółgłoski (chyba że jest to wyraz pochodzący z języka obcego), w jednym wyrazie nie mogą wystąpić 2 takie same długie samogłoski lub spółgłoski (wyjątkami są niektóre liczebniki), niemożliwe jest wystąpienie 3 samogłosek (np. Litaalut + atletika = Litaatletika, lekkoatletyka).

Więcej informacji postaram się podać jutro.

[Fanael]

Ciekawe, taki fiński bez fińskiego.

[elslovako]

Zgodnie z obietnicą kolejna porcja wiadomości o języku.

Alfabet i fonetyka:

A (ɑ)
Ä (æ, ɛ)
(B) (b)
(C) (s, k)
(D) (d)
E (e)
(F) (f)
(G) (pojawia się w diagramie ng czytanym jako ɲ, gdzie nie słychać g, w zapożyczeniach jako ɡ)
H (h)
I (i)
J (j)
K (k)
L (po spółgłoskach krótkich i samogłoskach długich i krótkich l, po długich samogłoskach ɭ)
M (m)
N (n)
O (ɔ)
Ö (ø)
P (p)
R (ɾ)
S (s, bardzo rzadko ʃ w zapożyczeniach)
T (t)
U (u)
Ü (ʏ)
V (v, ʋ)
(X) (ks)
(Z) (t͡s)

Stopniowanie przymiotników:

Dobry - Noralut
Lepszy - Noralutii
Najlepszy - Noralutiisi

Drogi – Kömtüüsälüt
Droższy – Kömtüüsälütii
Najdroższy – Kömtüüsälütiisi

Wyjątkami są dwa przymiotniki:

Mały – Tärelüt
Mniejszy – Tärelütii
Najmniejszy- Tartalutiisi

Duży – Völüt
Większy – Vuralutii
Największy – Vuralutiisi

Przysłówki nie stanowią oddzielnej części mowy.

Liczebniki:

0 – tuol
1 – ei
2 – tai
3 – utta
4 – massuj
5 – met
6 – tet
7 – oret
8 – nasu
9 – vaasa
10 – tunt
11 – tuntei
12 – tuntai
13 – tuntutta
14 – tuntassuj
15 – tunmet
16 – tuntet
17 – tuntoret
18 – tuntasu
19 – tuntaasa
20 – taitunt
21 – taitunt ei
22 – taitunt tai
23 – taitunt utta
30 – uttatunt
40 – massujtunt
50 – metunt
58 – metunt nasu
60 – tetunt
70 – oretunt
80 – nasutunt
90 – vaasatunt
100 – raava
101 – raava ei
102 – raava tai
110 – raava tunt
111 – raava tuntei
120 – raava taitunt
130 – raava uttatunt
168 – raava tetunt nasu
200 – tairaava
274 – tairaava oretunt massuj
300 – uttaraav
400 – massujraava
1000 – ilikpo
1001 – ilikpo ei
1100 – ilikpo raava
1400 – ilikpo massujraava
2000 – tailikpo
3000 – uttailikpo
7926 – oretilikpo vaasaraava taitunt tet
10 000 – tuntilikpo
32 158 – uttatunt-tai-ilikpo raava metunt nasu
100 000 -  raavailikpo
418 933 – massujraava-tuntasu-ilikpo vaasarava uttatunt utta
1 000 000 – milian
1 000 000 000 -miliart

Jak widać, jest mnóstwo wyjątków gramatycznych, głównie przez słowo "raava".

Liczebniki porządkowe tworzy się przez dodanie do ostatniego członu liczebnika końcówki -tte.
1400. - ilikpö massujraavatte
6. - tette (pamiętaj o zasadzie niemożności wystąpienia 3 takich samych głosek).

Rodzaje (Gänärü)

w liczbie pojedynczej (singular, sg):

rodzaj męski (maskulin, ms.): oznacza on wszystkich mężczyzn, oraz nazwane zwierzęta (np. kot Mruczek, lew Ronald)
rodzaj żeński (fäminin, fn.): oznacza on wszystkie kobiety, oraz nazwane zwierzęta (np. kocica Dita, lwica Maria)
rodzaj nijaki (näutär, nt.): oznacza on wszystkie rzeczy nieżywotne (typu ołówek, stół), pojęcia abstrakcyjne (np. duma, radość), rośliny, zwierzęta dzikie (np. jakiś tam lew – rodzaj nijaki, lew Ronald – rodzaj męski), a także wszystkie nazwy własne (nawet te, które pochodzą od rzeczowników pospolitych rodzaju męskiego oraz żeńskiego). Dużo ludzi jednak bliskie sobie rzeczy (np. ulubiony samochód) przypisuje do rodzaju męskiego lub żeńskiego (zależy od inwencji).

w liczbie mnogiej (pälüräl, pl):

rodzaj osobowy (humanin, hm.): oznacza on tylko i wyłącznie wszystkie osoby, bez podziału na płeć. Wymienienie za pomocą tego rodzaju rzeczowników nieżywotnych bądź zwierząt jest błędem językowym i może spowodować że odbiorca nie zrozumie naszych intencji
rodzaj nieosobowy (rahumanin, rhm.): do tego rodzaju kwalifikuje się wszystko, co nie znajdzie się w rodzaju osobowym

Ze względu na znikome wykorzystanie rodzajów (brak jakichkolwiek zasad które regulowałby rodzaj), istnieje również teoria, że język wargerski nie posiada rodzajów gramatycznych. Większość podręczników lub opracowań jednak wspomina o rodzajach.

Wspomniana odmiana przez przypadki:
Sg                   Pl
    
N   Ters (Rista)            Tersü (Ristalu)


DG   Tersümi (Ristatumi)         Tersütumi (Ristalutumi)


LI   Tersvä (Ristatuva)         Tersüvä (Ristatuvva)


AK   Tersüsü (Ristanusu)         Tersüsü (Ristatusu)


AB   Tersöpö (Ristapo)         Tersüpo (Ristatupo)


PS   Tersrö (Ristaro)         Tersürö (Ristaluro) 


LK   Tersim (Lekkim)         Tersüim



Końcówki do celownika-dopełniacza : -umi/-tumi, -ümi/-tümi
Końcówki do miejscownika-narzędnika: -üva/-tüva, -uva/tuva (możliwa końcówka -vva/vvä kiedy liczba mnoga rzeczownika to -tu/tü
Końcówki do biernika: -usu/-nusu, -üsü/-nüsü
Końcówki do ablatywa: -opo/-po, -öpö/pö
Końcówki do posesywa: więcej wkrótce
Końcówki do lokatywa: -im

Czasy (Teemü)

W języku wargerskim wyróżniamy 4 czasy, w tym dwa przeszłe:


Przyszły (Fütür): wyraża tylko i wyłącznie czynności, które wydarzą się w przyszłości, bez podziału na to, czy odbędą się na pewno, czy nadawca ma tylko taki zamiar. Przedrostek -kös/-kos.

Teraźniejszy (Präsänt): Wyraża czynności które dzieją się w tej samej chwili, kiedy mówi o nich nich nadawca (Kupuję teraz jajka: Littessa meve emevünae) bądź bardzo rzadko o czynnościach które mają się wydarzyć w niedalekiej przyszłości (Jutro jadę na wakacje: Oto rammussa falla tu, tu – poimek oznaczający ,,na"). Może także zmieniać intencje niektórych wypowiedzi*.

Przeszły imperfekt (Paast impärfäkt): wyraża czynności zazwyczaj dokonane które nie mają wpływu na teraźniejszość (np. Tia pasetosu vallavatuva – on był w więzieniu, ale z tego więzienia już wyszedł). Tworzy się go przez dodanie do czasownika przedrostka -pas/-päs.

Przeszły perfekt (Paast pärfäkt): wyraża czynności niedokonane, które mają jeszcze wpływ na teraźniejszość (Tia müsösü tosutava vallavatuva – on poszedł do więzienia, ale jeszcze w nim siedzi). Tworzy się go podobnie jak w języku niemieckim, tyle że istnieje tylko jedno słówko posiłkowe – müssüt, zaś imiesłów umieszcza się bezpośrednio za nim.


*taki przykład możemy zauważyć np. tutaj:
On siedzi w więzieniu następny rok: Tia tosu vallavatuva evella eppo – w tym przypadku nasz odbiorca wie, że ten ktoś na pewno za rok będzie jeszcze w więzieniu, oraz może wywnioskować, że wcześniej już był w więzieniu (równie dobrze wczoraj, jak i 12 lat temu). Jeżeli ten ktoś dopiero zaczyna wyrok bądź przypuszczamy to, nie używając trybu przypuszczającego:
On będzie siedział w więzieniu następny rok: Tia kosetosu vallavatuva evella eppo – ten ktoś albo na pewno będzie siedział w więzieniu, bądź przypuszczamy to (bo np. ma dopiero rozprawę – avaala). Nadawca także nie wie, bądź nie chce powiedzieć czy ten ktoś już siedzi w więzieniu (szczątkowy tryb nieświadka, który zatracił się w języku).


Imiesłowy (Partisippinu)

Wyróżnia się 6 imiesłowów, omówione na przykładzie czasownika pällisüt (mówić)

Imiesłów perfektu (Pärfäktepartisippi): służy do tworzenia czasu perfekt. Tworzy się go przez dodanie do osobowej formy czasownika sufiksu -ava lub -ävä i występuje tuż po czasowniku posiłkowym müssüt. Przykład: müssä pällissävä. ((prze)mówiłem)

Imiesłów przymiotnikowy (Adjektivvi): ma podobną funkcje jak w języku polskim, czyli jest formą pośrednią pomiędzy czasownikiem a przymiotnikiem. Tworzy się go przez dodanie przedrostka jun- lub jün- do bezokolicznika. Przykład: jünpällisüt (mówiony)

Imiesłów czasu teraźniejszego (Präsäntepartisippi): wskazuje czynność ,,do zrobienia" (np. do mówienia, do złapania, do biegania). Tworzy się go przez odcięcie od końcówki bezokolicznikowej ,,ut" lub ,,üt" (zostaje same ,,s") oraz dodanie końcówki -ömi/-omi. Przykład: pällisömi (do mówienia).

Imiesłów czasu przeszłego 1 (Paasteteem partisippi 1): wskazuje osobę, która wykonywała daną czynność (np. ten, który mówił, ten, który złapał, ten, który biega). Tworzy się go przez odcięcie od końcówki bezokolicznikowej ,,ut" lub ,,üt" oraz dodanie końcówki -ette. Przykład: Nässüt röv tiaem pällisette kasimmusu! (Zawołać mi tego, co mówił rolę!)

Imiesłów czasu przeszłego 2 (Paasteteem partisippi 2): wskazuje osobę, wokół której wykonywano daną czynność (np. ten, o którym mówiono). Tworzy się go przez dodanie do czasownika z końcówką osobową (wskazującą osobę, o którą chodzi) i dodanie sufiksa -tto/-ttö lub -tot/töt w przypadku gdy czasownik ma już 2 samogłoski/spółgłoski długie. Przykład: Pällissätöt (Mówiono o mnie).

Imiesłów agentu (Agentepartisippi): wskazuje, przez kogo była wykonywana dana czynność(np. mówione przeze mnie), występuje w nieokreślonym czasie przeszłym (na podstawie samego imiesłowu nie można się dowiedzieć, czy czynność jest opisywana w imperfekcie czy w perfekcie). Tworzy się go przez dodanie do osobowej formy czasownika końcówki -mja/mjä. Przykład: Kasimm pällissämjä (Rola mówiona przeze mnie).

Kolejną ciekawostką jest brak strony biernej oraz niemożność stworzenia zdania bez podmiotu. Jeżeli w zdaniu nie ma podmiotu (albo wyraźnie podanego, albo odmienionego czasownika) należy dodać podmiot bezosobowy emm. W mowie potocznej często skraca się go do konstrukcji e'czasownik/imiesłów (np. :E'junastosut pallatiusu? Zrobiono to boisko?)

[Toivo]

Rzeczywiście, przypomina fiński brzmieniem, ale już zarówno słownictwo, jak i końcówki są zupełnie inne, wygląda na w 100% a priori. W gramatyce też nie za bardzo widzę jakieś podobieństwa, co dokładniej w fińskim cię zainspirowało?

Jak na pierwszy conlang to dobry start.

Co do konstruktywnej krytyki - brakuje mi, że tak powiem,"tła":
- z jakim zamysłem jest tworzony? jakie ma założenia?
- zakładając, że to artlang (język tworzony jako dzieło sztuki) - jak powstawał? skąd rozwinęły się np. takie a nie inne końcówki? jakie są związki między nimi? (moim zdaniem nawet język a priori powinien powstać wskutek jakichś określonych procesów, a nie być tak wzięty "z powietrza", ale pewnie nie każdy się z tym zgodzi)
- jaka (wymyślona oczywiście) społeczność go używa(ła)?
- itd.

[elslovako]

Na gramatyce finskiej wzorowałem np. imiesłowy, lekko zmienioną fonetykę, aglutynacyjność. Język miał być tworzony dla opowieści fantasy mojego kolegi. Projekt już upadł, jednak język tak mi się spodobał, że postanowiłem go rozwijać. Większość słów staram się robić jako rozwinięcie tych istniejących, postaram się dac etymologię za jakis czas. Co do społeczności, staram się go umieścić w jeszcze nie rozwinietym conworldzie.

[Pingǐno]

Jak na pierwszy conlang to dobry start.

Też się zgodzę, ja miałem dużo gorsze na początku.

Końcówki do celownika-dopełniacza : -em/-tem

Trochę mi to słowiańsko wygląda, patrząc na przykłady tj. "cudem" czy "dębem", ale jest ok, pewnie przesadzam.

4 - massuj

:3

Ogólnie język bardzo przemyślany i dobrze opracowany, według mnie. Czasem-tam leciutkie podobne do indoeuropejskich kognatów (np. "tai") - ale mnie nie słuchaj, bo często wyolbrzymiam. :PP

BTW Cześć, Pinguś.

Joł.

