Pytania różne (polszczyzna)

Zaczęty przez Noqa, Luty 17, 2012, 22:37:13

Poprzedni wątek - Następny wątek

mijero

#2685
sepn spnu spnowi sepn spnem śpnie < psł. *sъnъ [< *sъpnъ < *supno-] i sepnny (postaci psł. i pie. za Borysiem)
Czy tako by wyglądał rzeczownik sen i przymiotnik senny, gdyby -p- się nie ulotniło? Może wszędzie ze ś-?
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

Todsmer

Ciężko powiedzieć, bo po drodze działało prawo sylab otwartych ;) czyli żadna forma z -pn- nie mogła się zachować w języku, więc ciężko wnioskować, co by się stało :)

mijero

Może to pytanie doczeka się takiej samej otpowiedzi...
mydźśl < psł. *myslь ż [< *myd-slь] i mydźślić mydższlę mydźślisz mydźśli mydźślimy mydźślicie mydższlą (otmiana na podobieństwo czyścić czyszczę czyścisz itd.) – Czy tak by wyglądał rzecz. myśl i czas. myślić, gdyby nie ulotniło się -d-? Działoby się coś takiego z tym -d-, czy pozostałoby mydśl i mydślić mydszlę mydślisz itd.?
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

dziablonk

Czy spotkaliście się z określeniem "pić na hejnał"? Co to znaczy i skąd się wzięło?
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Siemoród

Cytat: dziablonk w Grudzień 08, 2022, 09:15:34
Czy spotkaliście się z określeniem "pić na hejnał"? Co to znaczy i skąd się wzięło?
Strzelam, że ze skojarzenia z pozycją hejnalisty grającego na wzniesionej wgórę trąbce.

Cytat: mijero w Październik 30, 2022, 14:30:08
Może to pytanie doczeka się takiej samej otpowiedzi...
mydźśl < psł. *myslь ż [< *myd-slь] i mydźślić mydższlę mydźślisz mydźśli mydźślimy mydźślicie mydższlą (otmiana na podobieństwo czyścić czyszczę czyścisz itd.) – Czy tak by wyglądał rzecz. myśl i czas. myślić, gdyby nie ulotniło się -d-? Działoby się coś takiego z tym -d-, czy pozostałoby mydśl i mydślić mydszlę mydślisz itd.?
Trochę to pytanie nie ma sensu, bo nie wiadomo, jak by się rozwinęły grupy typu -ds-, skoro uległy były one uproszczeniu. Pewnie jakiejś zmianie by uległy, ale ciężko powiedzieć jakiej (może właśnie uproszczeniu do -s- xD) i kiedy.

W każdym razie uproszczenie tego typu grup spółgłoskowych było całkowicie regularne i bezwyjątkowe, więc to słowo musiało tak się uprościć.
Niech żyje Wolny Syjam!

mijero

Czy powszechny, powszechność powinny mieć postać powszeszny, powszeszność lub co więcej powszeszni? Ma to pochodzić ot wyrażenia po wszech (ludziach, krajach, ziemiach, stronach), a jeśli to jest wyrażenie przysłówkowe, a chyba jest, to zdaje się powinno być -i.
Boć wiem, trzeba mi prawdę powiedzieć:
przez cudzy język w cudze ręce włodźstwa zachodziły.
  •  

dziablonk

#2691
Wydaje mi się, że końcówka -ъny jest też dopuszczalna skoro masz wielgachny.
Powszechny to nowotwór złotego wieku. Za autora uważa się Marcina Kromera, który w pierwszych dwóch dialogach swoich "Rozmów Dworzanina z Mnichem" nazywa kościół pospolitym, natomiast w dialogu trzecim pisze, że Kościół "zowiemy świętym, pospolitym albo właśniej powszechnym (co Grekowie zową catholicam) i apostolicam."
Jeszcze dalej tłumaczy, że wyraz ten jest lepszy od pospolitego, gdyż kościół jest "po wszech ziemiach, narodziech, językoch, staniech wszech wiekow zgromadzonych, a dlatego ji zowiemy catholicam, to jest powszechny".

BTW, Czesi zapożyczyli ten wyraz z polskiego w XIX w., ale z czasem zaczął odstawać od polskiego wzorca i dzisiaj povšechný to 'ogólny, pobieżny, powierzchowny'.
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.

Wercyngetoryks

Od kiedy używa się w języku polskim słów sprawczy, sprawczość?
ChWDChRL
  •  

dziablonk

Sprawczość od początku XX w., sprawczy w sensie 'przynależny do sprawcy' co najmniej od końca XVI w. :)
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

dziablonk

Skąd się wzięło wyrażenie "być nie w sosie"?
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Neymar

Mam pytanie dot. wierszyka, który ułożyłem na dzień babci i dziadka (w imieniu swojej córeczki)

oto fragment

"Rozumiem już dużo, chociaż jestem malutka,
Pamiętam nasze pierwsze spotkanie, moja pamięć nie jest krótka...
już wtedy zobaczyłam miłość w Waszych oczach,
to przez to, że tak za Wami tęsknię nie mogę spać po nocach."

Zastanawiam się czy ostatni wers może zostać. To słowo "tak" mi trochę nie pasuje. Gdyby tu dopisać "bardzo" lub "mocno" to byłoby na pewno dobrze, ale wtedy zdanie byłoby za długie. Więc może lepiej usunąć i zostawić "to przez to, że za Wami tęsknię nie mogę spać po nocach". Wydaje mi się jednak, że to słowo "tak" niejako wzmacnia wydźwięk tego zdania, podkreśla to jak bardzo córka tęskni za dziadkami. Zależało mi na tym, by cały wierszyk był trochę emocjonalny, w końcu "pisała" go dwuletnia dziewczynka. Chciałbym się tylko poradzić czy według Was ta forma, którą napisałem czyli
"to przez to, że tak za Wami tęsknię nie mogę spać po nocach" jest poprawna językowo.
  •  

dziablonk

RJP przypomina: po wtrąconym "że tak za Wami tęsknię" - przecinek. :P
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Siemoród

Skąd formant -u- w Bogurodzicy, ale też w ogólnosłowiańskich imionach typu Bogusław, Bogumił? Kojarzę jeszcze cz. bohulibý 'dobroczynny, zbożny', ale podobnie jak bohudík 'dzięki Bogu' czy bohužel 'niestety' to raczej zrosty, a nie złożenia. O dziwo scs. (przynajmniej wg słownika Cejtlin-Wieczerki-Błagowej) nie ma podobnych złożeń, zawsze jest to бого-, np. Богородица.

Pytam, bo kiedyś polonista mi wmówił (i z tego co widzę, pojawia się taka teza w opracowaniach Bogurodzicy), jest to archaizm słowotwórczy wynikający z tego, że w dawnej polszczyźnie czasownik rodzić łączył się z celownikiem, a nie biernikiem (rodzić komu). Problem tkwi w tym, że brzmi to absurdalnie i nie znam żadnych odpowiedników w innych językach słowiańskich xD
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

dziablonk

Jest to zrost na zasadzie dativus possessivus, czyli dzierżawczy, rodzica (tzn. 'rodzicielka, matka') komu? - Bogu, podobny zrost psubrat, czyli brat komu? - psu.
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Siemoród

Faktycznie, typowa dla scs. przydawka celownikowa. W takim razie imionami podobnymi do Bogumiła i Bogusława jest też Bratumił, Siestrzemił i podobne. Niepotrzebnie doszukiwałem się tu złożenia (i jakiegoś dziwnego rozszerzenia tematu), kiedy to zwykły zrost.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •