Polskie Forum Językowe

Językoznawstwo => Polszczyzna => Wątek zaczęty przez: Feles w Sierpień 22, 2011, 01:02:55

Tytuł: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Sierpień 22, 2011, 01:02:55
Jakie jest pochodzenie "wieży"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Sierpień 22, 2011, 01:16:54
Cytat: Feles w Sierpień 22, 2011, 01:02:55
Jakie jest pochodzenie "wieży"?

wg Brücknera od czasownika "wieźć" - "wieża" to było określenie namiotu, a namiot można złożyć i wieźć z miejsca na miejsce.
a podstawą zmiany znaczenia ma być spiczastość zarówno namiotu, jak i wieży.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 03, 2011, 17:46:13
Pewnie stąd, że statystycznie częściej się używa narzędnika z przyimkiem niż bez (przynajmniej w języku polskim). Np. w takim słoweńskim narzędnik MUSI mieć przyimek (a więc mamy zanik opozycji typu: bawić się człowiekiem/bawić się z człowiekiem).

Jeśli chodzi o narzędnik zaimków trzecioosobowych w innych językach to: w rosyjskim istnieje narzędnik bez n- (имъ, ей, ими), czeski zdaje się też to zachował (literacki przynajmniej), ale słowacki już nie. W południowosłowiańskich formy z n- "wygrały" we wszystkich przypadkach, a w białoruskim to n- zanikło całkowicie we wszystkich przypadkach (im, z im).

W moim idjolekcie jest tendencja do mówienia "Bawię się ją", "Nie przejmuj się imi" it.p. pod wpływem rosyjskiego albo staropolskiego.

O nie, Dynozaur znów pieprzy o swoich slavlangach
Jeśli chodzi o moje conlangi, to w obu sprawę rozwiązałem nieco dziwnie: w zimnym n- pojawia się tylko po przyimkach k, s, v (k + jemu = kųnemu), (s + jimi = ſųnimi) oraz zawsze przed formą biernika zaimka "on" - "ji" (na + ji = nani, ale na + je = na je). to "n" też pojawia się regularnie w derywacji (zwłaszcza czasownikowej) przed rdzeniami zaczynającymi się na samogłoskę (np. v + iti = vųniti [pol. wejść, dawniej wnijść]).

Natomiast w Vanstinie to "n" jest uważane za część przyimka i pojawia się zawsze przed zaimkami trzecioosobowymi oraz rzeczownikami określonymi (zastępuje rodzajnik). Np. un ime = w nim, u scëchit = w domu, un scëchit = w (tym) domu. Jeśli chodzi o narzędnik, to w Vanstinie zanikł, ale utrzymały się skamieniałe połączenia z zaimkiem "z" (senime = z nim). A tak normalnie, to zaimek se(n) łączy się z celownikiem.

scëche < PS *xyčь  ;-)
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 03, 2011, 18:32:22
Cytat: Kwadracik w Wrzesień 03, 2011, 18:09:06
Dzięki. A jak wyglądała sytuacja z tym prefiksem n- w prasłowiańskim? Występował regularnie z przyimkami i regularnie bez przyimków? I skąd on się wziął?

Z przyimków vъn, kъn, sъn to "n" przewędrowało z przyimka do zaimka (redefinicja vъn-imъ jako vъ-nimъ) i powędrowało analogicznie także do innych przyimków. A ta redefinicja pewnie zaszła pod względem proces fonetycznych - to "n" zanikło, ostając się tylko przed samogłoskami (co oznacza, że przetrwało przed zaimkami [które zaczynały się na samogłoskę, jotacja jest późna]).

Żeby było jaśniej, ujmę to w punktach:
1. Istnieją przyimki vъn, kъn, sъn o stałej, niezmiennej postaci.
2. Zachodzi proces fonetyczny - końcowe -n zanika przed spółgłoską, pozostaje tylko przed samogłoską.
3. Użycie "intruzywnego n" zostaje ograniczone do połączeń z zaimkiem trzecioosobowym (morfologizacja procesu).
4. Dalsza morfologizacja "intruzywnego n", które zaczyna być postrzegane jako odmiana nagłosowa zaimka (vъn-imъ > vъ-nimъ) i zaczyna być używane ze wszystkimi przyimkami (a nie tylko tymi trzema).

Dlatego "w" oraz "in" SĄ kognatami, chociaż nie wyglądają. Po prostu: ъn > vъn > vъ(n).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Wrzesień 03, 2011, 19:08:04
I w związku z tym w NXR wszystkie przyimki zostały zrównane i zawsze mają końcówkę -ъn, czyli finalnie -ún.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 10, 2011, 19:58:29
Pytanie nie do końca o etymologję, ale nie chciałem zakładać nowego tematu.

Skąd się wzięła polska nazwa SM - "Stwardnienie rozsiane". Co to ma spólnego ze stwardnieniem? I dlaczego "rozsiane"?

Ta nazwa jest dla mnie jakaś kompletnie zrzytnia, bez żadnego znaczenia. Coś jakby nazwać lodówkę "bieżnik rozmyty". Puste słowa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Wrzesień 10, 2011, 20:06:39
Dzinozawrze, tak patrzę i dochodzę do wniosku, że gdybyć chciał autorytarnie zmieniać polszczyznę, to momentami dziwnie by wyglądała :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Wrzesień 10, 2011, 20:19:52
Cytat: Dynozaur w Wrzesień 10, 2011, 19:58:29
Skąd się wzięła polska nazwa SM - "Stwardnienie rozsiane". Co to ma spólnego ze stwardnieniem? I dlaczego "rozsiane"?

"Nazwa "stwardnienie rozsiane" odzwierciedla rozsianie procesu patologicznego w różnych miejscach układu nerwowego, jak również rozsiew zmian w czasie."
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 10, 2011, 21:05:07
Cytat: varpho w Wrzesień 10, 2011, 20:19:52"Nazwa "stwardnienie rozsiane" odzwierciedla rozsianie procesu patologicznego w różnych miejscach układu nerwowego, jak również rozsiew zmian w czasie."

Powiedzmy, że to kumam.

Ciało drętwieje ("twardnieje") i zjawisko to jest "rozsiane" po całym ciele.

Ale nie wiem, mnie wciąż w tej nazwie coś nie gra. To w ogóle nie brzmi jak nazwa choroby... Jakby ktoś wziął dwa pierwsze wyrazy z głowy i ułożył rebus.

zanim ktoś pyta, jak moim zdaniem powinien odmieniać się "rebus" - nieodmienne pluralis tantum. W najgorszym razie jak "reb". Ale nie ciągmy tematu, okej?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Wrzesień 10, 2011, 21:59:13
Ciągmy czy ciągnijmy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 10, 2011, 22:11:59
Cytat: Mścisław Ruthenia w Wrzesień 10, 2011, 21:59:13
Ciągmy czy ciągnijmy?

Unikam -ijów w rozkaźnikach. Aczkolwiek fakt, ciągnąć kończy się na -nąć, więc -nij uzasadniony.

Ale podoba mi się ta forma.  ;-D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Wrzesień 13, 2011, 18:13:04
Z jakiego języka wzięło się słowo banan?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Wrzesień 13, 2011, 18:18:39
Apropos:
Właśniem odkrył, że po niemiecku "pietruszka" zaczyna się "peter-"
Jaka jest etymologia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 13, 2011, 19:42:35
Cytat: Dynozaur w Wrzesień 10, 2011, 19:58:29
Pytanie nie do końca o etymologję, ale nie chciałem zakładać nowego tematu.

Skąd się wzięła polska nazwa SM - "Stwardnienie rozsiane". Co to ma spólnego ze stwardnieniem? I dlaczego "rozsiane"?

Ta nazwa jest dla mnie jakaś kompletnie zrzytnia, bez żadnego znaczenia. Coś jakby nazwać lodówkę "bieżnik rozmyty". Puste słowa.

Po prostu kalka. Sklerosis to z grecka stwardnienie (albo wysuszenie). Mnie zawsze zastanawiało, skąd określenie skleroza dla problemów z pamięcią...

CytatZ jakiego języka wzięło się słowo banan?

Ostatecznie z jakiegoś zachodnioafrykańskiego, wg etymonline może z wolof.

@Dynozaur: pozostałością nierozszerzonej formy narzędnika jest chyba im... tym...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Wrzesień 13, 2011, 21:19:12
Cytat: Mścisław Ruthenia w Wrzesień 13, 2011, 18:18:39
Właśniem odkrył, że po niemiecku "pietruszka" zaczyna się "peter-"
Jaka jest etymologia?

w węgierskimn też: peterzselyem.
i w angielskim: parsley (http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=petrosilium&searchmode=none)
z łacińskiego petrosilium, a ostatecznie z greki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Październik 01, 2011, 18:27:35
czy "brać kogoś na barana" może być wynikiem jakiegoś upodobnienia się "brać kogoś na barki" do "brać kogoś na kolana"?
no i ciekawe jest też rozszerzenie semantyczne takich kolan w kierunku miednicy...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Październik 06, 2011, 16:40:33
Wg Borysia końcówka -cz w wyrazach acz i lecz jest kognatem łacińskiego -que (gr. te, stind. ca).  Zachsł. *lěče/leče, prasł. *ače, bułg. че "i; a, ale; że". Zacz też tutaj należy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 28, 2011, 14:36:35
Chyba już wiem skąd się wzięła alternacja sz:ś w męzkoosobowych formach przymiotników np. "słabszy - słabsi" i zaimków "nasz- nasi".

To nie analogja, tylko wpływ gwar mazurzących, w których mazurzenie spowodowało też morfologiczne zjednanie wyrazów z tematem zakończonym na historyczne -sz z tematami na -s. Spotyka się przecież formy typu "o męzie" w owych gwarach.

Chociaż nie wyjaśnia, to dlaczego to nie dotknęło ż (chyba tylko w formie "duzi", co już można wytłómaczyć analogją. W innych leksemach masz - "chyży ludzie", "boży strażnicy" it.p.) oraz "cz".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Październik 28, 2011, 15:00:24
Ale udziwniasz, etymologia jest jasna:

tylny < *tylьnъjь
tylni < *tylьniji
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 28, 2011, 16:38:12
Cytat: Kwadracik w Październik 28, 2011, 15:33:40Sorry, nie kupuję tego. Wszystko, co tłumaczy nieregularne zapożyczenie z gwary (wykraczające poza słownictwo) brzmi jak przekombinowana lingwistyka ludowa.

Tak, tylko że przez większość historji mazurzyła większość Polski - z stolycą włącznie. Więc oddziaływanie mogło być spore.

Brak mazurzenia w literackim języku polskim to w gruncie rzeczy dzięki Wielkopolsce.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Październik 28, 2011, 20:33:51
Cytat
Brak mazurzenia w literackim języku polskim to w gruncie rzeczy dzięki Wielkopolsce.
Don't forget Kresy :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Październik 29, 2011, 11:12:52
Cytat: Kwadracik w Październik 28, 2011, 22:41:04
Takie rzeczy nie dzieją się nawet w wielce rozdialektowanym angielskim, gdzie każdy w miarę potrafi naśladować inne dialekty. Nie ma tak, że zwarcie krtaniowe zamiast /t/ pojawia się np. w kilku słowach.
Za to /o:/ zamiast /u:/ już tak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Październik 29, 2011, 23:09:58
Cytat: Kwadracik w Październik 29, 2011, 13:53:53
CytatZa to /o:/ zamiast /u:/ już tak.

Jakiś przykład...? I przypomnę, że mówię o zapożyczaniu cech z dialektów (niezbyt regularne zmiany fonologiczne w angielskim zdarzają się jak najbardziej - patrz np. wymowa "ea" - i czymś podobnym było polskie "nasi", ale ani jedno, ani drugie, nie musi być związane z gwarami)
A, bo mnie zawsze formy typu "de dors" wydawały się zapożyczeniami z gwar, nie wiem jak mogłyby powstać takie nieregularne zmiany. Ale to ty tu jesteś autorytetem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Październik 30, 2011, 00:25:22
[nobbc][/nobbc]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 04, 2011, 19:58:25
ęsi (http://en.wikipedia.org/wiki/ENSI)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 12, 2011, 21:03:39
Brückner lubieć znał i bynajmniej się od niego stanowczo nie odcinał:

Cytatluby, lubić (dziś, jak przy musić, myślić, mówimy i lubieć; lubiał zamiast lubił);

z drugiej strony, z tegoż słownika etymologicznego:

Cytatnienawidzić mylne
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Listopad 30, 2011, 00:14:59
mam pytanie do znawców polszczyzny: czy wyrazy "sprzedaż", "podaż" itd. to jakieś polsko-francuskie hybrydy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 30, 2011, 14:12:29
Cytat: varpho w Listopad 30, 2011, 00:14:59
mam pytanie do znawców polszczyzny: czy wyrazy "sprzedaż", "podaż" itd. to jakieś polsko-francuskie hybrydy?

Galicyzmy na -aż są zwykle rodzaju męskiego chyba... Brückner twierdzi, że ta formacja ma coś wspólnego z rzeczownikami na -eż. Przykłady: kradzież, grabież, łupież, kacież :) Przydałoby się znać datę pierwszego zaświadczenia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 08, 2012, 23:32:12
Skąd "knajak"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 09, 2012, 10:19:26
A "menel"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 09, 2012, 11:07:17
O ile dobrze pamiętam, z jakiegoś niemieckiego dialektalnego Männel czyli "człowieczek".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Styczeń 11, 2012, 18:04:11
a skad  karzel na krasnoludka? I kiedy uzywac jedno a kiedy drugie slowo? karzel to anomalia, krasnoludek mitologia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 12, 2012, 09:03:53
Karzeł jest z niemieckiego Karl, "chłop". I o ile tylko to slowo może oznaczać niską osobę, to obu używa się do postaci legedarnych, z tym że krasnoludek to raczej taki śmieszny w czerwonej czapeczce, a karzeł to coś w stylu Tolkiena.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 12, 2012, 11:55:12
Cytat: spitygniew w Styczeń 12, 2012, 09:03:53
to obu używa się do postaci legedarnych ... a karzeł to coś w stylu Tolkiena.

Szczerze mówiąc, chyba nigdy się z tym nie spotkałem. Może w jakiejś książce na licencji poetycznej, ale nie w normalnym języku.
Karzeł to dla mnie wyłącznie człowiek z niedoborem wzrostu. Ewentualnie ekspresywne określenie osoby niskiej. Albo zapluty karzeł reakcji.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Styczeń 12, 2012, 13:17:52
Cytat: spitygniew w Styczeń 12, 2012, 09:03:53
Karzeł jest z niemieckiego Karl, "chłop". I o ile tylko to slowo może oznaczać niską osobę, to obu używa się do postaci legedarnych, z tym że krasnoludek to raczej taki śmieszny w czerwonej czapeczce, a karzeł to coś w stylu Tolkiena.
bo wczoraj bylam na spotkaniu z tlumacem Hobbita, i wiec tam powiedziano, ze kobieta tlumaczka pierwszej wersji przetlumaczyla "dwarf" jako krasnolude, a ostatnie tlumaczenie to krasnoludek. A jak zostal przetlumaczony "dwarf" w grach komuputerowych (Heroes of MM)?
Cytuje pewnego forumowicza >
Hobbit - mały większy od liliputa ale mniejszy od krasnoludka.Postać fantastyczna.
liliput - mały , karzełek , mniejszy od Hobbita.Postać fantastyczna.
krasnoludek - Mały , większy od hobbita i liliputa.Pojawia się czesto w literaturze.Postać fantastyczna.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 12, 2012, 13:52:21
Cytatbo wczoraj bylam na spotkaniu z tlumacem Hobbita, i wiec tam powiedziano, ze kobieta tlumaczka pierwszej wersji przetlumaczyla "dwarf" jako krasnolude, a ostatnie tlumaczenie to krasnoludek.
Nie czytałem innych przekładów niż Skibniewskiej, ale jeśli tak, to ja pierdolę.
CytatA jak zostal przetlumaczony "dwarf" w grach komuputerowych (Heroes of MM)?
W przypadku całej fantasy posttolkienowskiej używa się neologizmu Skibniewskiej "krasnolud". Swoją drogą z tego co wiem słowo "krasnoludek" też jest sztucznym tworem (konkretnie Konopnickiej).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Styczeń 12, 2012, 14:56:10
Są jeszcze skrzaty, oraz będące również neologizmem krzaty.

Te ostatnie wprowadził również tłumacz Tolkiena, zazwyczaj uznawany za najgorszego tłumacza Tolkiena, Łoziński.

Nie wydaje mi się, by w jakimkolwiek tłumaczeniu Tolkiena pojawiło się krasnoludek. Przeglądałem różne tłumaczenia "Władcy Pierścieni" (Skibniewska, Frącowie, Łoziński... do tego tłumaczenia "Hobbita" Pauliny Breiter, "Niedokończone opowieści" Radka Kota - który swoją drogą wykładał psychologię u mnie na roku) i nie spotkałem nigdzie tego słowa. Natomiast nieraz pojawia się to słowo w dyskusjach jako możliwe do użycia. Nie jestem pewien, czy sama Skibniewska gdzieś nie pisała, że "powinna użyć słowa krasnoludek, ale wydawało się zbyt niepoważne, więc pozwoliła je sobie zmienić, bo Tolkien również w angielskim nieco słowo dwarf zmodyfikował" (i tu chodzi o odmianę, pluralis od dwarf to dwarfs, u Tolkiena: dwarves).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 12, 2012, 16:18:19
Cytat: chorwacja w Styczeń 12, 2012, 13:17:52
Hobbit - mały większy od liliputa ale mniejszy od krasnoludka.Postać fantastyczna.
liliput - mały , karzełek , mniejszy od Hobbita.Postać fantastyczna.
krasnoludek - Mały , większy od hobbita i liliputa.Pojawia się czesto w literaturze.Postać fantastyczna.


Wg mnie musisz najpierw rozróżnić "tradycyjne" postaci mityczne od postaci z książek Tolkiena. Jak ty wszystko dajesz do jednej kupy, to sobie tego w głowie nigdy nie poukładasz.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 12, 2012, 16:20:23
Cytat: chorwacja w Styczeń 12, 2012, 13:17:52
krasnoludek - Mały , większy od hobbita i liliputa.Pojawia się czesto w literaturze.Postać fantastyczna.[/i]

Krasnoludek nie jest ani większy ani mniejszy od hobbita. To są postaci z dwóch zupełnie innych bajek żyjące na całkowicie odmiennych i nieprzecinających się płaszczyznach  ;-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Styczeń 12, 2012, 16:45:26
jak dla mnie krasnoludek jest mniejszy od hobbita. :D
taki wielkości przeciętnego grzyba mniej więcej.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Styczeń 12, 2012, 17:10:19
A według mnie, to oni są nie wiem, do kolana, takie wredne. Ale bo Kinsajzie nawet i mniejsze... :]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 12, 2012, 17:33:49
Wielkości grzyba, czy do kolana - nasz tradycyjny, polski, przaśny krasnoludek jest i pozostanie BARDZO MAŁY. Tolienowskie krasnoludy niech się w dupę pocałują!!!11
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Styczeń 12, 2012, 18:07:58
Cytat: spitygniew w Styczeń 12, 2012, 13:52:21
W przypadku całej fantasy posttolkienowskiej używa się neologizmu Skibniewskiej "krasnolud".
Ta... szkoda tylko, że ten ewidentny jej błąd (bo władcopierścieniowe ,,krasnoludy", to po prostu fantastyczny odpowiednik karłów z mitologii germańskiej) się aż tak upowszechnił, że nawet w poważnych źródłach można spotkać nazywanie germańskomitologicznych karłów – ,,krasnoludami".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 12, 2012, 19:46:56
Gdybym ja tłómaczył Tolkiena, to użyłbym określenia kobold.

Fakt, mało trafne, ale ma ten plus, że u zwykłego zjadacza chleba nie wywołuje żadnych skojarzeń (w przeciwieństwie do krasnolud[k]a czy [s]krzata, które kojarzą się z Sierotką Marysią), a brzmi dość "potężnie". No i nie jest neologizmem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Styczeń 12, 2012, 20:41:32
 Kto tam był większy, Gimli czy Bilbo?  :-X
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Styczeń 12, 2012, 21:02:59
Dobre pytanie. Zadaj je tutaj http://elendili.pl/ ;-P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Styczeń 12, 2012, 23:55:40
Lepiej tam: http://forum.tolkien.com.pl/

W link Mścisława nie klikaj.

Anyway, ciekawy fetysz, porównywać rozmiar małych postaci z Tolkiena... :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Styczeń 13, 2012, 01:06:21
Dlaczego nie na elendilich? :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Styczeń 13, 2012, 02:16:03
Gal dalej jest tam administratorem? Jeśli tak, to nie elendili. I tyle. Nie widzę powodu, żeby odsyłać przypadkowych ludzi z problemami tolkienistycznymi na forum, na którym może i dowiedzą się, czego chcą, ale oprócz tego otrzymają informację, że Jezus ich kocha, ze względu na swój nick są narzędziem szatana, i takie tam.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Styczeń 13, 2012, 14:29:26
No, strasznie mnie to wkurza. A najlep... najgorsze jest to, że Gal sam pomagał "Pani Dodzie" przy płycie T7T i "stworzył" dla niej język sztuczny.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Styczeń 13, 2012, 14:35:25
Czy pałąk to jakieś wewnętrzne PSM (portmanteau?) pająka i łęku?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Styczeń 13, 2012, 15:01:55
Cytat: Mcisław Ruthenia w Styczeń 13, 2012, 14:29:26
No, strasznie mnie to wkurza. A najlep... najgorsze jest to, że Gal sam pomagał "Pani Dodzie" przy płycie T7T i "stworzył" dla niej język sztuczny.
Ta, pieprzony hipokryta...

BTW, kiedyś chciałem zarejestrować się incognito na forum, którego imienia nie wolno wymawiać, i strollować ich kucykami, żeby tylko zobaczyć jak p. Derdziński zacznie na to reagować :P.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 13, 2012, 16:16:35
Cytat: Fēlēs canivorus w Styczeń 13, 2012, 14:35:25
Czy pałąk to jakieś wewnętrzne PSM (portmanteau?) pająka i łęku?

po-łącz-y(ć) pa-łąk
wg mnie wszystko pięknie gra
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 19, 2012, 20:42:11
Raz jeszcze doszedłem do wniosku, że nazwy dni tygodnia w polszczyźnie są zjawiskiem - wbrew pozorom - dosyć tajemniczym. Jak wiemy, Słowianie rozeszli się po Europie jako poganie i chrzty przyjmowali osobno. Tymczasem nazwy dni tygodnia niosą ze sobą chrześcijańską treść ideową (sobota, niedziela) i są wspólne. Tradycja chrześcijaństwa słowiańskiego ponoć nie objęła ziem polskich (jestem innego zdania; tak czy siak - brakuje dowodów). Objęła wszakże ziemie czeskie, więc można przyjąć czeskie pośrednictwo nazw dni tygodnia. Nie ma jednak fonetycznych śladów czeszczyzny - jest np. przegłos w poniedziałku albo nosówka w piątku. Czy zatem to efekt wyrównań do słownictwa występującego w Polskim? Czy - tryb teoryj spiskowych: włączony - może to ślad wczesnopiastowskiej tradycji cerkiewno-słowiańskiej?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 20, 2012, 12:13:07
Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 19, 2012, 20:42:11
Objęła wszakże ziemie czeskie, więc można przyjąć czeskie pośrednictwo nazw dni tygodnia. Nie ma jednak fonetycznych śladów czeszczyzny - jest np. przegłos w poniedziałku albo nosówka w piątku.
W "kościele" też jest przegłos...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 26, 2012, 10:28:14
Czy "smardz" to grzyb jadany przez smardów?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

@TM: nie wiem, czemu uważasz, że nieposiadanie chrześcijaństwa jako religii państwowej wykluczało kulturowe importy ze sfery christianitatis, a może też wiary mojżeszowej (pamiętajmy o Chazarach i handlu prowadzonym przez Żydów we wczesnośredniowiecznej wschodniej Europie). Porównaj też kolędę. Zaś nie róbmy z tych naszych protoplastów takich izolowanych cavemanów. Przyznam, że mię też ostatnio zaintrygowała szczególnie kwestia "niedzieli". ESSJA twierdzi, że to wczesna kalka z gr. απρακτος ημερα "dzień nieroboczy", co nie wyklucza wg nich ogólnosłowiańskiego rozprzestrzenienia.
Może Prasłowianie do pewnego etapu używali innego cyklu niż 7-dniowego, a następnie pod wpływem np. handlu z europejskimi sąsiadami przyjęli taki system, jednocześnie kalkując i zapożyczając nazwy niektórych szczególnych dni, a resztę numerując. Nota bene, niechrześcijańskie wydaje się to, że dni tygodnia liczone są od poniedziałku.

Germanie zrobili coś podobnego, z tym że oni przekalkowali łacińskie określenia wywodzące się od imion boskich, na etapie, gdy te łacińskie określenia były jeszcze transparentne i nie były częściowo zastąpione chrześcijańskimi (dominica).

W słowiańskich takie odboskie określenia pojawiają się tylko jako skutek silnych wpływów germańskich (w połabskim).

Nie znam greckiego, ale wygląda na to, że 1) współcześnie część dni jest też jakby numerowana* 2) drzewiej istniało coś na kształt systemu łacińskiego (choć może już nie w czasie kontaktów ze Słowianami, nie wiem).

*ale od niedzieli!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 26, 2012, 12:54:11
Pochodzenie nazw tygodnia opisuje Bruckner, w skrócie: misjonarze niemieccy wprowadzili je na Morawach w VIII wieku (wymyślając nowe nazwy zamiast pogańskich), a stulecie później zapoznali się tam z nimi bracia sołuńscy. Polacy pewnie przejęli je od Czechów po chrzcie, więc wszystko gra.

I wątpię, że Słowianie używali wcześniej swojego tygodnia, nawet Rzymianie nie wymyślili tej idei tylko zapożyczyli ją z Babilonii.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Styczeń 26, 2012, 13:02:19
Cytat: pittmirg w Styczeń 26, 2012, 10:28:14
Nota bene, niechrześcijańskie wydaje się to, że dni tygodnia liczone są od poniedziałku.
Ale za to środa jest liczona tak jakby tydzień zaczynał się od niedzieli...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 26, 2012, 13:04:25
Cytat: spitygniew w Styczeń 26, 2012, 12:54:11
Pochodzenie nazw tygodnia opisuje Bruckner, w skrócie: misjonarze niemieccy wprowadzili je na Morawach w VIII wieku (wymyślając nowe nazwy zamiast pogańskich), a stulecie później zapoznali się tam z nimi bracia sołuńscy.

Brückner ma na to jakieś dowody, czy fantazjuje w typowym dla siebie stylu?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 26, 2012, 13:06:22
Cytat: lehoslav w Styczeń 26, 2012, 13:04:25
Cytat: spitygniew w Styczeń 26, 2012, 12:54:11
Pochodzenie nazw tygodnia opisuje Bruckner, w skrócie: misjonarze niemieccy wprowadzili je na Morawach w VIII wieku (wymyślając nowe nazwy zamiast pogańskich), a stulecie później zapoznali się tam z nimi bracia sołuńscy.

Brückner ma na to jakieś dowody, czy fantazjuje w typowym dla siebie stylu?
Nie wiem, nie podał bibliografii...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 26, 2012, 13:21:36
Cytat: spitygniew w Styczeń 26, 2012, 13:06:22
Nie wiem, nie podał bibliografii...

No to z całą pewnością jest to płód jego fantazji o wartości naukowej = 0.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 26, 2012, 18:44:55
Cytat: Ⓐ Vilén w Styczeń 26, 2012, 13:02:19
Cytat: pittmirg w Styczeń 26, 2012, 10:28:14
Nota bene, niechrześcijańskie wydaje się to, że dni tygodnia liczone są od poniedziałku.
Ale za to środa jest liczona tak jakby tydzień zaczynał się od niedzieli...

Mhm. Boryś uważa, że to kalka ze starowysokoniem. mittawëcha, do którego podobne są również niektóre formy w italskich (łac. lud. media hebdomas, stwł. mezzedima).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 26, 2012, 19:53:20
CytatMhm. Boryś uważa, że to kalka ze starowysokoniem. mittawëcha, do którego podobne są również niektóre formy w italskich (łac. lud. media hebdomas, stwł. mezzedima).
Nie samo pochodzenie jest tak problematyczne, co chronologia. Niespójność numeracji może wskazywać na obecność dwóch warstw nazewnictwa: numerowanej - pogańskiej - starszej (wtorek, czwartek, piątek) oraz nazywanej - chrześcijańskiej - młodszej (środa, sobota, niedziela, poniedziałek). Jeżeliby tak było, to - nie negując możliwości przejęcia osiągów kultury chrześcijańskiej przed chrztem - słabe są przesłanki za przejęciem drugiej warstwy przed chrystianizacją. Przekonywające byłoby tłumaczenie Brücknera, ale przydałby się silniejszy materiał dowodowy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Styczeń 27, 2012, 02:02:11
Witam.

Sama niedziela może niekoniecznie być z chrześcijaństwa. Także religie pogańskie miały specjalne dni świąteczne, kiedy nie wolno było pracować (nie działać), nie dzielić. Więc mogla być już wcześniej.


Polecam etymologie w "Słowniku Psycholingwistycznym"

http://pl-pl.facebook.com/SlownikPsycholingwistyczny
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Styczeń 27, 2012, 02:17:52
Cytat: hellas113 w Styczeń 27, 2012, 02:02:11
Polecam etymologie w "Słowniku Psycholingwistycznym"

http://pl-pl.facebook.com/SlownikPsycholingwistyczny

dzięki, świetne te etymologie! ale pasują raczej do klubu etymologii ludowych (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=73.0). :D

CytatNie tylko "jesień" to zlepka: "je się", ale także "jesion", jak pokazują dane także z innych kultur, w których żywiono się spadzią tego drzewa.

Inne hasło - kościół (od kości) - może znaleźć swą analogię w kulcie kości związanym z praktykowaniem składania ofiar w prekolumbijskiej Ameryce
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Styczeń 27, 2012, 11:08:41
Cytat: hellas113 w Styczeń 27, 2012, 02:02:11
Polecam etymologie w "Słowniku Psycholingwistycznym"

http://pl-pl.facebook.com/SlownikPsycholingwistyczny

O kurwa!!! To na poważnie, czy ktoś se jaja robi??
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Styczeń 30, 2012, 00:15:17
Dzisiaj mój znajomy (anglista i rusycysta) podrzucił mi teorię o tym, że "Tusk" to kognat słowa "Dutch" i "Deutsch" pochodzący rzekomo od szwedzkiego "Tyskar" czyli Niemiec :D
Co myślicie o tym? (Dynek, aktywuj się)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 30, 2012, 09:47:59
Słownik pomorsczego Ramułta:
Cytat
Tus, -a, m., imię dawane psom
Tusk, -a, m., zdrobn. od T u s. Ob. w.

http://naszekaszuby.pl/modules/skany/photo.php?lid=314

Zresztą już dawno (przed erą Tuska) słyszałem, że po kaszubsku "tysek" to "piesek" - zapewne za sprawą książki Nienackiego.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 30, 2012, 13:21:34
Również po duńsku "tusk" to Niemiec.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 30, 2012, 13:36:32
Obstańmy przy niemieckim piesku, w takim razie. Bo lubi się do Niemca połasić.

Swoją drogą, czy ten Tusek to prawdziwy Kaszub? Czy może jego kaszubskie korzenie nie sięgają dalej niż do 1946?

Bo, jeżeli dobrze pamiętam, to był kiedyś program, do którego był zaproszony i gdzie sprawa tej kaszubskości była podniesiona. Później ktoś tam szprechał po kaszubsku, a Tuszczek tylko przytakiwał jak głupi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Luty 02, 2012, 23:23:32
czy wyraz smakołyk jest derywowany za pomocą turkijskiego formantu -лык?
czy na jego utrwalenie się mógł mieć jakiś wpływ polski łyk?
czy też może było na odwrót?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 03, 2012, 11:37:59
Co ów formant oznacza? Rozumiem, że chodzi o końcówkę w jarłyk i paszałyk.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Luty 03, 2012, 17:12:52
Cytat: pittmirg w Luty 03, 2012, 11:37:59
Co ów formant oznacza? Rozumiem, że chodzi o końcówkę w jarłyk i paszałyk.

tak.
sądząc po jego znaczeniu w języku udmurckim podejrzewam, że pojęcia oderwane.
ru-wikt (http://ru.wiktionary.org/wiki/-%D0%BB%D1%8B%D0%BA)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Luty 05, 2012, 20:49:44
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Styczeń 27, 2012, 02:17:52
Cytat: hellas113 w Styczeń 27, 2012, 02:02:11
Polecam etymologie w "Słowniku Psycholingwistycznym"

http://pl-pl.facebook.com/SlownikPsycholingwistyczny

dzięki, świetne te etymologie! ale pasują raczej do klubu etymologii ludowych (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=73.0). :D

CytatNie tylko "jesień" to zlepka: "je się", ale także "jesion", jak pokazują dane także z innych kultur, w których żywiono się spadzią tego drzewa.

Inne hasło - kościół (od kości) - może znaleźć swą analogię w kulcie kości związanym z praktykowaniem składania ofiar w prekolumbijskiej Ameryce


Witam. Cóż, słowa nie były tworzone w labolatoriach, ani też na wiecach mędrców słowiańskich, ale właśnie przypadkiem, "po ludowemu", więc dużo z nich ma taką "ludową etymologie", szczególnie w polskim, który ma w miare niewiele zapożyczeń.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 05, 2012, 22:22:37
Cytat: hellas113 w Luty 05, 2012, 20:49:44szczególnie w polskim, który ma w miare niewiele zapożyczeń.

>polski
>niewiele zapożyczeń
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Luty 06, 2012, 03:17:30
Cytat: hellas113 w Luty 05, 2012, 20:49:44
w polskim, który ma w miare niewiele zapożyczeń.

???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 06, 2012, 11:13:36
W sumie gdzieś czytałem, że polski zachował najwięcej pierwotnych słów praindoeuropejskich. Chociaż wait, to było w tekście, którego autor, Polak (nie był to Milewski przypadkiem?) dowodził w ten sposób kolebki Indoeuropejczyków na naszych ziemiach.

No i trzeba przyznać, że słownictwo fachowe rzeczywiście mamy dość purystyczne.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 06, 2012, 12:07:46
Hahaha.
Pruski ma najwięcej słów, i ogólnie bałtyckie. Jest to związane z tym, że bałtosłowianie jako ostatni opuścili kolebkę praindoeuropejską (gdzie by ona nie była).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Luty 06, 2012, 22:48:50
Cytat: lehoslav w Luty 06, 2012, 03:17:30
Cytat: hellas113 w Luty 05, 2012, 20:49:44
w polskim, który ma w miare niewiele zapożyczeń.

???

Język polski ma niewiele zapożyczeń relatywnie rzecz biorąc, w porównaniu np. do języków zachodnich - francuski ma ok.80% z łaciny, angielski ok.50%, reszta romańskich ok.90%; i ogólnie im bardziej na zachód i południe, tym więcej (nie znam danych co do niemieckiego).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Luty 06, 2012, 23:10:32
E... "zapożyczenia" łacińskie w romańskich to jak "zapożyczenia" prasłowiańskie w polskim o.O
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Luty 06, 2012, 23:16:03
Cytatfrancuski ma ok.80% z łaciny [...] reszta romańskich ok.90%
:-o :-o :-o

Czy mógłbyś podać mi jakieś słowo we francuskim (lub innym romańskim), które wg Ciebie nie jest zapożyczone?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Luty 06, 2012, 23:29:03
Cytat: Mcisław Ruthenia w Luty 06, 2012, 23:10:32
E... "zapożyczenia" łacińskie w romańskich to jak "zapożyczenia" prasłowiańskie w polskim o.O

Można i tak powiedzieć, ale mi chodziło o to, że jak sprawdzamy etymologie słów z francuskiego, włoskiego czy angielskiego to musimy sięgać do słownika łacińskiego, podczas gdy jeśli sprawdzamy etymologie słów polskich to siegamy do dokumentów staropolskich (choć oczywiście jest sporo zapożyczeń - myślę że ok. 30% ale to moja opinia, nie znam danych).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Luty 06, 2012, 23:33:44
hellas113, a mówi Ci coś termin "ewolucja języków romańskich z łaciny"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Luty 06, 2012, 23:43:41
Nie mylisz się tylko odnośnie angielskiego.

Natomiast problem z francuskim, włoskim, hiszpańskim, katalońskim itd., polega na tym, że te języki nie zapożyczały z łaciny, tylko po niej dziedziczyły.
Słowa łacińskie ewoluowały z pokolenia na pokolenie, od łaciny klasycznej, poprzez dialekty łaciny ludowej i np. starofrancuskiego, po dzisiejszy język francuski. W ramach swojego ludu, plemienia, narodu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 06, 2012, 23:49:07
Ostatecznie zaś prostując to nieporozumienie, to we współczesnym niemieckim występuje porównywalna ilość zapożyczeń, co w polskim: dzięki potencjałowi słowotwórczemu mniej jest słownictwa łacińskiego, natomiast silniej odbija się nowoczesne piętno angielszczyzny. Bilans jest z grubsza zerowy, a tak czy siak - teza o silniejszym nasyceniu języków zachodnich zapożyczeniami jest chybiona.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Luty 07, 2012, 00:06:29
Cytat: Fēlēs w Luty 06, 2012, 23:43:41
Nie mylisz się tylko odnośnie angielskiego.

Natomiast problem z francuskim, włoskim, hiszpańskim, katalońskim itd., polega na tym, że te języki nie zapożyczały z łaciny, tylko po niej dziedziczyły.
Słowa łacińskie ewoluowały z pokolenia na pokolenie, od łaciny klasycznej, poprzez dialekty łaciny ludowej i np. starofrancuskiego, po dzisiejszy język francuski. W ramach swojego ludu, plemienia, narodu.

Ja mówiłem tylko w kontekście słownika - żeby pisać słownik etymologiczny np. francuskiego, gdzie trzeba sięgać??? Do słownika łacinskiego.

A na reszte się zgadzam i cofam słowa "polski ma mało zapożyczeń"
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Luty 07, 2012, 00:19:48
Ali có innego je dziedziczenie, a có innego zapóżyczani.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 07, 2012, 00:22:17
CytatAli có innego je dziedziczenie, a có innego zapóżyczani.
Ce te jiz za muewa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Luty 07, 2012, 00:27:26
Tó taki trószki podrasowany bałak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 07, 2012, 12:10:14
Cytat: hellas113 w Luty 07, 2012, 00:06:29
Ja mówiłem tylko w kontekście słownika - żeby pisać słownik etymologiczny np. francuskiego, gdzie trzeba sięgać??? Do słownika łacinskiego.
A to dlatego, że Prasłowianie nie znali nawet garncartswa, nie mówiąc o stworzeniu piśmiennictwa...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Luty 07, 2012, 12:38:51
Cytat
Prasłowianie nie znali nawet garncartswa
Ta bez przesady.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 07, 2012, 16:12:32
Ciii, sputygniew musi teraz pohejtować wszystkiech wokrąg...  ;p
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Luty 07, 2012, 16:23:28
Cytat: Henryk Pruthenia w Luty 07, 2012, 16:12:32
Ciii, sputygniew musi teraz pohejtować wszystkiech wokrąg...  ;p
BTW, zauważył ty, co nieświadomo zaczynasz kalkować konstrukty z ruskiego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 07, 2012, 17:09:34
Cytat: Mcisław Ruthenia w Luty 07, 2012, 12:38:51
Cytat
Prasłowianie nie znali nawet garncartswa
Ta bez przesady.

Ależ słowiańskie skędolenie to bardzo późna rzecz.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 07, 2012, 18:12:20
Cytat: Ⓐ Vilén w Luty 07, 2012, 16:23:28
Cytat: Henryk Pruthenia w Luty 07, 2012, 16:12:32
Ciii, sputygniew musi teraz pohejtować wszystkiech wokrąg...  ;p
BTW, zauważył ty, co nieświadomo zaczynasz kalkować konstrukty z ruskiego?
Nie, ja to robię specjalna.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Luty 07, 2012, 18:49:55
Cytat: Henryk Pruthenia w Luty 07, 2012, 18:12:20
Nie, ja to robię specjalna.
Tylko plz, nie wciskaj tego do każdego posta, bo starczy tu już jeden Dynozaur z jego idiosynkrazjami... Bo jeszcze ja zaczne pisać w sfojej ortografji, i ńezůy burdel śe zrobi...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 08, 2012, 01:11:35
Lublię to <3
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 08, 2012, 23:01:36
@spity: Majowie nie używali koła garncarskiego (chyba to masz na myśli, nie w ogóle robienie gar'ków), a pismo znali.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 10, 2012, 14:33:55
Cytat: pittmirg w Luty 08, 2012, 23:01:36
@spity: Majowie nie używali koła garncarskiego (chyba to masz na myśli, nie w ogóle robienie gar'ków), a pismo znali.
Wiem, o koło mi chodziło, taki skrót myślowy. W sumie Madziarzy specjanie rozwinięci też chyba nie byli, a pismo znali - bo przejęli je od Turków. Tak naprawdę parę razy w historii ludzkości wymyślano pismo, reszta to tylko wzajemne przejęcia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 10, 2012, 17:03:20
[ruski jazycieskij guru mode on]Prasłowianie nie mogli wytwarzać naczyń przez toczenie z gliny na kole garncarskim, byli na to zbyt rozwinięci duchowo.[ruski jazycieskij guru mode off]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: lehoslav w Luty 10, 2012, 21:13:05
Cytat: pittmirg w Luty 10, 2012, 17:03:20
[ruski jazycieskij guru mode on]Prasłowianie nie mogli wytwarzać naczyń przez toczenie z gliny na kole garncarskim, byli na to zbyt rozwinięci duchowo.[ruski jazycieskij guru mode off]

No tak, trudno jednocześnie pisać słowiańskie wedy i zajmować się garncarstwem...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 17, 2012, 17:38:52
Ten brak zmiękczenia w gore, gorejący, gorący to wpływ obcy czy jakieś dziwne wyrównanie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 25, 2012, 14:07:51
Podobno "iść na całość" ma jakąś zbereźną etymologie - wie ktoś coś o tym?
Jakiś związek z całkami?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Marzec 27, 2012, 19:02:39
Skąd się wzięło wyrażenie "wystawić do wiatru"?

Jedyne co przychodzi mi do głowy to może jakieś powiązanie z żeglarstwem, wystawienie do wiatru to mogłoby być ustawienie statku w martwym kącie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Marzec 27, 2012, 23:13:18
Chodzi o to, że jak Cię ktoś zostawi samemu, i Cię nikt nie spotka, chyba, że wiater.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: kmitko w Marzec 29, 2012, 19:59:57
Skąd się wziął wyraz "stocznia"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 30, 2012, 00:04:34
Od staczania się po równi pochyłej w stronę bankructwa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 31, 2012, 13:27:32
Cytat: Noqa w Marzec 27, 2012, 19:02:39
Skąd się wzięło wyrażenie "wystawić do wiatru"?

Jedyne co przychodzi mi do głowy to może jakieś powiązanie z żeglarstwem, wystawienie do wiatru to mogłoby być ustawienie statku w martwym kącie.

Mnie zastanawia wersja "wystawić X rufą do wiatru", co przecież powinno oznaczać wspomożenie tego kogoś; przypomina to angielskie "I could(n't) care less", gdzie niektórzy opuszczają negację nie bacząc na to, że przy dosłownym rozumieniu wyrażenie traci przez to sens.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 03, 2012, 10:33:27
Skąd się wzięło określanie świadków Jechowy "kocią wiarą"? Czyżby stąd, że "kacerz" to po niemiecku Katzer, co przypadkiem brzmi ta samo jak kocur?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 03, 2012, 10:34:23
Skąd się wzięło nazyani świadków Jechowy "kocią wiarą"? Czyżby stąd, że "kacerz" to po niemiecku Katzer, co przypadkiem brzmi tak samo jak kocur?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 03, 2012, 18:01:24
Cytat: spitygniew w Kwiecień 03, 2012, 10:34:23
Skąd się wzięło nazyani świadków Jechowy "kocią wiarą"? Czyżby stąd, że "kacerz" to po niemiecku Katzer, co przypadkiem brzmi tak samo jak kocur?

A skąd się wzięło to Katzer/kacerz?

EDIT: Ja też przypuszczam że to albo od "kacerz", albo od jakiegoś ludowego koci=fałszywy (bo "kot jest fałszywy").
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Maj 04, 2012, 17:21:16
Cytat: kmitko w Marzec 29, 2012, 19:59:57
Skąd się wziął wyraz "stocznia"?

Od toczyć, staczać; statki buduje się na części lądowej, a później woduje, czyli stacza.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 24, 2012, 09:34:05
Малыш to nazwisko odruskie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Maj 25, 2012, 19:29:15
Jaka jest etymologja słowa "pazerny"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 25, 2012, 19:43:40
Cytat: Noqa w Styczeń 30, 2012, 13:21:34
Również po duńsku "tusk" to Niemiec.
*tysk
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Maj 25, 2012, 19:58:41
Cytat: Dynozaur w Maj 25, 2012, 19:29:15
Jaka jest etymologja słowa "pazerny"?
Być może od jakiejś gwarowej formy "pożerać", albo co... </bandzioling>
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 05, 2012, 18:06:38
Cytat: spitygniew w Luty 07, 2012, 12:10:14
Cytat: hellas113 w Luty 07, 2012, 00:06:29
Ja mówiłem tylko w kontekście słownika - żeby pisać słownik etymologiczny np. francuskiego, gdzie trzeba sięgać??? Do słownika łacinskiego.
A to dlatego, że Prasłowianie nie znali nawet garncartswa, nie mówiąc o stworzeniu piśmiennictwa...

Ostatnio przeczytałem w tej książce taki cytat za autorem/dziełem z XV wieku  "Philippi Callimachi str15", że mieli jednak jakieś oryginalne i narodowe pismo.

CytatKallimach, wspominając o wenetyjskim rodowodzie Polaków, enigmatycznie stwierdza:

,,Dla potwierdzenia tego poglądu przytaczają język Wenetów do dziś nieskażony i właściwe im pismo, które, jak z jednej strony dowodzi, że byli tuziemcami w swojej krainie, tak z drugiej wskazuje, że od nich wyszli wszyscy pozostali, którzy mają wspólne z nimi cechy języka, gdziekolwiek żyją na ziemi, choć po większej części ulegli wpływom obcych języków i przyjęli obce pismo."

Konkludując, można założyć, że Słowianie nie tyle nie posiadali pisma, ile raczej nie używali go poza ściśle sakralną sferą, podobnie jak Gallowie opisywani przez Cezara. (Artur Kowalik ,,Kosmologia dawnych Słowian" str. 465)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 05, 2012, 20:01:45
Takich wzmianek w dawnym piśmiennictwie, które można interpretować jako potwierdzające istnienie u Słowian pisma przed upowszechnieniem się głagolicy, cyrylicy i łacinki, jest więcej - jak również znaleziono na terenie Słowiańszczyzny pewną ilość dawnych inskrypcji, których nie da się jednoznacznie zaklasyfikować (nie wydaje się wszakże, żeby ktoś dostrzegł między większością z nich jakieś szczególne podobieństwo). Obszerny artykuł na ten temat jest na rosyjskiej wikipedii, a ciekawy wątek widziałem chyba na forum RKP.

Chyba najbardziej znanym zapiskiem w ten sposób wykorzystywanym przez osoby chcące udowodnić, że Słowianie mieli swoje pismo, jest fragment traktatu bułgarskiego mnicha Chrabra "O literach" mówiący, że za czasów pogaństwa Słowianie ,,nie mieli własnych ksiąg, ale czytali (liczyli?) i gadali (wróżyli?) czertami i rzezami


Cytat
Прѣжде ѹбо словѣне не имѣахѫ книгъ. нѫ чрътами и рѣзами чьтѣахѫ и гатаахѫ погани сѫще. кръстивше же ся, римьсками и гръчьсками писмены нѫждаахѫ ся писати словѣнскѫ рѣчь безь ѹстроя...

W kronice Thietmara jest wzmianka o redarskich posągach bogów w zbrojach i szłomach, wszystkich z wyrytym u spodu imieniem. Nie wiadomo, jakim pismem się posłużyli budowniczowie z Retry, może i łacińskim albo sami coś stworzyli na lokalny użytek.

W średniowiecznych Żywotach Metodego i Konstantyna mowa koło 860 r. o odnalezieniu w Chersonezie jakowychś ewangelii i psałterza napisanych ,,роусьскыми письмены" Niektórzy uważają jednakowoż, że chodziło o ,,surskie", czyli syryjskie. Zresztą ruskie może tu oznaczać wareskie, a więc germańskie. Co nie znaczy, że piśmiennictwo słowiańskie runami germańskiego pochodzenia nie byłoby ciekawe.

Podobnie u Ibn Fadlana jest mowa, wg rosyjskiej wikipedii, о umieszczeniu przez Rusów na mogile współplemieńca napisu z jego imieniem. W innych arabskojęzycznych źródłach jest także co nieco, polecam zgłębić rosyjską wikipedię.

Jeśli chodzi o Ruś jest tyle wzmianek, że skłaniałbym się ku wnioskowi, że przynajmniej rządząca elita wywodząca się od Skandynawów dysponowała przez jakiś czas pismem runicznym.

Jeśli chodzi o artefakty bliższe sercu archeologa, warto wspomnieć o kamieniach z Mikorzyna w Wielkopolsce, którymi wielce ekscytowano się w XIX stuleciu*, a co do których obecnie panuje konsensus, że to fałszywki.

Są jakieś napisy na górze (nomen omen) Velestur na Słowacji, można znaleźć w internecie nieliczne materiały na ich temat, są jakieś znaki na posążku "Swarożyca" z Nowego Wiecu.

U rosyjskich chłopów odkryto ZTCP pewne zagadkowe systemy notacji modlitw/pieśni, wielce możliwe, że to późny wymysł jakiegoś lokalnego bezgramotnego geniusza.

Na deser: spotkałem się nawet z pomysłem, że rozsyłane w dawnej Polsce wici były pierwotnie systemem komunikacji – informację zapisywano by metodą supełkową (powrozy) albo może przez nacięcia (łozina). Supełki tłumaczyłyby dodatkowo dość niezwykły wygląd liter głagolicy, które byłyby ich naśladowaniem. :P Ten rodzaj zapisu znano w starożytnych Chinach.

*a nawet na początku XX, co widzimy w Nietocie Micińskiego <3

Spoiler

Mag wychodził z jaskini filarów i posągów stalaktytowych, gdzie złotem świeciły postacie Tatrzańskich Rycerzy.
Jeden miał napis runiczny Krzestów Wiciądz [chrześcijański Witeź], a Bogini pod nim będąca ze słońcem nad głową, z poniżonym w cieniu trójkątem pogańskim – napis runiczny: Dziewica Matka tych, co mają dźwięczną mowę.
Rozmyślał Mag Litwor: więc na dworze królewskim Lechitów pisano runami w języku polskim – była oświata, odrębna od łacińskiej, magicznie łącząca się z tajemnym pismem runicznym całej Północny?
Na amuletach z postacią ludzką i twarzą diabła, z rogami baranimi, czytało się napis:
Lice lecz! to znaczy: Istoto uzdrów! Na wężach było: - Zawsze wężu – przeciw boleści!
Na złotym diademie: Lietuwoj mnie posiada.
Na zegarze słonecznym, kamiennym, kształtu koła – napis: Zegar oto!
Z  napisami właścicieli i tych, co przedmioty wykuli, były relikwiarze brązowe, młoty, pierścienie, monety, a przede wszystkim dzwony, kamienie graniczne i nagrobki. Normana północnego mogiła brzmiała: –
Thormundzie, używaj mogiły! Gdzie indziej:
Ja, Hagustald pogrzebałem syna w tej mogile. – Ja Wakran nagrobek kułem.
Kamień inny głosił: Thurin postawił ten kamień dla Karela, dobrego towarzysza swego, bohaterskego męż.
– Sote postawił kamień ten dla brata swego Asgusta czerwonotwarczowego. – Mogiła Alego, świątyni czcigodnego kapłana.–
Był też kamień z lakonicznym:
– Utonęli. –
– Został tu pożarty przez wilka. –

Wielkie sklepienia podziemi zdały się napełniać tarczami i śpiewem umarłych Wikingów, którzy władali Polską.
Historyczne światło na wędrówki korsarzy rzucał ten napis: Zginął on w Grecji.
Na grobowcu Polaka, poganina, który trzyma trójkąt, głosił napis: –
Zmir żyrtwą leży. Na drugiej stronie:
Zmirnowego ociec Lutewoj woju.
Widać, była to ofiara walki pogańskiej z chrześcijaństwem, na dworze króla wschodzącym.
Urna nieopisanego wdzięku  tymi cierniowymi znaki:
Umarłemu małemu stawiłem biadając."
[Zamknij]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 05, 2012, 21:38:02
Cytat*a nawet na początku XX, co widzimy w Nietocie Micińskiego <3
<3

Obawiam się, że nie mam wiele do dodania akurat w tym temacie, ale przypomniały mi się moje dociekania o Kurpiach, sprowokowane ciekawym snem o Kurpiu i księżniczce mazowieckiej. Mianowicie -zostając w okolicach szeroko pojmowanych symboli znaczących - zastanawia mnie od dawna związek pomiędzy erbami szlacheckimi a ciosami barnymi, kurpiowskimi i nie tylko (takimi jak np. te (http://www.cyfrowaetnografia.pl/dlibra/doccontent?id=64&dirids=1)).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 06, 2012, 12:17:53
Ta informacja Kallimacha jest bardzo jednoznaczna, można nawet powiedzieć bardzo językoznawcza, odwołująca się do argumentu czystości/skażenia języka, który dowodzi tuziemskości (autochtonizmu) i kierunku rozprzestrzeniania się języka Wenedów-Słowian.

Co do pisma węzełkowego, takie pismo było w antycznych Chinach, jako, że Scytia to historyczno-etniczne pojęcie obejmujące terytoria od Wisły do Chin, może i nawet się wiąże bezpośrednio taka notacja z "Chin Knotting".

Cytathttp://www.muzarp.poznan.pl/muzeum/muz_pol/Wyst_czas/pikt_ch/brandys.html

Chińczycy używali też swego rodzaju pisma węzełkowego. Szczególnie tam, gdzie potrzebne były daty i określenie ilości czegoś. Można przyjąć, że obydwa systemy zostały wprowadzone tam, gdzie jeszcze nie znano pisma lub przed jego wprowadzeniem, co nie oznacza, że nie mogły być stosowane równolegle. Obecnie węzełków używa się w Chinach w charakterze symboli i ornamentów dekoracyjnych.

co do tego
Cytat"Wielkie sklepienia podziemi zdały się napełniać tarczami i śpiewem umarłych Wikingów, którzy władali Polską.
Historyczne światło na wędrówki korsarzy rzucał ten napis: Zginął on w Grecji.
Na grobowcu Polaka, poganina, który trzyma trójkąt, głosił napis: –
Zmir żyrtwą leży. Na drugiej stronie:
Zmirnowego ociec Lutewoj woju."

Niespecjalnie wierzę w tych wikingów. Sprawdzając sobie etymologię słowa Stolica i ich starożytność, natrafiłem na Stulsko, które okazuje się być gigantycznym 250ha grodem oraz Białochorwacką stolicą, pod którą mają być wykute w skałach labirynty, mogące być podziemnymi świątyniami, grobami itp.

Na ukraińskiej wersji tego hasła http://pl.wikipedia.org/wiki/Stulsko

mamy takie stwierdzenie

"Vcheni stverdzhujut' najavnist' tut pidzemnyh labiryntiv, mozhlyvo, rukotvornogo pohodzhennja. Duzhe jmovirno, shho vony mogly vykorystovuvatysja jak pecherni hramy, usypal'nyci feodal'noi' znati ta duhivnyctva. Cherez nestachu koshtiv na naukovi doslidzhennja ci perekazy dosi zalyshajut'sja zagadkoju."

Niestety brak środków itd., na badanie tego zabytku, w którym miało według szacunków zamieszkiwać 40 000 ludzi. Może też dlatego, że to bardziej zabytek prapolski(lechicki) niż Ruski. Dodatkowo w Polsce też mamy żenujący poziom badań zabytków, sprzed chrześcijańskiego przewrotu, a już znajdujące się tuż za granicą, obchodzą chyba tylko amatorów.

tu trochę zdjęć tych wykutych jaskiń

http://rbrechko.livejournal.com/39820.html

tutaj jet też legenda, góra nazwa się Іллівська гора (Illivs'ka gora) czyli nazwa Stolicy mogła brzmieć np. Illawa-Iława

http://www.karpaty.info/ua/uk/lv/ml/stilsko/
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 06, 2012, 13:43:01
Cytat: pittmirg w Czerwiec 05, 2012, 20:01:45
Takich wzmianek w dawnym piśmiennictwie, które można interpretować jako potwierdzające istnienie u Słowian pisma przed upowszechnieniem się głagolicy, cyrylicy i łacinki, jest więcej
Och, tylko że to są tylko wzmianki, niepoparte żadnymi dowodami w postaci np. przedgłagolickich napisów w języku słowiańskim. Zresztą, takie ich interpretacje służą głównie podbudowaniu własnego narodowego ego wśród środowisk panslawistycznych, słowianonacjonalistycznych i rodzimowierczych. Bo żeby jakaś kultura była warta uwagi, to koniecznie "musiała mieć własne pismo, jak inne cywilizowane ludy".

CytatW kronice Thietmara jest wzmianka o redarskich posągach bogów w zbrojach i szłomach, wszystkich z wyrytym u spodu imieniem. Nie wiadomo, jakim pismem się posłużyli budowniczowie z Retry, może i łacińskim albo sami coś stworzyli na lokalny użytek.
Ci Redarzy czy jak im tam to byli Połabianie, oui? Połabianie, których wiele praktyk religijnych powstało pod wpływem chrześcijaństwa? Bo może te "wyryte imiona" były czymś w rodzaju pisma pseudo-kufickiego, czyli próbą naśladowania obcego pisma, ale pozbawioną jakichkolwiek treści i służącą tylko celom "dekoracyjnym", że też z braku lepszego słowa tak się wyrażę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 06, 2012, 13:57:29
CytatPołabianie, których wiele praktyk religijnych powstało pod wpływem chrześcijaństwa?
Akurat ta teoria dziś już raczej passe, i mowa tu o poważnych religioznawcach w rodzaju Gieysztora czy Szyjewskiego. To znaczy bierze się pod uwagę możliwość naśladowania zachodnich wzorców instytucjonalnych na potrzeby słowiańskiej teokracji, ale bajanie o św. Wicie się zasadniczo odrzuca. To było podejście pozytywistycznych historyków, którzy więcej niż mitologii porównawczej ufali chrześcijańsko-niemieckiej propagandzie kronikarskiej. Inna sprawa z zapisami imion bogów - tu za bardzo nie można zastosować nowych metod.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 06, 2012, 17:53:21
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 06, 2012, 12:17:53
Ta informacja Kallimacha jest bardzo jednoznaczna, można nawet powiedzieć bardzo językoznawcza, odwołująca się do argumentu czystości/skażenia języka, który dowodzi tuziemskości (autochtonizmu) i kierunku rozprzestrzeniania się języka Wenedów-Słowian.

Cóż, skoro żadnych rzeczywistych przykładów podanych nie mamy. Mogli to sfabrykować. Fantazji naszym przodkom w kwestiach rodowodu nie brakowało (vide legendy herbowe).

CytatNiespecjalnie wierzę w tych wikingów. Sprawdzając sobie etymologię słowa Stolica i ich starożytność, natrafiłem na Stulsko, które okazuje się być gigantycznym 250ha grodem oraz Białochorwacką stolicą, pod którą mają być wykute w skałach labirynty, mogące być podziemnymi świątyniami, grobami itp.

Ja też nie, beletrystyka sprzed 100 lat niekonieczne jest źródłem aktualnych teorii naukowych.

Dzięki za naprowadzenie na to grodzisko, nigdy o nim nie słyszałem. Na razie nie mam czasu przedzierać się przez ukraińszczyznę, może po sesji.

Wygląda na to, że te tereny obfitują w rozmaite "słowiańskie starożytności". Por. "збручанський культовий центр".

Cytat
Niestety brak środków itd., na badanie tego zabytku, w którym miało według szacunków zamieszkiwać 40 000 ludzi. Może też dlatego, że to bardziej zabytek prapolski(lechicki) niż Ruski. Dodatkowo w Polsce też mamy żenujący poziom badań zabytków, sprzed chrześcijańskiego przewrotu, a już znajdujące się tuż za granicą, obchodzą chyba tylko amatorów.

Nie słyszałem ostatnio nic w sprawie świątyni Trzygłowa w Szczecinie, do której mieli się z miesiąc czy dwa temu być może-wkrótce-dokopać. Swoją drogą z tego co czytałem są to badania ratunkowe bo mają tam robić jakiś zbiornik ppoż... :/
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Czerwiec 06, 2012, 18:47:19
Cytat: pittmirg w Czerwiec 05, 2012, 20:01:45
Chyba najbardziej znanym zapiskiem w ten sposób wykorzystywanym przez osoby chcące udowodnić, że Słowianie mieli swoje pismo, jest fragment traktatu bułgarskiego mnicha Chrabra "O literach" mówiący, że za czasów pogaństwa Słowianie ,,nie mieli własnych ksiąg, ale czytali (liczyli?) i gadali (wróżyli?) czertami i rzezami

Traktat Črnorisca Hrabra. Niby Słowianie byli bezradni, dopóki Ćiril i Metod nie zbawili ich od " nepismenjaštva". Mieli symbole, chyba ktoś się z tego powodu bardzo zdenerwował ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 07, 2012, 02:04:01
Cytat: pittmirg w Czerwiec 05, 2012, 20:01:45
U rosyjskich chłopów odkryto ZTCP pewne zagadkowe systemy notacji modlitw/pieśni, wielce możliwe, że to późny wymysł jakiegoś lokalnego bezgramotnego geniusza.

Na deser: spotkałem się nawet z pomysłem, że rozsyłane w dawnej Polsce wici były pierwotnie systemem komunikacji – informację zapisywano by metodą supełkową (powrozy) albo może przez nacięcia (łozina). Supełki tłumaczyłyby dodatkowo dość niezwykły wygląd liter głagolicy, które byłyby ich naśladowaniem. :P Ten rodzaj zapisu znano w starożytnych Chinach.

bardzo to ciekawe, chętnie bym więcej poczytał na ten temat, dysponujesz jakimiś linkami?

i wnoszę o wydzielenie tego wątku do pism i ortografii.
chociaż w sumie to nie wiem, bo "Pisma i ortografie" są podporządkowane conlangom, a nie natlangom...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 07, 2012, 11:36:04
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 07, 2012, 02:04:01
Cytat: pittmirg w Czerwiec 05, 2012, 20:01:45
U rosyjskich chłopów odkryto ZTCP pewne zagadkowe systemy notacji modlitw/pieśni, wielce możliwe, że to późny wymysł jakiegoś lokalnego bezgramotnego geniusza.

Na deser: spotkałem się nawet z pomysłem, że rozsyłane w dawnej Polsce wici były pierwotnie systemem komunikacji – informację zapisywano by metodą supełkową (powrozy) albo może przez nacięcia (łozina). Supełki tłumaczyłyby dodatkowo dość niezwykły wygląd liter głagolicy, które byłyby ich naśladowaniem. :P Ten rodzaj zapisu znano w starożytnych Chinach.

bardzo to ciekawe, chętnie bym więcej poczytał na ten temat, dysponujesz jakimiś linkami?

"Pismo obrazkowe" u ruskich mużyków: przysiągłbym że kiedyś pisało o tym tutaj (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%83_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD), ale widać ktoś w międzyczasie przeredagował artykuł. Wyszukiwarka wypluwa np. coś takiego (http://grammatologiya.academic.ru/44/%D0%98%D0%B4%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0):

CytatИдеографическим может быть нотация, каковой является палеовизантийская невменная запись музыки (знаменный распев).
    В кон. 19 в. существовали локальные идеографические системы письма у неграмотных русских крестьян. Исследователь П.Ф. Высоцкий упоминает письмо, полученное солдатом Никитой Колесниковым, служащим в Петербурге, от родных из Кузнецкого уезда Саратовской губернии. Рисуночное письмо в нач. 20 в. , по сведениям Н.О. Грицианского, создает крестьянка Екатерина Ефремова из деревни Ерлинские Выселки Скопинского уезда Рязанской области. Им она записывала только религиозные тексты. Эту письменность за 3 года освоили несколько последователей и дочь Екатерины. Интересно, что сама Екатерина относилась к изобретению знаков, как к сакральному феномену, считая запись светских («балясных») текстов грехом.

http://www.boyaring.lodya.ru/slavru2.pdf
http://dirty.ru/comments/256649

Co do wici, motyw pojawił się na forach (i stronach pokroju Białczyńskiego), podchodziłbym do tego z dystansem, choć idea intrygująca. Muszę sobie poczytać więcej na ich temat, o ile uda się coś sensownego znaleźć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 07, 2012, 11:46:19
@pittmirg
"Cóż, skoro żadnych rzeczywistych przykładów podanych nie mamy. Mogli to sfabrykować. Fantazji naszym przodkom w kwestiach rodowodu nie brakowało (vide legendy herbowe)."

W prawie istnieje tzw. domniemanie niewinności czyli oszustwo trzeba udowodnić, inaczej każde świadectwo uznaje się za prawdę. ;)

CytatCyryl wprowadził głagolicę (od głagoł - słowo), a uczniowie Metodego wproawdzili cyrylicę, więc to, że Cyryl wprowadził ten język nie jest prawdą.

Do mnie przemawia taki argument logiczny, ktoś go użył w dyskusji na wiki, chodzi o to, że jeżeli Cyryl wprowadził głagolicę (od głagoł - słowo), a uczniowie Metodego(i Cyryla) wprowadzili cyrylicę (od imienia Cyryla), więc to, że Cyryl wprowadził ten język (alfabet głagolicki) nie może być prawdą.

CytatW 1380 książę śląski ufundował taki w Oleśnicy, a 10 lat później kolejny w Krakowie na Kleparzu ufundowała królowa Jadwiga. Liturgia z użyciem głagolicy była w nim odprawiana przez prawie 100 lat. Ostatecznie, nie używane już rękopisy w 1584 strawił pożar.

Kallimach mógł właśnie pisać o głagolicy, ale mało prawdopodobne jest by te pismo uznawano za pochodzenia panońskiego/cyrylometodiańskiego, nazwa Wenedzi, Wendski (Wendski czyli Sorabski) itp., używana była bardziej dla Połabia i Pomorza niż Polski.

Nalepa widzi prasłowian też nad Łabą "Mogilanie – prasłowiańskie plemię nad Łabą w czasach Chrystusa (Mugilones, Strabo, Geographica), Slavia Occidentalis, T. 63 (2006), s. 13-44.

Co do Stulska ma być tam początek prapolskiej Lechii czyli wyglądałoby, że Lechici to inna nazwa Białych Chorwatów.

http://www.kki.pl/pioinf/przemysl/dzieje/bastion/bastion.html

(http://www.kki.pl/pioinf/przemysl/dzieje/mapa.JPG)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 07, 2012, 17:24:14
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 07, 2012, 11:46:19
W prawie istnieje tzw. domniemanie niewinności czyli oszustwo trzeba udowodnić, inaczej każde świadectwo uznaje się za prawdę. ;)

Za to w nauce kazda teorie trzeba udowodnic.

Cytat
Do mnie przemawia taki argument logiczny, ktoś go użył w dyskusji na wiki, chodzi o to, że jeżeli Cyryl wprowadził głagolicę (od głagoł - słowo), a uczniowie Metodego(i Cyryla) wprowadzili cyrylicę (od imienia Cyryla), więc to, że Cyryl wprowadził ten język (alfabet głagolicki) nie może być prawdą.

Za to według mnie ten argument nie ma sensu.  :-P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Czerwiec 07, 2012, 19:01:45
 No uczono nas, że dokładnie nie ma się dowodów czy pierwsze zapisane pismo na tych terenach było cyrylica czy glagolica. Nie wiem czy dokładnie znacie się, ale najlepsze widać różnice nie w słowach ale w liczebnikach. O ile pamiętam w azbuki brakowało dużo nazw na liczbę , stąd wzięte bezpośrednio z greckiego. Glagolica natomiast miała dobrze uporządkowaną nazwę systemu liczby. Co do samej nazwy cyrilicy oraz glagolica oraz azbuka, nie wiem czy to jakiś argument. Nazwa "azbuka" jest interesująca do uczenia się, bo to narracyjne podejście do rozumienia każdego słowa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Czerwiec 07, 2012, 19:02:51
...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 07, 2012, 19:56:24
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 07, 2012, 11:46:19
W prawie istnieje tzw. domniemanie niewinności czyli oszustwo trzeba udowodnić, inaczej każde świadectwo uznaje się za prawdę. ;)

Ok, mój dziadek wygrzebał przed wojną z torfowiska tabliczki brzozowe niezbicie udowadniające, że Prasłowianie pisali odmianą pisma orchońskiego. Niestety zaginęły one w zawierusze wojennej, zapewne zarekwirowane przez hitlerowców. Tak czy owak, radujmy się, gdyż znaczenie tego odkrycia dla historii ogromne jest.

Cytat
Za to w nauce kazda teorie trzeba udowodnic.

Tak jest w matematyce i logice, w naukach przyrodniczych wymogiem jest niemożność sfalsyfikowania*. Natomiast z wiadomych względów nie jest to specjalnie funkcjonalne w niektórych naukach humanistycznych.

*w sensie, że nikomu nie udało się sfalsyfikować, nie że z góry się nie da choćby nie wiem co (np. z powodu braku jednoznacznej definicji)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 08, 2012, 17:06:53
Cytat: patka chorwatka w Czerwiec 07, 2012, 19:01:45
Glagolica natomiast miała dobrze uporządkowaną nazwę systemu liczby. Co do samej nazwy cyrilicy oraz glagolica oraz azbuka, nie wiem czy to jakiś argument. Nazwa "azbuka" jest interesująca do uczenia się, bo to narracyjne podejście do rozumienia każdego słowa.

No właśnie chodzi też o terminologię itd., owszem graficznie może jeden człowiek zrobić alfabet ale to nie jest proste, nawet zrobienie nowego kroju istniejącego pisma wymaga sporo czasu, poza tym to jest wtedy plagiat na plagiacie np. tolkienowskie alfabety zwane w quenyi certar, a w westronie – runami.

od nazwy certar ewidentnie od czerty po grafikę alfabetu opartej głównie na runach

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cirth

Panowie wierzycie w mit - legendę panońską, że jeden człowiek poszedł w krzaki i wymyślił alfabet z piątku na sobotę, a odmawiacie tej zdolności cywilizacji opisywanej w źródłach arabskich i greckich, równoważnej Frankom i Bizancjum, co wydaje mi się dosyć dziwaczną logiką, żeby nie powiedzieć dziecinną.

Cytat"Chorwacja wielka, zwana też białą, jest pogańska aż do dnia dziś, tak samo jak sąsiadujący z nią Serbowie. Mniej jazdy wystawia, również i piechoty aniżeli ochrzczona Chorwacja ponieważ częściej napastowana jest przez Franków (Niemców), Turków (Węgrów) i Pieczyngów''&
,,Ono [Al-Firag] zwalcza Romejczyków (Bizancjum), Franków (Niemców), Bazkarda, i inne ludy. Wojna między nimi prowadzona jest ze zmiennym szczęściem."

Wyżej porównanie zapisu z źródeł greckich do zapisu z źródeł arabskich niżej sam tekst arabski.

CytatPierwszym z państw słowiańskich jest ad-Dir, które posiada rozległe miasta, liczne pola uprawne, rozliczne wojska i przeróżne uzbrojenie.(...)
Temu państwu słowiańskiemu najbliższe jest państwo al-Firag, które posiada kopalnie złota, miasta, liczne uprawy, przeliczne wojska i wielką siłę zbrojną. Państwo to zwalcza Rhomajów, Franków, Bazkarda i inne ludy. A wojna między nimi prowadzona jest ze zmiennym szczęściem. Najbliżej tego państwa słowiańskiego leży państwo Turk (Węgry).
Ten naród (al-Firag) jest najpiękniejszy, najliczniejszy i najdzielniejszy między Słowianami."

Z tych cech cywilizacji nie mamy mieć tylko pisma? Król Białych Chorwatów nazwany jest w źródłach arabskich Świętym Królem i Królem Króli.

CytatZa przejawy cywilizacji uznaje się:

zorganizowane życie miejskie
monumentalne obiekty sakralne
pismo
rozwinięty handel
jakiś rodzaj organizacji zajmowanego terytorium
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 08, 2012, 17:47:28
CytatPanowie wierzycie w mit - legendę panońską, że jeden człowiek poszedł w krzaki i wymyślił alfabet z piątku na sobotę
Ale był to człowiek uprzednio piśmienny.
A lepsze przypadki już się działy - p. imć Sekwoja.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 10:14:51
Nie znam problemu "imć Sekwoji", nie wiem czego dowodzić ma piśmienność, w IX wieku na Bałkanach pełno było piśmiennych, też już od VI wieku całe Bałkany, po grecku cała Europa po Ateny, były/była podbita przez Słowian, czyli piśmiennych było też dużo Słowian "piszących bez ładu i składu różnymi alfabetami", zresztą pismo miało być raczej skodyfikowane wybitnie dla Morawian, według Legendy Panońskiej Obrowie(Awarowie), też mieli swoje pismo, według Konstantyna Porfirogenety, od roku 630, mieli oni być podporządkowani Chorwatom, zresztą Obrowie też są według Konstantyna Porfirogenety, ludem słowiańskim.

Waszyngtoński historyk Imre Boba już dość dawno udowdnił, że Wielka Morawa to miasto-region Margus-Margensis (dziś miasto Pożarewac, rzeka Margus-Wielka Morawa) lężący nad rzeką "Wielka Morawa" w Serbii, ale XIV wieczne mity (historyjki, interpretacje) są silniejsze. 

Tu taki cytat o Awarach i Słowianach

CytatNiedatowany (szacowanu na VIII wiek) tekst sycylijski (Vita S.Pancratii) 
mówi nam o Awarach jako o narodzie niecnym i całkowicie nie obznajomionym z 
językiem greckim. W Grecji zamieszkiwali okolice Dyrrachium i Aten... 
Ciekawy jest opis ich wierzeń (według tego żródła), czcili mianowiecie: 
podobizny gadów (?), bestii czworonożnych (??), a również tradycyjnie: ogień, 
wodę oraz własne miecze... 
Opis ten brzmi bardzo egzotycznie, ale należy pamiętać, że tereny Grecji w owym 
czasie to dla Rzymian była terra incognita... To było obce nieznane 
terytorium... 
Pierwsza bizantyjska ekspedycja, której udało się dotrzeć do kontynentalnej 
Grecji i Peloponezu miała miejsce w 783 roku!!! A więc po ponad 200 latch od 
cytowanego już tekstu Jana z Efezu (Amidy) o osiedlającym się w Grcji (w 581 
r.)"przeklętym narodzie Słowian"...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 10, 2012, 11:33:56
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 10:14:51
Nie znam problemu "imć Sekwoji" (...)

http://pl.wikipedia.org/wiki/Sekwoja_(osoba)

Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 10:14:51
Tu taki cytat o Awarach i Słowianach

Zawsze podawaj, co cytujesz.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 14:52:32
...tu link do cytatu wypowiedzi powołującej się na źródła:

http://forum.gazeta.pl/forum/w,12217,18776154,19289849,Re_Jak_sobie_Slowianie_poczynali_o_Awarach_.html (http://forum.gazeta.pl/forum/w,12217,18776154,19289849,Re_Jak_sobie_Slowianie_poczynali_o_Awarach_.html)

A tu cytaty z linku zamieszczonego wyżej o Sekwoji:

Cytat"Eksperymenty Sekwoi z pismem – początkowo piktograficznym, później sylabicznym – trwały łącznie ok. 12 lat (od ok. 1809 roku). Liczący początkowo 115 znaków alfabet sylabiczny (wzorowany na alfabecie łacińskim i cyrylicy)"

"został uznany za oficjalne pismo Narodu Czirokezów i wprowadzony do szkół plemiennych.

Opracowany przez Sekwoję (a następnie poprawiany) alfabet sylabiczny składa się z 86 znaków (wzorowanych na literach łacińskich i cyrylicy), odpowiadających sylabom z języka Indian z plemienia Czirokezów (ang. Cherokee.)
Ponieważ okazało się, że osoby znające język Czirokezów mogły nauczyć się alfabetu nawet w ciągu dwóch tygodni"

Alfabet to głównie plagiat alfabetów łaciny i cyrylicy, jak wiadomo nawet dzieci mogą opanować sztukę pisania i czytania, dla tego nic dziwnego, że przypuszczam dorośli w ciągu 2 tygodni mogą opanować alfabet. Naśladownictwo jest dużo łatwiejsze od tworzenia, dla tego stworzenie sensownego alfabetu trwało 12 lat, a jego opanowanie trwa 2 tygodnie, bo to technicznie całkiem różne historie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 10, 2012, 15:24:36
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 14:52:32
...tu link do cytatu wypowiedzi powołującej się na źródła:
http://forum.gazeta.pl/forum/w,12217,18776154,19289849,Re_Jak_sobie_Slowianie_poczynaliɔAwarach_.html (http://forum.gazeta.pl/forum/w,12217,18776154,19289849,Re_Jak_sobie_Slowianie_poczynali%C9%94Awarach_.html)

Ja tam nie widzę podanych źródeł.

Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 14:52:32
Alfabet to głównie plagiat alfabetów łaciny i cyrylicy, jak wiadomo nawet dzieci mogą opanować sztukę pisania i czytania, dla tego nic dziwnego, że przypuszczam dorośli w ciągu 2 tygodni mogą opanować alfabet. Naśladownictwo jest dużo łatwiejsze od tworzenia, dla tego stworzenie sensownego alfabetu trwało 12 lat, a jego opanowanie trwa 2 tygodnie, bo to technicznie całkiem różne historie.

Tu średnio rozumiem o co Ci chodzi (pomijając, że sylabariusz czirokeski nie jest alfabetem). Cyrilica też jest plagiatem greki, głagolicy i (chyba) hebrajskiego. Poza tym, o ile mi wiadomo, Sekwoja był analfabetą (o czym pono mają świadczyć z dupy wzięte znaki - określające zupełnie inne dźwięki niż oryginalnie).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Czerwiec 10, 2012, 15:38:28
Tak, Sekwoja był analfabetą. Tworząc sylabarjusz, nie wiedział co oznaczają znaki, które widzi. Ot, zauważył, że biali mają jakieś robaczki, z którech wyczarowywują słowa, i po prostu skopjował to. Na jakiémś lotnisku podobno są nawét napisu po amerycku, a obok właśnie po indjańsku w sylabarjuszu Sekwoi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 18:10:09
Nie wiedziałem, że u analfabetów w USA cyrylica była taka popularna  8-)

... są tam źródła to Jan z Efezu, też w rozwinięciu wątku.
"The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus"  Oxford 1860, strony 432-433.
oraz
«Vita Sancti Pancratii»
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 10, 2012, 18:44:57
CytatNie wiedziałem, że u analfabetów w USA cyrylica była taka popularna

Eee... Co ty pierdolisz? Jaki to ma związek z tokiem dyskusji czy chociaż tym, co ktokolwiek wcześniej napisał?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 10, 2012, 18:58:47
Nie była popularna, co nie przeczy temu, że Sekwoja podejrzał gdzieś kilka tak lub podobnie wyglądających znaków i użył ich jako mówiących liści.

Gdyby był gramotny, po cóż miałby od nowa wynajdywać pismo?
(Nawet pomijając już to, że 12 lat to i tak bardzo dobry wynik, jeśli chodzi o ewolucję od piktogramów do pisma fonetycznego - jakim jest sylabariusz.
Dla porównania braciszek Konstantyn pismo greckie miał już podane na tacy, wystarczyło uzupełnić znakami brakujące dźwięki. Jego alfabet jednak grekę przypomina ledwo-ledwo, a to stwarza pole do spekulacji nt. słowiańskiego pisma węzełkowego itp. ;-) )
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: tob ris tob w Czerwiec 10, 2012, 19:11:14
Cytat: Henryk Pruthenia w Czerwiec 10, 2012, 15:38:28
Tak, Sekwoja był analfabetą. Tworząc sylabarjusz, nie wiedział co oznaczają znaki, które widzi. Ot, zauważył, że biali mają jakieś robaczki, z którech wyczarowywują słowa, i po prostu skopjował to. Na jakiémś lotnisku podobno są nawét napisu po amerycku, a obok właśnie po indjańsku w sylabarjuszu Sekwoi.
(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Swyddfa_Bost_Tahlequah.jpg) (http://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ASwyddfa_Bost_Tahlequah.jpg)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 10, 2012, 20:25:06
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 14:52:32Alfabet to głównie plagiat alfabetów łaciny i cyrylicy, jak wiadomo nawet dzieci mogą opanować sztukę pisania i czytania,

nie wydaje mi się, że "nawet" jest tu odpowiednim słowem.

Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 10, 2012, 14:52:32dla tego nic dziwnego, że przypuszczam dorośli w ciągu 2 tygodni mogą opanować alfabet.

dorośli gramotni tak, ale w przypadku niegramotnych nie jest to chyba takie oczywiste.

wydaje mi się, że z nauką pisania może być podobnie jak z nauką mówienia - im później się zacznie, tym trudniej, bo mózg jest  coraz mniej elastyczny.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 11, 2012, 00:00:37
I myślę, że sama idea pisma jest czymś wymagającym oswojenia się z. Nie bez powodu pisma zaczynały się od obrazków.
Sama analiza wyrazu i uświadomienie sobie go jest czymś, co wymaga treningu (co widzę po mojej nauczycielce chińskiego - nierzadko przed zapisaniem tonu musi powiedzieć do siebie wyraz parę razy, żeby najpierw usłyszeć, jaki tam jest)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Czerwiec 11, 2012, 00:14:18
Cytat: Noqa w Czerwiec 11, 2012, 00:00:37
oswojenia się z.
+1
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 11, 2012, 12:05:58
Cytat: Fēlēs w Czerwiec 10, 2012, 18:58:47
Gdyby był gramotny, po cóż miałby od nowa wynajdywać pismo?
(Nawet pomijając już to, że 12 lat to i tak bardzo dobry wynik, jeśli chodzi o ewolucję od piktogramów
Nawet patrząc bardzo powierzchownie i od wczoraj ;-) , to było trochę inaczej on patrząc na litery miałby wymyślić piktogramy, by potem wrócić do liter, które podzielił na 6 samogłosek i około 80 sylab. Skąd wiedział, patrząc na litery, że istnieją piktogramy, dlaczego wydzielił samogłoski, a nie wydzielił spółgłosek których jest tylko 12.

Alfabet - sylabariusz, zatwierdziła rada plemienia po jakiejś debacie, była to na pewno decyzja polityczna, strategiczna i praktycznie w czasie wojny, nikt nie znał angielskiego i nie skorygował D na A, i na v itd.? Nie znając ich języka nie można używać nauczyć się sylabariusza, a nie znając skomplikowanego sylabariusza odczytać języka, podwójna trudność, następna trudność litery oznaczają inne dźwięki niż w angielskim, czyli znajomość angielskiego przeszkadza, następna jest ich nadmiar itd.

To były czasy wojen z Indianami, wysiedleń i zamykania Indian w rezerwatach, to prosty język któremu wystarczyłoby chyba 18 liter 6 samogłosek i 12 spółgłosek, a wygląda to jak szyfr, bo może o to chodziło by ich pismo było hermetyczne trudne do odczytania dla osób spoza plemienia, a dla nie znających tego języka i sylabariusza niemożliwym do jakiegokolwiek odczytania.

Facet podobno był na wojnach, może słyszał o szyfrowaniu rozkazów, miał 40-50lat, stworzył narzędzie które ułatwić miało walkę o przetrwanie tego plemienia, są języki tajne czy alfabety tajne, to coś właśnie wygląda na taki tajny alfabet dla wtajemniczonych, reszta informacji o tym sylabariuszu, powodach jego powstania, to dezinformacja też typowa dla wojny.

CytatDla porównania braciszek Konstantyn pismo greckie miał już podane na tacy, wystarczyło uzupełnić znakami brakujące dźwięki. Jego alfabet jednak grekę przypomina ledwo-ledwo, a to stwarza pole do spekulacji nt. słowiańskiego pisma węzełkowego itp.  ;-)

Głównym jego zadaniem była chrystianizacja pogan, i przetłumaczenie na ich język Biblii, stąd wy(z)nalazł litery i zaraz przetłumaczył Biblię (Ewangelię), jeśliby ten alfabet był dobrze znany słowiańskim wykształconym tubylcom, którzy nie chcieli mówić po grecku, miałby bardzo ułatwione zadanie  8-)

Cytatnie wydaje mi się, że "nawet" jest tu odpowiednim słowem.

Bywa coś, "dziecinnie łatwe" czy "dziecinnie proste" o to mi chodziło, do opanowania w wieku dziecięcym, zdolni dorośli potrafią nowy język opanować w mowie i piśmie w ciągu paru miesięcy, dzieci raczej tego nie potrafią. Każdy do czasu, aż nauczy się czytać czy pisać jest analfabetą.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 11, 2012, 13:14:16
Cytat: Fēlēs w Czerwiec 10, 2012, 18:58:47
Dla porównania braciszek Konstantyn pismo greckie miał już podane na tacy, wystarczyło uzupełnić znakami brakujące dźwięki. Jego alfabet jednak grekę przypomina ledwo-ledwo, a to stwarza pole do spekulacji nt. słowiańskiego pisma węzełkowego itp. ;-) )

Większość znaków ma znane pochodzenie (http://en.wikipedia.org/wiki/Glagolitic_script#Characteristics).

Cytat: Vranvelkrut
(...) tajny alfabet (...)

Jeśli miałoby to być tajne pismo, dlaczego już 3 lata po zatwierdzeniu misjonarze amerykańscy (http://en.wikipedia.org/wiki/Sequoyah#Creation_of_the_syllabary) mieli pracować nad opracowaniem czcionki i drukiem gazety?

Cytat
(...) on patrząc na litery miałby wymyślić piktogramy (...)

On, patrząc na litery, nie wiedział, że to są litery, jak działają, co oznaczają poszczególne znaki. Sądzę, że na początku myślał, że każdy znak określa pojedyncze słowo.

Cytat
to prosty język któremu wystarczyłoby chyba 18 liter 6 samogłosek i 12 spółgłosek

Owszem, ale tylko wtedy, gdy zna się pismo. Inna sprawa jest taka, czy ten sylabariusz nie jest lepszy dla języka czirokeskiego niż alfabet łaciński? Alfabety nie zawsze są najlepsze dla danego języka.

Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 11, 2012, 12:05:58
Głównym jego zadaniem była chrystianizacja pogan, i przetłumaczenie na ich język Biblii, stąd wy(z)nalazł litery i zaraz przetłumaczył Biblię (Ewangelię), jeśliby ten alfabet był dobrze znany słowiańskim wykształconym tubylcom, którzy nie chcieli mówić po grecku, miałby bardzo ułatwione zadanie  8-)

Ale to jest gdybanie bez pokrycia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 11, 2012, 15:06:29
CytatWiększość znaków ma znane pochodzenie.
Szczerze mówiąc, naciąganie zdają mi się te genealogie. Poczytałbym chętnie jakieś wywody znawcy bizantyjskiej paleografii, ikonografii i symboliki - bo wszystko to może nam coś powiedzieć, czym naprawdę jest głagolica. Bo co do cyrylicy - nie ma problemu, to po prostu jest greka.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 11, 2012, 16:22:33
CytatSkąd wiedział, patrząc na litery, że istnieją piktogramy, dlaczego wydzielił samogłoski, a nie wydzielił spółgłosek których jest tylko 12.
W jakim sensie "wydzielił"?

Samogłoski z definicji mogą tworzyć własne sylaby. Własne sylaby = własne znaki.

CytatAlfabet - sylabariusz, zatwierdziła rada plemienia po jakiejś debacie, była to na pewno decyzja polityczna, strategiczna i praktycznie w czasie wojny, nikt nie znał angielskiego i nie skorygował D na A, i na v itd.? Nie znając ich języka nie można używać nauczyć się sylabariusza, a nie znając skomplikowanego sylabariusza odczytać języka, podwójna trudność, następna trudność litery oznaczają inne dźwięki niż w angielskim, czyli znajomość angielskiego przeszkadza, następna jest ich nadmiar itd.

To były czasy wojen z Indianami, wysiedleń i zamykania Indian w rezerwatach, to prosty język któremu wystarczyłoby chyba 18 liter 6 samogłosek i 12 spółgłosek, a wygląda to jak szyfr, bo może o to chodziło by ich pismo było hermetyczne trudne do odczytania dla osób spoza plemienia, a dla nie znających tego języka i sylabariusza niemożliwym do jakiegokolwiek odczytania.
Osobliwa teoria. "Jesteśmy niepiśmienni i całą kulturę przekazujemy drogą ustną, ale pismo wynajdziemy po to, aby inni nam go nie odczytali."

Dlaczego sylabariusz, a nie alfabet? Może tak było bardziej naturalnie (podział na sylaby jest "prostszy", niż podział na głoski), może tak było bardziej praktycznie (łatwiejsze do nauczenia się niż piktogramy, mimo względnie zwięzłego zapisu), może po prostu Sekwoja nie wpadł na pomysł alfabetu.

CytatFacet podobno był na wojnach, może słyszał o szyfrowaniu rozkazów, miał 40-50lat, stworzył narzędzie które ułatwić miało walkę o przetrwanie tego plemienia, są języki tajne czy alfabety tajne, to coś właśnie wygląda na taki tajny alfabet dla wtajemniczonych, reszta informacji o tym sylabariuszu, powodach jego powstania, to dezinformacja też typowa dla wojny.
Nie wiedział, co to litera, i co to alfabet, ale wiedział już, czym jest szyfrowanie...?

CytatBywa coś, "dziecinnie łatwe" czy "dziecinnie proste" o to mi chodziło, do opanowania w wieku dziecięcym, zdolni dorośli potrafią nowy język opanować w mowie i piśmie w ciągu paru miesięcy, dzieci raczej tego nie potrafią.
Potrafią... po kilku latach szkół, kosztownych kursów językowych, plucia się podręcznikami i fiszkami.

Niemowlę potrafi to samo, bez szkół, bez kursów, bez podręczników, wystarczy tylko, by mieli z kim "pogadać".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 11, 2012, 22:22:21
Podejrzewam, że dorosły traktowany jak niemowlę też poczyniłby niezły postęp.
Nie ma co porównywać dorosłego, który na język może poświęcić pół godziny, a przy tym niespecjalnie mu się chce, z dzieckiem, które język otacza nonstopnie, z którym każdy próbuje rozmawiać i które rzeczywiście mówić w nim musi.

Cytat"Jesteśmy niepiśmienni i całą kulturę przekazujemy drogą ustną, ale pismo wynajdziemy po to, aby inni nam go nie odczytali."

Lubię to!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 16, 2012, 14:50:44
Czytałem właśnie "Herby, legendy, dawne mity" Derwicha i Cetwińskiego (niestety zmuszony byłem oddać nie skończywszy, bo zapomniałem przedłużyć), i była tam wzmianka o jakowejś pogańskiej płaskorzeźbie w nadrzecznej jaskini w dorzeczu Dniestru, opatrzonej zagadkową inskrypcją. Tutaj ktoś przepisał ów fragment:

http://krolikmar.republika.pl/lawra,pieczerska.shtml
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 19, 2012, 13:33:51

Cytat: Fēlēs w Czerwiec 11, 2012, 16:22:33
CytatSkąd wiedział, patrząc na litery, że istnieją piktogramy, dlaczego wydzielił samogłoski, a nie wydzielił spółgłosek których jest tylko 12.
W jakim sensie "wydzielił"?
Samogłoski z definicji mogą tworzyć własne sylaby. Własne sylaby = własne znaki.

Definicja definicją, a fakty są takie, że on właściwie wydzielił prawidłowo też spółgłoski, tylko zapisał je w wariantach z samogłoskami czyli wa, we, wi, wo, wu, wv. Tak to można i dla polskiego dość prosto zrobić sylabariusz.

(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Cherokee_syllabary.png/250px-Cherokee_syllabary.png)


CytatOsobliwa teoria. "Jesteśmy niepiśmienni i całą kulturę przekazujemy drogą ustną, ale pismo wynajdziemy po to, aby inni nam go nie odczytali."

Dlaczego sylabariusz, a nie alfabet? Może tak było bardziej naturalnie (podział na sylaby jest "prostszy", niż podział na głoski), może tak było bardziej praktycznie (łatwiejsze do nauczenia się niż piktogramy, mimo względnie zwięzłego zapisu), może po prostu Sekwoja nie wpadł na pomysł alfabetu.

Spór był o głagolicę, ja twierdzę, że graficznie głagolicy nie można wymyślić z piątku na sobotę, wydaje mi się, że ten przykład też tego dowodzi, nie wiem czego ma dowodzić mało prawdopodobna niepiśmienność Sekwoi. Tego, że niepiśmienny może wymyślić alfabet i zacząć w nim pisać i czytać, tak czy inaczej, jego graficzna postać kształt znaków, to plagiat znanych alfabetów.

CytatNie wiedział, co to litera, i co to alfabet, ale wiedział już, czym jest szyfrowanie...?

Ja uważam, że znał język angielski, był złotnikiem (popularny zawód wśród Indian  8-) ) miał częsty kontakt zawodowy czy handlowy z białymi, pewnie negocjowali ceny po indiańsku, miał ojca chyba angola jako dzieciak, miał dostęp do książek z różnymi alfabetami, nawet widać, że były to ewidentnie druki, są małe i duże a, A, okazuje się miał też chyba kontakt z misjonarzami którzy robili czcionki dla tego pisma.

To jest racjonalny powód udziwnienia sylabariusza, izolowanie się, utajnienie informacji, dla wrogów nie znających języka, przyczyny zewnętrzne też są racjonalne, ten lud był wówczas ofiarą czegoś, co dziś jest zbrodnią przeciwko ludzkości. Może ten efekt szyfrowania to przypadek, a może ambicja tutaj gra rolę, wymyślenie alfabetu samodzielnie i niezależnie od wrogów, ale to wygląda na bajkę.

Cytat: tqrJeśli miałoby to być tajne pismo, dlaczego już 3 lata po zatwierdzeniu misjonarze amerykańscy mieli pracować nad opracowaniem czcionki i drukiem gazety?

Produkcja czcionki to nie to samo co biegłe władanie językiem drukarnie mogą wydrukować cokolwiek w dowolnym języku, dla drukarzy to mogą być robaczki, byle by im redaktor umieścił odpowiednie znaczki gdzie góra gdzie dół i jak to łamać. Było to zresztą tajne dla nie znających tego języka, zresztą szyfry w wojsku amerykańskim w IIWW były oparte na np,. językach Indian Nawaho itp. oni pisali praktycznie po swojemu, a i tak nikt tego nie potrafił złamać.

Cytat: VranvelkrutGłównym jego zadaniem była chrystianizacja pogan, i przetłumaczenie na ich język Biblii, stąd wy(z)nalazł litery i zaraz przetłumaczył Biblię (Ewangelię), jeśliby ten alfabet był dobrze znany słowiańskim wykształconym tubylcom, którzy nie chcieli mówić po grecku, miałby bardzo ułatwione zadanie

Cytat: tqrAle to jest gdybanie bez pokrycia.

Chyba nie czytałeś żywotów świętych Cyryla i Metodego, ochrzcili prawie pół Europy i innych cudów dokonali, to aż bije/razi po oczach, od czego ci bohaterowie byli.

Cytat"i zestawił rychło litery, i zaczął pisać słowa ewangelii"


Takie fajne zdanie:
Cytat(Bóg) objawiwszy litery dla waszego języka, których dotąd wcale nie było z wyjątkiem lat początkowych
...ktoś to mocno redagował   8-) na początku było Słowo.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 19, 2012, 13:45:50
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 19, 2012, 13:33:51
Definicja definicją, a fakty są takie, że on właściwie wydzielił prawidłowo też spółgłoski, tylko zapisał je w wariantach z samogłoskami czyli wa, we, wi, wo, wu, wv. Tak to można i dla polskiego dość prosto zrobić sylabariusz.

I czego ma to dowodzić?


Cytat
Produkcja czcionki to nie to samo co biegłe władanie językiem drukarnie mogą wydrukować cokolwiek w dowolnym języku, dla drukarzy to mogą być robaczki, byle by im redaktor umieścił odpowiednie znaczki gdzie góra gdzie dół i jak to łamać. Było to zresztą tajne dla nie znających tego języka, zresztą szyfry w wojsku amerykańskim w IIWW były oparte na np,. językach Indian Nawaho itp. oni pisali praktycznie po swojemu, a i tak nikt tego nie potrafił złamać.

Po pierwsze - jaki drukarz pozwoli potencjalnym wrogom drukować u siebie tekst, którego nie rozumie?

Indianie Nawaho nie mówili po swojemu, Nawaho bez szkolenia nie zrozumiałby ani słowa z tego, co mówili szyfranci. Głównym atutem języka Nawaho były dziwne głoski.

Cytat: Vranvelkrut
Chyba nie czytałeś żywotów świętych Cyryla i Metodego, ochrzcili prawie pół Europy i innych cudów dokonali, to aż bije/razi po oczach, od czego ci bohaterowie byli.

(...) "i zestawił rychło litery, i zaczął pisać słowa ewangelii"

Nie rozumiem, czego ma to dowodzić.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 19, 2012, 14:02:16
Pierwsze dowodzi, znajomości angielskiego.

Drugie co właściwe kwestionowałeś tym zadaniem.

CytatAle to jest gdybanie bez pokrycia.

...w tej wypowiedzi:

CytatGłównym jego zadaniem była chrystianizacja pogan, i przetłumaczenie na ich język Biblii, stąd wy(z)nalazł litery i zaraz przetłumaczył Biblię (Ewangelię), jeśliby ten alfabet był dobrze znany słowiańskim wykształconym tubylcom, którzy nie chcieli mówić po grecku, miałby bardzo ułatwione zadanie

Szyfrantami byli Nawaho, do innych mówili otwarcie po Angielsku.

CytatIndianie Nawaho nie mówili po swojemu, Nawaho bez szkolenia nie zrozumiałby ani słowa z tego, co mówili szyfranci.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 19, 2012, 14:04:04
Cytat: Vranvelkrut w Czerwiec 19, 2012, 13:33:51Definicja definicją, a fakty są takie, że on właściwie wydzielił prawidłowo też spółgłoski, tylko zapisał je w wariantach z samogłoskami czyli wa, we, wi, wo, wu, wv. Tak to można i dla polskiego dość prosto zrobić sylabariusz.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Cherokee_syllabary.png/250px-Cherokee_syllabary.png
Argument jest inwalidą. Oryginalny alfabet Sekwoi miał inną kolejność znaków, również nie były one pogrupowane tak, jak dziś.
(Do tego, owszem, Czyrokesi walczyli, ale po stronie USA.)

Po drugie, mógł znać angielski i być niepiśmienny (nie znając pojęcia litery czy szyfru) zarazem.

Zresztą, to miało "dowodzić" temu, że stworzenie pisma przez jedną osobę jest możliwe i faktycznie się zdarza.
Nie ma natomiast dowodów to, jakoby istniało przed Cyrylem pismo słowiańskie, a ów tylko je splagiatował i rozgłosił.

EOT.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vranvelkrut w Czerwiec 19, 2012, 14:13:32
Wojny są różne, walczyli ale chyba nie wszyscy i nie o to samo, bo w nagrodę zostali przesiedleni, do Oklahomy "szlakiem łez" co przewidział Sekwoja, uprzednio się tam przenosząc, a ich stolica miasteczko z drukarnią itp. popadła w ruinę.

CytatZniechęcony do dalszych starań o obronę niezależności i ziem plemienia na Wschodzie, w 1829 roku przeniósł się na Terytorium Indiańskie (obecnie stan Oklahoma), uprzedzając o blisko dekadę większość swoich współplemieńców[...]

Argumentem, za stworzeniem nowego pisma graficznie przez Konstantyna-Cyryla, miała być jego piśmienność, okazuje się w takim wypadku, że to żaden argument, są przypadki z pismem jak już wspomniałem, np. Obrów o który wspomina w/w żywot, a czy są poza tym jakieś dowody na jego istnienie.

A tu petroglif ze w/w Stulska, może to jakiś twardy dowód na pismo Słowian, czyli jakaś głagolicka ligatura, obecnie w podziemiach Białochorwackiej stolicy, Ukraińcy poszukują "Świątyni Saturna", nie wiem dla czego Saturna, a nie Swaroga, ale takiej szukają.

(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/uk/thumb/b/b9/Dibrova_102_2754.jpg/220px-Dibrova_102_2754.jpg)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 21, 2012, 22:09:02
Skąd się wzięło spędzać i czy ma coś wspólnego z ang. spend albo z pędzić?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Czerwiec 23, 2012, 17:58:31
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 23, 2012, 18:02:17
Cytat: Ghoster w Czerwiec 23, 2012, 17:58:31
Skąd się wzięła ta zwalona konstrukcja "postawić pranie"?

pewnie stądże, co i "podpalić wodę"...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 23, 2012, 18:04:17
Cytat: Ghoster w Czerwiec 23, 2012, 17:58:31
Skąd się wzięła ta zwalona konstrukcja "postawić pranie"?
"Postawić pranie"? oO. A cóż to miałoby znaczyć?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Czerwiec 23, 2012, 18:17:46
Ja bym stawiał na jakieś sprowadzenie wykonywania wszystkich zautomatyzowanych prac domowych do "stawiania" na podstawie "postawić obiad". Skoro można "postawić [na kuchence] obiad", to najwyraźniej można też postawić pranie, czyli je w pralce ustawić, niech się robi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Czerwiec 23, 2012, 18:46:48
Cytat: Noqa w Czerwiec 21, 2012, 22:09:02
Skąd się wzięło spędzać i czy ma coś wspólnego z ang. spend albo z pędzić?
Za Borysiem -pędzać to forma iteratywna od pędzić < *pǫditi, ostatecznie < prind. *(s)pen-d-, od którego także łacińskie > pendere i germ. *spendaną. Konstrukcje typu spędzać czas ani z kognatem górnoniemieckim spenden, ani z dolnoniemieckim spennen nie pojawiają się, więc samo zbliżenie znaczeniowe z angielskim spend może być przypadkowe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 23, 2012, 21:16:59
Dzięki :) Tak podejrzewałem, zwłaszcza gdy zauważyłem, że standardowy nieprzeszły tu się okazuje przyszłym, ale nie miałem żadnych konkretniejszych dowodów.
Ale w takim razie kognat jest, bo wedle etymonline ang. spend bierze się właśnie z łacińskiego ex-pendere. Zabawne, że po tych paru tysiącach lat utrafiły w takie samo znaczenie.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 24, 2012, 02:10:10
Cytat: Silmethúlë w Czerwiec 23, 2012, 18:17:46
Skoro można "postawić [na kuchence] obiad", to najwyraźniej można też postawić pranie,

ani z jednym, ani z drugim się nie spotkałem.
a na kuchence stawiałbym raczej materiał na obiad, niż sam obiad...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 24, 2012, 10:35:54
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 24, 2012, 02:10:10
Cytat: Silmethúlë w Czerwiec 23, 2012, 18:17:46
Skoro można "postawić [na kuchence] obiad", to najwyraźniej można też postawić pranie,

ani z jednym, ani z drugim się nie spotkałem.
a na kuchence stawiałbym raczej materiał na obiad, niż sam obiad...

Ja czasem mówię "nastawić obiad", w sensie "zacząć gotować obiad".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Rémo w Czerwiec 24, 2012, 11:29:35
Cytat: tqr w Czerwiec 24, 2012, 10:35:54
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Czerwiec 24, 2012, 02:10:10
Cytat: Silmethúlë w Czerwiec 23, 2012, 18:17:46
Skoro można "postawić [na kuchence] obiad", to najwyraźniej można też postawić pranie,

ani z jednym, ani z drugim się nie spotkałem.
a na kuchence stawiałbym raczej materiał na obiad, niż sam obiad...

Ja czasem mówię "nastawić obiad", w sensie "zacząć gotować obiad".

U mnie się tak mówi...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Czerwiec 24, 2012, 13:19:37
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 24, 2012, 14:01:34
Nie podadzą. Boją się, że zrobisz im najazd na chatę ze swoim oddziałem Grammar Nazi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2012, 22:57:05
U mnie w Krakowie stawia się wodę, potwierdzam.

CytatDodam, iż wychowałem się w Krakowie
I razi Was /czeba/?!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 26, 2012, 17:26:49
"mikry" (mały) to z greckiego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Lipiec 04, 2012, 11:20:35
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Lipiec 04, 2012, 12:55:22
Cytat: Ghoster w Lipiec 04, 2012, 11:20:35
A co to, Kraków jest znany z realizacji "trz" jako "cz"?
A jakiś region Polski nie jest z tego znany? oO
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Lipiec 04, 2012, 13:14:36
Ja tylko w Poznaniu słyszałem taką wymowę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Lipiec 04, 2012, 13:30:09
Cytat: spitygniew w Lipiec 04, 2012, 12:55:22
A jakiś region Polski nie jest z tego znany? oO

U mnie zawsze się mówi "trz" i "strz", a nigdy "cz", "szcz". Moja mama nawet mówi "dżem" jako "d-żem" XD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Lipiec 04, 2012, 14:07:26
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 04, 2012, 22:43:06
Jaka jest etymologja słowa "dupczyć"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Lipiec 05, 2012, 00:33:10
A "ksywa"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Lipiec 05, 2012, 00:40:27
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Lipiec 05, 2012, 00:41:34
Nie tyle hebrajskie, co z jidysz, a wiadomo, że trochę słów z jidysz przeszło do grypsery - więc możliwe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 07, 2012, 03:50:38
ma ktoś pomysł, jaka jest etymologia oronimu Czantoria?

Cytat: lesznagornaNiezmiernie ciekawą jest etymologia nazwy góry. Wg. legendy, w czasie najazdu tatarskiego w XIII w., na szczycie góry miało być stanowisko dowodzenia Czyngis - Chana. Syn Czyngis - Chana, oblegający ze swoim tabunem gród cieszyński, został zwiedziony podjazdem i zginął w rozlewiskach Bobrówki. W odwet Czyngis - Chan wyrżnął wszystkich mieszkańców położonej u stóp góry wioski a zwłoki spalił. Skrybowie, posługujący się wówczas łacinązapisali w księgach nazwę wioski jako Ustrino, a nazwę góry jako Czan - torium.
[...] Aleksander Bruckner w swoim słowniku objaśnia, iż właściwą jest nazwa Czartoryja, góra zryta nie przez czarty, ale krety.
http://www.lesznagorna.fora.pl/sport-i-turystyka,8/historia-i-legendy,36.html

pierwszej części przytoczonego wpisu zupełnie nie rozumiem, a co do drugiej - też o tym byłem pomyślał, ale jakoś nie chce mi się wierzyć w zmianę r → n...


Cytat: Ghoster w Lipiec 05, 2012, 00:40:27
Co z tym kizianiem? xd

a co to w ogóle znaczy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 07, 2012, 23:45:09
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 07, 2012, 03:50:38
Cytat: lesznagornaNiezmiernie ciekawą jest etymologia nazwy góry. Wg. legendy, w czasie najazdu tatarskiego w XIII w., na szczycie góry miało być stanowisko dowodzenia Czyngis - Chana. Syn Czyngis - Chana, oblegający ze swoim tabunem gród cieszyński, został zwiedziony podjazdem i zginął w rozlewiskach Bobrówki. W odwet Czyngis - Chan wyrżnął wszystkich mieszkańców położonej u stóp góry wioski a zwłoki spalił. Skrybowie, posługujący się wówczas łacinązapisali w księgach nazwę wioski jako Ustrino, a nazwę góry jako Czan - torium.

Za dużo 4chana było i się chłopakom rzuciło. Ustrino to chyba od ustor byłoby :p

Cytat
pierwszej części przytoczonego wpisu zupełnie nie rozumiem, a co do drugiej - też o tym byłem pomyślał, ale jakoś nie chce mi się wierzyć w zmianę r → n...
W zapożyczeniach i złożeniach, które straciły czytelność (a la nietoperz) nie takie rzeczy się działy, chociaż w tym przypadku to rzeczywiście zagadkowe. Może to jakie tabu albo nazwa była książkowa i to literówka?

Nazwy szczytów w montes Turtur są po części od nazwisk rozmaitech Szwabików, co tam widać szukali merkuriowych warów, więc może ta Czantoria też po jakimś Madziarze ofirskiem nazwana?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 10, 2012, 07:21:33
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 07, 2012, 03:50:38
ma ktoś pomysł, jaka jest etymologia oronimu Czantoria?

Cytat: lesznagornaNiezmiernie ciekawą jest etymologia nazwy góry. Wg. legendy, w czasie najazdu tatarskiego w XIII w., na szczycie góry miało być stanowisko dowodzenia Czyngis - Chana. Syn Czyngis - Chana, oblegający ze swoim tabunem gród cieszyński, został zwiedziony podjazdem i zginął w rozlewiskach Bobrówki. W odwet Czyngis - Chan wyrżnął wszystkich mieszkańców położonej u stóp góry wioski a zwłoki spalił. Skrybowie, posługujący się wówczas łacinązapisali w księgach nazwę wioski jako Ustrino, a nazwę góry jako Czan - torium.
[...] Aleksander Bruckner w swoim słowniku objaśnia, iż właściwą jest nazwa Czartoryja, góra zryta nie przez czarty, ale krety.
http://www.lesznagorna.fora.pl/sport-i-turystyka,8/historia-i-legendy,36.html

pierwszej części przytoczonego wpisu zupełnie nie rozumiem, a co do drugiej - też o tym byłem pomyślał, ale jakoś nie chce mi się wierzyć w zmianę r → n...

Z tym Czyngis-chanem brzmi jak lipna legenda, z tego samego gatunku co Wars i Sawa (geje? przecież Savva to męzkie imię). I tu nie chodzi wcale o to, że wierzę w nieomylność Brü, po prostu na takie legendy trzeba zawsze uważać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Lipiec 10, 2012, 09:29:51
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 07, 2012, 03:50:38
pierwszej części przytoczonego wpisu zupełnie nie rozumiem, a co do drugiej - też o tym byłem pomyślał, ale jakoś nie chce mi się wierzyć w zmianę r → n...
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysymilacja
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 10, 2012, 12:41:28
Cytat: spitygniew w Lipiec 10, 2012, 09:29:51
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysymilacja

ok, znalazłem na wersji angielskiej przykład przejścia n → r, czyli wprawdzie w drugą stronę, no ale zawsze to coś

CytatLatin hominem ("man", acc.) > Old Spanish omne > omre > Spanish hombre


Cytat: pittmirg w Lipiec 07, 2012, 23:45:09
Ustrino to chyba od ustor byłoby :p

mnie się z Ustroniem skojarzyło. ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 14, 2012, 11:12:14
Skąd pogusiowe nrawić, myślałem, że regionalizm, ale nawet Google tu całkiem milczy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 14, 2012, 11:18:35
Cytat: Noqa w Lipiec 14, 2012, 11:12:14
Skąd pogusiowe nrawić, myślałem, że regionalizm, ale nawet Google tu całkiem milczy.

Wid Moskaliw.

U mnie w rodzinie wytworzył się czasownik pachożyć na (X pachoży na Y) od похож на ;-D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 14, 2012, 12:47:49
Cytat: Noqa w Lipiec 14, 2012, 11:12:14
Skąd pogusiowe nrawić, myślałem, że regionalizm, ale nawet Google tu całkiem milczy.
мне нравится - lubię to (iz fejsbuka etc.)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 17, 2012, 17:38:50
Czy ślepy i sleep[/b] to mogą być kognaty?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 17, 2012, 19:04:38
Wikisłownik podaje, że sleep (http://en.wiktionary.org/wiki/sleep) jest z PIE lab (http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Indo-European/l%C4%81b-).

EDIT:
Co ciekawe, w słowie protogermańskim podaje inną etymologię (http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Germanic/sl%C4%93panan).

EDIT2:
Czyli by wychodziło, że w polskim kognatem do "sleep" jest "słaby".

EDIT3:
A "spać" jest chyba z tego (http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Indo-European/swep-) rdzenia.

EDIT4:
Czyli nie kognaty (http://en.wiktionary.org/wiki/%D1%81%D1%8A%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B8#Old_Church_Slavonic).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 17, 2012, 22:06:16
Ha, muszę wreszcie się nauczyć z wikisłownika korzystać.
Etymonline podawało dla "sleep" pierwiastek *sleb, o znaczeniu "słaby". Pewnie jeden pies z tym *slab, *lab.

Ale ja nie mówię o polskim "spać", tylko "ślepy". Chyba dokończyłeś w umyśle moje pytanie :) Bruckner typowo dla siebie podaje "prasłowo" i tyle jego wyjaśnień. "ślepy" ma wg. wiki pochodzić od *slěpъ, a to z kolei - czy mogłoby od *slab? Niech się ktoś biegły w przekształceniach PIE wypowie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 17, 2012, 22:50:26
Fakt, dokończyłem sobie w głowie :)
Co do "ślepego" taka myśl - a może to pożyczka gocka? Od "spać", a jakże.
A co do *slěpъ, czy przypadkiem jer twardy nie pochodził od "u"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: BartekChom w Lipiec 18, 2012, 00:34:02
Cytat: tqr w Lipiec 17, 2012, 22:50:26
A co do *slěpъ, czy przypadkiem jer twardy nie pochodził od "u"?
Normalnie pochodził. Ale podobno mógł też pochodzić od słabego o. Normalną praindoeuropejską końcówką w rodzaju męskim (czy coś takiego, gdzieś czytałem, że w pie. nie było rodzajów) było -os (to znaczy temat kończył się na o, a końcówką mianownika było -s) i z niego pochodził twardy jer. A przymiotniki zachowywały się chyba jak rzeczowniki.

Poza tym nic mi nie wiadomo, żeby słowiańskie p mogło pochodzić od pie. b.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 18, 2012, 09:41:06
A czy *slěpъ mogło pochodzić od goc. slepan (bądź jakiejś formy tego słowa)?

Co do rodzajów w PIE (a raczej jego braku), ma ktoś jakieś info? (tak btw chyba wystarczyłoby sprawdzić zgodność rodzajów kognatów w różnych językach indoeuropejskich - np. w polskim i łacinie - i podejrzewam, że ktoś już to zrobił :-) )
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 22, 2012, 22:21:07
Pochodzenie "Słowianin" od s-lau-os (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B8%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD)
Jest-li to prawdopodobne?
Bo ten rdzeń znalazłem tylko w tym jednym artykule.

A w ogóle co sądzicie o pochodzeniu słowa "Słowianin"? Nieraz mnie to forum zaskakiwało.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 22, 2012, 22:23:37
Cytat: Noqa w Lipiec 22, 2012, 22:21:07
Pochodzenie "Słowianin" od s-lau-os (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B8%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD)
Jest-li to prawdopodobne?
Bo ten rdzeń znalazłem tylko w tym jednym artykule.

A w ogóle co sądzicie o pochodzeniu słowa "Słowianin"? Nieraz mnie to forum zaskakiwało.

teorii jest mnogość... od śliskości po niewolników.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Lipiec 22, 2012, 22:29:22
Bardzo podoba mi się pewna koncepcja Grzegorza Jagodzińskiego i jakiegoś tam innego pana, którego nie pomnę (i nie jestem multi Viléna), o mniej więcej takim powstaniu słowiańskości:

Najpierw Rzymianie nałapali sobie niewolników, którzy nosili imiona typu Miroslavŭ, Stanislavŭ, Bornislavŭ..., sami, jak to Rzymianie, mieli problem z wymawianiem grupy spółgłoskowej -sl-, więc przerabiali ją na swoje -scl-, a do tego dodali typową końcówkę mianownika -us i mówili do tychże niewolników Mirosclavus, Stanisclavus, Bornisclavus... A po jakimś czasie samą końcówką -sclavus zaczęli nazywać zbiorowo wszystkich niewolników pochodzących z tego narodu o śmiesznych imionach. Naród ów przejął to słowo, znów je po swojemu modyfikując, jako swój etnonim. Rzymianie z kolei w końcu rozciągnęli znaczenie słowa sclavus na wszystkich niewolników.

Jakkolwiek pomysł ten jest bardzo niepotwierdzony i zapewne nieprawdziwy, ale, jak napisałem, mi się jakoś ta idea podoba, i mi pasuje.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 22, 2012, 22:31:33
No dobra, ale jakaś bardziej wiarygodna od reszty?
Sclavus chyba raczej od Słowian

Silmethule: czyli w sumie też skłanianie się do koncepcji, że bierze się to od "slova" (skoro od niego wzięła się sława i dalej końcówki imion)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 22, 2012, 22:32:33
jakoś chyba z tym też niektórzy wiążą etymologię Serbów [serve].
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 22, 2012, 22:59:04
Cytat: Silmethúlë w Lipiec 22, 2012, 22:29:22
Najpierw Rzymianie nałapali sobie niewolników, którzy nosili imiona typu Miroslavŭ, Stanislavŭ, Bornislavŭ..., sami, jak to Rzymianie, mieli problem z wymawianiem grupy spółgłoskowej -sl-, więc przerabiali ją na swoje -scl-, a do tego dodali typową końcówkę mianownika -us i mówili do tychże niewolników Mirosclavus, Stanisclavus, Bornisclavus... A po jakimś czasie samą końcówką -sclavus zaczęli nazywać zbiorowo wszystkich niewolników pochodzących z tego narodu o śmiesznych imionach. Naród ów przejął to słowo, znów je po swojemu modyfikując, jako swój etnonim.
Aha, i najpierw to -c- wpadło, a potem z jakichś niewyjaśnionych powodów, znowu wypadło (pewnie Słowianie przejęli po jakichś Ariach tradycje językoznawcze, i zrozumieli etymologię słowa sclavus i że scl- pochodzi od sl-)...

Jak dla mnie, najbardziej przekonywająca teoria to taka, że początkowo to słowo oznaczało ,,słowni", czy coś podobnego, i tyle. Zasada Ockhama, biczyz...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Lipiec 23, 2012, 11:56:26
Wiem, ze mnie teraz porąbiecie, ale dla mnie najbardziej przekonująca jest etymologia Brücknera...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 23, 2012, 16:48:36
Sorry, ale czy aby Bruckner nie twierdzi, że słowo to przyszło od "sclavus" (nie wiedzieć czemu tracąc spółgłoskę ze środka), zaś "sclavus" pochodzi od "Słowian"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 24, 2012, 13:13:20
Nie, Brü twierdzi, że Słowianie byli "słowni", w przeciwieństwie do "niemych" Niemców.

Taki "antagonizm" brzmi całkiem przekonująco, jak dla mnie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: hellas113 w Lipiec 25, 2012, 00:00:37
W Słowniku Psycholingwistycznym jest w sumie podobna teoria:


Słowianie – prawdopodobnie od cząstki ,,sław" występującej
w większości imion słowiańskich, np. Władysław, Bolesław itp.
Cudzoziemcom wchodzącym w związki gościnności ze Słowia-
nami lub słuchającym Słowian odnoszących się do siebie
po imieniu, musiał utkwić ów powtarzający się motyw ,,sław",
który wzięli za nazwę charakterystyczną całego ludu (stąd w językach zachodnich nazwa ,,Słowianie" występuje z literą ,,a", tak
jak to pisał Mickiewicz - czyli ,,Sławianie").

Co przeszło później u nas w "Słowianie".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 29, 2012, 19:51:51
Mnie ciekawi, czy w rumuńskim sclav to neologizm z XIX wieku, bo jest też slawizm rob. Dexonline nic nie wspomina o żadnej pożyczce z innych romańskich ("din lat. sclavus. Cf. fr. esclave").

(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/Sclavi_Tiganesti.jpg)

Swoją drogą, słowo rumîni było dawniej bliskie znaczeniu "chłopi pańszczyźniani", a wołoscy bojarzy tak bynajmniej o sobie nie mówili, dopiero później słowo oczyszczono z pejoratywnego charakteru na fali rzymomanii (i co za tym idzie upowszechniła się niezbyt etymologicznie regularna postać romîn).
Cytat
ROMẤN, -Ă, români, -e, s. m. și f., adj. I. S. m. și f. 1. Persoană care aparține populației de bază a României sau este originară din România. 2. (Pop.) Țăran. ♦ Bărbat, soț. ♦ Om (în general), bărbat. 3. (În forma rumân) Denumire dată, în evul mediu, în Țara Românească, țăranilor dependenți de stăpânii feudali; iobag, vecin.

CytatW Słowniku Psycholingwistycznym jest w sumie podobna teoria:

O nie, znowu.

Co do Sławian, ostatnio jadłem obiad w lokalu pod szyldem "Sławianka

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Czy klechda jest związana jakoś ze śląskim czasownikiem klachać? Wydaje mi się prawdopodobne.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 20:16:18
Cytat: hellas113 w Lipiec 25, 2012, 00:00:37
W Słowniku Psycholingwistycznym jest w sumie podobna teoria:
Według mnie, obok nazizmu oraz komunizmu, prawo powinno zakazać jeszcze propagowanie słownika psycholingwistycznego.
Amiń.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Lipiec 29, 2012, 20:31:17
Cytat: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 20:16:18
Według mnie, obok nazizmu oraz komunizmu, prawo powinno zakazać jeszcze propagowanie słownika psycholingwistycznego.
Amiń.

oj tam. trzeba po prostu mieć świadomość, że to przynależy do pewnego innego dział (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=73.0)u i wszystko gra.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 29, 2012, 21:35:22
Skąd się wzięło "przeze", kuriozalna forma łącząca się tylko z "mnie". (A u Pogusia i Dynka jeszcze pewnie z 11 innymi)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 29, 2012, 21:40:19
Cytat: Noqa w Lipiec 29, 2012, 21:35:22
Skąd się wzięło "przeze", kuriozalna forma łącząca się tylko z "mnie". (A u Pogusia i Dynka jeszcze pewnie z 11 innymi)
Z wokalizacji mocnego jeru przed słabym.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 29, 2012, 21:44:00
Ale czemu tylko tam?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 29, 2012, 21:49:57
Z zaimków chyba tylko w mьně był jer jako pierwsza samogłoska.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 29, 2012, 21:54:08
Sądzę, że w pozostałych przypadkach dłuższa forma została wybita przez analogię, przy braku tak dużego umotywowania synchronicznego, fonetycznego, jakie miały ze, we. W przypadku zaimków zaś przyimki tworzą z nimi właściwie zrosty-złożenia jak w irlandzkim, tylko pisane roździelnie, i stamtąd już dłuższa forma nie mogła zostać tak łatwo wyparta.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 21:58:53
Cytat: Noqa w Lipiec 29, 2012, 21:35:22
Skąd się wzięło "przeze", kuriozalna forma łącząca się tylko z "mnie". (A u Pogusia i Dynka jeszcze pewnie z 11 innymi)
Każdy kto mówi o mnie Poguś jest ciotą. Na prawdę.
Ta forma zotała ukuta przez kobiétę, która tém chciała pokazać swój blizki i «kochanśny» stosunek do mojéj osoby.
I tak odbieram, gdy to pisze facet.
Robi się mnie nie przyjemnie, bo gdy myślę «konlanger» przychodzi mnie na myśl brzydki, obciupaczonytłuszczony facet za kompém, który nie widział Słońca ew. jakiś nerd...
Na tém forze jest tylko parę osób, które zna słowo «życie» i odmienia je przez przypadki.

PS: Nie używam tego nigdzie indziéj jak w połączeniu «przeze mnie».
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 29, 2012, 22:05:39
No już, już :*
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 29, 2012, 22:13:53
Cytat: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 21:58:53
Ta forma zotała ukuta przez kobiétę, która tém chciała pokazać swój blizki i «kochanśny» stosunek do mojéj osoby.
I tak odbieram, gdy to pisze facet.
Czyżbyś był z osobników, które lepiej czują się w towarzystwie kobiet niż mężczyzn?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 22:32:21
Jakby nie patrzeć przebywam głównie w takiém towarzystwie... :P

Po prostu to brzmi według bardzo źle, takie przylizki...
Bue!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 29, 2012, 22:48:03
Cytat: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 22:32:21
Po prostu to brzmi według bardzo źle, takie przylizki...
Bue!
A ,,Pruthuś" może być, czy też jest źle?

Ech, dlaczego nie da się utworzyć żadnego zdrobnienia od ,,Ortodoksyjny"... ,,Ortoduś" źle brzmi :P.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 22:51:30
*Orthodoxyjny.
Bo jest Anja Orthodox.

Ktoś się nawét przez to pytał, czy mam coś wspólnego z Żydami... :D
Magja. :D

Każda końcówka na -uś brzmi tak... zniewieściale, dlatego tylko kobiéty niech tak do mnie mówią...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 29, 2012, 23:13:46
Struś też?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 29, 2012, 23:25:00
Rozbawiłeś mię :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Fanael w Lipiec 30, 2012, 14:39:41
Mogłeś nie wspominać o tym, że ktoś na ciebie tak mówi, bo teraz już na zawsze zostaniesz dla Vilénów Pogusiem, ty jebany poganinie (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=4.msg9495#msg9495).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 30, 2012, 14:48:47
Cytat: Fanael w Lipiec 30, 2012, 14:39:41
Mogłeś nie wspominać o tym, że ktoś na ciebie tak mówi, bo teraz już na zawsze zostaniesz dla Vilénów Pogusiem, ty jebany poganinie (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=4.msg9495#msg9495).
Ja i tam mówię bardziej Pruthuś. A także Silmuś, Rémiś (dawniej na Widsiða), Milyuś (dawniej na Felesa), Dynuś...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Fanael w Lipiec 30, 2012, 15:38:23
A jak mówisz na Viléna? ;-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mścisław Bożydar w Lipiec 30, 2012, 16:33:04
Yeah, Vilen nie ma określenia na mnie! :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Lipiec 30, 2012, 16:44:45
Cytat: Fanael w Lipiec 30, 2012, 15:38:23
A jak mówisz na Viléna? ;-)
,,ja".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 30, 2012, 21:47:49
Cytat: Fanael w Lipiec 30, 2012, 14:39:41
Mogłeś nie wspominać o tym, że ktoś na ciebie tak mówi, bo teraz już na zawsze zostaniesz dla Vilénów Pogusiem, ty jebany poganinie (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=4.msg9495#msg9495).
I tak nawét na mnie mówcie... !
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 31, 2012, 18:27:29
Cudzysłów był takim od urodzenia czy też zaczynał jako cudzysłowo? (co by wyjaśniało popularność formy "w cudzysłowiu")
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Lipiec 31, 2012, 18:58:40
Wg słownika etymologicznego Andrzeja Bańkowskiego "(znak) cudzy(ch) słów" > "cudzysłów" ale trochę to łopatologiczne, nie wiem czy możne temu ufać...

A ta forma "cudzysłowiu" to chyba po prostu wynika ze zmieszania dawnych wygłosowych labialnych miękkich z twardymi. Wygłosowe w w niektórych wyrazach jest odmieniane miękko a w niektórych twardo i w tym przypadku ludzie intuicyjnie potraktowali to w jako miękkie... Nie wiem, tak sobie to tłumaczę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 31, 2012, 21:58:40
Bo ja się zastanawiam czy to aby nie mogłaby być forma "w dwóch cudzysłowach", czyli miejscownik od "cudzysłowo" w liczbie podwójnej. Bo tak to wygląda: między dwoma znakami.

Hmm? "cudzysłowiu" i "cudzysłowie" oba mają miękkie w.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Lipiec 31, 2012, 22:06:37
Cytat"cudzysłowiu" i "cudzysłowie" oba mają miękkie w.

Ale mi chodzi o odmianę miękką, gramatykę a nie fonetykę. "cudzysłów" - "cudzysłowem" tak jak "Kraków" - "Krakowem". Formy "cudzysłowiem", "cudzysłowiu" sugerują historycznie miękkie w.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Sierpień 01, 2012, 08:19:07
Cytat: Jęcierniot w Lipiec 31, 2012, 22:06:37Ale mi chodzi o odmianę miękką, gramatykę a nie fonetykę. "cudzysłów" - "cudzysłowem" tak jak "Kraków" - "Krakowem". Formy "cudzysłowiem", "cudzysłowiu" sugerują historycznie miękkie w.

"W Krakowiu" ma ponad 2500 wyników w Brylach, lol.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 06, 2012, 13:36:56
Cytat: Dynozaur w Sierpień 01, 2012, 08:19:07
"W Krakowiu" ma ponad 2500 wyników w Brylach, lol.
A ja niedawno słyszałem coś odwrotnego: (mały chłopczyk do kolegi) "nie będę za tobą gonił po całym Bytomu!".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 12, 2012, 17:39:03
Jak pudding dał budyń?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 12, 2012, 17:50:04
A co w tym niezwykłego?
/u/ pewnie pod wpływem pisowni, do /ng/ najbardziej podobnym jest /ń/, /i/ po /d/ przeszło w /y/, bo to praktycznie są alofony.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 12, 2012, 17:51:07
Cytat: Noqa w Sierpień 12, 2012, 17:50:04
A co w tym niezwykłego?
/u/ pewnie pod wpływem pisowni, do /ng/ najbardziej podobnym jest /ń/, /i/ po /d/ przeszło w /y/, bo to praktycznie są alofony.
No a /b/ zamiast /p/, mądralo?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Sierpień 12, 2012, 17:53:12
Cytat: spitygniew w Sierpień 12, 2012, 17:39:03
Jak pudding dał budyń?

Nie wiem, ale oddawanie /ŋ/ przez /ȵ/ jest dość interesującą ideą. Pomyśleć: roumiń, strońmen...

A wahania dźwięczności, nieraz przez cały wyraz, się w polskim zdarzają: babrać~paprać, skrzypieć~zgrzypieć, drzazga~trzaska, bluzgać~pluskać, pryskać~bryzgać, kokot~kogut i inne.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 12, 2012, 18:00:55
Dla mnie jest właśnie najnaturalniejsze, w każdym razie w pozycji końcowej. (I tak zrobiłem sobie w paryskim)
Być może przodkowie podzielali moje wrażenia akustyczne. (ale artykulacyjnie też mu dosyć niedaleko)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 18:22:00
W jednéj transkrypcji chińskiego do rosyjskiego było chyba /ng/ jako «нь» (dlatego jest инь янь)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Sierpień 12, 2012, 18:26:37
Cytat: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 18:22:00
W jednéj transkrypcji chińskiego do rosyjskiego było chyba /ng/ jako «нь» (dlatego jest инь янь)
Nope. Było /ŋ/ jako нъ (później była rewolucja i twardy znak został obalony) i /n/ jako нь. Stąd w polskim renshen jako ,,żeńszeń".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 18:42:05
Tak, masz rację. Teraz przejrzałem swój samouczek chińskiego rodém z ZSRR i tak tam téż jest.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 12, 2012, 19:20:06
A tak w ogóle to jest yin yang, więc w инь янь i tak coś zawodzi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 19:57:35
Może wyrównanie do pierwszego «нь»?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 12, 2012, 20:02:04
Hm, to byłoby akurat ciekawe, bo w Polsce (i chyba gdzie indziej na świecie) wszędzie równa się do drugiego, chyba po to, żeby to na siłę zrymować.

I tak byłaby tamta transkrypcja całkiem akuratną, sztucznie dodawanego /j/ unika.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Sierpień 12, 2012, 21:47:44
Cytat: Noqa w Sierpień 12, 2012, 19:20:06
A tak w ogóle to jest yin yang, więc w инь янь i tak coś zawodzi.
Bo tak naprawdę jest инь ян...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 21:50:00
Hmmm, kurczę, na demotach zawsze było z miękkiém znakiém.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Sierpień 12, 2012, 21:51:25
Cytat: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 21:50:00
Hmmm, kurczę, na demotach zawsze było z miękkiém znakiém.
Bo na demotach siedzi gimnazjum.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 12, 2012, 21:56:34
Cytat: ★ Vilén w Sierpień 12, 2012, 21:51:25
Bo na demotach siedzi gimnazjum.
I ludzie grubi i brzydcy.




Dlaczego jest «dom», a nie «dóm»?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Sierpień 12, 2012, 22:07:25
Co to demoty?

--
Bo w standardowym polskim pochylonych niet przed nosowymi (por. koń vs. dial. kóń).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 15, 2012, 13:31:25
Skąd to całe "Jezu"? Nie latynizm, bo w deklinacji IV wołacz był równy mianownikowi, nie polski wołacz po odcięciu latyńskiej końcówki (bo byłoby -e)... Mogłoby być nieregularne skrócenie z "Jezusie", ale właśnie w Le Morte Darthur znalazłem "O, Jezu" (co nie jest raczej galicyzmem). Mindfuck.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 15, 2012, 13:34:12
Wikipedia powiada:
CytatIn both Latin and Greek, the name is declined irregularly:
Latin Greek
nom. Iesus Ἰησοῦς
gen./dat. Iēsū Ἰησοῦ
acc. Iēsum Ἰησοῦν
voc./abl. Iēsū Ἰησοῦ

Ciekawe tylko skąd to...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Sierpień 15, 2012, 19:52:34
Wypłynęła ta sprawa ongiś na starym forum (http://www.conlanger.fora.pl/inne,6/humor-ciekawostki-i-wtf-lingwistyczne,900-750.html)

Ale do niczego więcej nie doszliśmy.

Przypuszczam, że nieregularność tu po to, by odmieniający westchnął nabożnie o Iesū...

(Przez chwilę byłem bliski wyjaśnienia tych aberracji na gruncie łacińskim - długością samogłoski, ale sądząc po powyższym zestawieniu łacina zmałpowała tą odmianę z greki, o której trudno mi cokolwiek mądrego powiedzieć).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: varpho :Ɔ(X)И4M: w Sierpień 16, 2012, 16:31:57
czy polskie paź i greckie παῖς 'dziecko, sługa, podporządkowany partner homoseksualny (http://www.patheos.com/blogs/exploringourmatrix/2012/08/the-new-testament-uninterested-in-homosexuality.html)' są spokrewnione? Brückner podaje, że paź wywodzi się z włoskiego paggio, co wywodzi się z greki.
jeśli tak, to byłaby analogia do polskiego giermek i węgierskiego gyermek 'dziecko'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 21, 2012, 12:05:00
Cytat(Przez chwilę byłem bliski wyjaśnienia tych aberracji na gruncie łacińskim - długością samogłoski, ale sądząc po powyższym zestawieniu łacina zmałpowała tą odmianę z greki, o której trudno mi cokolwiek mądrego powiedzieć).
Jeszcze szukałem trochę. Wikipedia głosi, że greka oddała hebrajskie ישו /ješua/ jako Ιησου, a następnie dodała tylko mianownikowe -σ. Pozostałe przypadki musiały być kapryśne, bo Wiktionary głosi, że celownik w Septuagincie brzmiał Ἰησοῖ, zaś w Nowym Testamencie - Ἰησοῦ.

Może to po temu, że Żydzi-autorzy NT nie byli tak zhellenizowani jak tłumacze Septuaginty? Tak czy siak, na etapie Septuaginty odmieniał się zupełnie jak νουσ z II deklinacji, poza celownikiem, który ma jak βοῦς z III deklinacji/. W Nowym Testamencie celownik i dopełniacz może spłynęły się pod wpływem koine=attyckim (http://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Greek_nouns#Attic_declension)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Sierpień 21, 2012, 21:53:28
Cytat: varpho :Ɔ(X)И4M: w Sierpień 16, 2012, 16:31:57
czy polskie paź i greckie παῖς 'dziecko, sługa, podporządkowany partner homoseksualny (http://www.patheos.com/blogs/exploringourmatrix/2012/08/the-new-testament-uninterested-in-homosexuality.html)' są spokrewnione? Brückner podaje, że paź wywodzi się z włoskiego paggio, co wywodzi się z greki.
jeśli tak, to byłaby analogia do polskiego giermek i węgierskiego gyermek 'dziecko'.

Cytat: Etymonline
page (n.2) Look up page at Dictionary.com
    "youth, lad, boy of the lower orders," c.1300, originally also "youth preparing to be a knight," from O.Fr. page, possibly via It. paggio, from M.L. pagius "servant," perhaps ultimately from Gk. paidion "boy, lad," dim. of pais (gen. paidos) "child;" but some sources consider this unlikely and suggest instead L. pagus "countryside," in sense of "boy from the rural regions" (see pagan). Meaning "youth employed as a personal attendant to a person of rank" is first recorded mid-15c.; this was transferred from late 18c. to boys who did personal errands in hotels, clubs, etc., also in U.S. legislatures.

Czyli możliwe jest powinowactwo.

Cytat: TM
Może to po temu, że Żydzi-autorzy NT nie byli tak zhellenizowani jak tłumacze Septuaginty? Tak czy siak, na etapie Septuaginty odmieniał się zupełnie jak νουσ z II deklinacji, poza celownikiem, który ma jak βοῦς z III deklinacji/. W Nowym Testamencie celownik i dopełniacz może spłynęły się pod wpływem koine=attyckim?

Aha, aha, brzmi przekonywawująco.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 26, 2012, 17:49:39
Ktoś ma jakiś pomysł na prasłowiańskich przodków gwarowych zaimków przestrzennych na k- i h- (ch?) i ich słowiańskie kognaty? Kaj, kady, kajsik, kam, hań, hawo, het, hen. Jak usłyszałem babcię z Beskidów mówiącą, że jej komórka lezała hań na półce, uznałem, że jest to sprawa paląca.

Moje podtwierdzenia:
kaj - z psł. *kǫ-jь, krewni niestety nieznani - jakieś pomysły?
kady - z psł. *kǫ-dъjь, krewni: szt. kuda, ros. куда;
kajsik - z psł. *kǫ-jь-sь-kъ (!);
hań - z psł. *X-jьnъ(jь?), gdzie X to niewiadoma równania, a reszta jak w jen-że;
hawo - z psł. *X-jь-v-o (czy *X-jь-vъ z dziwną wokalizacją jera? to nie przekonywa, bo to rozpowszechniony geograficznie zaimek);
het - z psł. *X-tъ;
hen - z psł. *X-jьnъ;

Co wiemy o X, to to, że jest nośnikiem znaczenia «przestrzenności». Nie znamy przodka słowiańskiego, nie znamy krewnych. Pomocy! Ja zaś tymczasem przejrzę góralszczyznę, bo może tam jest odpowiedź, czy «h» w X to *x, *k, *g czy *ø.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Sierpień 26, 2012, 18:15:21
Troszeczkę przekombinowywasz, mugglerze.

"Kady" to zniekształcone "kędy", "kaj" to zapewne skrócenie od tego, a "kajsik" to dalej urobiona od tego forma ekspresywna (jak "cosik" od "coś", Górale lubią takie quasi-zdrobnienia).

Co do tych na h- to faktycznie trochę zagadkowe. "Hawo" być może od "owo"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 26, 2012, 18:33:14
Cytat"Kady" to zniekształcone "kędy", "kaj" to zapewne skrócenie od tego, a "kajsik" to dalej urobiona od tego forma ekspresywna (jak "cosik" od "coś", Górale lubią takie quasi-zdrobnienia).
Rzecz w tym, że te formy się panoszą po całej Małopolsce, od gór po Radom. Wspomniane zniekształcenie nie wygląda na byle co. To wygląda na ogólnomałopolskie odnosowienie w zaimku kǫ > ką > ka. I "kaj", obok "kady" najpowszechniejsza postać, zdaje się być czymś więcej niż zwykłym skróceniem, zwłaszcza że w wielu gwarach jest między nimi różnica znaczeniowa: "kady" - ruch : "kaj" - stałość. Zgadzam się, że "kajsik" może być góralskim ekspresywizmem, ale sądzę, że ów przyrostek -k nie ma nic wspólnego ze zdrobnieniami, a stanowi wyzyskanie zaimka *kъ do takich a nie innych celów, w podobnym stopniu jak to się stało z *žь.

Cytat: K. Nitsch, Wybór tekstów gwarowych; II. Małopolska, A. Góry, a. Dialekt podhalański, s. 43Seł se Sabała v gurag i vraca0ł z gur, i seł ta f Pysynyj v dol'ińe Kośćel'isk'yj. Poseł śe ta tro(x)e vykurovadź, bo mu ta jakosi ńedobże było, i vraca0ł s tyg gur i pszyseł na K'iry i spotyka0ł śe z Vojtke(m) Matejom. Pszyv'ital'i śe i pyto śe go Mateia, skond idźe. "A jo był ha(v) v gurak, byłek śe tro(x)e vykurovadź bok ta jakiśi ńebardzo zdrovy..."

Cytat"Hawo" być może od "owo"?
Może, może, bo w świetle powyższego wygląda na to, że jest to protetyczne samo "h". Rzecz jest o tyle ciekawa, że to również jest ogólnomałopolskie, poświadczone na Podhalu w latach 20. przez Nitscha i przez moją drugą babcię w Kieleckiem, ale - jak twierdzi - już w latach 40.-50. było ono tam w odwrocie, nacechowane mocno gwarowo i archaicznie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Sierpień 28, 2012, 00:10:49
Dlaczego jest po polsku «niż», a po słowacku «než» (oba słowa mają takie same znaczenié)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 29, 2012, 00:57:21
Jaka jest etymologja "jeża"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Sierpień 29, 2012, 01:02:27
Wikisłownik rzecze to (http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Slavic/e%C5%BE%D1%8C).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 29, 2012, 23:48:39
Cytathań - z psł. *X-jьnъ(jь?), gdzie X to niewiadoma równania, a reszta jak w jen-że;
hawo - z psł. *X-jь-v-o (czy *X-jь-vъ z dziwną wokalizacją jera? to nie przekonywa, bo to rozpowszechniony geograficznie zaimek);
Ejże, przecież hań `tam - hawo `tu` może bardzo prawdopodobnie mieć związek z odległościową gradacją zaimków - taka jaka jest np. w sztokawskim albo macedońskim - ovaj `ten tu`, onaj `tam`!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 30, 2012, 11:56:42
Cytat: Towarzysz Mauzer w Sierpień 29, 2012, 23:48:39
hań - z psł. *X-jьnъ(jь?), gdzie X to niewiadoma równania, a reszta jak w jen-że;
hawo - z psł. *X-jь-v-o (czy *X-jь-vъ z dziwną wokalizacją jera? to nie przekonywa, bo to rozpowszechniony geograficznie zaimek)
Ja pierdolę, ale ty pierdolisz... A o "hen" nigdy nie słyszałeś? ; p
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 30, 2012, 12:19:58
CytatJa pierdolę, ale ty pierdolisz... A o "hen" nigdy nie słyszałeś? ; p
Te rekonstrukcje faktycznie lepiej wziąć w nawias, bo to 80% pierdolenia. No ale zostaje 20%. Pewnie, że słyszałem, ale nie przekonywa mnie tłumaczenie, że to po prostu wykrzyknik. Słowacy i Morawianie znają oprócz hen też henten i hentam. Choć oczywiście, gdyby to nie był wykrzyknik, to skąd u nas w nim to protetyczne h? Tak czy siak, nie mogę z tego powodu spać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 14, 2012, 11:18:49
Skąd się wzięło słowo "stolec" w znaczeniu "gówno"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Wrzesień 14, 2012, 11:27:48
Czy nie dlatego, że na kibel mówiono "stolec"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Wrzesień 19, 2012, 12:18:45
Czemu 'łepek'?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Wrzesień 19, 2012, 13:30:12
Literacko jest ,,łebek", niektórzy nawet tak mówią. Ale jakoś tak ten ,,łeb" się dziwnie ubezdźwięcznia, że i często można ,,łepek" usłyszeć. Ot, taki niewytłumaczalny odchył od normy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 19, 2012, 14:17:20
Dla mnie łepek to od szpilki, a łebek to chłopak czy urwis.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Rémo w Wrzesień 19, 2012, 14:24:12
U mnie łepek to (młody) chłopak :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Wrzesień 19, 2012, 14:41:48
Takie wyrównania zdarzają się i w innych słowach. Po prostu "utrwala" się ubezdźwięcznienie spółgłoski kończącej rdzeń. Można np. czasem usłyszeć formy standarty, standartowy. Miałem jeszcze jakiś ciekawy przykład, ale nie mogę sobie przypomnieć w tej chwili.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Wrzesień 19, 2012, 15:01:21
Cytat: Jątrzeniot w Wrzesień 19, 2012, 14:41:48Miałem jeszcze jakiś ciekawy przykład, ale nie mogę sobie przypomnieć w tej chwili.
Słociutki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 19, 2012, 15:01:53
Cytat: Jątrzeniot w Wrzesień 19, 2012, 14:41:48
Takie wyrównania zdarzają się i w innych słowach. Po prostu "utrwala" się ubezdźwięcznienie spółgłoski kończącej rdzeń. Można np. czasem usłyszeć formy standarty, standartowy. Miałem jeszcze jakiś ciekawy przykład, ale nie mogę sobie przypomnieć w tej chwili.

Ja długo myślałem że standart to "prawdziwa" polska forma, a standard to zangielszczenie (coś jak imaż > imidż). Jeszcze przychodzi mi na myśl pinesek~pinezek, chyba słyszałem też agrawek.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 19, 2012, 15:25:02
Dekold.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 19, 2012, 16:07:15
Masz hifa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Wrzesień 19, 2012, 19:10:53
Ale łeb jest o tyle ciekawym przypadkiem, że nikt nie powie /łpa/, tylko /łba/, więc to nie jest takie całkowite ubezdźwięcznienie rdzenia, jak np. w przypadku pinesek.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 19, 2012, 19:20:42
"Pinesek"? Co to za sztuczna forma?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Wrzesień 19, 2012, 19:26:15
Całkowicie żywa u mnie. Szok w jakiejś późnej podstawówce czy wczesnej gimbazie przeżyłem, jak się dowiedziałem, że to pinezka, a nie pineska.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 19, 2012, 20:07:40
Ponoć obydwie formy są poprawne (ale to w radopolskim, nie wiem jak w dynopolskim). Ja wymawiam "pineska". I przeżyłem podobny szok co Silmeth.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 20, 2012, 12:43:20
Cytat: tqr w Wrzesień 19, 2012, 20:07:40
Ja wymawiam "pineska".
You don't say.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 20, 2012, 13:13:54
Cytat: Silmethúlë w Wrzesień 19, 2012, 19:26:15
Całkowicie żywa u mnie. Szok w jakiejś późnej podstawówce czy wczesnej gimbazie przeżyłem, jak się dowiedziałem, że to pinezka, a nie pineska.

Heh, a ja przeżyłem przy "plombie" i "pumeksie", podczas gdy całe życie mówiłem "bląba" i "pomyks".

A we wczesnym dzieciństwie, kiedy matka zwróciła mi uwagę, że napisałem "jjeść". "Jeść" wydawało mi się czymś sztucznym (i w wymowie wydaje mi się takim do dziś, przynajmniej w pewnych sytuacjach).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Piteris w Wrzesień 20, 2012, 17:16:40
Pytanie może i głupie, ale dręczy:
etymologia słowa "warzywo" - słusznie twierdzę, że od "warzyć"?
W takim razie od czego jarzyna? Od "jarzyć"? :-P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 20, 2012, 17:19:06
Co do jarzyny, zdaje mi się, że ma coś wspólnego z bogiem Jaryło - i ogólnie z roślinnością. A co do warzywa, chyba tak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 20, 2012, 17:40:06
Cytat: tqr w Wrzesień 20, 2012, 17:19:06
Co do jarzyny, zdaje mi się, że ma coś wspólnego z bogiem Jaryło - i ogólnie z roślinnością. A co do warzywa, chyba tak.

Żaden Jaryło. Pierdolisz.

Jary, kurwa. Jest taki przymiotnik, chłopi go często używają. Od tego jest jarzyna.

Wiem, napastliwy się zrobiłem. To forum niszczy ludzi...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 20, 2012, 17:42:50
Oj, zapomniałem o tym, fakt. Ale od czego pochodzi imię tego boga?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 20, 2012, 18:22:36
Od tego samego, jary = m.in. płodny, np. w przysłowiu stary, ale jary. A płodność to częsta cecha bóstw przecie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 20, 2012, 18:24:21
Cytat: tqr w Wrzesień 20, 2012, 17:42:50
Oj, zapomniałem o tym, fakt. Ale od czego pochodzi imię tego boga?

Być może od tego samego... Tak czy inaczej, to raczej późna nazwa. Jeneralnie, imiona Bogów były tabu i niewiele o nich wiemy (w ogóle, o słowiańskim pogaństwie mało wiemy, a większość tego co wiemy, to i tak nie wiemy).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 20, 2012, 18:40:21
CytatByć może od tego samego... Tak czy inaczej, to raczej późna nazwa. Jeneralnie, imiona Bogów były tabu i niewiele o nich wiemy (w ogóle, o słowiańskim pogaństwie mało wiemy, a większość tego co wiemy, to i tak nie wiemy).
Znaczy co do Jaryły, to sprawa nie jest tak zupełnie ciemna, bo był on ulubioną postacią białoruskich wierzeń ludowych aż do XIX wieku. Zastępowanie go świętym Jerzym i imię Jerzego na północnej Słowiańszczyźnie wskazuje na kompleks wierzeń związanych z płodnością: jarością-jurnością.

Co więcej, analizując motywy narosłe wokół Jaryły-Jaruna-Jerzego w folklorze ogólnosłowiańskim, można dosyć kompletnie odtworzyć mit wegetacyjny o Jaryle i Marzannie, tak jak to - wiarygodnie, polecam wszystkim, którzy choć jako-tako czytają po rusku - odtwarzają Iwanow i Toporow w "Issledowanijach w obłasti sławianskich driewnostiej" (http://lib.rus.ec/b/141154).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Wrzesień 24, 2012, 21:27:17
Ciekawi mnie, ile jest nazw własnech opartech o "slovo/solvo" z nazwy "słowianie"... Nazwy języków, krajów, nawét brzydkiech konlangów... Spoko.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 26, 2012, 20:50:24
Kiedy pojawiło się słowo wyskok "alkohol, spirytus" i jaka była jego motywacja derywacyjna? W XIX wieku, wygląda na to, używano tego i w znaczeniu "esencja, ekstrakt, żarcie instant".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 27, 2012, 11:48:54
Cytat: Gubiert w Wrzesień 26, 2012, 20:50:24
Kiedy pojawiło się słowo wyskok "alkohol, spirytus" i jaka była jego motywacja derywacyjna? W XIX wieku, wygląda na to, używano tego i w znaczeniu "esencja, ekstrakt, żarcie instant".
W XIX wieku znali zupki chińskie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Wrzesień 27, 2012, 11:51:56
Najwyraźniej znali zupki wyskokowe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 27, 2012, 13:29:51
Prędzej opiumowe :p

Cytat: Walery Eliasz Radzikowski
Rozpowszechniony teraz Libiga wyskok mięsny bardzo wielkie w górskich wycieczkach powinien znaleść zastosowanie. Sprzedają ten wyskok dzisiaj nawet w tabliczkach suchych, które wrzucone w gorącą wodę darzą nas w każdej chwili rosołem, w takim jednak razie trzeba mieć sól miałką ze sobą, bo jej ten wyskok dużo potrzebuje.

Z tego co rozumiem, było to coś na kształt bulionu w kostkach.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 27, 2012, 13:46:51
A "esencja", "ekstrakt" ma podobne znczenie co "spiritus", więc widocznie eufemizm z tej samej półki.

A tak w ogóle to alkohol był eufemizowany już od zawsze - vide "piwo".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Wrzesień 27, 2012, 13:50:41
Tyle że piwo zapewne było używane po prostu jako napój. Piwa miewają i po 1-2 % alkoholu, szczególnie te dawniejsze. Lekkie piwo było smaczniejsze i bezpieczniejsze do picia od zimnej wody. Tak samo jak wszelkie kwasy chlebowe i podpiwki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 03, 2012, 19:43:58
"Mrugać", "mrużyć" - dałby kto radę prześledzić to do PIE?

EDIT: I Grela, nazwisko. Czy to może być jakieś germańskie? Mimo wszystko wcale tak niemiecko nie wygląda.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 04, 2012, 16:23:28
W klasie mam kolegę o nazwisku Grelak, ciekawe, czy zbieżność?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 06, 2012, 19:12:48
Dlaczego tydzień, ale tygodnie?

Widać tu rdzeń dьnь, a te pierwsze, to skąd?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Październik 06, 2012, 19:15:59
W ukraińskim też jest ciekawie.
M. tyżdeń
D. tyżnia - czy jakoś tak :P Wiem, że zanika [d].
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Październik 06, 2012, 19:27:14
Brueckner rzecze (http://etymologia.org/wiki/S%C5%82ownik+etymologiczny/tydzie%C5%84).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 06, 2012, 21:01:39
Heh, dziś czesi mówią "týdni" it.p. Zmieniło się coś w tak zwanym międzyczasie (myślałem, że czeski język literacki niechętny do zmian)?

I w ogóle skąd to -żd- w małoruskiej formie tego słowa? Chyba nie z CSa (w CSie była zawsze "siedmica").
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Październik 06, 2012, 21:27:40
Cytat: Dynozaur w Październik 06, 2012, 21:01:39
Heh, dziś czesi mówią "týdni" it.p.
Ślązacy też.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 06, 2012, 22:11:59
Właśnie dlatego się pytam, bo był obrazek na stronie "Czeski Śląsk" i mię to zaciekawiło. A co do tego -żd-, to jest po polsky "tygodnie", może jakaś warjacja z jerém miękkiém i -g-?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 07, 2012, 16:59:15
Już chyba wiem o co chodziło Brü z tym tajemniczym jednordzeniowym słowem na "wodospad". To słowo to *xlębь (fem., i-temat). O tyle dziwne, że u nas to słowo nie jest w ogóle zaświadczone, ale może o to właśnie chodziło...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Październik 07, 2012, 17:04:12
Cytat: Dynozaur w Październik 07, 2012, 16:59:15
Już chyba wiem o co chodziło Brü z tym tajemniczym jednordzeniowym słowem na "wodospad". To słowo to *xlębь (fem., i-temat). O tyle dziwne, że u nas to słowo nie jest w ogóle zaświadczone, ale może o to właśnie chodziło...
Prasłowianie mieli słowo na wodospad? Czyli jednak pochodzili z Kaukazu?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 07, 2012, 17:20:14
Nie wiem... Znalazłem u Derksena.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 08, 2012, 20:33:45
Skąd się wzięła "Polsza"? Występująca zresztą chyba tylko w formie "w Polszy".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Październik 08, 2012, 20:40:36
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 08, 2012, 21:43:50
Niby od Polskiego "Polszczy" (dop. od Polska) potém przez gwary ruskie, i jakoś po drodze sie zgubiło «ч».
I nazad po polsku.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 09, 2012, 00:33:35
Polszcze ychciałęs pdowiedzieć
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Październik 10, 2012, 11:47:16
W ogóle czemu to ,,szcz" tam? Przecież od ,,Polska" to się wziąć nijak nie powinno.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Październik 10, 2012, 13:14:08
Lehoslav kiedyś mówił, że to taki zachodniosłowiański ficzer II regresywnej - *sk dało šč, nie sc. Por. x > š.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Październik 12, 2012, 16:09:04
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Październik 12, 2012, 17:19:26
Bruckner rzecze:
"  całun, » mazowieckie«, zamiast czałun, jak jest w czeskiem, bo od niem. dawnego schalune, 'materji na suknie' i 'pokrywy (tapety)', od miasta franc. Chalons, po niem. Schalun."
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 14, 2012, 22:02:32
Skąd jest 'cnót'?
Dziwne wzdłużenié zastępcze. Powinno być 'cnot'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Październik 14, 2012, 22:51:11
Może to przez tų zbitkę w nagłosie, por. stóp, dial. pták...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 20, 2012, 22:20:38
Cytat: Muggleropwicie

Hm? Skąd się wzięło "obficie"? Chyba, że to tylko żart.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 20, 2012, 22:30:18
Z oplwicie, czyli `opływając w coś`.

Cytat: Brückner obfity, obfitość, obfitować ; najdawniejsze formy, psałterzowe i biblijne: oplwity, oplwitość (już w psałterzu flor., w najmłodszej jego części z XV wieku, opwitość, a w biblji nawet obfity) ; mylnie, niby z czeska, i opylwity pisane. Znaczy 'opływający w co' (por, łac. abundans, 'obfity', od unda, 'woda'), od czasownika płwieć, 'płynąć' (w kazaniach świętokrzyskich plwiący,  'płynący'), takiego jak pnieć (p.piąć), Ipieć (p. lgnąć), tkwieć ; u Czechów podobne czasowniki najczęstsze. Z oplwity, urobionego (jak inne przymiotniki na -ity) od »opłwa, 'abundantia', średnia spółgłoska wypadła, jak zawsze, z troistej zbitki, a w nowem opfity wyczuto przyimek ob (niby oblewać i podobne). Pisownia wahała się długo najrozmaiciej; już w biblji obok oplioity, opwitość, i obfity, obfitować», pf, tj. f, zamieniało się na chw, jak zawsze stąd ochwity (porównaj zuchwały),  a zamiast tego i okwity ; pisano nawet oblfitujący,  obok opfito. Niema u innych Słowian.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 20, 2012, 23:01:39
CytatZ oplwicie, czyli `opływając w coś`.

:D
JAKI SŁODZIAK.

Hm - czyli to z tłumaczeń Vulgaty, takie w miarę dosłowne tłumaczenie łacińskiego wyrazu? (swoją drogą 'unda' to chyba fala).

Jakie to są słowa "obfity" i "abudans" - jakieś powinowate?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Październik 20, 2012, 23:10:41
Stawiam na kalkę opływać w coś z łac. abundare "przepełniać, opływać w coś", przypuszczam, że o(b)pływać brzmiało lepiej niż *obchlusnąć. Ab- = ob-, ale też o-, z- itd., prefiksy to zawsze burdel, a undare znaczy "napływać", "zalewać" i "chlusnąć". abundans to imiesłów współczesny przymiotnikowy, powinowatym słowem będzie raczej przymiotnik abundus.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 21, 2012, 11:10:01
"Opwicie" to poprawna etymologicznie pisownia. Ta pisownia przez -bf- to jakaś myłka słownikarska - ktoś na siłę doszukiwał się tam przedrostka ob-.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 21, 2012, 23:03:01
Z cyklu "Najgorsze koszmary preskryptywistów": Skąd "wejszła" czy "wejszłem"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Październik 21, 2012, 23:33:04
Pewnie od wejść, tak jak przy *wziąść odpada tylko ść.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 22, 2012, 01:11:34
Kurczę, no racja. Aż mi głupio, że to przeoczyłem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 22, 2012, 21:59:15
CytatSkąd jest 'cnót'?
Dziwne wzdłużenié zastępcze. Powinno być 'cnot'.
Przypadkowo akurat znalazłem taki artykuł:
http://www.ling.upenn.edu/~gene/papers/polish_raising.pdf
- ale bierze on zagadnienie od strony synchronicznej, a to przy pewnym ładunku wiedzy historyczno-językowej robi tylko niepotrzebne zamieszanie. Zaleta jest taka, że podsunął mi więcej przykładów wzdłużenia przed bezdźwięcznymi. Porównanie zachowania `cnót` w słowiańszczyźnie nic nie da, bo słowo to znane jest tylko na Zachodzie, który mało mówi o uwarunkowaniach przyciskowych - a to te mogą odpowiadać za podobne aberracje.

Ale pewnym tropem jest zdar, iże słowa stopa, wrota, osa, kopa są - albo mogą być - b-paradygmatowe, a zatem w gen. pl. w psł. przycisk był na jerze, a następnie został zretrahowany na poprzedzającą sylabę, wywołując nań wzdłużający akcent neoakutowy. W *orsti > ros. рости akcent téż na -ти: znamienne. Wątpliwa jest robota, którą Derksen odtwarza jako *orbòta, ale i tak chyba jesteśmy na właściwéj ścieżce.

Nie ma łatwo z diachronią.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Październik 22, 2012, 22:09:39
To wiele wyjaśnia dzięki. A co do "wrót", to mamy tak czy siak TorTa, więc w tém przypadku bym się nawét nie pytał.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 22, 2012, 23:11:14
CytatTo wiele wyjaśnia dzięki. A co do "wrót", to mamy tak czy siak TorTa, więc w tém przypadku bym się nawét nie pytał.
No ale z nimi téż nic nie wiadomo. To wprawdzie TolT a nie TorT, ale np. mamy złoto-złot, bo to c-paradygmat.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 23, 2012, 00:12:26
Złoto ma liczbę mnogą?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 23, 2012, 08:32:51
Czemu nie? Mamy białe złoto i zwykłe złoto, i możemy sobie powiedzieć - dajmy na to - o kowalności poszczególnych złot. Ale jeśli to zbyt sztucznie urobione, to weźmy błoto-błot.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 30, 2012, 13:18:55
Dobra, skąd się wziął «plik»? Z «pleść»?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Październik 30, 2012, 14:17:45
Nie, z łac. plicare "zwijać".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Październik 30, 2012, 14:49:39
Cytat: Widsið w Październik 30, 2012, 14:17:45
Nie, z łac. plicare "zwijać".

Nie kognat aby?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Październik 30, 2012, 14:53:43
Na to wygląda, de Vaan podaje scs plesti i ros. plestí jako kognaty z naszej rodziny (PIE *plek-t-e), niemniej, sam polski "plik" zdaje się pochodzić od średniowiecznego plicum, plica "fałda, zwój, zwitek" < plicare < plectere < *plek-t-e.

Polski wikisłownik zdaje się potwierdzać moją hipotezę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Listopad 01, 2012, 16:43:47
Jaki jest rdzeń w przyjaźni? Jaźń czy może jakieś ja-? (to -źń przypomina końcówkę, ale chyba jest na nią za rzadkie)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Listopad 01, 2012, 16:53:46
A nie jest to przyja- (por. sprzyjać, przać) + -źń?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Listopad 01, 2012, 17:01:06
CytatJaki jest rdzeń w przyjaźni? Jaźń czy może jakieś ja-? (to -źń przypomina końcówkę, ale chyba jest na nią za rzadkie)
przyja-; przytoczę wpierw Brü, bo skonfrontowan z Derksenem praw jest:

Cytat: Brücknerprzyjaciel, nieprzyjaciel; przyjaźń, nieprzyjaźń ; oboje od czasownika przyjać (sprzyjać), co wyjątkowo jeszcze w XVI wieku nieściągniętą postać zachował, ale tylko w przyjaje (»kotka nie przyjaje psu«), do czego dorobiono mylne: przyjajać (»jemu nie przyjajałi«, biblja, »tej jął przyjajać na umor«). Pierwotnej odmiany (cerk. priją, prijati, czeskie dawne przeju) nie mamy; zastąpiliśmy przeje nowem przyjam (z przyjaje); dziś tylko złożone sprzyjam. Prasłowo; brak go w literaturze (przytaczają tylko łotew. prieks, 'radość'); ind. prija-,  'miły' (czasownik prijajate), goc. frijon, 'kochać' (stąd Freund i Friede) ; z prijatel' zgadza się zupełnie saskie (stare) friuthil, 'kochanek', ind. pretar-. Przyjaźń jak bojaźń, obok takich jak pieśń, waśń ; przyrostek jest więc -zni albo -sńi, obok -ni (jak w dań).

Zaś u Derksena znadujem potwierdzenie:
Cytat: Derksen*prijateḷь m. jo 'friend'
CS OCS prijateḷь (Euch., Ril.)
E Ru. prijátel'
W Cz. p•řítel, Npl. př•átelé; Slk. priateľ; Pl. przyjaciel
S SCr. pr›jatelj;  (...)
PIE *priH
Cogn. Skt. priyá- adj. 'dear, beloved'; Go. frijōnds 'friend'

*prijati v. 'please, favour'
CS OCS prijati (Ps. Sin., Supr.) 'take care of '
W Cz. př•áti 'be well disposed towards'
S SCr. prìjati 'please, agree with, be of benefit'; Sln. príjati 'favour, grant, do
good'
PIE *priH
Cogn. Skt. prīnāti 'please'; OHG frīten 'to look after'

RED. @Felem: Jest ;).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 01, 2012, 17:27:26
Cytat: Noqa w Listopad 01, 2012, 16:43:47
Jaki jest rdzeń w przyjaźni? Jaźń czy może jakieś ja-? (to -źń przypomina końcówkę, ale chyba jest na nią za rzadkie)

Dlaczego rzadkie? Bojaźń, boleźń (choroba), kaźń...

W zimnym są nawet nowotwory np. dəzni "zdarzenie" (od dziać).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Listopad 01, 2012, 17:33:53
No jednak z 10 to nie za dużo ;-) Choć w sumie to słowiański, tutaj tak jest.

Dzięki wam, w sumie mnie to zaskoczyło. Więc przyjaciel i friend to kognaty.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Listopad 02, 2012, 15:21:00
Skąd 'hajs'?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 02, 2012, 17:07:54
Może z ang. ,,heist"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Listopad 02, 2012, 18:02:56
Ale jak? Kto w Polsce słyszał o tym wyrazie? No i znaczeniowo też nie jest wcale taki zbliżony, rozumiałbym, że przez jakiś slang złodziejski mogło to przejść, ale chyba nie ma ku temu śladów?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Listopad 02, 2012, 18:06:19
«Pusta kiermana
Nie ma hajsu, nieeee.»

Téż mię ciekawi etymologja owego słowa - a co do niesłyszalności tego słowa, to skąd się ono wzięło, w końcu używa jego wiele ludzi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 02, 2012, 18:53:36
,,Aj" wskazuje na jakiś germanizm, a nie znam się tak dobrze na niemieckim (bo angielski chyba można faktycznie olać, inne języki germańskie raczej też), a zwłaszcza na slangu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Listopad 02, 2012, 19:11:45
Że gorący towar?

Dobra Briknery, a skąd jest wykidajło? Hę?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 02, 2012, 19:29:13
Cytat: spitygniew w Listopad 02, 2012, 19:11:45Dobra Briknery, a skąd jest wykidajło? Hę?

Sądząc po końcówce -jło, z Rusi.

Od czasownika "wykidać"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 08, 2012, 18:37:00
Jak wyglądała w prasłowiańskim końcówka ,,-ic"? W scs-ie było to ,,-ищ"?

EDIT:
Podobieństwo щ do ц może w jakikolwiek sposób wskazywać na możliwą wymowę ,,tj" i podobnych w okresie tworzenia cyrylicy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 08, 2012, 19:30:52
Cytat: tqr w Listopad 08, 2012, 18:37:00
Jak wyglądała w prasłowiańskim końcówka ,,-ic"? W scs-ie było to ,,-ищ"?

-itjь. W SCS-ie nie wiem, ale tego bym oczekiwał.

Cytat
Podobieństwo щ do ц może w jakikolwiek sposób wskazywać na możliwą wymowę ,,tj" i podobnych w okresie tworzenia cyrylicy?

Czort wié, w sumie ц prawdopodobnie przechodziło przez stadium ć (a [ts_j] jest poświadczone choćby w ukraińskim), zaś bułgarskie щ przypuszczalnie rozwinęło się zgodnie z takim schematem: tj > ćć > ść > št, więc na pierwszy rzut oka mogłoby coś w tym być. Ale w głagolicy nie ma już takiego podobieństwa (ⱌ ⱋ ⱎ), sięgając wstecz grafemy te raczej się rozchodzą pod względem formy. Można się za to dopatrywać podobieństwa między i . No i między i .
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Listopad 09, 2012, 13:34:44
Cytat: tqr w Listopad 08, 2012, 18:37:00
Podobieństwo щ do ц może w jakikolwiek sposób wskazywać na możliwą wymowę ,,tj" i podobnych w okresie tworzenia cyrylicy?
Nie. Pierwsza z tych liter jest modyfikacją ш pochodzącej z alfabetu hebrajskego, a druga wzięta jest z pisma koptyjskiego.

No i zresztą ta pierwsza wyglądała pierwotnie jak widły.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Piteris w Listopad 10, 2012, 12:56:58
Ja bym hajsu doszukiwał się w jidysz. Wiele tego typu określeń w polszczyźnie pochodzi z tego języka. Niestety nie dysponuję żadnym słownikiem i nie mogę swoich przeczuć sprawdzić ;/
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Listopad 10, 2012, 14:00:35
No, kto jak kto, ale żydzi mieli wiele nazw na piéniądze... :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 27, 2012, 18:49:54
Intryguje mię dialektalne wyrażenie nie wiada. Sfosylizowany męski imiesłów czynny cz. ter. czy co? Potwierdzałoby to, że postać ta w polskim powinna kończyć się na -a (jak dotąd jest na to chyba jeden jedyny przykład w stpol., w który taki Dynozaur ogromnie powątpiewa).

Ten czasownik ma sporą zdolność do przechowywania archaicznej morfologii, w SCS podobno była izolowana forma вѣдѣ, którą  uznaje się za relikt perfektu indoeuropejskiego, chyba że mię pamięć zwodzi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Listopad 27, 2012, 20:00:59
A co te nie wiada oznacza?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 27, 2012, 20:04:38
Cytat: Gubiert w Listopad 27, 2012, 18:49:54
Intryguje mię dialektalne wyrażenie nie wiada. Sfosylizowany męski imiesłów czynny cz. ter. czy co? Potwierdzałoby to, że postać ta w polskim powinna kończyć się na -a (jak dotąd jest na to chyba jeden jedyny przykład w stpol., w który taki Dynozaur ogromnie powątpiewa).

Jeśli ta wersja jest prawdziwa, to równie dobrze może to być odnosowienie, takie jak w żeńskim bierniku na Ślązku.

W ogóle, gdzie taka forma jest spotykana? Pierwsze o niej słyszę.

Cytat: Gubiert w Listopad 27, 2012, 18:49:54Ten czasownik ma sporą zdolność do przechowywania archaicznej morfologii, w SCS podobno była izolowana forma вѣдѣ, którą  uznaje się za relikt perfektu indoeuropejskiego, chyba że mię pamięć zwodzi.

Była, była, i chyba jest co do niej parę teoryj.

Chyba nie muszę mówić, że w zimnym "wiem" to vədə.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 27, 2012, 20:22:38
W wyszukiwarce pierwsze co się zgłasza to strona Poznania o gwarze poznańskiej:

http://www.poznan.pl/mim/slownik/words.html?co=word&word=nie+wiada

Gdzie ja się z tym zetknąłem, nie mam pojęcia. Kołacze mi się po głowie po prostu od pewnego czasu.

EDIT: co do tego, że zaszło tu odnosowienie, sądzę że nikt nie ma wątpliwości; ale wiem oczywiście o co ci chodzi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 27, 2012, 21:41:02
Ja myślę raczej, że to może mieć jakieś pochodzenie rzeczownikowe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 09, 2012, 10:48:22
Spędza mi sen z powiek polskie słowo "krnąbrny". Brzmi nie po naszemu (dwa razy zgłoskotwórcze "r", lol) i nie ma absolutnie żadnej zadowalającej etymologji ani powiązań w innych słowiańskich.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 09, 2012, 11:48:03
Cytat: Dynozaur w Grudzień 09, 2012, 10:48:22
Spędza mi sen z powiek polskie słowo "krnąbrny". Brzmi nie po naszemu (dwa razy zgłoskotwórcze "r", lol) i nie ma absolutnie żadnej zadowalającej etymologji ani powiązań w innych słowiańskich.

Nie ma bo to od Ludzi-Zarazków pożyczka.

Czekaj, ty masz tam 4 sylaby?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Grudzień 09, 2012, 16:17:57
Dlaczego podle Aleksandra B. jędza pchodzić ma od jakiegoś *jęgja, a Baba Jaga od formy bez joty?  Skąd niby to dz z gj? Nie prościej przyjąć, że obie formy są od **jęgi, a Baba Jaga jest z jakiegoś dialektu który nie zaznał trzeciej palatalizacji?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 09, 2012, 16:32:09
Coś się p. Aleksandrowi B. pochrzaniło, *jęgja to by jężę jakąś prędzej dała, już w I palatalizacji. Oddajmy głos panu Wiesławowi B.: ,,Psł. *ęga > *ędza (*dz jest rezultatem III palatalizacji *g) 'niemoc, choroba', z wtórną personifikacją 'zła istota mogąca spowodować niemoc, chorobę, wiedźma, czarownica'....".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 09, 2012, 17:31:48
Niekonsekwencja ostatniej palatalizacji, ot wszystko.

Mostowy tutaj się akurat myli, ale pamiętajmy w jakich żył czasach...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Grudzień 17, 2012, 14:31:20
Skad się wzięła forma "Sapieże"? Kontaminacja -dze i -sze, czy jak?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 17, 2012, 14:42:39
Mojem zdaniem powinno być Sapiedze.

Forma "Sapieże" zapewne ma początek w dźwięcznej wymowie "h". Skoro np. mucha - musze, to analogicznie Sapieha - Sapieże. Ale jak dla mnie brzmi to strasznie sztucznie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Grudzień 20, 2012, 00:47:43
Ekhem... Skąd wzięło (ew. mogło wziąć się) słowo "dziwka" ?

Bardzo mnie to ciekawi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 20, 2012, 12:47:44
Cytat: CookieMonster93 w Grudzień 20, 2012, 00:47:43
Ekhem... Skąd wzięło (ew. mogło wziąć się) słowo "dziwka" ?

Bardzo mnie to ciekawi.

Dziéwka.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toivo w Grudzień 27, 2012, 23:03:50
Jaka jest etymologia słowa "gorszy"? Czy ma coś wspólnego z "gorzkim"? (tak mi dzisiaj przyszło na myśl)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Grudzień 28, 2012, 01:33:22
Gorszy na pewno jest związane z dawnym gorze (psł.*gorje) czyli "zło, nieszczęscie, bieda". Gorzki natomiast jest spokrewnione z gorący. Wg Brücknera:
Cytatgorzki zaś we wszystkich językach słowiańskich przenoszą od 'smaku' na'gorzką dolę', 'niedolę' (gorkij, 'nieszczęsny')
przy czym Bańkowski twierdzi, że to *gor w gorze to inne *gor niż w gorący, natomiast w gorzki może pochodzić od obu tych rdzeni. Ale Bańkowskiem raczej nie ufam. Ciekawe, co Boryś o tym pisze.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Grudzień 29, 2012, 13:28:46
Czy -da w prawda (lub: scs. pravъda, czemu nie) to przyrostek słowotwórczy? Spotykamy go kajsi indziéj?

EDIT: Dość głupie pytanie z mojej strony, spotykamy: krzywda, wróżda.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Styczeń 04, 2013, 00:02:14
Czy to możliwe, żeby polskie ,,zajebisty" pochodziło od rosyjskiego заебись, o dokładnie takim samym znaczeniu i budowie, czy raczej to tylko jakaś dziwna paralelna ewolucja?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 04, 2013, 08:58:57
Możliwe, okazji mieliśmy aż nadto. Spotkałem się z opinią, że nawet wyraz chuj może być rusycyzmem. No i w polskim są pewne inne wyrażenia, których pochodzenie jest raczej jasne (w piz'du).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Styczeń 14, 2013, 23:00:22
Skąd się w polskim wzięło coś takiego jak "można", "należy" itd.?
To są takie czasownikowe dziwadła. ;o
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Aureliusz Chmielewski w Styczeń 14, 2013, 23:03:55
To są czasowniki niewłaściwe :p
Ale jeśli chodzi o etymologię tych słów - nie mam pojęcia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Styczeń 14, 2013, 23:11:59
Cytat: Wikisłownikhttp://pl.wiktionary.org/wiki/mo%C5%BCna

czasownik ułomny xD
Do innych czasowników wystarczy dodać "się" i będzie coś takiego.
Cytat: Wikisłownik
http://pl.wiktionary.org/wiki/wolno#pl

A tu pisze, że to przysłówek.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: tob ris tob w Styczeń 15, 2013, 14:53:04
Pinguś, błagam, ogarnij się.
Cytat: Pingǐno w Styczeń 14, 2013, 23:11:59Do innych czasowników wystarczy dodać "się" i będzie coś takiego.
Bo wtedy zaimek nieosobowy "się" będzie podmiotem.
Cytat: Pingǐno w Styczeń 14, 2013, 23:11:59
Cytat: Wikisłownik
http://pl.wiktionary.org/wiki/wolno#pl
A tu pisze, że to przysłówek.
Wolno mi poruszać się wolno.
No chyba nie powiesz mi, że to jest to samo znaczenie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Styczeń 15, 2013, 14:57:51
CytatWolno mi poruszać się wolno.
No chyba nie powiesz mi, że to jest to samo znaczenie.

Oczywiście, że nie jest.
Tylko, że w tym wypadku "wolno" jest czasownikiem. o_o
Wikisłownik jest dziwny

EDIT: A "należy", "warto", "trzeba" z kolei, wg niego, są partykułami.

EDIT2: @down: AHH, BOSZE ALE ZE MNIE GUPI CZŁEK :***
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 15, 2013, 16:10:52
Cytat: tob ris tob w Styczeń 15, 2013, 14:53:04
No chyba nie powiesz mi, że to jest to samo znaczenie.
Bo przysłówek ,,wolno" ma dwa znaczenia - ,,powoli" i ,,bez ograniczeń".
Cytat
Wolno mi poruszać się wolno.
Jest mi wolno poruszać się wolno.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 20, 2013, 13:19:26
Ostatnio dumałem nad naszą niezastąpioną partykułą no. Zauważyłem niesamowitą wręcz zbieżność w większości jej użyć z podobnym niemieckim na. Np.:

Na ja. - No cóż.
Na klar! - No jasne!
Na also... - No więc...
Na, was moechtest du? - No, czego chcesz?
Na... - No... (przy zastanawianiu się)

Jak myślicie, może być to kalka? Jakie w ogóle to słowo ma znaczenia w innych językach słowiańskich poza polskim i rosyjskim?

Ale mam też inną, bardziej heretycką hipotezę. Czy może być to wręcz pożyczka? O zamiast a nie stanowiło by tu problemu, najwyraźniej pożyczki form dialektalnych się zdarzały, czego najlepszym przykładem jest znane każdemu fanowi Trylogii Werdo? ("Kto tam?", dzisiaj standardowo oczywiście Wer da?).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 20, 2013, 13:35:16
CytatJak myślicie, może być to kalka? Jakie w ogóle to słowo ma znaczenia w innych językach słowiańskich poza polskim i rosyjskim?
Też się nad tą hipotezą kalki zastanawiałem! W sztokawskim znam no jako taki rzadszy synonim dla ali `ale`. Ale HJP podaje też drugie znaczenie, potwierdzające (no!) - acz nie spotkałem się z nim. Nie ma natomiast w sztokawszczyźnie wprowadzającego no, tą funkcję pełni pa.

Jeśli chodzi o czeszczyznę i słowacczyznę, wypytajmy lepiej Silmethula ;).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 20, 2013, 14:26:33
Skoro mowa o "no", to zauważyłem, że niektóre znajome Rusinki zaczynają tym słowem praktycznie każde zdanie, zwłaszcza kiedy coś pokazują. Widać, że brakuje im w polskim odpowiednika "wot".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 20, 2013, 15:33:15
A no nie ma jakiegoś pokrewieństwa z ano przypadkiem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 20, 2013, 19:05:46
Cytat: tqr w Styczeń 20, 2013, 15:33:15
A no nie ma jakiegoś pokrewieństwa z ano przypadkiem?
Tak. Ano = a + no.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Styczeń 20, 2013, 20:44:03
Mnie się z rosyjskim "nu" ну kojarzy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 20, 2013, 22:21:51
Patrzyłem u Dudena, czy to niem. na ma jakąś wiarygodną etymologię, i pisze jeno, że być może z osłabionego nu (por. nun).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Styczeń 21, 2013, 01:55:30
Wg Bańkowskiego no zastąpiło dawniejsze nu i rozpowszechniło się pod wpływem niemieckim (np. no dobrze za nm. na gut itd.) a wzięło się albo od no<ino/jeno/jedno, albo jako skrót od ano, które z kolei ma być skrótem od a ono.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 21, 2013, 13:22:34
Cytat: Jątrzeniot w Styczeń 21, 2013, 01:55:30
albo jako skrót od ano, które z kolei ma być skrótem od a ono.
No cóż. Nawet Bóg się pomylił z potopem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 28, 2013, 11:31:50


Skąd niemiękczące -e w zaiste, to było zaisté czy zaistĕ?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 28, 2013, 12:57:18
A nie jest to przypadkiem jakieś zapożyczenie? Czeski bym podejrzewał.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 28, 2013, 13:00:30
Cytat: Gubiert w Styczeń 28, 2013, 11:31:50
Skąd niemiękczące -e w zaiste, to było zaisté czy zaistĕ?
Eee... *za-istoje?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 28, 2013, 13:08:48
Myślałem o obu tych wyjaśnieniach, najlepiej byłoby się dowiedzieć czy tam w stpol. była długa i wówczas rozstrzygnąć czy to pożyczka.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Luty 12, 2013, 22:36:21
http://static.bezuzyteczna.pl/static/content/ceef598be4152dc351d59b70f.jpg (http://static.bezuzyteczna.pl/static/content/ceef598be4152dc351d59b70f.jpg)
Prawda to?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Luty 12, 2013, 22:37:55
Cytat: CookieMonster93 w Luty 12, 2013, 22:36:21
http://static.bezuzyteczna.pl/static/content/ceef598be4152dc351d59b70f.jpg (http://static.bezuzyteczna.pl/static/content/ceef598be4152dc351d59b70f.jpg)
Prawda to?
Tak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 12, 2013, 22:40:49
No tak, to zresztą dosyć szeroko znany fakt. A będąc ścisłym, od tego imienia w staroniemieckim brzmieniu Karl, co daje nam jasną wskazówkę, że za życia Karola Wielkiego słowiańska przestawka jeszcze się nie dokonała.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 12, 2013, 23:02:44
Co prawda są też inne hipotezy co do pochodzenia słowa "król", ale ta z Karolem wydaje się najsensowniejsza.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jątrzeniot w Luty 13, 2013, 00:06:50
Tylko czemu król a nie *krół? Skąd ta miękkość?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Luty 13, 2013, 00:13:15
Jak się ów Karl odmieniał? Może w oryginalnej fleksji są jakieś e/i, które Słowianom zasugerowały jer miękki na końcu?

Tak gdybam, nie znam się na wczesnych germańskich.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Luty 13, 2013, 03:13:07
-e i -i były zarówno w germańskich, jak i starofrancuskich odmianach.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 13, 2013, 09:31:54
Mnie raczej by zastanawiało, dlaczego Żmudzini mają miękki u-temat w tym słowie (karalius).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 13, 2013, 14:08:49
Cytat: Jątrzeniot w Luty 13, 2013, 00:06:50
Tylko czemu król a nie *krół? Skąd ta miękkość?
Cytat: Widsið w Luty 13, 2013, 03:13:07
-e i -i były zarówno w germańskich, jak i starofrancuskich odmianach.
A może nie raczej stąd, że germańskie [l] było Słowianom bliższe do ich [lj] niż [5]?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 17, 2013, 23:04:59
Cytat: spitygniew w Luty 13, 2013, 14:08:49A może nie raczej stąd, że germańskie [l] było Słowianom bliższe do ich [lj] niż [5]?

Jak germańskie "l" mogło przypominać "pętь"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 17, 2013, 23:24:18
[хEjtErz gOna xEjt]

W Słowniku prasł. Sławskiego coś pisze o stosowaniu przyrostka *jь do natywizacji zapożyczeń i podaje on owo korljь (korl'ь) i cěsarjь (cesar'ь)...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Luty 27, 2013, 14:53:23
Czy polski płaszcz wywodzi się z  *plastъ ( jak ch. plast)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 27, 2013, 18:08:44
Nie, wywodzi się z tego samego rdzenia, ale bezpośrednim przodkiem polskiego "płaszcza" będzie Psł. *plastjь; zresztą przecież i na południu macie plašt, w podobnym do naszego znaczenia - a to właśnie brat naszego "płaszcza".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 28, 2013, 23:07:45
Jaka jest etymologia okręgu/kręgu/krągłego? Pytii jak zwykle nie rozumiem. I czemu w polskim są dwa słowa, do tego jednego jeszcze koło?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Marzec 01, 2013, 13:40:48
Cytat: Noqa w Luty 28, 2013, 23:07:45
Jaka jest etymologia okręgu/kręgu/krągłego? Pytii jak zwykle nie rozumiem.
Taka, co angielskiego ring < hring (od rdzenia kri "ciąć", jak w krój).
Cytat: Noqa w Luty 28, 2013, 23:07:45
I czemu w polskim są dwa słowa, do tego jednego jeszcze koło?
Chodzi o oboczność krąg/kręg? Oczywiście ujedolicenie tematu przez przeniesienie kręg- z przypadków zależnych, a potem zachowanie obu form mianownika w innych znaczeniach, jak np. działo/dzieło czy na czole/na czele.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 01, 2013, 13:45:26
Albo wapń-wapnia/wapień-wapienia (z pierwotnego wapień-wapnia), ale to już była sztuczna ingerencja pedantycznych chemików (których następcy dziś każą nam mówić "kwas deoksyrybonukleinowy" czy "tlenek dimiedzi").
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Marzec 01, 2013, 14:47:20
...albo węglik i wąglik?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 01, 2013, 15:05:46
Te słowa chyba same w sobie mają rodowód sztuczny.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Marzec 01, 2013, 21:44:04
A mogą mieć naturalny?

Dzięki, to też ciekawe, (z tym tworzeniem wyrazów od przypadków zależnych, ciekawy proces słowotwórczy), ale chodziło mi o samo to, że polski ma koło/okrąg, co jest dosyć specjalne. Zwłaszcza, że (jak zrozumiałem) nie wynika to z zapożyczenia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Marzec 01, 2013, 22:07:21
Wy też macie oboczność okręg-okrąg i kręg-krąg? Bo mi się zdaje, że to podobnie co z łabędziem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Marzec 01, 2013, 22:20:29
Też nigdy nie wiem. To podobno kwestia dźwięcznej spółgłoski po.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 07, 2013, 14:14:10
W paradygmacie c jedynym źródłem iloczasu było wzdłużenie zastępcze przed spółgłoską dźwięczną albo zbitką z taką spółgłoską (stąd np. krąg-kręgu). W paradygmacie b widać zachowanie długości w całej odmianie: sąd-sądu, drąg-drąga, chrust-chrustu, kąt-kąta, wąs-wąsa, o ile samogłoska była pierwotnie długa w prasłowiańszczyźnie. W teorii powinno być też np. grzéch-grzéchu, ciekawe czy coś takiego jest zaświadczone w stpol. lub w gwarach.

Dziwne jest to, że w pewnych staropolskich zapisach wzdłużenie występuje też w pozycji przed bezdźwięczną (np. czaas, laas, prooch, potook), co trafia się również niekiedy w gwarach, jednak nigdy nie utrwaliło się aż do tego stopnia, jak w pozycji przed dźwięczną (i zbitką zawierającą dźwięczną). Istnieje teoria, że w stpol. były 3 stopnie długości samogłosek, krótkie, półdługie i długie: owe półdługie pojawiły się jako rezultat wzdłużenia zastępczego przed spółgłoską bezdźwięczną, a następnie zlały się z krótkimi w większości odmian języka. Wydaje się też, że działały tu także mechanizmy analogii związane z morfologią, w D.l.mn. rzeczowników takich jak cnota i wrota mamy przejście o > ó.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Marzec 07, 2013, 21:58:28
CytatW teorii powinno być też np. grzéch-grzéchu, ciekawe czy coś takiego jest zaświadczone w stpol. lub w gwarach.
No i jest!
Cytat"Grzéchem septało mi, kieby uciec" Kam. 135 (...) "Grzéch = djabeł" Spr. IV, 304 (Karłowicz, J. Słownik gwar polskich, t. 2, s. 139)

CytatW paradygmacie b widać zachowanie długości w całej odmianie: sąd-sądu, drąg-drąga, chrust-chrustu, kąt-kąta, wąs-wąsa
To znaczy, że jedyną możliwą nosówką w ostatniej sylabie b-paradygmatowych rzeczowników męskich w NOM. jest /ą/?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 08, 2013, 11:50:34
No tak, ponieważ w mianowniku l.poj. był na niej neoakut (a w innych formach, jak rozumiem, w podanych powyżej przykładach zachowała się długość przedakcentowa jak w łąka, biéda, tráwa).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Marzec 08, 2013, 13:11:39
Cytat(a w innych formach, jak rozumiem, w podanych powyżej przykładach zachowała się długość przedakcentowa jak w łąka, biéda, tráwa).
A nie chodzi o to, że tam były /ǫ/, /ě/, /a/, którym to głoskom długość przysługiwała niejako z definicji?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Marzec 08, 2013, 13:29:24
Cytat: Towarzysz Mauzer w Marzec 08, 2013, 13:11:39
Cytat(a w innych formach, jak rozumiem, w podanych powyżej przykładach zachowała się długość przedakcentowa jak w łąka, biéda, tráwa).
A nie chodzi o to, że tam były /ǫ/, /ě/, /a/, którym to głoskom długość przysługiwała niejako z definicji?
Ale pod starym akutem samogłoski długie się skróciły, nie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 08, 2013, 13:50:15
Rzeczywiście wiąże się to z tym, że były tam pierwotnie długie  /ǫ/, /ě/, /a/, jednakowoż pozwoliła im tą długość zachować pozycja (pod cyrkumfleksem lub starym akutem, jak zauważył spitygniew, uległyby one skróceniu). W paradygmacie c rzecz. a-tematowych usunęła długość przedakcentową analogia (regularnie byłoby: rąka, rękę; Kortlandt ma bodajże na to inny pogląd, ale nie dam sobie ręki uciąć). Długość poakcentowa jest w zachsł. gorzej zachowana (przykład: miesiąc).

Jeszcze jedną dziwną sprawą wiążącą się z polskim wzdłużeniem zastępczym jest to, że raz działa ono wewnątrz wyrazu (ząbki), a raz nie (męski, bezzębny (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=293.msg38749#msg38749) itp.). Hm. Przy tym, w wygłosie wzdłużenie przed dźwięczną nie wydaje się mieć związku z paradygmatem akcentowym.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pingǐno w Kwiecień 01, 2013, 12:10:56
Czy może mi ktoś wytłumaczyć tego dziwnego potwora? (http://www.sjp.pl/wte+i+wewte)

Czemu w ogóle "wewtę"? (nawet nie wiem, czy dobrze to piszę) Nie mogło być "w tę i w tamtą"? czycoś.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Kwiecień 01, 2013, 15:12:21
Bo słownikarze wyczuli vintagę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 01, 2013, 21:12:38
Było kiedyś o tym na starym forum, staropolski miał tendencję do rozplemu przy`imków.

Szkarłupnie — ma ktoś jakiś pomysł? Bo chyba nie dlatego, że są szkarłatne i mogą dać łupnia...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Kwiecień 17, 2013, 19:48:47
Skąd jest "dziób"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 20, 2013, 12:55:33
Przekształcenie pierwotnego *zobъ ,,dziób" (pol. *zób? w każdym razie, w polskim poświadczone jest zobać) pod wpływem czasownika dziubać (dziobać z zobać + dziubać). *Zobъ ma kognaty ie. (http://ga.wikipedia.org/wiki/Gob)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Kwiecień 26, 2013, 00:38:27
uzupełnić to u+z+u+pełnić?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 26, 2013, 18:17:48
Cytat: Noqa w Kwiecień 26, 2013, 00:38:27
uzupełnić to u+z+u+pełnić?
Ano, znalazłeś kolejny wyraz z trzema etymologicznymi prefiksami (obok odsprzedać, zna ktoś jeszcze jakieś?).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 26, 2013, 18:23:55
pozostać i pozostawić, rozzuchwalić
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Kwiecień 26, 2013, 19:55:39
Hmm, czy "we+wn+ę+trz+ny" to przykłąd takiego (do tego słowo złożone z samych pie-jskich przyimków i afiksów, w tym jednego powtórzonego trzykrotnie: *h₁en+h₁en+h₁en+ter+cośtam), jakby się dogrzebać, czy to też może jedynie złudzenie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Kwiecień 26, 2013, 21:06:40
Może ktoś powyższe potwierdzić? Albo rozwinąć jakie to przemiany?

Byłby to niezwykle intrygujący przykład formacji...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Kwiecień 27, 2013, 11:49:19
Tak mi się wydaje, że chyba mamy tu wszystkie trzy możliwe postacie przyimka "w" - vъ, vъn, ǫ- (to ostatnie jak w trobie).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Kwiecień 27, 2013, 16:16:18
Czy wątroba ma coś współnego z torbą?

EDIT: I jakie kognaty tego -trz-?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Kwiecień 27, 2013, 16:34:40
Wedle Borysia, ǫ nie jest już traktowane jako prefiks na poziomie prasłowiańskim, a samo "ǫtri" jest tego samego pochodzenia, co łacińskie inter, niemieckie unter itd. Na poziomie PIE to miałoby być złożenie en + tero, a samo tero jest jeszcze w pol. "który", "wtóry', goc. hvathar "który z dwóch", gr. poteros "który z dwóch".

Edit

Cytat: Noqa w Kwiecień 27, 2013, 16:16:18
Czy wątroba ma coś współnego z torbą?
Nie, torbę uznaje się za orientalizm.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Kwiecień 27, 2013, 16:54:21
Cytat: Widsið w Kwiecień 27, 2013, 16:34:40Wedle Borysia, ǫ nie jest już traktowane jako prefiks na poziomie prasłowiańskim

Co poeta miał na myśli? Że nie było produktywne?

A gówno prawda, bo było. Widać to choćby po toponimji.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Kwiecień 27, 2013, 17:06:40
Cytat: Dynozaur w Kwiecień 27, 2013, 16:54:21
Cytat: Widsið w Kwiecień 27, 2013, 16:34:40Wedle Borysia, ǫ nie jest już traktowane jako prefiks na poziomie prasłowiańskim
Co poeta miał na myśli? Że nie było produktywne?
Że w tym wypadku nie należy tego traktować jak prefiks, bo złożenie jest odziedziczone z PIE.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 01:09:06
Skąd /w/ w Norwegii?

Nevermind, from Old Norse Norvegr ("north way") from norðr ("north") + vegr ("way"). Całe życie widząc różne Norge, Noreg, i tak dalej, sądziłem, że oryginalnie żadnego v tam nie było.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Kwiecień 30, 2013, 01:10:28
Norwegia = North + Way (sory za angielski, ale nie znam na pamięć etymologii).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Kwiecień 30, 2013, 01:19:31
W polskim to v pewnie zawdzięczamy łacińskiej formie Norvegia, bo w czasach formowania się polskiego państwa używano już formy Noregr (cf. isl. Noregur, norw. nyn. Noreg).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 30, 2013, 09:47:39
Cytat: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 01:09:06
Skąd /w/ w Norwegii?

Norŭegia, srsly?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 12:55:16
Gdzieś napisałem [w]?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Kwiecień 30, 2013, 13:25:44
Pewnie chodziło o <w>.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 18:22:03
Nie, chodziło mi o fonem /w/ przy zapisie fonemów w sposób najbardziej zbliżony do obowiązującej polskiej ortografii.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 30, 2013, 19:39:45
Cytat: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 18:22:03
Nie, chodziło mi o fonem /w/ przy zapisie fonemów w sposób najbardziej zbliżony do obowiązującej polskiej ortografii.

Ok, od dzisiaj zaczynam używać /ვ/. A sz, ż = /♣/, /☎/.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 20:04:55
/mi na telefońe tak pisać łatw'ej/, i jest to chyba zapis dla wszystkich zrozumiały. Jeśli natomiast tobie wygodniej jest sadzić te krzaki, proszę bardzo, ja jakoś to przeżyję, ciekawe jak długo ty wytrwasz w tym postanowieniu.

I OK, przyznaję, samo /w/ było niejednoznaczne, ale z kontekstu mogłeś spokojnie zrozumieć o czym była mowa i czepiałeś się (jak i dalej czynisz) dla samego aktu czepiania.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Kwiecień 30, 2013, 21:32:21
Dla mnie kontekst nie był jasny.
Sam często pisze fonemikę w uproszczeniu, ale zawsze tak, żeby to było jasne.

Więc się nie czepiaj, że się czepiają.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Fanael w Kwiecień 30, 2013, 23:16:09
Cytat: Silmethúlë w Kwiecień 30, 2013, 20:04:55
/mi na telefońe tak pisać łatw'ej/
Masz ajfona i musisz dodatkowo płacić za każdą literkę "v"? Jeśli tak, to ok. Jeśli nie, to twój argument nie trzyma wody.

Also X-SAMPA. *insert evil laughter here*
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Maj 01, 2013, 02:50:22
No dobra, mogłem napisać /v/, przyznaję się, nie pomyślałem, jestem głupi :(.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 01, 2013, 21:08:24
Szykuj się na klapsy.

Swoją drogą, wiele germańskich krajów ma po polsku nazwy wzięte prosto z łaciny - Norwegia, Holandia, Anglia, Austria, patrząc na krąg kulturowy także Finlandia, Estonia... Oryginalne są chyba tylko Niemcy, Szwecja i Szkocja chyba mają to "sz" za niemieckim pośrednictwem, ale mimo wszystko i tak trącą łaciną.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 01, 2013, 21:36:14
Cytat: Widsið w Maj 01, 2013, 21:08:24
Oryginalne są chyba tylko Niemcy,
I Luksemburg i Liechtenstein. Jeszcze jest Szwajcaria.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 01, 2013, 23:05:14
"Oryginalne", w sensie - własne, słowiańskiego pochodzenia :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 02, 2013, 00:44:11
Aha, bo ja zrozumialem jako ,,niełacińskie". OK,
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Maj 20, 2013, 14:24:49
Dziwne, ze wcześniej mi to nie przyszło do głowy - skąd jest "pogo"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Maj 20, 2013, 20:13:35
Jeśli chodzi o taniec, to od tego: http://pl.wikipedia.org/wiki/Dr%C4%85%C5%BCek_pogo
Natomiast jeśli chodzi o nazwa drążka, to Wiktionary twierdzi, że ,,etymologia nieznana": http://en.wiktionary.org/wiki/pogo_stick#Etymology

Tu kilka dziwnych teorii: http://en.wikipedia.org/wiki/Pogo_stick#Inventors
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 23, 2013, 21:15:46
Wyzemdać — jakieś pomysły? Może od jakiejś dialektalnej wersji niem. sammeln? W ogóle kojarzycie to słowo? w google wiele go nie ma.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 23, 2013, 21:21:24
Nie kojarzę. Nie wiem nawet, co to znaczy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 23, 2013, 21:38:50
,,wydostać z trudnością", np. wysupłać, wyprosić... w moïm idiolekcie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 15, 2013, 14:22:37
Skąd się wzięło słowo "fiut"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Czerwiec 16, 2013, 15:37:21
Nie było to ongi jakieś dźwiękonaśladowcze określenie fletu?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Czerwiec 16, 2013, 15:46:09
Sprawdźcie, kto ma, fiu u Bryknera, Google znajduje skatalogowany fragment z etymologia.org (niestety, strona aktualnie nie działa):

Cytatfiu, wykrzyknik, dalej fiut', fiute, a z tego fiutyniec obok rzeczownika fiuta i przymiotnika fiuty, z mazowiecka fsiu bziu r. 1607, fiute-brde
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 18, 2013, 16:52:19
A to Dyno nie ma Brü?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Czerwiec 19, 2013, 00:28:41
Czy słowa sukienka i suka są ze sobą powiązane?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 19, 2013, 00:40:35
Sukienka jest z suknia, to zaś z sukać < *sukati (?) - pleść, zwijać (czy coś w ten deseń, była kiedyś dyskusja na forum o tym).
Suka natomiast z PIE ḱwṓ (http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Indo-European/%E1%B8%B1w%E1%B9%93), czyli z tego samego co canis, kyon i hund.

Czyli raczej nie ma powiązania.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 19, 2013, 02:09:49
Kuna nie ma aby coś z tym rdzeniem wspólnego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Czerwiec 19, 2013, 10:22:43
Dzięki :-) Czy tylko mi w tym wątku nie otwiera 9 strony ze względu na jakieś złośliwe oprogramowanie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 19, 2013, 10:37:45
Cytat: Gubiert w Czerwiec 18, 2013, 16:52:19
A to Dyno nie ma Brü?

Nie ma, zawsze sprawdzał na etymologji.org  :(
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Serpentinius w Czerwiec 19, 2013, 10:38:32
To Dyno sobie kupi na allegro. Bru jest niedrogi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 19, 2013, 10:47:16
Cytat: CookieMonster93 w Czerwiec 19, 2013, 10:22:43
Dzięki :-) Czy tylko mi w tym wątku nie otwiera 9 strony ze względu na jakieś złośliwe oprogramowanie?
,,Content from www.kki.pl, a known malware distributor, has been inserted into this web page".

Ja mam Brü:
,,fiu, wykrzyknik, dalej fiut! fiute, a z tego fiutyniec obok rzeczownika fiuta i przymiotnika fiuty, z mazowiecka fsiu bziu r 1607, fiute-brde, czasownik fiukać i fiuknąć, 'gwizdnąć' - wszystko dźwiękonaśladowcze; ściąga się w urobieniach na 'wietrzników' i 'pustaków', fiutacz i na 'złodzieja', fiutka i na 'polewkę' (po narzeczach): »widziałem często fiutę między pany«, 1697 roku »do fiutego Myszkowskiego«, r 1620; »po fiutyńcach da Bóg dobrych panów«, r 1654, »masz li być fiutyńcem«, Potocki".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Serpentinius w Czerwiec 20, 2013, 16:01:13
Skąd się wzięło słowo miąższ? czyżby od miagki?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 20, 2013, 16:53:24
Miękki?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 20, 2013, 17:00:28
Cytat: tqr w Czerwiec 19, 2013, 10:47:16a z tego fiutyniec

Fiutyniec to chyba taki pokaźniejszy fiut, nie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 11:17:28
a co wiecie i powiecie o pochodzeniu słowa fatałaszki?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 23, 2013, 12:09:57
Proste. Od fata(morgana) + łaszki, pierwotnie o zjawiskowych, jakby nieziemskich szatach. Fatamorgana nie wiadomo skąd, ale po rumuńsku fată to dziewczyna, a morgana brzmi jak niemieckie morgen, co za tym idzie ,,jutro [czeka nas ponętna] dziewczyna", tak pocieszali się zbłąkani podróżnicy (zapewne jacyś Wołosi-gastarbeiterzy poszukujący lebensraumu pośród piasków Sahary).  Łaszki związane z łacha, jako że wiejskie kobiety zbierały się na jakowejś rzecznej łasze w celach pralniczych. (MSPANC)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 12:28:42
łaszki to wiadomo, ale ta fata mnie zainteresowała. tukej http://sjp.pl/fata (http://sjp.pl/fata) ktoś podrzucił skojarzenie(?) z fatum. na wikipedi (która nie jest uznanym  źródłem na forum  ;-)) pod hasłem fatamorgana pozwalają sobie na jeszcze więcej kojarząc to słowo z wróżką o imieniu Morgana Le Fay z celtyckich legend  :-D http://pl.wikipedia.org/wiki/Morgana_Le_Fay (http://pl.wikipedia.org/wiki/Morgana_Le_Fay)

ciekawe, że nieziemskie, zjawiskowe szaty stały się szmatką, drobiazgiem, błahostką. nie żebym już miał gotową teorię spiskową  :-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 23, 2013, 12:49:41
Not sure if trolling or just...

Jakby ktoś będący w stanie pojąć, że ta ,,zabawa" jednak ma zasady był zainteresowany, tu jest coś nt. możliwej etymologii tego wyrazu (http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=18156&dirids=1) (s. 101).

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 12:54:55
Cytat: Gubiert w Czerwiec 23, 2013, 12:49:41
Not sure if trolling or just...

ja tych haseł w internecie nie potworzyłem, więc jeśli coś to jestem posłańcem trolli
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 23, 2013, 13:36:54
Jak to otwierałeś?
Aplet mi nie chce działać, a jak ściągam plik to mam tylko 80 pustych stron.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 13:41:27
Cytat: Noqa w Czerwiec 23, 2013, 13:36:54
Jak to otwierałeś?
Aplet mi nie chce działać, a jak ściągam plik to mam tylko 80 pustych stron.

widzę, że nie tylko ja mam problem  :-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 23, 2013, 13:52:08
Ściągnąłem ów LizardTech DjVu Plugin, który co prawda działa mi tylko w IE, ale działa. (Natomiast jak wybieram wbudowany aplet, wyskakuje mi "application blocked by security settings".)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 14:03:09
może to jest aplikacja działająca tylko w IE. używam FF. zaraz sprawdzę
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 23, 2013, 14:09:07
CytatŚciągnąłem ów LizardTech DjVu Plugin, który co prawda działa mi tylko w IE, ale działa. (Natomiast jak wybieram wbudowany aplet, wyskakuje mi "application blocked by security settings".)
Mnie w FF LizardTech DjVu działa bez zarzutu, choć po pewnej aktualizacji FF przestał - okazało się, że zmieniła się struktura katalogów FF i trzeba było go przenieść. Aplet Javy dla DjVu też działa mi pod FF, choć dość ślamazarnie. Czasem trzeba się z tym pobawić, ale warto, bo w bibliotekach internetowych jest mnóstwo wartościowych wydawnictw w tym formacie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: tob ris tob w Czerwiec 23, 2013, 14:34:26
Cytat: przeszczeryDoBulu w Czerwiec 23, 2013, 12:28:42tukej http://sjp.pl/fata (http://sjp.pl/fata) ktoś podrzucił skojarzenie(?) z fatum.
Nie. Po prostu jest to l.m. od fatum.

Nie no, ja nie mogę czytać postów pana przeszczerego, bo mnie aż coś boli.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 23, 2013, 20:43:05
Cytat: Gubiert w Czerwiec 23, 2013, 12:09:57Fatamorgana nie wiadomo skąd
Jak to nie wiadomo? Fatamorgana - od wyrażenia "chata Morgana", z gwarowo zamienionym początkowym ch na f.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 24, 2013, 02:01:57
W którymś miejscu dowcip przestał być zabawny.
Od tego miejsca posty wywaliłem do dupnicy.

Nie mam nic przeciwko, żeby szczerydobólu miał w swoim wątku szambo, ale niech nie wylewa się ta gnojówa na inne wątki. Wszelkie kolejne powroty do tematu tutaj, będą karane.

EDIT: Pruthenio, taka moja prośba, nie zniżaj się do jego poziomu. Nie chce wam obu wlepiać punktów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Czerwiec 24, 2013, 17:59:44
Podejrzewam, że temat był już poruszany, ale ze względu na ogrom postów nie jestem obecnie w stanie prześledzić całej jego treści, a wyszukiwarka nie wskazała mi żadnych wyników.

Wiem, dlaczego mówimy "spodnie" w liczbie mnogiej, ale dlaczego "drzwi"? I tym bardziej "plecy"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Czerwiec 24, 2013, 18:36:18
Pl'ecy w rosyjskim znaczą barki, więc widać zaszła zmiana znaczenia, a liczba pozostała. A co do drzwi - nie wiem, może pierwotnie chodziło o podwójne wrota?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Czerwiec 24, 2013, 19:06:26
Cytat: spitygniew w Czerwiec 24, 2013, 18:36:18
Plecy w rosyjskim znaczą barki, więc widać zaszła zmiana znaczenia, a liczba pozostała.

Wydaje mi się, że Polacy zdążyli wykształcić w swoim języku określenie na tył brzucha jeszcze przed zaborami albo nawet przed Mieszkiem I. Hipoteza o rosyjskim pochodzeniu jest logiczna i prawdopodobna, ale, moim zdaniem, nieprawdziwa (choć mogę się mylić).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Czerwiec 24, 2013, 19:12:15
Drogie Spodnie, dwa słowa mogą być rzeczywiście spokrewnione, i wcale nie musi być to zapożyczenie. ;-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Czerwiec 24, 2013, 19:34:31
Rzeczywiście.

A "drzwi"? Czy faktycznie nawiązują do określenia z czasów, kiedy drzwi były tylko w parach?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 24, 2013, 20:16:04
Wydaje mi się, że chodzi tu o to, że drzwi wyglądają na etymologicznie związane z drewnem, drwami, a tworzy(ło) się je z więcej niż jednej deski/kawałka drewna.

Pierwotne drzwi chyba nie występowały w parach.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2013, 20:29:54
A porta i wrota?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Serpentinius w Czerwiec 24, 2013, 20:40:11
A mi się wydaje, że drzwi niegdyś zawsze miały dwa skrzydła stąd liczba podwójna.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 24, 2013, 21:00:02
Hmm, Brü pisze, że drzwi mają przestawkę z dwr-, więc drewniana etymologia jest chyba nieprawdziwa. Pierwotne drzwi nie mogły być podwójne.

Porta jest liczbą pojedynczą.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2013, 21:16:00
No racja, myślałem o zwrocie ante portas, a potem postawiłem formę podstawową. Nie zmienia to faktu, że jest tendencja do pojawiania się tego słowa w liczbie mnogiej. Coś z tą liczbą podwójną jest w powietrzu - oto, co piszą Grimmowie o spokrewnionym niem. Tür:
Cytatthür, thüre, f. ahd. turi duri und tura dura (...) meist nur in pluraler form auftretend, wie denn auch das ahd. turi eigentlich ein zum singular gewordener plural ist, und der begriff 'thür' in den indogerm. sprachen vielfach als dual (die beiden thürflügel) oder als plural erscheint

Ciekawe, czy to maniera wydania internetowego, czy oni naprawdę nie pisali rzeczowników z wielkiej litery - dziwnie mi się to czyta.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: tob ris tob w Czerwiec 24, 2013, 21:31:35
Co do pleców to wrócę do tematu. Kiedyś słuchałem tej audycji o języku polskim tej językoznawczyni, której autorytet pewnie zakwestionujecie, bodajże na Jedynce. Pani mówiła tam, że plec to dawniej łopatka (chociaż nie do końca, raczej po prostu coś w okolicach łopatki - czyli ten bark też by się nadawał), w liczbie podwójnej plecy, a w liczbie mnogiej pleca. No i forma dualisu przetrwała, tak jak inne nazwy części ciała. Tylko singularis się nie ostał. :D

(podpieranie się radopolskim w tym wątku... Dacie mi jakiś medal za odwagę czy co? :D)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 24, 2013, 22:43:46
Wedle mojej dyniotabelki to właśnie pleca byłoby liczbą podwójną.

Czytam Bru i ogarnia mnie zdumienie - pra- w pradziadku lub pro- w proroku (i w prowadzeniu, nie podejrzewałem tak takiego przedrostka w ogóle) są z prawego łoża PIE, a nie późniejszymi pożyczkami?!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Czerwiec 25, 2013, 02:12:23
O, ciekawe. Jeśli rzeczywiście są, to w wysokopolskim winniśmy chyba mówić przerok i przewadzić... :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 25, 2013, 07:08:13
Prorok jest scs-owy zdaje się.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 25, 2013, 11:32:48
Bruckner pisze: "jeden z nielicznych przykładów pierwotnego pro-, u nas prze- (p.), i pnia rek- (p rzec), rok-; złożenie prasłowiańskie; tak samo u wszystkich Słowian"

Choć oczywiście niewyklucza to pożyczki z SCSu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Czerwiec 27, 2013, 10:20:44
Jaka jest etymologia "pożyczyć"?

Szukałem na Wikisłowniku i etymologia.org, ale obie strony nie przyniosły żadnych konstruktywnych wniosków. Cząstka "-życzyć" ma znaczenie zupełnie niezwiązane z przekazywaniem sobie dóbr, tak samo, jak wszystkie pochodne od niej, jak np. "-życie" ("pożycie") albo samo "życzyć".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 29, 2013, 21:13:23
pra- ma się do pro- (i przyimka pro, nieobecnego w polskim) jak pa- (np. w pałąk, parobek, parów) do po- (i po).

W. Boryś ma prowadzić i proroka, jako izolowane przykłady tego prefiksu w polszczyźnie, za bohemizmy (cz. provádět, prorok).

Wg tegoż życzyć jest wtórną, bezprzedrostkową niedokonaną postacią wobec pożyczyć (zachsł. *požičiti uproszczone z *požitъčiti ,,dać do używania, przekazać do korzystania", urobionego od rzeczownika *požitъkъ ,,używanie, użytek, użyteczność, zysk, korzyść"→ pożytek). Współczesne znaczenie czasownika życzyć rozwinęło się chyba z wcześniejszego ,,udzielić, użyczyć". Zresztą wśród słowiańskich jest on specjalnością polską.

Swoją drogą, ciekawie pod względem fonetycznym rozwinęło się *požičiti na gruncie czeskim (půjčit).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Lipiec 07, 2013, 12:19:10
Czy fistaszki i pistacje to kognaty czy szujodruhowie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Lipiec 07, 2013, 17:51:22
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Lipiec 07, 2013, 19:42:43
Bo to był przecie psł. ū-temat, bresky, breskъve + końcówka -yńa/ińa, jak w yy... świątynia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Lipiec 17, 2013, 17:07:51
Skąd się wziął październik?, z niczym mi się to nie kojarzy i nie mam pomysłu...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Lipiec 17, 2013, 18:12:48
Cytat: WikipediaNazwa miesiąca (dawniej również paździerzec) pochodzi według Brücknera od słowa paździerze, oznaczającego ,,odpadki od lnu lub konopi".

Jeśli już jesteśmy przy miesiącach - płaczę za staropolskim brzeźniem, który zastąpiono paskudnym, zachodnim marcem. Swojego czasu próbowałem dociec etymologii marca na podobnych warunkach, jak listopadach i kwietniach, czyli przeczesując tylko słowiański zasób słów.

Rzecz jasna, jestem urodzony 12 brzeźnia, nie 12 marca.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 17, 2013, 20:56:59
Witaj trawień, trzeci trawień, u Polaków błogi... ???

Cytat: CookieMonster93 w Lipiec 17, 2013, 17:07:51
Skąd się wziął październik?, z niczym mi się to nie kojarzy i nie mam pomysłu...

Nie międliło się lnu, widzę. Za mojej młodości za to...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 23, 2013, 20:29:17
Mydło - myć
Szydło - szyć
Wahadło - wahać
Jadło - jeść
Stadło - stać
Imać - imadło
Żądło - żąć
Siodło - siadać ?
Bydło - być ? (na zasadzie konotacji bogactwo ~ byt, bogactwo ~ bydło, które gdzieś indziej też miały miejsce)
Źródło - rodzić ? róść ?

A co z sadło, radło, wędzidło, sidło (usidlić urobione od tego?), widły, godło, kowadło (widzę związek z kowalem, ale nie z żadnym czasownikiem), powidła, pudło?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Lipiec 23, 2013, 21:14:27
Cytat: Noqakowadło (widzę związek z kowalem, ale nie z żadnym czasownikiem),
Kować (dziś: kuć)? ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 23, 2013, 22:04:29
bydło — być (Boryś to wyprowadza: miejsce pobytu > posiadłość > majętność > bydło; rzeczywiście jednak kiedyś bydło to było hoho, por. ros. skot ,,bydło, majątek, pieniądze, podatek")
godło — godzić
źródło — żreć
sadło — sadzić
radło — orać
sidło — czasownik wymarł w słowiańskich; lit. sieti ,,wiązać"
widły — wić
powidło — powić
wędzidło — *wędzić (,,zahaczać (za pysk)", od węda; jakoby etymologicznie różne od współczesnego wędzić)
pudło — germanizm (jakieś śrdniem. Pudel; jakby znatywizowany przez upodobnienie końcówki do powyższych?)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Lipiec 23, 2013, 22:58:08
A możesz jakoś skomentować związki semantyczne dla żreć, sadzić, godzić, wić, powić? Rozbija się to pewnie w większości o inne znaczenia tych słów w owym czasie, ale nie znajduję tego w internecie.

Zatem sidło szczerodruży sieciom i siatkom?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 24, 2013, 20:58:34
Btw de facto nie wszystkie te wyrazy mają ten sam sufiks; Godło, sadło mają sufiks -lo (por. -slo w wyrazach takich jak hasło, przęsło, masło), siodło ma -ъlo (sedъlo).

źródło ← *žerdlo (rozwój m/w drogą: paszcza, gardziel → otchłań, czeluść → wgłębienie, dziura (z wodą) → źródło). W przypadku wyrazów pokrewnych w innych jęz. słowiańskich zachowały się inne znaczenia, np. w ros. dialektach ,,ujście, otwór", w sch. ,,gardziel, przełyk, paszcza, czeluść, otchłań itd."

sadło — coś, co osiadło na mięsie, wnętrznościach (a może chodzi o ,,osiadanie" w sensie tężenie smalcu? por. zsiadłe mleko)

godło — chodzi o ,,uzgodniony, umówiony znak"

widły — pierw. narzędzie służące do zwijania (siana, przędzy)

powidła — przypuszczalnie: przetwory otrzymane przez kręcenie/mieszanie podgrzewanej pulpy (wić w sensie kręcić)

CytatZatem sidło szczerodruży sieciom i siatkom?

Bingo!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Sierpień 05, 2013, 22:57:40
Czy hamerykańskie booyah ma coś wspólnego z polskim bujaj się? Ew. to polskie z hamerykańskim?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Sierpień 06, 2013, 00:18:48
CytatSwojego czasu próbowałem dociec etymologii marca na podobnych warunkach, jak listopadach i kwietniach, czyli przeczesując tylko słowiański zasób słów.
Dodam, że w słoweńskim jest nazwa marec - dokładny odpowiednik polskiego "marca". Czy to znaczy, że funkcjonowały słowiańskie adaptacje nazw łacińskich w etapie przedcyrylometodejskim, np. w Panonii, a do Polski dotarły przez Czechy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: patka chorwatka w Sierpień 10, 2013, 02:29:28
 z wiki slovenija
Izvirno slovensko ime za marec je sušec, hrvaško ožujak, češko březen in poljsko marzec. Druga stara imena so: brezen, breznik, ebehtnik, mali traven, vetrnik, sušnik, postnik, ceplenjak, brstnik, ranoživen, spomladanjec, tretnik.
Może w polskim jest "sušec"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 10, 2013, 15:01:49
Cytat: Silmethúlë w Sierpień 05, 2013, 22:57:40
Czy hamerykańskie booyah ma coś wspólnego z polskim bujaj się?
Tyle, co nara z sayonara i yo z węg. jó (reggelt/napot).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 30, 2013, 13:36:23
Skąd końcówka -ut w mańkut?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toivo w Wrzesień 14, 2013, 18:57:13
Może trochę głupie pytanie, ale widocznie nie ogarniam jeszcze tych wszystkich słowiańskich palatalizacji: dlaczego cena, a nie czena?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Wrzesień 14, 2013, 21:55:55
Cytat: Toivo w Wrzesień 14, 2013, 18:57:13
Może trochę głupie pytanie, ale widocznie nie ogarniam jeszcze tych wszystkich słowiańskich palatalizacji: dlaczego cena, a nie czena?

Dokładnie, tak samo czem jeden, a nie jedzień/jedzien, i ogólnie głupkowate spieszyć (a historycznie winno być śpieszczyć <przejście miękkości>) kilka jeszcze takich wyrazów (rodzimych) jest, które nie przeszły nie tyle paltayzacji prasłowiańskich, co już polskich, chodźby które, a czemu nie którze? Iak mi się coś ieszcze przypomni to dopiszę



jeden - jedzień/jedzien
które - którze

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 15, 2013, 01:25:14
CytatMoże trochę głupie pytanie, ale widocznie nie ogarniam jeszcze tych wszystkich słowiańskich palatalizacji: dlaczego cena, a nie czena?
Bo w cenie była jać z dwudżwięku, por. lit. kaina, a ona wywoływała II, a nie I palatalizację. To zupełnie regularne.

W "które" mamy zupełnie normalną końcówkę przymiotnika rodzaju nijakiego, która nie pochodzi od PSł. *e, tylko od *oje, a ono zachowuje się jak mocny jer twardy - zawsze, tak samo jest "pełne (okna)", a nie "pełnie".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Wrzesień 15, 2013, 11:23:57
UP: Ahas

A co z tym jedne?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 15, 2013, 12:21:27
jedne, bo *jednoje? Chyba, że chodzi Ci o jeden, to fakt, AFAIK gdyby procesy były regularne, byłoby jedzin :) Anomalia, może jakieś wyrównanie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Wrzesień 15, 2013, 14:13:35
Nołp, bohemizm.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 15, 2013, 17:19:44
Cytat: Pluur w Wrzesień 14, 2013, 21:55:55
Dokładnie, tak samo czem jeden, a nie jedzień/jedzien
Był sobie kiedyś liczebnik jedzin. Łączyła go wielka przyjaźń z przymiotnikami, jako że odmiana jego była taka sama jak ich, więc jego dopełniacz brzmiał jedzinego, celownik jedzinym i tak dalej - resztę niech Czytelnik sam sobie dopowie. Ale źli ludzie odmieniając go zaczęli wyrzucać brutalnie jego i - ponoć z lenistwa tak czynili, często go używając i nie chciało im się wymawiać pełnej formy (pamiętajcie drogie dzieci! lenistwo jest złe, dlatego zawsze sprzątajcie swój pokój i pomagajcie mamie w kuchni!). Tak więc jego dopełniacz brzmiał jedźnego, ale mianownik wciąż jedzin - więc przymiotniki odtrąciły go, mówiąc "Już nie jesteś taki jak my! My wymieniamy na zero tylko e!" Nasz liczebnik zaczął być smutny, nie robił cały dzień nic tylko płakał w kącie. Gdy tak rozpaczał, pojawiła się dobra wróżka i rzekła do niego: "Nie martw się! Mam dla ciebie dobrą radę. Zmień swoje i na e, wtedy znów będziesz przypominał przymiotniki, i one będą cię lubić!". Jedzin jak nie ucieszyło się na tę myśl, i natychmiast stało się jedzien. Trwało tak pewien czas, aż jego przypadki zależne zmieniły na d (Tak zresztą zrobiło więcej słów). W końcu, jako że nie podobało mu się, iż jest taki nieprzewidywalny - wszak raz miał , a raz d! - postanowił zastąpić to pierwsze drugim. A potem żył długo i szczęśliwie, aż umarł i trafił do świata gdzie trafiają po śmierci wszystkie aksjomaty.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Wrzesień 15, 2013, 17:30:11
CytatA potem żył długo i szczęśliwie, aż uarł i trafił do krainy gdzie trafiają po śmierci wszystkie aksjomaty.
Trafił do drugiego świata, stwierdził, że w tym świecie ma trzy przedrostki i cztery paradygmaty, a po jakimś czasie umarł.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 15, 2013, 18:10:45
(http://i.chzbgr.com/completestore/2012/2/29/cc69242b-c1d0-4671-9337-13fedf64d968.jpg)
Cytat: Pluur w Wrzesień 14, 2013, 21:55:55
i ogólnie głupkowate spieszyć (a historycznie winno być śpieszczyć <przejście miękkości>)
To nie wyjątek, jest też zwierzę (choć źwierzę istniało jeszcze w XVII wieku), może podparta lekką podświadomą hiperpoprawnością analogia do czasowników z przedrostkiem s-). Ogólnie w polskim zmiękczenia przed spółgłoską są przeprowadzone bez całkowitej regularności (pański, ale marca - i to mimo analogii do marzec - podlaski, ale w tamtejszej gwarze pudlaśki itd.).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Wrzesień 15, 2013, 18:25:50
CytatTo nie wyjątek, jest też zwierzę (choć źwierzę istniało jeszcze w XVII wieku), może podparta lekką podświadomą hiperpoprawnością analogia do czasowników z przedrostkiem s-).
Swoją drogą, ztcw. [sś]pieszyć też jest z przedrostkiem, por. pieszy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 16, 2013, 12:42:29
Cytat: Feles muribus w Wrzesień 15, 2013, 18:25:50
Swoją drogą, ztcw. [sś]pieszyć też jest z przedrostkiem, por. pieszy.
Cytat: Aleksander BrücknerSpiech, (...) 'spieszyć się' (...) Prasłowo: cerk. spě(ja)ti, do- i prospěti (...) Lit. spēti, spoju 'mieć czas, móc', spētas 'czas wolny', spērus 'prędki'; ind. sphā-ti i sphī-ti 'dobrobyt'

ADMIN: UŻYTKOWNIK ZOSTAŁ ZBANOWANY ZA CYTOWANIE BRÜCKNERA
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 29, 2013, 20:18:51
Jaka jest dokładna etymologia aczkolwiek? Wyczuwam tu a + -cz + kol(ko?) + (wiek?)..
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Październik 02, 2013, 18:26:40
Czy etymologię "płaszcza" można wywodzić od pie. *pele-, *ple-t- lub *plā-k- (które zostały opisane tutaj (http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=%5Cdata%5Cie%5Cpiet&first=1&off=&text_proto=&method_proto=substring&ic_proto=on&text_meaning=flat&method_meaning=substring&ic_meaning=on&text_hitt=&method_hitt=substring&ic_hitt=on&text_tokh=&method_tokh=substring&ic_tokh=on&text_ind=&method_ind=substring&ic_ind=on&text_avest=&method_avest=substring&ic_avest=on&text_iran=&method_iran=substring&ic_iran=on&text_arm=&method_arm=substring&ic_arm=on&text_greek=&method_greek=substring&ic_greek=on&text_slav=&method_slav=substring&ic_slav=on&text_balt=&method_balt=substring&ic_balt=on&text_germ=&method_germ=substring&ic_germ=on&text_lat=&method_lat=substring&ic_lat=on&text_ital=&method_ital=substring&ic_ital=on&text_celt=&method_celt=substring&ic_celt=on&text_alb=&method_alb=substring&ic_alb=on&text_rusmean=&method_rusmean=substring&ic_rusmean=on&text_refer=&method_refer=substring&ic_refer=on&text_comment=&method_comment=substring&ic_comment=on&text_any=&method_any=substring&sort=proto&ic_any=on))?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 02, 2013, 21:01:56
CytatJaka jest dokładna etymologia aczkolwiek? Wyczuwam tu a + -cz + kol(ko?) + (wiek?)..
Sprawdzę szczegółowiej to -kolwiek w Słowniku etymologicznym białoruskiej mowy, natomiast jest najogólniej tak: acz+kolwiek. Acz- to zaś złożeniej a+če, gdzie -če jest spokrewnione z łac. -que. Co do kolwiek, to obstawiam kolь(ko)+vě+kъ, gdzie -k będzie cząstką wzmacniającą, tak jak w gwarowym ktosik, cosik. A dlaczego kolь(ko)+vě, to muszę właśnie w słowniku obaczyć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Listopad 28, 2013, 18:58:30
Pochwały dla mnie, bo chyba rozwiązałem największą zagwozdkę lingwistyki polskiej,mianowicie skąd f w wyrazie fala - otóż będzie to najwyraźniej jedyny zachowany relikt zmiany xf > f (jak staropolskie fała itp.), o ile ma to związek z tym (http://pl.wiktionary.org/wiki/%D1%85%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D1%8F). Nie wiem tylko jaki dokładnie - zapożyczenie (powrotne) z ruskiego do polskiego, potem zanik x i kontaminacja z jakimś staroniemieckim *wale? Etymologicznie Welle jest związane z wälzen, więc chyba powinno być zapisywane Wälle, może jakiś germanista to rozjaśnić?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 28, 2013, 19:31:04
Cytat: spitygniew w Listopad 28, 2013, 18:58:30Etymologicznie Welle jest związane z wälzen, więc chyba powinno być zapisywane Wälle, może jakiś germanista to rozjaśnić?
Nie powinno. Wälzen ma ä z przegłosu (cf. got. waltjan), który w Welle nie miał z czego się zrobić. Zależność etymologiczna między tymi dwoma jest w sumie dosyć daleka, to wellen stoi u podstawy tego rzeczownika.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 28, 2013, 19:37:14
Nb. pisanie <ä> w niemieckiej ortografii jest z tego co się orientuję bardziej konwencją morfologiczną; tam gdzie nie ma oboczności, raczej się go nie uświadczy. A nawet jak oboczność jest, ale w derywacji czy inna mniej oczywista, zapis nie jest całkiem konsekwentny (np. alt i Eltern, denken i dachte). Jest tak oczywiście dlatego, że rozróżnienie ä/e nie jest efektem zmiany fonetycznej zaszłej po wprowadzeniu ortografii, a próbą morfologizowania (i pośrednio etymologizowania) parę wieków od zajścia owej zmiany.

Cytat: spitygniewotóż będzie to najwyraźniej jedyny zachowany relikt zmiany xf > f (jak staropolskie fała itp.)

Nie zaś taki jedyny, zmiana ta trzyma się mocno w nazwach własnych takich jak Facimiech, Borek Fałęcki. Nie do każdej miejscowości dotarły bojówki staropolskich grammar nazis :p

Należałoby się zastanowić, od kiedy jest poświadczona ukr. хвиля w tym innowacyjnym znaczeniu, a od kiedy fala w języku polskim, i czy w stpol. było coś, z czym to pierwsze mogłoby się skrzyżować.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 29, 2013, 01:01:31
Popierdolone to wzystko. Tyle wam powiem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 29, 2013, 03:49:13
Cytat: Spodnie w Październik 02, 2013, 18:26:40
Czy etymologię "płaszcza" można wywodzić od pie. *pele-, *ple-t- lub *plā-k- (które zostały opisane tutaj (http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=%5Cdata%5Cie%5Cpiet&first=1&off=&text_proto=&method_proto=substring&ic_proto=on&text_meaning=flat&method_meaning=substring&ic_meaning=on&text_hitt=&method_hitt=substring&ic_hitt=on&text_tokh=&method_tokh=substring&ic_tokh=on&text_ind=&method_ind=substring&ic_ind=on&text_avest=&method_avest=substring&ic_avest=on&text_iran=&method_iran=substring&ic_iran=on&text_arm=&method_arm=substring&ic_arm=on&text_greek=&method_greek=substring&ic_greek=on&text_slav=&method_slav=substring&ic_slav=on&text_balt=&method_balt=substring&ic_balt=on&text_germ=&method_germ=substring&ic_germ=on&text_lat=&method_lat=substring&ic_lat=on&text_ital=&method_ital=substring&ic_ital=on&text_celt=&method_celt=substring&ic_celt=on&text_alb=&method_alb=substring&ic_alb=on&text_rusmean=&method_rusmean=substring&ic_rusmean=on&text_refer=&method_refer=substring&ic_refer=on&text_comment=&method_comment=substring&ic_comment=on&text_any=&method_any=substring&sort=proto&ic_any=on))?
Można, ten rdzeń leży u podstawy pol. płaski, od którego płaszcz jest derywowany.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 06, 2013, 15:23:54
Prasł. *korljь być może pochodzi nie od Karla Wielkiego, a od germańskiego rzeczownika pospolitego *karlaz w znaczeniu ,,starszy" (,,członek starszyzny"). A to dlatego, że najwyraźniej występuje w słow. toponimach w Grecji z okresu sprzed panowania wspomnianego władcy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Grudzień 23, 2013, 21:58:15
Skąd się wziął człowiek? I czemu nie stworzył formy mnożyny?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: zabojad w Grudzień 23, 2013, 22:34:52
Skąd się wzięła kobieta?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Fanael w Grudzień 23, 2013, 22:58:43
Cytat: zabojad w Grudzień 23, 2013, 22:34:52
Skąd się wzięła kobieta?
Z PIE *rebʰróm. :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 23, 2013, 22:59:16
Cytat: Silmethúlë w Grudzień 23, 2013, 21:58:15
Skąd się wziął człowiek?

Kiedy Bóg pocił się w bani, otarł sobie pot wiechciem słomy i wyrzucił go przez okno na ziemię. Tam znalazł go Diabeł i stworzył z niego człowieka, Bóg zaś dał mu duszę.

(duh)

Cytat: zabojadSkąd się wzięła kobieta?

Chcesz ogarnąć kobietę?  ???

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Grudzień 24, 2013, 11:57:21
Cytat: Fanael w Grudzień 23, 2013, 22:58:43
Cytat: zabojad w Grudzień 23, 2013, 22:34:52
Skąd się wzięła kobieta?
Z PIE *rebʰróm. :P

Cytat: Gubiert w Grudzień 23, 2013, 22:59:16
Cytat: Silmethúlë w Grudzień 23, 2013, 21:58:15
Skąd się wziął człowiek?

Kiedy Bóg pocił się w bani, otarł sobie pot wiechciem słomy i wyrzucił go przez okno na ziemię. Tam znalazł go Diabeł i stworzył z niego człowieka, Bóg zaś dał mu duszę.
OMG, to forum ma jakieś nawrócenie religijne, czy co? oO

W takim razie chyba najwyższy czas wskrzesić świecką wiarę panlaryngizmu. Gardłowe R, módl się za nami. Gardłowe Q, módl się za nami. Gardłowe zwarcie, módl się za nami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Grudzień 24, 2013, 12:41:38
CytatW takim razie chyba najwyższy czas wskrzesić świecką wiarę panlaryngizmu. Gardłowe R, módl się za nami. Gardłowe Q, módl się za nami. Gardłowe zwarcie, módl się za nami.
Marto Przenajświecsza, zmiłuj się nad nami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Grudzień 24, 2013, 13:10:50
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 24, 2013, 13:41:47
Cytat: Feles w Grudzień 24, 2013, 12:41:38
CytatW takim razie chyba najwyższy czas wskrzesić świecką wiarę panlaryngizmu. Gardłowe R, módl się za nami. Gardłowe Q, módl się za nami. Gardłowe zwarcie, módl się za nami.
Marto Przenajświecsza, zmiłuj się nad nami.

O wielki Brü, zmiłuj się nad nimi, bo nie wiedzą co czynią, chuje jebane.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Grudzień 24, 2013, 14:53:36
Cytat: Ghoster w Grudzień 24, 2013, 13:10:50
Akurat gardłowe zwarcie istnieje.
No ale religia polega nie tylko na czczeniu bytów fikcyjnych, ale także i rzeczywistych, por. kult Janusza Pawlacza III.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Grudzień 25, 2013, 21:55:53
Skąd się wzięło słowo wariat?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Grudzień 25, 2013, 22:03:53
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Grudzień 25, 2013, 23:07:29
Właściwie variatus "zróżnicowany". Robienie idioty z czegoś "innego", "rzadkiego" czy "różnego" to normalka, cf. hiszp./por. raro, nor./szw./duń. rar "dziwny".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: CookieMonster93 w Grudzień 26, 2013, 00:09:50
Po niderlandzku jest podobnie: raar [raːr] ,,dziwny" oraz vreemd [vreːmt] ,,dziwny/obcy/zagraniczny" :-) I dziękuję za wyjaśnienie! :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 12, 2014, 16:37:25
/bama/ → /birma/

Jak?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 12, 2014, 16:41:34
A nie zwyczajnie? Wikipedia podaje, że ta wymowa to [bəmà]. Anglicy przesunęli akcent na szwę, zrobił się z tego [bɜrmə], czego jednym z zapisów było <birma>, a polski to zapożyczył ortograficznie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 12, 2014, 16:43:35
To nie jest podobne do tego, że Anglicy zapisuja koreańskie /pa:k/ jako Park?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 12, 2014, 16:56:51
Cytat: Noqa w Styczeń 12, 2014, 16:41:34
A nie zwyczajnie? Wikipedia podaje, że ta wymowa to [bəmà]. Anglicy przesunęli akcent na szwę, zrobił się z tego [bɜrmə], czego jednym z zapisów było <birma>, a polski to zapożyczył ortograficznie.

Mhm, no tak. To kiedyś w angielskim dominowało <Birma>?

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 12, 2014, 19:50:12
Czyli już wiem, skąd oboczność Birma/Burma, dzięki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 20, 2014, 20:00:33
W ogóle, znacie genezę określenia cebulak/cebulaczki?

Nie jest ona taka prosta, jak mogłoby się wydawać...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 21, 2014, 10:15:36
Burak był zbyt wyeksploatowany i zbanalniony dla hejterów?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Luty 21, 2014, 14:27:51
Urban legend głosi, że to z jakiegoś niemieckiego forum.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 21, 2014, 16:46:57
Na pewno wyszło to z polskich czanów, podobnie jak wszystko, co złe.

Wg teorji, którą znam, pochodzi to od programu ukrywającego IP zwanego Tor, którego logiem jest cebula, a więc "cebulak" to ktoś, kto używa Tora. A że polskie anony używają go dość często, to do tradycyjnego powitania "Sup polaczky biedaczky" dołączyło z czasem "cebulaczky".

Oczywiście, jak wyraz przedostał się do ogólnej wiedzy, to przestał być w ten sposób rozumiany. Cebula została zinterpretowana jako symbol wieśniactwa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Luty 21, 2014, 17:10:40
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 21, 2014, 17:35:56
Skąd "pamiętać"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Luty 21, 2014, 17:40:01
Od pamięci, a ta < pie *méntis > łac. mens, ang. mind.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 21, 2014, 19:17:38
Wiem, ale chodzi mi o przedrostek. Wydawało mi się, że to jaieś przekształcone "pomni", z przedrostkiem po-, ale zmiany samogłoski nie potrafię wyjaśnić.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 21, 2014, 19:22:26
Problem polega na tym, że są kognaty rosyjskie i serbskochorwackie память i pamet (< *pamętь). Przy tym w PSł. istniał przedrostek *pa-, np. parów, parobek, pasierb. Pomnieć to złożenie *po-mьněti, a relacja samogłosek to typowa apofonia ĭ:ī. Co mnie teraz zastanawia, to *-tь w *pamętь. Czy to przyrostek, czy jakaś kontynuacja czegoś w rodzaju łac. mens-mentis?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Luty 21, 2014, 19:28:33
Derksen twierdzi, że pa- to rzeczownikowa wersja po-.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 21, 2014, 19:50:23
Dzięki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 21, 2014, 20:09:34
Przyrostek -tĭ w swoïm czasie jak najbardziej funkcjonował, por. maść, część, wieść.  W łacinie to -t- też jest z sufiksu (pie.). Czy można ten sufiks oddzielać od prasł. -tĭ, nie jestem pewien.

http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Proto-Indo-European/m%C3%A9ntis#Proto-Indo-European
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Luty 21, 2014, 21:02:35
Cytat: Dynozaur w Luty 21, 2014, 16:46:57
Wg teorji, którą znam, pochodzi to od programu ukrywającego IP zwanego Tor, którego logiem jest cebula, a więc "cebulak" to ktoś, kto używa Tora. A że polskie anony używają go dość często, to do tradycyjnego powitania "Sup polaczky biedaczky" dołączyło z czasem "cebulaczky".

Oczywiście, jak wyraz przedostał się do ogólnej wiedzy, to przestał być w ten sposób rozumiany. Cebula została zinterpretowana jako symbol wieśniactwa.
No, w końcu używanie Tora to wieśniactwo, więc nawet pasuje.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 22, 2014, 17:23:24
Jaka jest etymologja "szluga"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 03, 2014, 11:54:49
A grasicy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 14, 2014, 13:57:38
Zetknęliście się z wyrazem skalić (http://forum.gazeta.pl/forum/w,14682,10671182,10683322,Re_skalic.html)? Wygląda na to, że to coś śląskiego i może zach.-młp. Nie przypominam sobie nawet, żebym to słyszał IRL; widziałem to słowo w komentarzach na lokalnym portalu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Kwiecień 14, 2014, 22:33:35
Kojarzy mi się z kalać ,,opłacać", np To się nie kala ,,To się nie opłaca". Pamiętam tylko że za bajtla tak się mówiło.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Kwiecień 21, 2014, 12:24:04
Czy "ancymon" ma coś spólnego z ancykrystem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 21, 2014, 22:29:02
Może to od antymonu? Biorąc pod uwagę, że dawniej chętnie łykano pigułki z Sb (pilulae perpetuae <3) na przeczyszczenie, nie wydaje się niemożliwe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 21, 2014, 03:19:44
Skąd się wziął żbik?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Maj 21, 2014, 10:21:48
Cytat: Widsið w Maj 21, 2014, 03:19:44
Skąd się wziął żbik?

Z pamięci, więc popraw, kto wie lepiej: jest to mylnie odmazurzone (powinno być zbik < zdbik) zdrobnienie od staropolskiego rzeczownika zdeb, oznaczającego... no cóż, żbika. Skąd zaś wziął się ów zdeb, tego nie wiem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Maj 21, 2014, 17:50:09
Podobno jeszcze wcześniej był "steb", Gen. "stbia", co zdźwięczniało do "zdbia" i dalej idą kolejne zmiany, o których mówi Montezuma.

Niektórzy łączą ze "źdźbłem" (< śćbłem), aczkolwiek słowo jest mocno niepewne i mocno ograniczone zasięgowo (we spółczesnych językach tylko w polskim, reszta Słowian ma po prostu "dzikiego kota", co za nuda).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 25, 2014, 11:20:49
Znalazłem to przez stronę wikipedii o ,,etnolekcie śląskim":

http://pl.wiktionary.org/wiki/klara

skąd się to u licha wzięło, od niem. klar? Jakaś tabuizacja czy co?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Maj 25, 2014, 11:36:22
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Maj 25, 2014, 12:07:08
Jak klara=słońce?! U mnie klara oznacza czoło/górną część głowy O_O
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Maj 25, 2014, 14:59:16
Nie wiem, ja myślałem, że Klara to jakaś dziołcha.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Sierpień 08, 2014, 16:50:26
Skąd śląskie lokalne pawęty czy też pawenty (poj. pawęt? pawęta?)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Wrzesień 01, 2014, 22:53:40
Skąd pasożyt? Od paść?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Wrzesień 01, 2014, 23:00:26
Bodaj tak; pierwotnie pisano pasorzyt, mylna pisownia powstała pono pod wpływem łacińskiego parazyta, a ów pasorzyt od paść rzyć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Wrzesień 01, 2014, 23:17:40
Eeee... to paść rzyć to nie jakaś etymologia ludowa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Wrzesień 01, 2014, 23:20:54
Cytat: Noqa w Wrzesień 01, 2014, 23:17:40
Eeee... to paść rzyć to nie jakaś etymologia ludowa?

A, może...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: zabojad w Wrzesień 02, 2014, 08:04:24
rzyć i rzreć
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 02, 2014, 11:35:48
Pasożyta jak najmylniej wywodzą nieprzystojnie od rzyci pasienia, wbrew pisowni. W istocie urobione od dawnego sążyt ,,współmieszkaniec", które u nas częste w XV w., cerk. сѫжитъ, z dodatkowym pa- ,,niby, podobny do" jak w parobek. W słowie sążyt przedrostek są- ten, co w sąsiad, ale w pasożycie postradał nosowość jak to po gwarach bywa. (NMSP)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 02, 2014, 16:15:34
Cytat: Wedyowisz w Wrzesień 02, 2014, 11:35:48
Pasożyta jak najmylniej wywodzą nieprzystojnie od rzyci pasienia, wbrew pisowni. W istocie urobione od dawnego sążyt ,,współmieszkaniec", które u nas częste w XV w., cerk. сѫжитъ, z dodatkowym pa- ,,niby, podobny do" jak w parobek. W słowie sążyt przedrostek są- ten, co w sąsiad, ale w pasożycie postradał nosowość jak to po gwarach bywa. (NMSP)

Klub etymologij ludowych to chyba nie tu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Wrzesień 02, 2014, 16:42:13
A ma ktoś nieludową?
Bo jakkolwiek paść rzyć może się składać z trafnych kognatów, to budowanie rzeczowników postaci bezokolicznik+rzeczownik bliższe jest słowotwórstwom hiszpańskiemu i chińskiemu niż słowiańskiemu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 02, 2014, 17:17:53
Ale złożenia czasownik+rzeczownik w sensie nazw agensów nie są rzadkie w języku polskim, chociaż w tym wyrazie na mój gust występują niejakie odchylenia od ich kanonicznej formy*. Na początku jest poświadczona postać pasirzyt (o lizusach i osobach osiągających zysk w bezproduktywny/szkodliwy dla ogółu sposób; por. pasibrzuch), dosyć normalna z punktu widzenia polskiego słowotwórstwa (chociaż ciekawe, że ,,zmęszczono" wygłos — nie przypominam sobie innych przykładów, np. mamy nosiwoda, męczybuła nie *nosiwód, *męczybuł). Czemu potem tam weszło -o-, nie mam pojęcia; to jest dość osobliwe.

*zasadniczo wszystkie tt. wyrazy mają postać pierwotny tryb rozkazujący 2poj. + rzeczownik, więc spójką jest -i-. W przypadku tematów na -a-(j)- jest spójka -aj- (np. dawne hulajdusza).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 07, 2014, 21:41:03
Dlaczego Kadyks, skoro po hiszpańsku Cádiz, po łacinie Gades, po fenicku Kadir it.d.?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 07, 2014, 21:56:17
Ciekawe, że na drodze łacina>hiszp. nagłos się ubezdźwięcznił, czyżby wpływ arabski?

Kadyks pewnie bezpośrednio z celtiberyjskiego, wiadomo u Celtów każdy rzeczownik się kończył na -x.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 08, 2014, 19:46:34
Cytat: Wedyowisz w Wrzesień 07, 2014, 21:56:17Kadyks pewnie bezpośrednio z celtiberyjskiego, wiadomo u Celtów każdy rzeczownik się kończył na -x.

Polski zapożyczył z celtoiberyjskiego? How fuckin' come?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 08, 2014, 23:39:51
W końcu biliśmy się z Aleksandrem Wlk. i z Rzymianami, całkiem możliwe że jakiś pułk zapuścił się za Pireneje...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 09, 2014, 00:16:33
xD

Ale ja pytałę serjo z tym Kadyksem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 09, 2014, 13:55:11
Po francusku jest Cadix (wg wikisł., nawet wymawiane [kadiks]), pewnie stąd postać polska. Podejrzewam, że we francuskim to jakaś kombinacja ortograficzna (jak -us > -x > -ux) i potem pisowniana wymowa, ale może ktoś bardziej interesujący się romanistyką lepiej się będzie orientował.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Listopad 03, 2014, 11:31:38
Jak jest dokładnie natura oboczności Beskidy~Bieszczady?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 03, 2014, 12:06:55
Gołąb uważał, że Bieszczady to postać polska, a Beskidy — ukraińska z ikawizmem i dialektalnym sc > st' > sk', co ma paralele w pewnych innych wyrazach (a nowoukraińskie Beskyd to wg niego ludowa etymologia/kontaminacja z кидати).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 13, 2014, 16:24:40
Cytat: Dynozaur w Wrzesień 09, 2014, 00:16:33
xD

Ale ja pytałę serjo z tym Kadyksem.
Hiszpańskie -z dość regularnie odpowiada francuskiemu -x (voix - voz, paix - paz, czasem też w toponimii np. Foix - arch. Foz). Francuska wymowa nazwy dopuszcza zarówno wymowę z, jak i bez drugiego [k] ([kadiks], [kadis]), przy czym pierwsza jest wedle Roberta utartą już hiperpoprawnością. Nasz egzonim na pewno przyjechał z przesiadką w Paryżu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 15, 2014, 12:53:03
Wg wiki, Chrzcinno > Chrcynno (http://pl.wikipedia.org/wiki/Chrcynno). Pytanie: to takie jednostkowe losowe wykolejenie tylko w tej nazwie (trochę dziwne przy wyrazie, który raczej był znaczeniowo przejrzysty dla mówiących), czy coś więcej się za tym kryje? Na Mazowszu ztcw nie kaszubili...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Grudzień 15, 2014, 18:59:30
Ciekawe, jak zapisywali tą nazwę Rosjanie z czasów zaborów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 09, 2015, 10:12:11
Skąd określenie "koła" na tysiące złotych?

Czyżby od skrótu "k"?

Swoją drogą, mojemu idjolektowi to określenie jest całkowicie obce - znam je jedynie z kultury masowej (i jakoś kojarzy mi się nieodłącznie ze slangiem przestępczym, z którego chyba zresztą wzięło).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 09, 2015, 11:05:29
Mi się to k bez jednostki kojarzy mocno ze slangiem graczy, więc jakoś nie dowierzam. Może od sfery armilarnej/układu słonecznego na niegdysiejszym banknocie z Kopernikiem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 09, 2015, 11:57:01
A ktoś wie skąd patyki?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Styczeń 17, 2015, 15:20:14
Skąd się wzięło nowe znaczenie kuca – 'uczęszczającego do gimbazy zwolennika Korwina Krula'?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Styczeń 17, 2015, 15:24:28
Od tego, że dużo jego zwolenników to metale, którzy nie wiedzieć czemu w sytuacjach oficjalnych wiążą włosy. A to znowu pochodzi chuj-wi-skąd, bo oficjalność to skromne ale dobre prezentowanie siebie, a to według mnie wygląda obrzydliwie, i ja sam włosów nie wiążę nigdy, w życiu zdarzyło mi się nie wiem, może z trzy razy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 17, 2015, 23:56:07
Chyba określenie "kuce" wzięło się od kucyków MLP xDDD, z jakiegoś powodu tak uwielbionych przez zamieszkujących piwnice szyjobrodów.

I ewolucja chyba zaszła taka:
Fan MLP > nerd/szyjobród > brudas > metal > korwinista (zapewne za sprawą KelThuza i jemu podobnych)

Praktycznie wszystkie z tych znaczeń możemy spotkać w obiegu. Oczywiście nie muszę mówić, że określenie to wyszło z czanów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 18, 2015, 00:23:56
Proszę o raport, czy gimnazjum tak teraz siedzi na czanach jak niegdyś na kwejkach?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 18, 2015, 00:29:36
Nie, to wina śmieszków, nie rozumiejących idei czanów (przecież czany to srs bsns i sposób na życie, a nie jakieś śmieszne obrasski) i wchodzących tam "dla śmiechu", a potem przenoszących czanowe treści na wszelkie Kwejki, Dżomonstery it.p.

Tak było od zawsze - vide Puchałke. Sporo rzeczy przeszło z czanów do mejnstrymu...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Styczeń 18, 2015, 19:29:13
Znana jest komu etymologia słowa "patafian"? Z góry dzięki!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Luty 22, 2015, 12:59:29
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: elslovako w Luty 22, 2015, 13:15:27
Rzekomo od kręcenia czy splatania, Boryś rekonstruuje znaczenie krzesła jako coś skręconego lub splecionego, przynajmniej tak podaje Bańko (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/b-krzeslo-b;12831.html)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Luty 22, 2015, 13:18:51
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 22, 2015, 13:29:09
Pożyczka osmańska to nie może być, bo w czasach styczności polsko-osmańskiej frykatywizacja *r już zaszła. No a krzesło (< *krěslo, stąd w gwarach i krzasło) ma kognaty północnosłowiańskie - zasadniczo oznaczające `fotel`: cz. křeslo i ros. кресло, a  w dalszej kolei też bałtyckie. Vasmer przy tym wskazuje, że może to być jakościowa apofonia od pokrewnego rdzenia *krosъno.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 22, 2015, 21:12:52
Czy mało przekonujące? Istotne jest, że Boryś podaje kognaty krzesła ze słowiańskich dialektów, które wcale niekoniecznie mają znaczenie ,,krzesło". Z polskich dial. (krzesło~krzasło): ,,przęsło plecionego płotu, płot", z czeskich: ,,sidła na ptaki", z ros.: ,,część sań; stołek z oparciem; urządzenie pomagające bartnikowi wspiąć się do barci", z ukr.: ,,drążek z boku sań, zapobiegający przewracaniu się". Jak widać, w etymologizowaniu niedobrze jest myśleć zbyt wycinkowo, zbyt współcześnie i bez zaplecza historyczno-etnograficznego.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Canis w Marzec 25, 2015, 11:30:00
Cytat: Dynozaur w Marzec 22, 2014, 17:23:24
Jaka jest etymologja "szluga"?
Odświeżam pytanie. Jaka jest etymologia słów "szlug"/"szluga"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Marzec 25, 2015, 12:29:12
Tropem może być niem. Schluck "łyk, haust" i stowarzyszony z nim czasownik schlucken "połykać, wchłaniać", którego kognatem zresztą jest nasze łykać, ale to tylko mój domysł.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Kwiecień 11, 2015, 14:09:23
Skąd totolotek?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Kwiecień 11, 2015, 14:39:15
Cytat: Dynozaur w Kwiecień 11, 2015, 14:09:23
Skąd totolotek?
Short answer: totalizator + loteria (+ sufiks zdrabniający).

Long answer: pierwsza część, toto wywodzi się od kontynentalnoeuropejskiej nazwy dla zakładów piłkarskich, która wywodzi się od totalizatora (http://en.wiktionary.org/wiki/totalisator), czyli maszyny do przeprowadzania zakładów. Druga część, lotto, to częsta nazwa dla sześcioliczbowych loterii na świecie, która jest skrótem loterii (obvsly).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Lukas w Maj 28, 2015, 19:35:28
A ja mam pytanie o etymologię rozkosz/rozkoszny?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 28, 2015, 20:28:46
Psł. *orzъkoš, derywat od *orzъkochati (= pol. rozkochać).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Maj 28, 2015, 21:58:15
*orzъ > roz to typowa tortowa przestawka? Nie wiedziałem, że ulegały temu też przedrostki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Spiritus w Maj 28, 2015, 22:03:25
@up
Oczywiście że tak. Tyle że tu jeszcze wchodzi kwestia akcentu:
*olkъtь > łokieć
*ormę > ramię
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 28, 2015, 22:14:30
Ano ulegały; w ogóle nagłosy przechodziły przestawkę szczególnie chętnie i powszechnie. Mnie zastanawia od dawna gwarowe oz-, czy to wariant roz- jeszcze z czasów sprzed metatezy? W końcu zanik początkowego r- trudno wyjaśnić, za to *orz- mogło się przecież w teorii łatwo upraszczać z wypadnięciem płynnej wskutek częstości użycia.

@up: to były przedrostki *ol-, *or-?  ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Maj 28, 2015, 22:16:21
A skąd w ogóle jest samo *orz-? Nawet jak na PS wygląda dosyć dziwnie jak na dość podstawowy przedrostek.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 28, 2015, 23:01:04
(http://i61.tinypic.com/2n9dxn5.jpg)

Za Derksenem; jak widać, nie bardzo wiadomo.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 29, 2015, 17:57:41
Cytat: Spiritus w Maj 28, 2015, 22:03:25
@up
Oczywiście że tak. Tyle że tu jeszcze wchodzi kwestia akcentu:
*olkъtь > łokieć
*ormę > ramię
Przecież tu nie ma przefiksów. Tylko *orz- jest poddane przestawce, bo jest jedynym prefiksem, który przestawkową grupę zawiera.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 07, 2015, 11:35:30
Jaka jest geneza wyrażenia "walić konia"?

Bo określenia wałkoń i konował podpowiadają mi, że może być to coś ciekawego.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 10, 2015, 18:02:34
Skąd wynik, wynikać? Bru milczy. Zdaje się tu być przedrostek wy-, ale czym byłby sam nik?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 10, 2015, 19:15:55
Zapewne to samo, co w znikać, przenikać, niknąć...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 10, 2015, 20:11:26
Twierdzi się, że psł. *niknǫti, *nikati~nicati, *nikti pierwotnie miały poniekąd odwrotne znaczenie niż polskie niknąć (typu ,,wyrastać, pojawiać się"). Znaczenie to modyfikowały przedrostki (por. polskie wniknąć, przeniknąć, wreszcie zniknąć) i w końcu czasownik podstawowy został u nas zreinterpretowany (ale nie w innych jęz. słowiańskich). W ramach ciekawostki, wg słownika Pokornego istnieje możliwość, że kognatem jest greckie nikē (wyjściowe PIE *nēik/nīk/nik- ,,napadać, gwałtownie zaczynać").
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Czerwiec 10, 2015, 22:42:11
Dzięki!
Interesujące to bardzo, zwłaszcza, że do zastanowienia nad etymologią tego słowa skłoniły mnie właśnie Nike i nikiel (pochodzący od niej w bardzo pokrętny sposób).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Czerwiec 21, 2015, 14:15:36
Skąd społeczny, społeczność i td. (a także wspólny?)?

Próbuję dojść do jakiejś prasłowiańskiej formy, ale wujek Google nie pomaga, Derksen i Vasmer też nie bardzo.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 21, 2015, 14:23:29
Boryś wywodzi społem, pospołu, wespół, spółka od różnych wyrażeń przyimkowych ze słowem *polъ ,,pół".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 21, 2015, 15:32:50
Ja bym tu jeszcze dodał spoić, spawać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Czerwiec 21, 2015, 16:19:18
Ale czemu wtedy brak w/j?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 21, 2015, 16:28:30
Spoić to podobno kauzatyw od pić (tego pić od pijących butów, wpijania się). Nie ma to raczej nic wspólnego z powyższymi (poza zbliżonym brzmieniem).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 21, 2015, 17:24:43
Nie byłbym taki pewny, że nie mają nic wspólnego, nie takie rzeczy (upodobnienia) się działy ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Czerwiec 21, 2015, 19:32:36
OK, chyba brzmi sensownie. Czyli, że społeczny to jakieś sъ- + polъ + -ka (= spółka) + -ьnъ → sъpolъčьnъ?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 21, 2015, 21:16:52
Mam jeszcze jeden pomysł, może głupi. Co z położyć? Przecież mamy również słowo spółkować na przykład (które co prawda może pochodzić od spółki, ale może też w drugą stronę?). Samo słowo półka od położenia może pochodzić, więc to byłby może analogiczna derywacja?

A położyć oczywiście z po- i łożyć, drugie z lec, leżeć, legać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 21, 2015, 22:01:03
Półka nie może w żaden sposób pochodzić od położenia, bo utworzona jest od rdzenia *pol- i ma kognaty w całej słowiańszczyźnie, zaś położyć pochodzi od rdzenia *leg-. Nie ma przecież problemu ze znaczeniem spółka i spółkować, bo znaczeniem pierwotnym jest ogólne 'razem bycie', choć sekundarny znaczeniowy aspekt 'bycia we dwoje' musiał być najwyraźniej już ogólnosłowiański, skąd sch. spol 'płeć'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 22, 2015, 08:00:51
Cytat: Silmethúlë w Czerwiec 21, 2015, 19:32:36
OK, chyba brzmi sensownie. Czyli, że społeczny to jakieś sъ- + polъ + -ka (= spółka) + -ьnъ → sъpolъčьnъ?

Przy rzutowaniu na prasł. tak wychodzi. Btw w XVI w. był też rzeczownik r. m. społek ,,towarzystwo, społeczność, wspólnota".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: matriksoft w Czerwiec 22, 2015, 08:45:48
Wyjaśni mi ktoś pochodzenie 'cmentarz'/'smętarz'? I czy jest to jakoś powiązane z 'smętny' i 'smutny'?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 22, 2015, 08:54:32
Cytat: matriksoft w Czerwiec 22, 2015, 08:45:48
Wyjaśni mi ktoś pochodzenie 'cmentarz'/'smętarz'? I czy jest to jakoś powiązane z 'smętny' i 'smutny'?

Słowo cmentarz podpisało listę Volksetymologii, stąd smętarz itp.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Czerwiec 22, 2015, 09:51:49
Mnie z kolei zaciekawił wyraz "smutek" - z dziwną denazalizacją, zapewne wpływ czeski.
Jednak tych zbohemizowanych wyrazów jest o wiele więcej, niż można byłoby się spodziewać, a nawet te, których byśmy na pierwszy rzut oka nie podejrzewali: http://www.staff.amu.edu.pl/~hjp/teksty/Siat2.pdf (http://www.staff.amu.edu.pl/~hjp/teksty/Siat2.pdf).

Swoją drogą, podobną dziwnością jest unosowienie w wyrazie "cmentarz" (od łac. coemētērium) i zniknięcie "e". Na ten temat polecam artykuł: http://obcyjezykpolski.pl/?p=504 (http://obcyjezykpolski.pl/?p=504)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 22, 2015, 14:23:23
Cytat: Obcy w Czerwiec 22, 2015, 09:51:49
Swoją drogą, podobną dziwnością jest unosowienie w wyrazie "cmentarz" (od łac. coemētērium) i zniknięcie "e". Na ten temat polecam artykuł: http://obcyjezykpolski.pl/?p=504 (http://obcyjezykpolski.pl/?p=504)
> Zdaniem Aleksandra Brücknera z kolei niewykluczone, że literkę n- dodano później do cmentarza pod wpływem starofrancuskiej formy cimentire, co wymawia się [simãtir].

Pewnie Dynozaur mnie pożre za podważanie autorytetu Miszcza, ale jak dla mnie to tłumaczenie jest przekombinowane. Spodziewam się raczej że to -n- wpadło pod wpływem poprzedzającej je spółgłoski nosowej*, co jest typową zmianą fonetyczną zachodzącą w różnych językach, por. np. rumuńskie genuculus → genunchi czy minutus → mănunt → mărunt.

* zapewne najpierw przez nasalizację /e/ pod wpływem sąsiadującego /m/, a następnie desynchronizację nosowego /ẽ/ w /ẽn/.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 22, 2015, 14:47:04
To zwykła kontaminacja z cementem, spotykana już w późnej łacinie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Czerwiec 23, 2015, 19:58:11
Czy toponimiczna (-)Łęka to wariant "łąki"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Czerwiec 23, 2015, 21:26:13
Trochę nie, trochę tak.

Etymologicznie to oznacza "teren zakrzywiony" (od łęk - łuk, łękawy - zakrzywiony [też przen. "niegodziwy"]), ale z czasem się zaczęło to z "łąką" trochę mieszać.

Niemniej, hitlerowskie Scharfenwiese jest bez sensu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 23, 2015, 21:47:47
Głupie pytanie: mamy w polskim takie słowo jak polszczyzna, ale inne słowiańskie mają raczej polština bądź podobnie. Skąd to -z- u nas?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2015, 00:23:42
Zmieszanie przyrostka *-ina z rzadszym przyrostkiem *-izъna, który występuje np. w rosyjskim, stąd u Lenina Детская болезнь левизны.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Czerwiec 24, 2015, 00:34:56
Cytat: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2015, 00:23:42
Zmieszanie przyrostka *-ina z rzadszym przyrostkiem *-izъna
Czyli to pytanie było jeszcze głupsze niż myślałam. Słodko.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 24, 2015, 00:46:55
Nie takie głupie, bo chętnie sam bym się czegoś dowiedziać, o formach na -izna w innych językach słowiańskich i o występowaniu postaci na -ina w polszczynie. Ale chwilowo nie mam czasu tego zbadać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Czerwiec 27, 2015, 20:20:02
Czy li we frazie li tylko mogłoby nie być spokrewnione z pytajnym li, a raczej ze słow. le `tylko` i kasz. `ts.`? Jaki byłby więc źródłosłów tych ostatnich?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 22, 2015, 02:00:49
San — rutenizm? Jeżeli nie, pytanie jak wytworzyła się postać z miękką szczelinówką (por. np. nazwy lokalnych rusińskich wsi typu Sianki) — łatwiej chyba wyjaśnić jej utratę w polskim. Ponoć w najstarszych źródłach jest twarda. Postać Sian musiałaby kontynuować jakieś prasł. *sęnъ. Można by to próbować tłumaczyć na gruncie słowiańskim jako lekko nieregularny (z nasalizacją obok nosówki, jak w księga) odpowiednik litewskiego sēnas ,,stary", łot. sens ,,dawny, starożytny".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Sierpień 02, 2015, 15:38:35
Skąd świńtuch?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Sierpień 02, 2015, 17:01:23
Przeróbka flejtucha, jak z hamburgerem i cheeseburgerem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Sierpień 02, 2015, 19:55:50
A skąd flejtuch?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Spiritus w Sierpień 02, 2015, 19:59:37
Pewnie od flei z tym sufiksem zgrubniającym -uch. Tylko skąd to -t-?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Sierpień 02, 2015, 20:33:51
Cytat: Spiritus w Sierpień 02, 2015, 19:59:37
Pewnie od flei z tym sufiksem zgrubniającym -uch. Tylko skąd to -t-?

http://www.sxvii.pl/index.php?strona=haslo&id_hasla=17879
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 08, 2015, 15:01:31
inb4 skad fleja
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Sierpień 08, 2015, 15:50:22
Wsteczformacja?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 30, 2015, 14:41:01
Skąd miłorząb?  ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Wrzesień 14, 2015, 15:58:09
Zkąd stulejka?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Wrzesień 14, 2015, 16:31:50
Od stulonego lejka? Poważnie zawsze tak mni się wydawało, jakoś pasuje mi to na twór jakiegoś XIX-wiecznego medyka.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Wrzesień 14, 2015, 18:54:19
Albo kontaminacja stulić i tulejki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: ArturJD w Październik 18, 2015, 20:56:58
Jaka jest etymologia golasa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Październik 19, 2015, 13:08:17
Taka jak cieniasa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Październik 19, 2015, 19:38:34
I taka jak grubasa  :-D, przy okazji nasuwa mi się "kutas" - właściwie jaki jest jego źródłosłów?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Listopad 02, 2015, 17:04:18
Skąd słowo ,,małpa"?
Oraz ,,hasło"? To akurat brzmi nawet słowiańsko, ale samo h...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Listopad 02, 2015, 17:25:12
Witam na forum!

Cytat: Maorycy w Listopad 02, 2015, 17:04:18
Skąd słowo ,,małpa"?
Oraz ,,hasło"? To akurat brzmi nawet słowiańsko, ale samo h...

Aztekium Bot twierdzi tak:

małpa - w XVI i XVI wieku (u Biernata) małpierz dla samca (wedle innych nazw samców na -r, -rz- kocur i kooirz, itd.), od nas na Ruś przeszło (i do Czechów, u nich mało używane), z niemieckiego złożenia Maul-affe, to jest Affe ('małpa') z rozwartym pyskiem.(Maul), samo Affe, nieznanego pochodzenia, przejęli w średnich wiekach Czesi jako "opa (istnieje tylko dalsze urobienie, opica, znane od nich u nas il w XV wieku), Ruś i Bałkan przezywają 'małpę' wyrazami turecko-perskiemi, obiezjana (lit. bezdżioni) i majmunfa).
hasło - 'godło' (ale mowne, nie malowane), od tegoż pnia co godło, z innym przyrostkiem (-sio lub -tło), "mień hasło" ('lozunk'), wymagano w obozie, przechodzi w XIX wieku i na 'symbol czes. keslo 'dewiza, znak', narzeczowo 'okrzyk od nas na całą Ruś. Nasze słowo, dla stałego a, nie pożyczka z czeskiego.

CytatTo akurat brzmi nawet słowiańsko, ale samo h...
No i się nie mylisz, bo moim zdaniem jest to jakaś pożyczka z innego słowiańskiego (bo np. w słoweńskim i serbsko-chorwackim mamy geslo, stąd rekonstruuje się *gъslo).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 02, 2015, 19:16:57
Hasło wygląda mi na kontaminację jakiegoś rodzimego niepoświadczonego *gasła (*gad-slo) z czeskim heslo (jak wiesioły z veselý), bo trudno inaczej wyjaśnić to -a-, a w g → h w rdzennie polskim wyrazie nie wierzę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Listopad 02, 2015, 19:36:44
Czy /a/ nie mogłoby być wyjaśnione artykulacyjnymi własnościami <h> /h/~/x/?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 02, 2015, 19:45:09
Ale tutaj to Czesi coś namącili, nie my. /e/ po /h/ - przecież to fonotaktycznie niemożliwe. Musiałoby się to wywodzić z jakiegoś **gъsъlo, co byłoby bezsensem znaczeniowym. Przecież powszechnie wiadomo, że hasło do gadania jak czysło (=liczba) do czytania.

Tak więc, to czeskie /e/ wymaga wyjaśnienia, nie nasze /a/.

PS: Ja w te czesko-polskie kontaminacje nie wierzę - "wesołego" uważam za formację analogiczną do zapożyczonego wcześniej "wesela". A "h" w "haśle" to prawdopodobnie wynik tego, że niektórzy bardzo dawni polscy pisarze lubowali się w czeszczyźnie (uważając ją za coś "szlachetniejszego" od polszczyzny) i uwielbiali bohemizować, choćby niepoprawnie (chociaż inna sprawa, że "gasła" w polskim nie znamy - może jednak istniało wcześniej "haslo" w czes.?).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Listopad 02, 2015, 21:11:24
Cytat: Dynozaur w Listopad 02, 2015, 19:45:09
PS: Ja w te czesko-polskie kontaminacje nie wierzę - "wesołego" uważam za formację analogiczną do zapożyczonego wcześniej "wesela".
Ale z kolei to /o/ w wesołym też nie ma sensu. Jeśli to pożyczka, to powinien być weseły, tu nie ma miejsca na przehłas.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 02, 2015, 21:24:21
Moim zdaniem to wyglądało tak - do pary wiesioły-wiesiele wdarło się obce "wesele" i powstała para nieregularna para wiesioły-wesele, która poskutkowała wyrównaniem "wiesiołego" do "wesołego".

W takim układzie, formalnym bohemizmem byłoby jedynie "wesele", a "wesoły" to już formacja rodzima na bazie bohemizmu.

Ale to tylko taka moja teorja (chociaż jej nie wymyśliłem), może być błędna, ale jak dla mnie ma to więcej sensu niż trans-językowa kontaminacja (zwłaszcza, że nie ma śladu **wesełego w zabytkach polszczyzny, a nie jest to jakaś wybitnie stara pożyczka).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 03, 2015, 11:59:55
Cytat: Obcyprzy okazji nasuwa mi się "kutas" - właściwie jaki jest jego źródłosłów?

Tur. kutaz.

Cytat: Obcy w Listopad 02, 2015, 17:25:12
CytatTo akurat brzmi nawet słowiańsko, ale samo h...
No i się nie mylisz, bo moim zdaniem jest to jakaś pożyczka z innego słowiańskiego (bo np. w słoweńskim i serbsko-chorwackim mamy geslo, stąd rekonstruuje się *gъslo).

Okazuje się, że słoweńskie, serbochorwackie geslo, grn.-łuż. heslo są pożyczkami z czeskiego, więc rekonstrukcja tego typu postaci może się opierać tylko na czeskim.

Cytat: Towarzysz MauzerCzy /a/ nie mogłoby być wyjaśnione artykulacyjnymi własnościami <h> /h/~/x/?

A priori cofanie samogłoski przy welarnej jest możliwe (przy krtaniowej mniej, bo tam nie ma udziału języka), szkopuł w tym, że takie [+wel]e → [+wel]a nie wpisuje się w polskie tendencje rozwojowe (afaik). Co prawda, czeska zmiana g → h mogła iść przez etap pośredni szczelinowej gardłowej. Z drugiej strony, mamy gwarowe (h)arbata obok herbata (tyle, że całkiem inne źródło i kontekst fonetyczny nieidentyczny).

Cytat: DynozaurAle tutaj to Czesi coś namącili, nie my. /e/ po /h/ - przecież to fonotaktycznie niemożliwe. Musiałoby się to wywodzić z jakiegoś **gъsъlo, co byłoby bezsensem znaczeniowym. Przecież powszechnie wiadomo, że hasło do gadania jak czysło (=liczba) do czytania.

Może się jeszcze wiązać z godzić (byłoby wtedy wariantem godła z trochę innym sufiksem). Wiadomo, że *o niekiedy się redukowało do *ъ w dobie rozkładu na języki potomne (obie były krótkimi tylnymi samogłoskami o niedookreślonym zaokrągleniu), por. scs. хотѣти i późniejsze хътѣти, cz. dial. homotní~hmota~pol. dial. gmeć.

CytatAle to tylko taka moja teorja (chociaż jej nie wymyśliłem), może być błędna, ale jak dla mnie ma to więcej sensu niż trans-językowa kontaminacja (zwłaszcza, że nie ma śladu **wesełego w zabytkach polszczyzny, a nie jest to jakaś wybitnie stara pożyczka).

Są inne rzeczy, których nie da się wyjaśnić proporcjonalną analogią na gruncie polskim (hardy, hańba z miękką, czerwony). Ale myślę teraz, że nazywanie tego kontaminacją może nie być najwłaściwsze*. Sugerujesz, że jest tego rodzaju wpływ jednego języka na drugi jest czymś dziwnym. Właśnie wydaje się to dziwne tak długo, jak długo traktujemy dawny polski i dawny czeski jako dwa języki w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. A rzeczywistą sytuację lepiej opisuje stwierdzenie, że były to dwa standarty języka plurycentrycznego, z których jeden był bardziej prestiżowy. To zapożyczanie fonetyki przypomina bardziej to, co widzimy na styku języka literackiego i polskich dialektów (np. wyparcie mazurzenia przy zachowaniu innych cech gwarowych) niż to co widzimy na styku dwóch języków literackich. Oczywiście nie ma sensu twierdzić, że staropolski był ,,gwarą" staroczeskiego, ale był to jakiś stan pośredni między takowym a obecnym.

*btw: to też nie było tak, że bohemizowanie było tylko właściwością słowa pisanego, względnie jakimś wynikiem słabego tłumaczenia. Ł. Górnicki pisze, że ,,u dworu takiego mowcę chwalono, który w swą rzecz najwięcej czeszczyzny mieszał" i że mówienie w języku czeskim (niekoniecznie dobrej jakości) było modne. Studiowano w Czechach, Czesi byli obecni na dworze królewskim.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 19, 2015, 00:25:44
Skon' jest na sagę ,,na skos; w poprzek"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 19, 2015, 03:19:23
Chyba szagę? Niem. schräg "skośny"/dlnniem. schrag "ts." i Schräge "skos", ew. zdają się dobrymi kandydatami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 19, 2015, 11:40:41
Cytat: Widsið w Listopad 19, 2015, 03:19:23
Chyba szagę? Niem. schräg "skośny"/dlnniem. schrag "ts." i Schräge "skos", ew. zdają się dobrymi kandydatami.

Może zmazurzone (co by wymagało dość wczesnej daty pożyczki?). U Brü i Doroszewskiego właśnie z s-. Tak czy siak, znam to tylko z literatury.

Karłowicz: saga ,,linia idąca ukośnie"; na sagę; na szagę orać; szagą ,,na ukos"; na siagę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 19, 2015, 12:54:31
Z sz- powszechne w szeroko pojętej Wielkopolsce.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Listopad 26, 2015, 14:10:47
Dynozaur kiedyś robił listę polskich słów pisanych nieetymologicznie (jak buty, pasożyt, chrust i t.d.), w temacie o nazwie Dzielę skórę na niedźwiedziu. Mam kolejne, którego nie było w zestawieniu.

łańcuh (miast łańcuch), bo ze śr.w.niem. lanne-zug, przez st.cz. lancúh (http://wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=35289&id_znaczenia=0), por. ukr. ланцюг
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Listopad 26, 2015, 14:21:30
Cytat: Silmethúlë w Listopad 26, 2015, 14:10:47
Dynozaur kiedyś robił listę polskich słów pisanych nieetymologicznie (jak buty, pasożyt, chrust i t.d.), w temacie o nazwie Dzielę skórę na niedźwiedziu. Mam kolejne, którego nie było w zestawieniu.

łańcuh (miast łańcuch), bo ze śr.w.niem. lanne-zug, przez st.cz. lancúh (http://wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=35289&id_znaczenia=0), por. ukr. ланцюг

A tak w ogóle to skąd to całe "ch"? Przez pośrednictwo czeskiego? Mamy przecież cug, ancug, wycug. Zresztą i tak to ostatnie jest jakąś dziwną hybrydą.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 26, 2015, 15:01:03
Albo przefiltrowane przez północny dolnoniem. gdzie wygłosowe -g tak się wymawia(ło).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 26, 2015, 15:42:35
Słuszne, chociaż nie zdziwiłbym się, gdyby tutaj nieetymologiczna pisownia obowiązywała od początku istnienia tego słowa w polszczyźnie (jak w przypadku rury).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: ArturJD w Listopad 26, 2015, 16:02:55
Dla ciekawskich lub tych, co nie pamiętają, dam tu linka, bo temat bardzo ciekawy.
http://www.conlanger.fora.pl/inne,6/dziele-skore-na-niedzwiedziu,1572.html (http://www.conlanger.fora.pl/inne,6/dziele-skore-na-niedzwiedziu,1572.html)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Listopad 26, 2015, 16:27:22
O przydałoby się ożywić taki temat!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Listopad 26, 2015, 16:50:53
Cytat: Widsið w Listopad 26, 2015, 15:01:03
Albo przefiltrowane przez północny dolnoniem. gdzie wygłosowe -g tak się wymawia(ło).

Tak samo myślałem, ale mi to nie pasowało, bo w dolnoniemieckim to by było raczej -tuch, a nie -cuch :-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Listopad 26, 2015, 17:52:32
To nie jest takie proste. Celowo powiedziałem: "przefiltrowane". W Niemczech istnieje pewne zjawisko o nazwie Missingsch, które polega na tym, że otherwise wysokoniemiecka mowa danego użytkownika jest barwiona elementami dolnoniemieckimi. Obecnie raczej się to postrzega jako coś do kręcenia beki, ale w okresie, w którym słowo łańcuch mogło się pojawić w polskim słownictwie, było to bardzo powszechne szczególnie na pograniczu dialektalnym (między izoglosą Benrath a izoglosą Speyer) i na obszarze objętym Ostsiedlungiem, gdzie koloniści często pochodzili z różnych obszarów. Missingsch nie rusza zwykle frykatyw, jeśli nie stoją w nagłosie, toteż w lannezug [ts] mogłoby się utrzymać. Niemniej, uderzamy w grząskie grunty, a ten nowy WSJP, niestety, nie podaje zbyt bogatych objaśnień etymologicznych. Przydałby się nam taki porządny polski słownik etymologiczny. Konieczność opierania się na Brücknerze po dziś dzień jest trochę słaba, Boryś jest lakoniczny, Długosz-Kurczabowa spisała w swoim słowniku etymologicznym swoje luźne przemyślenia, emocje i ciekawostki, a Bańkowski jest tylko o pół kroku od Lacha w Allahu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Grudzień 06, 2015, 13:46:41
Skąd ukatrupić? Ja jedyne co widzę, to człon *trup, ale wtedy skąd te (u-?)ka-? Chyba, że to jest u + katrup?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 09, 2015, 23:18:38
Przejrzałem temat Dzielę skórę na niedźwiedziu i mocno mnie zaskoczyło, że nasze żebro jest nieprawidłowe... Ale przynajmniej teraz widzę związek z angielskim rib...

Ps. zagwozdkę mi sprawia pisownia ptaków zakończonych na -ułka, -ółka. Jak to powinno być? Mnie się wydaje, że -ółka jest bardziej prawidłowe. A tak w ogóle dlaczego nazwy ptaków w słowiańskich bardzo się różnią fonetycznie między sobą?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 10, 2015, 00:15:35
Cytat: Henryk Pruthenia w Grudzień 06, 2015, 13:46:41
Skąd ukatrupić? Ja jedyne co widzę, to człon *trup, ale wtedy skąd te (u-?)ka-? Chyba, że to jest u + katrup?

ka- jest afiksem, por. kadłub, kabłąk.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Grudzień 10, 2015, 00:36:10
A cóż ten afix znaczył?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 10, 2015, 01:10:24
ZTCW, zwykle zbywa się jako ,,ekspresywny", ,,emfatyczny" (nie dam sobie ręki uciąć, ale gdzieś chyba widziałem też tłumaczenie ,,jak (coś), przypominające (coś)"). Jest parę takich dziwnych afiksów pomykających ukradkiem po mrocznych obrzeżach slawistyki, jeszcze np. -to- w roztomiły, roztomaity.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Hector w Grudzień 12, 2015, 18:26:57
Cytat: Wedyowisz w Grudzień 10, 2015, 01:10:24
ZTCW, zwykle zbywa się jako ,,ekspresywny", ,,emfatyczny"
Ka-boom!
Cytat(nie dam sobie ręki uciąć, ale gdzieś chyba widziałem też tłumaczenie ,,jak (coś), przypominające (coś)").
To chyba hebrajskie -כ.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Grudzień 12, 2015, 19:31:59
Cytat: Hector w Grudzień 12, 2015, 18:26:57
To chyba hebrajskie -כ.

>inb4 zaginione plemię Izraela ﬤַצַף
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Grudzień 12, 2015, 22:51:42
Cytat: Wedyowisz w Grudzień 10, 2015, 00:15:35
Cytat: Henryk Pruthenia w Grudzień 06, 2015, 13:46:41
Skąd ukatrupić? Ja jedyne co widzę, to człon *trup, ale wtedy skąd te (u-?)ka-? Chyba, że to jest u + katrup?

ka- jest afiksem, por. kadłub, kabłąk.

Por. również Kacap, Kaszub ;-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Grudzień 22, 2015, 13:08:27
Uwaga, potencjalna obraza uczuć religijnych.

Czy czasownik odjaniepawlać (co tu się odjaniepawla?) w roli eufemizmu dla odjebać to kreatywna elipsa stwierdzenia J.P.2. jebał małe dzieci?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 22, 2015, 15:27:56
Cytat: Widsið w Grudzień 22, 2015, 13:08:27
Uwaga, potencjalna obraza uczuć religijnych.

Czy czasownik odjaniepawlać (co tu się odjaniepawla?) w roli eufemizmu dla odjebać to kreatywna elipsa stwierdzenia J.P.2. jebał małe dzieci?

Jest możliwe. (https://www.youtube.com/watch?v=C9kX23Lq7-c)

Swoją drogą, zauważyłem tu też pewną harmonję (n.p. "zaraz coś odjaniepawlę", "coś ty odjaniepawlił" ale "co tu się odjaniapawla?"), ale stałe -janie- też jest możliwe. Jeszcze jak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 22, 2015, 15:29:58
Cytat: Widsið w Grudzień 22, 2015, 13:08:27
Uwaga, potencjalna obraza uczuć religijnych.

Czy czasownik odjaniepawlać (co tu się odjaniepawla?) w roli eufemizmu dla odjebać to kreatywna elipsa stwierdzenia J.P.2. jebał małe dzieci?
Fuj, przypomina mi się, jak jedna grupa gejowska na Fejsbóku była zalana w kółko stwierdzeniem JP2 jebał małe dzieci   ;-D

Ps. jest jeszcze pawlaczyć w sensie Weź nie pawlacz, tylko rób, co trzeba! i spawlaczyć się w sensie puszczania bąków.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Grudzień 22, 2015, 15:36:43
Co ty robisz u pederastów?
Chyba stworzę Zadruga Arjów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Grudzień 22, 2015, 16:05:50
Cytat: Henryk Pruthenia w Grudzień 22, 2015, 15:36:43
Co ty robisz u pederastów?
Odwiedza ciebie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Grudzień 22, 2015, 16:06:10
Cytat: Obcy w Grudzień 22, 2015, 15:29:58Fuj, przypomina mi się, jak jedna grupa gejowska na Fejsbóku była zalana w kółko stwierdzeniem JP2 jebał małe dzieci   ;-D

Czy nazwa tej grupy to Jak będzie w akapie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Grudzień 22, 2015, 16:09:19
Cytat: Dynozaur w Grudzień 22, 2015, 15:27:56Swoją drogą, zauważyłem tu też pewną harmonję (n.p. "zaraz coś odjaniepawlę", "coś ty odjaniepawlił" ale "co tu się odjaniapawla?"), ale stałe -janie- też jest możliwe. Jeszcze jak.
Ale Salon wciąż utrzymuje, że w polskim harmonii wokalicznej niet...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Grudzień 22, 2015, 17:04:01
Cytat: Henryk Pruthenia w Grudzień 22, 2015, 15:36:43
Co ty robisz u pederastów?
Chyba stworzę Zadruga Arjów.