[elslovako]

Końcówki do celownika-dopełniacza : -em/-tem

Trochę mi to słowiańsko wygląda, patrząc na przykłady tj. "cudem" czy "dębem", ale jest ok, pewnie przesadzam.

W ogóle końcówka -em/tem miała być do biernika, ale masz rację, brzmiała zbyt podobnie, więc zmieniłem.

Język już na pewno będzie nazywał się wargerski (war. vareslut voi lub vareska).

Wspominałem o posesywie, jednak nie dałem końcówek do niego, oto one:

1 os. lp: rö/ro (mój kot: ristaro)
2 os. lp: lö/lo (twój kot: ristalo)
3 os. lp: -tös/tos, -tön/ton, -töv/tov (odpowiednio dla rodzaju męskiego, żeńskiego i ogólnego) (jego kot: ristatos, jej kot: ristaton)

1 os. lm: -mö/mo (nasz kot: ristamo)
2 os. lm: -tö/to (wasz kot: ristato)
3 os. lm: -söt/sot, -sön/son (odpowiednio dla rodzaju osobowego i nieosobowego) (ich kot: ristasot)

Posesyw potrafi się łączyć z innymi przypadkami, przez co mogą powstać takie tworu jak ristaummonusu - kilku naszym kotom.

Zaimki zwrotne są następujące:

1 os. lp.: röv
Nie obchodzi mnie to: raintussassa röv ve

2 os. lp.: löv
Nie obchodzi cię to: raintussapae löv ve

3 os. lp.: töv/tön/tös (odpowiednio dla rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego)
Nie obchodzi go (ją) to : raintussarosu töv (tön) ve

1 os. lm.: möv
Nie obchodzi nas to: raintussassame möv ve

2 os. lm.: jöv
Nie obchodzi was to: raintussapaeme jöv ve

3 os. lm.: söv/sön
Nie obchodzi ich to: raintussarosume söv ve

W wargerskim nie ma czasowników zwrotnych (np. odpowiednika polskiego myć się czy niemieckiego treffen sich).

Gdyby ktoś zauważył różnicę pomiędzy tym co publikuję na forum, a tym, co jest w pdf-ie załączonym w pierwszym poście - to wersja na forum jest aktualna.

[elslovako]

Łopata, trochę odświeżam język. Dzisiaj opowiem także trochę więcej o dialektach.

Najważniejsze zmiany:
- w języku potocznym wymowa e /e̞/ waha się od /e/ do /ɛ̝/, dużo zależy także od opracowania,
- w języku potocznym a /ɑ/ potrafi być wymawiane jako /ɑ̈/, zaś w niektórych dialektach nawet jako /a/, powodując załamanie harmonii samogłosek,
- usunięto zasady niemożności pojawienia się więcej niż 2 długich głosek w jednym wyrazie, nadal jednak nie mogą pojawić się zbitki 3 takich samych głosek,
- ü /ʏ/ w niektórych pozycjach oraz zazwyczaj w wygłosie jest wymawiane przez dużą część mówiących jako /y/.

Dialekty:
Ogólnie wyróżnia się 3 podstawowe grupy dialektów - północne, południowo-wschodnie i zachodnie (czasami nazywane jako centralne). Standardowy język literacki opiera się na dialektach południowo-wschodnich, opisywanych w tym temacie. Krótkie przedstawienie charakterystycznych cech danych grup:

Północne
- nastąpiło nieznane w innych dialektach zlanie się ä z e, które są wymawiane u przeważającej większości osób jako /ɛ̝/. "E" nadal jest samogłoską neutralną, zaś "ä" przednią.
- w niektórych dialektach grupy północnej zanikły długie samogłoski - czytane są one z niezaznaczanym w tekście zwarciem krtaniowym, np. raava - [ɾɑːʋɑ] w dialektach centralnych i płd-wsch., [ɾɑʔɑʋɑ] w północnych. Długie spółgłoski czytane są podwójnie, np. eppo - [e̞pːɔ] i [ɛ̝ppɔ].

Południowo-wschodnie
- w wymowie części osób "s" brzmi jak /ʃ/, czego się unika w innych dialektach,
- tzw. udźwięczniające h, które występuje tylko w niektórych dialektach, np. öhtö (szczur) - [øhtø ~ øxtø] vs. [øɦdø] (nie ɣ!), rohpu (stół) - [ɾɔhpu ~ ɾɔxpu] vs. [ɾɔɦbu].

Zachodnie
- v /v/~/ʋ/ jest wymawiane jako /w/, zaś w nagłosie nawet jako /ʍ/,
- wymowa a /ɑ/ jako /ɒ/~/ɔ/, zaś o jako /o/
- w odręcznej pisowni długie a, e, i, o, u wygląda jako á, é, í, ó, ú, zaś długie ä, ö i ü jak a̋, ő i ű