Nom, był moment w życiu, kiedy brałem udział w internetowych grupach pederastycznych, ale... aż takim lewakiem to nie jestem, by na dłuższą metę znosić coś takiego.

Co do harmonii, to jest w jakimś natlangu właśnie coś takiego jak "harmonia parzysta", czyli mamy samogłoski typu A i typu B, a samogłoski w sylabach układają się wg wzoru ABAB?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Grudzień 22, 2015, 17:54:35
Nie słyszałem, i szczerze mówiąc nie widzę sensu takiego czegoś - harmonia wokaliczna ma ponoć funkcję delimitacyjną, czyli wydzielania poszczególnych wyrazów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Hector w Styczeń 01, 2016, 23:55:52
Takie pytanie: czy odurzyć, durny i durak są z jednej rodziny?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Styczeń 02, 2016, 00:45:52
I ode mnie: jaka jest etymologia ztchonić się?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 04, 2016, 22:29:32
Jaka jest etymologia słowa "pion"?

Słowo bardzo krótkie, zgrabne i przydatne, w innych językach długie, albo i oddawane dwoma słowami....

Bruckner wywodzi od francuskiego plombe, że niby pojęcie to jak w wielu językach europejskich wzięte od murarskiego pionu, czyli bryłki ołowiu na sznurku.

Ciężko Mi sobie wyobrazić jak to miało wyglądać fonetycznie, ale nie znam się.

Boryś nie pisze nic.

Bańkowski podaje wspaniałe 'pijane' wyjaśnienie, które wzbudza pewną nieufność. XD

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Styczeń 04, 2016, 23:57:40
Cytat: SchwarzVogel w Styczeń 04, 2016, 22:29:32
Bruckner wywodzi od francuskiego plombe, że niby pojęcie to jak w wielu językach europejskich wzięte od murarskiego pionu, czyli bryłki ołowiu na sznurku.
Akurat Bruckner wywodzi to z wł. piombo "ts.", co większych problemów fonologicznej natury nie przedstawia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 05, 2016, 20:03:01
Cytat: Widsið w Styczeń 04, 2016, 23:57:40
Cytat: SchwarzVogel w Styczeń 04, 2016, 22:29:32
Bruckner wywodzi od francuskiego plombe, że niby pojęcie to jak w wielu językach europejskich wzięte od murarskiego pionu, czyli bryłki ołowiu na sznurku.
Akurat Bruckner wywodzi to z wł. piombo "ts.", co większych problemów fonologicznej natury nie przedstawia.

No tak, powinienem był zajrzeć, zamiast pisać z pamięci...

Tak czy siak, o ile dobrze widzę i słyszę, to 'b' i 'o' są jak najbardziej wyraźnie wymawiane, więc czemu nie ma ich śladu w polskim wyrazie?

Jakieś pośrednictwo?


I czy ktoś poza polonofobem Bańkowskim podejmował się etymologizowania, bądź komentowania zdania Brucknera?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 06, 2016, 01:47:07
Musisz zdać sobie sprawę, że często zapożyczenia są nieidealne, a też często wyrazy po zapożyczeniu ulegają dalszym przekształceniom. (np. goal wymawiane [ɡəʊl] przeszło do polskiego jako gol, nie gołl czy coś podobnego.)
Wypadnięcie wybuchowej przy złożeniu nosowa+wybuchowa nie jest niczym nietypowym. Jeszcze mniej nietypowe jest wypadnięcie końcowego -o. Polski ma niechęć do takich końcówek w zapożyczeniach. Zwłaszcza, że ta końcówka będzie ginąć w innych przypadkach (np. w pionie).
Jeśli dojdzie do tego, że było już w polskim analogiczne słowo poziom (nie mogę znaleźć etymologii, ale wydaje się pochodzić od ziemi, co czyni to prawdopodobnym) to już w ogóle mamy dużą szansę na wyrównanie poprzez analogię.
Jedno co może zastanawiać, to czemu pion, a nie piom?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 06, 2016, 09:18:35
Cytat: Noqa w Styczeń 06, 2016, 01:47:07
Jedno co może zastanawiać, to czemu pion, a nie piom?
Może dysymilacja?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 06, 2016, 12:30:00
Cytat: Noqa w Styczeń 06, 2016, 01:47:07
Wypadnięcie wybuchowej przy złożeniu nosowa+wybuchowa nie jest niczym nietypowym. Jeszcze mniej nietypowe jest wypadnięcie końcowego -o. Polski ma niechęć do takich końcówek w zapożyczeniach. Zwłaszcza, że ta końcówka będzie ginąć w innych przypadkach (np. w pionie).
Jeśli dojdzie do tego, że było już w polskim analogiczne słowo poziom (nie mogę znaleźć etymologii, ale wydaje się pochodzić od ziemi, co czyni to prawdopodobnym) to już w ogóle mamy dużą szansę na wyrównanie poprzez analogię.

Jasne, po prostu tak się zastanawiam.

Taka 'bomba' na przykład przetrwała dużo bardziej podobna do źródła.

Czyżby dlatego, że taką postać wspierały wszystkie liczące się dookoła języki?


PS: Te zabezpieczenia przeciw-mielonkowe to cały czas tak :O
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Spiritus w Styczeń 06, 2016, 12:37:51
Cytat: Noqa w Styczeń 06, 2016, 01:47:07
analogiczne słowo poziom (nie mogę znaleźć etymologii, ale wydaje się pochodzić od ziemi, co czyni to prawdopodobnym) to już w ogóle mamy dużą szansę na wyrównanie poprzez analogię.?
No tak, poziom pochodzi od ziemi z nieregularnym przegłosem; tak też jest utworzona poziomka (por. śl. poziymka 'truskawka') w analogii do porzeczki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Styczeń 06, 2016, 19:56:43
CytatPS: Te zabezpieczenia przeciw-mielonkowe to cały czas tak :O

Chyba trzeba stuknąć wpierw pięć postów, potem już nie ma.
I chyba już setki razy proszono o zmianę tego i nic z tego nie wyszło.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Styczeń 15, 2016, 07:39:24
O co chodzi z tym podwójnym «łł» w Radziwille? Nie ma czegoś takiego ani w Litewskim, ani w Białoruskim; ani tego wymówić...
Mi to najbardziej wygląda na połączenie dwóch ortografij, jednej z «ll» drugiej z «ł»
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 15, 2016, 10:12:28
Brü, z tego co pamiętał, pisał o tych wszystkich Radziwiłłach, Jagiełłach it.p., że to sztuczność.

Chyba wynika to z latynizacji (geminowano -ll-, "bo tak ładniej"), którą przeniesiono na grunt polski w formie -łł-.

Ale mogę się mylić.

2800. post!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 16, 2016, 23:22:40
 Co sądzicie o etymologii cala?

Ogólnie uważa się za zapożyczenie z niemieckiego 'Zoll'.

Bańkowski uważa, że jest na odwrót, bo "Zoll" jest późne, rzekomo dopiero niedawno wypiera w tym znaczeniu "Daumen".

Pisze, że w polskim 'Zoll' powinno dać 'coł'.

(jak "wał" "żołd" itd?)

Wyjaśnienia co do etymologii 'Zoll' w znaczeniu 'inch' w de.witkionary i na Duden są dosyć mętne, więc jestem ciekaw, czy coś może w tym być.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Styczeń 16, 2016, 23:50:54
Boryś nie pisze nic o calu, natomiast mój słownik wyrazów obcych faktycznie zapisuje pochodzenie od Zoll.

Fakt, że nie ma coła, tylko cal, jeszcze o niczym nie świadczy. Może tutaj następować kontaminacja z (o)cleniem na przykład, albo interpretacja tego jako miękkotematowe od całości.

EDIT: Łotewski ma na przykład colla, litewski podobnie. Rumuński również țol.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 17, 2016, 16:45:06
Cytat: Dynozaur w Styczeń 15, 2016, 10:12:28
Brü, z tego co pamiętał, pisał o tych wszystkich Radziwiłłach, Jagiełłach it.p., że to sztuczność.

Ciekawe jest to, że te polonizacje starolitewskich imion tak jakby 1) wprowadzają niektóry zmiany fonetyczne bałtosłowiański → słowiański, więc ai → e (monoftongizacja; ale Trojden), ă → o, -as → 0 2) hiperkorygują białoruskie wałczenie (?) Vytautas → Witold, Ringaudas → Ryngold (ale Tautvils → Towciwiłł, Daumantas → Dowmont, Dowmunt), ale dziwne, że nie Witołd, Ryngołd (choć najwyraźniej forma Witołd istniała, więc być może Witold przez wpływ łaciny) 3) musiało iść to przez starobiałoruski, bo Kęstutis > Kiejstut (nie Kęstut czy coś).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 17, 2016, 19:53:57
"Witold" to podeźrzewam wpływ germańskich -oldów (Bertolda, Harolda it.p.). Dość długo w języku polskim obowiązywał "Witowt" (por. Gintowt).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Styczeń 17, 2016, 20:15:04
Vytautas to jakie cudowne imię litewskie  ;-D  Jeszcze lubię Olgierda i Giedymina.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 17, 2016, 21:10:44
Cytat: Dynozaur w Styczeń 17, 2016, 19:53:57
"Witold" to podeźrzewam wpływ germańskich -oldów (Bertolda, Harolda it.p.). Dość długo w języku polskim obowiązywał "Witowt" (por. Gintowt).

Tym niemniej z zachodnioruskim unikaniem в mogło coś być na rzeczy, Szewelow pisze o zapisach typu Єлхимъ (=Eutymiusz, współcz. ukr. Юхим) czy nomen omen Витолт z XIV-XV w. Też Кгастолтовича, Монтолт.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 17, 2016, 21:32:40
Cytat: Obcy w Styczeń 17, 2016, 20:15:04
Vytautas to jakie cudowne imię litewskie  ;-D  Jeszcze lubię Olgierda i Giedymina.

Bo to są prawdziwe bałtyckie imiona, a nie jakieś "Ugnisy", "Auszry", "Eglie", "Wiejasy" i wszelkie inne nazwy drzewek, kwiatków, ziółek, zjawisk pogodowych, rzeczek... i inne zjebane potworki, których natworzył spierdolony żmudzki ruch nacjonalistyczny, bo jego neandertalscy spierdoleni działacze byli zbytnimi debilami, żeby poszperać we własnej tradycji nazewniczej...

A imię obecnej prezydent Żmudzi pochodzi od nazwiska jakiegoś tam germańskiego botanika xDDDD No kurwa romantycznie w chuj.
Przecież kurwa wszystkie najpiękniejsze imiona pochodzą od nazwisk naukowców. Nie wiedzieliście o tem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 17, 2016, 22:14:14
Trochę spudłowałeś, bo Dalia to po litewsku 'dola' + homofoniczne imię pojawia się w Biblii. Nie mówiąc już o tym, że lepiej mieć imię od ładnego kwiatu nazwanego na cześć jakiegoś botanika niż nazywać się Ogniosław albo inny Ogniomiot. Ludzie generalnie wolą kwiaty od Ogniomiotów, serio.

Ja tam lubię całkiem tradycję imienniczą Serbów - mają fajną równowagę między imionami chrześcijańskimi, zdrobnieniami od starej Słowiańszczyzny, która dzięki temu nie brzmi kretyńsko i pewną domieszkę Ljubic, Jagód, Vesn i Višnji, które ostatecznie - jak dla mnie - są uroczymi imionami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 18, 2016, 10:46:46
Cytat: Hector w Styczeń 01, 2016, 23:55:52
Takie pytanie: czy odurzyć, durny i durak są z jednej rodziny?

Według Borysia - tak .

Jakiś konretny sens chyba nie istniał, w różnych językach i czasach ten 'dur' używany do określenia różnych silnych wzruszeń od sraczki do jakiegoś szału czy zakochania XD.

Najwyraźniej Boryś ppodczepia to ostatecznie pod 'dʰew', jak 'duć'. Wiktionary się zgadza najwyraźniej, ale tam jest lekki nieporządek w tych rdzeniach. :D

Zastanawiam się czy 'durak' to nie jakiś rusycyzm?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 18, 2016, 13:44:37
@TM: dlatego Jacenty i Narcyz są tak szalenie popularnymi imionami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Styczeń 18, 2016, 17:53:07
Bo każde imię odbotaniczne jest identyczne z pejoratywnym apelatywem albo etymologicznie niezrozumiałe...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Styczeń 18, 2016, 20:46:05
Ale te, które nie należą do powyższych, też u nas jakoś nieszczególnie... (w sumie, innych męskich nie znam).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 18, 2016, 21:05:34
Cytat@TM: dlatego Jacenty i Narcyz są tak szalenie popularnymi imionami.
Przecież nie sugeruję, że każde odkwiatowe imię będzie popularne, tylko imię pochodzące od nazwy kwiatu czy rośliny kulturowo pozytywnie nacechowanej ma szanse budzić równie pozytywne konotacje, jak np. Róża czy Jagoda albo Malina.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 18, 2016, 22:10:25
Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 17, 2016, 22:14:14Trochę spudłowałeś, bo Dalia to po litewsku 'dola'

Co z onomastycznego punktu widzienia i tak jest głupotą.

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 17, 2016, 22:14:14+ homofoniczne imię pojawia się w Biblii.

Gdzie? Cóż to za postać?

Swoją drogą, chyba w podobny sposób Żmudzini adideowali Dawida - podciągnęli go pod swoje imiona na -wydas (Arwid, Rymwid it.p.).

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 17, 2016, 22:14:14Nie mówiąc już o tym, że lepiej mieć imię od ładnego kwiatu nazwanego na cześć jakiegoś botanika niż nazywać się Ogniosław albo inny Ogniomiot. Ludzie generalnie wolą kwiaty od Ogniomiotów, serio.

Co świadczy tylko o upadku estetyki i świadomości językowej (imiona stają się tylko kompleksami dźwięków, które mają tylko "ładnie brzmieć", tudzież dobrze się kojarzyć, ale w gruncie rzeczy niewiele znaczą... Na Zachodzie osiągnęło to już rozmiary absurdalne).

A co do "Ogniesławów" i innych "Ogniomiotów" to spudłowałeś sromotnie, bo akurat takie twory to typowe nowotwory typu "neopogańskiego", mające niewiele spólnego z prawdziwą tradycją imienniczą. Czyli dokładnie to, co w obecnej chwili szkaluję.

Tradycyjne słowiańskie imiona odwołują się przedewszystkiem do sfery niematerjalnej - i to jest właśnie w nich piękne, że nie są to jakieś sinoidalne "Pięknososny" czy jakieś indjańskie "Groźne Burze"... Neoimiona najczęściej zupełnie tego nie chwytają.

Cytat: Towarzysz Mauzer w Styczeń 17, 2016, 22:14:14Ja tam lubię całkiem tradycję imienniczą Serbów - mają fajną równowagę między imionami chrześcijańskimi, zdrobnieniami od starej Słowiańszczyzny, która dzięki temu nie brzmi kretyńsko i pewną domieszkę Ljubic, Jagód, Vesn i Višnji, które ostatecznie - jak dla mnie - są uroczymi imionami.

A tak się składa, że właśnie tam "Ogniomioty" zrobiły najzawrotniejszą karjerę...

Zresztą, Wiosny i Wisienki właśnie stoją z "Ogniomiotami" w jednej lidze.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Styczeń 24, 2016, 20:36:58
Co sądzicie o ''koszuli'?

Bańkowski wymyśla że od tego co i 'kosz' co brzmi trochę naciąganie.

Boryś i (chyba) reszta od 'casula', od jakichś romańskich określeń 'małej chatki'. To wyjaśnienie ma najwyraźniej analogie:

https://en.wikipedia.org/wiki/Chasuble
(https://en.wikipedia.org/wiki/Chasuble)

Więc chyba brzmi lepiej.


Odzie(dza)ż to w ogóle bardzo ciekawy temat.

Czy ktoś naprzykład zna jakąś bardziej naukową rozkminę o tym, dlaczego spodnie skończyły na wierzchu?

Z tego co ja rozumiem z dziejów ubrań w Polsce, to istotnie przez długi czas Szlachta uważała pokazywanie gaci za coś nieprzyzwoitego - więc były pod spodem, pod kontuszem czy inną szatą.

Ale wolę nie szarżować w takich grząskich sprawach.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Styczeń 24, 2016, 21:48:10
Jaka jest etymologia Arkony?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 02, 2016, 13:13:04
Nie mogę się powstrzymać od zacytowania imć Pola:

Cytat
Falami kłosów płynęła żyzna niwa, a na Rugii nazywają Witów jej spiżarnią. Rolnictwo i chów bydła jest tu w pełnej sile, ale z drzew ogołocony półwysep, narażony jest na wielkie burze, jako ostateczny przylądek północny tej wyspy. Tu znać witano przybywające z zamorza okręty, i stąd poszła zapewne nazwa półwyspu. Sami Niemcy wywodzą nazwę Arkony od słów orny koniec; legenda mówi tu o księżnie Orekundzie , a to wszystko przeszło dzisiaj na Arkonę.

(hi, hi)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 02, 2016, 14:31:17
A serjo?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Luty 02, 2016, 14:40:36
Moszyński - no ale to lata 30. - miałby proponować etymologię celtycką, od Hercynia. To byłoby o tyle ciekawe, że spokrewnione z pie. *kwerkus 'dąb'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 02, 2016, 23:06:24
Parę luźnych uwag:

1) jak to rzeczywiście wygląda w starych zapisach: u Helmolda jest ‹Archona› (chyba tylko raz), u Saxa ‹Arkon›, ‹Arcon› lub ‹Archon›. Wg tekstów na archive.org
2) z popularną etymologią widzącą tu przymiotnik jarъ jest ten problem, że w tym wyrazie j- jest stare i konsekwentnie poświadczone w słowiańskich; nie chce mi się wierzyć, żeby substratowa ~Hercynia uniknęła przestawki, nawet w tym regionie (w drzewianopołabskim inicjalne orT-y zawsze przestawiają się, ew. ginie -r- jeśli viz- z orz-).
3) Najwyraźniej ta ,,Orekunda" była popularna w XIX wieku: szybkie góglowanie pozwala znaleźć ją u Kollára, Berwińskiego i Šafárika. Kollár próbował łączyć Arkonę z wyrazem orz ,,koń" (moźe *orьjь konъ?).
4) Niemcy i Duńczycy nieźle międlili współczesne im słowiańskie nazwy, łykając samogłoski, np. z grodu Redarów (zapewne *Ratari) robiąc Retrę, z *Korenicy Karentię, Charenzę. No chyba że połabski z XII wieku już tak redukował, jak późny z XVII wieku.
5) Element Ar- występuje nieraz w nazwach germańskich, może znaczyć ,,rzeka" (jak Aarhus) lub ,,orzeł" (jak Arn- w imieniu Arnold).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Luty 02, 2016, 23:27:25
Czyli etymologia jest niejasna jednym słowem i nie da się niczego rozstrzygnąć?

I czemu użyłeś określenia "połabski" dla języka tego obszaru? Zawsze mi się zdawało, że to dość odległe lekty.
Czasami nawet sobie marzę o stworzenie nowomeklemburskiego... ale wiem, to tylko czysty konlang by był... ;<
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Luty 02, 2016, 23:43:29
Faktycznie, teren jest bardzo ciekawy pod konlangi.
mój wendzki też z okolicy
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 02, 2016, 23:55:37
CytatCzyli etymologia jest niejasna jednym słowem i nie da się niczego rozstrzygnąć?

Ja wiem, spytaj się prawdziwego językoznawcy od toponimii. Ale jeśli nie znaleziono niczego podobnego na innych terenach słowiańskich, czarno to widzę.

W Słowniku starożytności słowiańskich (1961) piszą ,,[Arkona] W zapisach nordyjskich Arkun nie da się wyjaśnić ani z jęz. słow., ani z jęz. germ. Tak rdzeń ark-, jak i sufiks -ona występują na płd. od Alp i Karpat: Ver-ona, Sal-ona, Ank-ona. Rdzeń ark- w łac. arx i w etruskim arcuna, arcna itd." >inb4 słowiańscy Etruskowie

Cytat
I czemu użyłeś określenia "połabski" dla języka tego obszaru? Zawsze mi się zdawało, że to dość odległe lekty.

Wydawało mi się, że ,,Słowianie połabscy" mówi się na wszystko między Odrą a Łabą (a nawet poza tą drugą). Na tym średniowiecznym etapie rozwoju cechy są IMO wystarczająco podobne, wygląda na to, że rugijski połabski miał normalną przestawkę (wzgl. jej brak) typu zachodniolechickiego, vide toponimy Breesen, Glowe, Losentitze (dla #orT-a akurat nie znalazłem przykładu).

EDIT: czy czasem nie mówiłeś kiedyś, że będziesz organizował Jeżową w jakiejś bibliotece?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 04, 2016, 17:53:29
Hamburska Altona też będzie stąd?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 09:11:30
Cytat: Dynozaur w Styczeń 18, 2016, 22:10:25

Tradycyjne słowiańskie imiona odwołują się przedewszystkiem do sfery niematerjalnej - i to jest właśnie w nich piękne, że nie są to jakieś sinoidalne "Pięknososny" czy jakieś indjańskie "Groźne Burze"... Neoimiona najczęściej zupełnie tego nie chwytają.

[...]

Zresztą, Wiosny i Wisienki właśnie stoją z "Ogniomiotami" w jednej lidze.

Czekaj, czy Ty nie idealizujesz trochę słowiańskich imion? W takiej Bulli Gnieźnieńskiej mamy jednak i Białowąsa, i Kłobuka, Pępka, Kwiatka, Kożuszka, Żuka, Sobątę, Gołka, Pisklę, Kwaska...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 05, 2016, 09:56:32
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 09:11:30
Cytat: Dynozaur w Styczeń 18, 2016, 22:10:25

Tradycyjne słowiańskie imiona odwołują się przedewszystkiem do sfery niematerjalnej - i to jest właśnie w nich piękne, że nie są to jakieś sinoidalne "Pięknososny" czy jakieś indjańskie "Groźne Burze"... Neoimiona najczęściej zupełnie tego nie chwytają.

[...]

Zresztą, Wiosny i Wisienki właśnie stoją z "Ogniomiotami" w jednej lidze.

Czekaj, czy Ty nie idealizujesz trochę słowiańskich imion? W takiej Bulli Gnieźnieńskiej mamy jednak i Białowąsa, i Kłobuka, Pępka, Kwiatka, Kożuszka, Żuka, Sobątę, Gołka, Pisklę, Kwaska...

To przydomki.
W dawnej Polsce bardzo ważne, nierzadko ważniejsze od imion, ale nie równoważne z nimi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 17:59:35
Cytat: Dynozaur w Luty 05, 2016, 09:56:32
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 09:11:30
Cytat: Dynozaur w Styczeń 18, 2016, 22:10:25

Tradycyjne słowiańskie imiona odwołują się przedewszystkiem do sfery niematerjalnej - i to jest właśnie w nich piękne, że nie są to jakieś sinoidalne "Pięknososny" czy jakieś indjańskie "Groźne Burze"... Neoimiona najczęściej zupełnie tego nie chwytają.

[...]

Zresztą, Wiosny i Wisienki właśnie stoją z "Ogniomiotami" w jednej lidze.

Czekaj, czy Ty nie idealizujesz trochę słowiańskich imion? W takiej Bulli Gnieźnieńskiej mamy jednak i Białowąsa, i Kłobuka, Pępka, Kwiatka, Kożuszka, Żuka, Sobątę, Gołka, Pisklę, Kwaska...

To przydomki.
W dawnej Polsce bardzo ważne, nierzadko ważniejsze od imion, ale nie równoważne z nimi.

Pewien jesteś? Czyli ci wszyscy chłopi tak naprawdę mieli na imię Gościwuj, Bolechwał, Miromił itd.?  ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 05, 2016, 18:42:37
Hmmm... a o jakich czasach mówimy? Myślałem, że o takich, w których jasnego podziału na "szlachtę" i "chłopów" jeszcze nie było...

A głupawe przydomki potrafili mieć i posiadacze ziemscy, o czym dobitnie świadczą toponimy...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Luty 05, 2016, 19:14:59
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 17:59:35
Pewien jesteś? Czyli ci wszyscy chłopi tak naprawdę mieli na imię Gościwuj, Bolechwał, Miromił itd.?  ???

Swoją drogą przypomniała mi się jedna rzecz - czy nazwisko Rachwał ma etymologję takę jak Boguchwał, Chwalibog, Chwałko czy może jednak to zniekształcone Rafał?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Luty 05, 2016, 19:24:32
CytatMyślałem, że o takich, w których jasnego podziału na "szlachtę" i "chłopów" jeszcze nie było...

Ale chyba i wcześniej większość ludzi zajmowało się uprawą czegoś czy rzemieśnictwem, a nie było osławionymi wojami.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Caraig w Luty 05, 2016, 19:26:18
CytatSwoją drogą przypomniała mi się jedna rzecz - czy nazwisko Rachwał ma etymologję takę jak Boguchwał, Chwalibog, Chwałko czy może jednak to zniekształcone Rafał?
Według Rymuta, tak jak przypuszczasz, od Rafała.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 19:47:01
Cytat: Dynozaur w Luty 05, 2016, 18:42:37
Hmmm... a o jakich czasach mówimy? Myślałem, że o takich, w których jasnego podziału na "szlachtę" i "chłopów" jeszcze nie było...

Bulla Gnieźnieńska, czyli 1136 :-) Nie wiem, czy można już wtedy mówić o podziale na "szlachtę" czy raczej "rycerstwo" i chłopów, pewnie raczej nie, ale stratyfikacja społeczna była na pewno i to pewnie spora. Przeformułuję moje pytanie: czy imiona (w odróżnieniu od przydomków) słowiańskie to tylko szumne Gniewowłady i Bolewuje, noszone przez wszystkich od księcia po kmiecia? W ogóle nie używano imion odrzeczownikowo-pospolitych, a wszystkie, które znamy z tekstów to przydomki?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Luty 05, 2016, 20:41:30
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 19:47:01
Przeformułuję moje pytanie: czy imiona (w odróżnieniu od przydomków) słowiańskie to tylko szumne Gniewowłady i Bolewuje, noszone przez wszystkich od księcia po kmiecia?
Nie no, są jeszcze różnego rodzaju Lechy, Gniewosze, Miłosze, Dobrochny, Mileny, Bogny i inne. Nie wszystkie imione słowiańskie są dwuczłonowe. Ale ciężko mi jakoś uwierzyć żeby Kłobuki, Kożuszki i Pisklęta to były imiona nie przydomki, szczególnie że takie rzeczy funkcjonowały właśnie jako przydomki jeszcze do 19. wieku. Ja rozumiem że można być sceptycznym co do całego common knowledge jakie się w różnych miejscach pojawia (sama jak np. czytam coś o połabskim to mam wrażenie że to czysty aspulizm), ale teraz to już ty (i chwalący ciebie) uprawiasz zwykły kontrarianizm.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 21:30:17
Cytat: Vilène w Luty 05, 2016, 20:41:30
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 05, 2016, 19:47:01
Przeformułuję moje pytanie: czy imiona (w odróżnieniu od przydomków) słowiańskie to tylko szumne Gniewowłady i Bolewuje, noszone przez wszystkich od księcia po kmiecia?
Nie no, są jeszcze różnego rodzaju Lechy, Gniewosze, Miłosze, Dobrochny, Mileny, Bogny i inne. Nie wszystkie imione słowiańskie są dwuczłonowe. Ale ciężko mi jakoś uwierzyć żeby Kłobuki, Kożuszki i Pisklęta to były imiona nie przydomki, szczególnie że takie rzeczy funkcjonowały właśnie jako przydomki jeszcze do 19. wieku. Ja rozumiem że można być sceptycznym co do całego common knowledge jakie się w różnych miejscach pojawia (sama jak np. czytam coś o połabskim to mam wrażenie że to czysty aspulizm), ale teraz to już ty (i chwalący ciebie) uprawiasz zwykły kontrarianizm.

Ej, czasem mi się zdarza, ale akurat nic nie uprawiam - pytam szczerze, bo zaintrygowało mnie to  :-(
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 06, 2016, 14:49:35
Cytat: Caraig w Luty 05, 2016, 19:26:18
CytatSwoją drogą przypomniała mi się jedna rzecz - czy nazwisko Rachwał ma etymologję takę jak Boguchwał, Chwalibog, Chwałko czy może jednak to zniekształcone Rafał?
Według Rymuta, tak jak przypuszczasz, od Rafała.
Pewnie hiperpoprawność spowodowana staropolskim, konkretnie małopolskim przejściem [xf] > [f].
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toszczyk w Luty 09, 2016, 08:12:24
Zastanawiam się nad etymologią oleju. Dzisiaj k'bibliotece pospieszę chyżo a skwapliwie, coby swoje wątpliwości rozwiać. Z tego, co w Internecie widziałem: czeski olej jest wywiedziony z łaciny, ale nie podano, od jakiego słowa. Nie znalazłem etymologii polskiego oleju. W łacinie olej to oleum, wzięte z greckiego élaion - oliwa.
Natomiast mnie (i pewnie wielu Polakom) olej spontanicznie kojarzy się z czasownikiem lać, zwłaszcza w czasie teraźniejszym i rozkaźnikach. "Polej olejem" - to wydaje się takie oczywiste. Tak samo lejek pochodzi z tegoż słowiańskiego źródła. Czasownik lьjati daje łój, czyli właśnie lejący się tłuszcz.

Być może to świetny przykład etymologicznych szujodruhów.

Jużem bibliotekę nawiedził. Bańkowski podaje, że olej to powszechne zapożyczenie, właśnie z greki i łacińskiego oleum poprzez jakiś język germański. Olej jest też spokrewniony z oliwą.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Luty 09, 2016, 23:01:03
Boryś też podaje łacinę, z "oleum", z greckiego "élaion", przejęty z nieznanego języka.


Wiktionary się zgadza, raczej niewątpliwy ogólno europejski wyraz zapożyczony.

Ciekawe swoją drogą czy te setki ludów które to pożyczyły znały jakieś oleje przed tym....

Różne żarna oczywiście mieli, oprócz tego najróżniejsze maki, konopie i lny, więc może jakieś tam mazidła znali, zanim przyszła bardziej wysublimowana kultura olejowania?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 09, 2016, 23:10:01
U Słowian pożyczka współzawodniczyła z rodzimym ,,masłem" (nb. od ,,mazać"), więc wydaje się że po prostu wcześniej nie robili tej różnicy między tłuszczem bardziej płynnym (gł. roślinnym) a łatwiej zestalającym się (gł. odzwierzęcym). W rosyjskim масло ma oba znaczenia.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toszczyk w Luty 26, 2016, 21:59:37
Zastanawiam się nad jakością i ilością. O ile tworzywo językowe - czyli morfemy są niewątpliwie słowiańskie, o tyle budowa słowotwórcza dziwnie przypomina łacińskie qual-itas i quant-itas. Co ciekawe, łacińska qualitas to kalka greckiego wyrazu o tym samym znaczeniu i budowie słowotwórczej.

A więc - wyrazy naturalnie wyewoluowane, czy jednak mocny wpływ łaciny? Chyba wiecie, o co mi chodzi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Luty 26, 2016, 22:13:00
Tego typu abstrakcyjnofilozoficzne słownictwo jest w dużej mierze skalkowane z łaciny, zapewne to też.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Luty 26, 2016, 22:16:30
Cytat: Toszczyk w Luty 26, 2016, 21:59:37
Zastanawiam się nad jakością i ilością. O ile tworzywo językowe - czyli morfemy są niewątpliwie słowiańskie, o tyle budowa słowotwórcza dziwnie przypomina łacińskie qual-itas i quant-itas. Co ciekawe, łacińska qualitas to kalka greckiego wyrazu o tym samym znaczeniu i budowie słowotwórczej.

A więc - wyrazy naturalnie wyewoluowane, czy jednak mocny wpływ łaciny? Chyba wiecie, o co mi chodzi.

100% wpływ łaciny i nic w tym dziwnego - takich kalek jest w polskim mnóstwo. I nie tylko w polskim, to chyba generalnie cecha ojropeisie szprachbundu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Luty 26, 2016, 22:26:36
Ciekawe, czy rosyjskie качество, количество to kalka z greki, czy wpływ zachodni.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Luty 27, 2016, 10:20:25
Wiem, że jestestwo istniało już w SCSie i tam uchodzi za kalkę fizyki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Marzec 04, 2016, 23:12:31
Ważkie pytanie

Swoją drogą, czy 'masochizm naprawdę pochodzi od Mazowsza, jak chce Bruckner?

https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Aleksander_Brückner-Słownik_etymologiczny_języka_polskiego_344.jpeg&action=edit&redlink=1 (https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_344.jpeg&action=edit&redlink=1)

Czyli 'von Masoch' od Mazowsza, takie nazwisko miała nosić matka Leopolda von Sacher... Najwyraźniej zresztą Ukrainka?

Byłby to chyba największy wkład etymologiczny polskiego w język 'międzynarodowy'. :P

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Marzec 08, 2016, 11:21:18
Zabawne, że pisze B. w tym haśle wszystko, tylko nie etymologię nazwy Mazowsze. Lol.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Marzec 08, 2016, 12:12:48
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Marzec 08, 2016, 11:21:18
Zabawne, że pisze B. w tym haśle wszystko, tylko nie etymologię nazwy Mazowsze. Lol.

masz tutaj (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=73.msg69707;topicseen#msg69707)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Marzec 14, 2016, 22:25:07
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Marzec 08, 2016, 11:21:18
Zabawne, że pisze B. w tym haśle wszystko, tylko nie etymologię nazwy Mazowsze. Lol.

Gdzieś indziej zapewne jednak etymologizował, bo Bańkowski przytacza takie coś:

"Nienagannym wydaje się tylko pomysł Brücknera: złożenie ze wsze, które rozwinąć można "Mazo(wo)wsze - "Całe Mazowo" (tzn. puszcza Mazowo ze wszystkimi przyległościami) wcześniej samo Mazowo.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 14, 2016, 23:03:37
Słyszałem też teorję, że Mazowsze < *Mazowszcze, że niby z sufiksem -ьsk- (jak "Polska") + coll. -ьje. Aczkolwiek średnio do mnie ona przemawia.
Tak czy inaczej, jest to bardzo osobliwe złożenie.

Na pewno wtórny jest przymiotnik "mazowiecki", w dawnej polszczyźnie był "mazowieski" (< *mazowiesz-ski, a więc w pełni regularna forma).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Maj 27, 2016, 13:02:36
Skąd jest "berek"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Czerwiec 01, 2016, 23:35:07
Cytat: spitygniew w Maj 27, 2016, 13:02:36
Skąd jest "berek"?

Od żydowskiego imienia Berek? Strzelam.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Czerwiec 02, 2016, 09:17:48
Czyżby kognat Baraka? xD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Czerwiec 02, 2016, 13:36:35
Stonka, jakiś pomysł skąd ta nazwa?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Lipiec 04, 2016, 03:36:05
Czy "węgorz" jest spokrewniony z "wężem"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toszczyk w Lipiec 09, 2016, 09:17:02
Cytat: Feles w Lipiec 04, 2016, 03:36:05
Czy "węgorz" jest spokrewniony z "wężem"?
Intuicja od razu podpowiadała, że tak, ale dopierom teraz się upewnił. Wąż, węgorz, wązki i wyrazy pokrewne pochodzą z tego samego rdzenia praindoeuropejskiego co łacińskie anguis, anguilla i angustus. Myśmy sobie zmiękczyli ostatnią spółgłoskę rdzenia, a potem dodali jeszcze spółgłoskę protetyczną.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 18, 2016, 23:01:55
Czy 'kruszon' znaczy takie coś:

(http://www.tapenda.pl/obr/upl/ciasto_plesniak_kruszon.jpg)

to jakaś dziwna postać pochodząca od 'kruszyć' (niby imiesłow bierny?) czy też od francuskiego cruchon (choć to coś całkiem innego pierwotnie)?

Czy też jakieś pomieszanie, jak to bywa kulinariach.

Głupie pytanie ale MUSZEM WIECIEĆ
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 18, 2016, 23:16:32
Kruszonka to takie coś, co jest na górze ciasta, i wygląda podobnie do góry tego ciasta na zdjęciu. I jest to, nomen omen, kruche i lekko chrupiące. Może to będzie jakiś ślad.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Lipiec 23, 2016, 22:26:40
Na jakie hasła trzeba uważać w słowniku Brücknera? Które z jego domysłów okazały się błędne w ciągu ostatnich 80-ciu lat?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 24, 2016, 16:54:08
Pamiętam jego etymologię mieszkania :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 24, 2016, 17:56:03
A jaka jest "poprawna" etymologja "mieszkania"?

W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Lipiec 24, 2016, 19:47:31
W skrócie, Boryś pisze że to od psł *mešьkati (zatrzymywać się gdzieś, opóźniać się), co od mieszania, czasownik ekspresywny/intensywny, poprzez dodanie przyrostka -ьk-. Pierwotnie miałoby oznaczać "długo mieszać", albo "zajmować się czymś wymagającym długiego czasu".

Cytat: Dynozaur w Lipiec 24, 2016, 17:56:03W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).
W polskim też, vide nie omieszkać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 24, 2016, 22:44:30
Cytat: Todsmer w Lipiec 24, 2016, 19:47:31
W skrócie, Boryś pisze że to od psł *mešьkati (zatrzymywać się gdzieś, opóźniać się), co od mieszania, czasownik ekspresywny/intensywny, poprzez dodanie przyrostka -ьk-. Pierwotnie miałoby oznaczać "długo mieszać", albo "zajmować się czymś wymagającym długiego czasu".

Szczerze? Nie przemawia to do mnie w ogóle.

Ta etymologja zakłada jakiś bardzo pokrętny rozwój semantyczny... Nie żeby etymologja Brücknera nie była pozbawiona wad - w końcu niedźwiedź był dla Słowian raczej postrachem, niż jakimś niezdarnym "miśkiem" (ale i to zależy od okresu - te skojarzenia się zmieniały)... ale tak "na chłopski rozum", to jednak wersja Brü jest bardziej intuicyjna, a na pewno prostsza.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Lipiec 24, 2016, 23:17:14
,,Zwlekać/opóźniać" od ,,mieszać" jest proste, choć Boryś nie najzręczniej to wykłada, w końcu nawet teraz mówi się pomieszać komuś szyki, a więc często opóźnić czy wstrzymać kogoś. Więc mieszkać pierwotnie znaczyłoby ,,dezorganizować, opóźniać coś", a potem ,,zwlekać, ociągać się".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Lipiec 27, 2016, 00:17:33
Zakładam, że to dziwne chi w wysłuchiwaniu to skojarzenie z palatalizacją ky -> ki, jak w w wyczekiwaniu? Kiedy po raz pierwszy się pojawiło? Co było przed tym? Wysłuchywanie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 12, 2016, 11:41:04
Cytat: Dynozaur w Lipiec 24, 2016, 17:56:03
A jaka jest "poprawna" etymologja "mieszkania"?

W końcu w innych językach słowiańskich to słowo oznacza "ociągać się" it.p. (czeskie "vlak mešká" = pociąg jest opóźniony).
A co ma być niby dziwnego w przejściu od "ociągania się" przez "zatrzymywanie się" do "osiadania"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Sierpień 16, 2016, 13:11:39
Jak się tłumaczy opozycję *g- i *ž- w polskim żupanie i staroczeskim hpanie? Zdawałoby się to być śladem jakiegoś goup-|geup-|gup-. co sugerowałoby tą Gołębiową etymologię od żupy "ziemianki" i jakiegoś pokrewnego *gъpa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Wrzesień 18, 2016, 12:23:02
Skąd Brückner wziął ten cały "sklut"?

https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Aleksander_Brückner-Słownik_etymologiczny_języka_polskiego_512.jpeg&action=edit&redlink=1 (https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_512.jpeg&action=edit&redlink=1)

I co to właściwie jest?

Jakiś dziwny derywat od kluć/klwać?

Jakieś azjatyckie słowo?

Podstęp Litwinów?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 19, 2016, 13:58:30
Albo podstęp Litwinów - lituanizm od skliutúoti 'wygiąć', albo slawizm w litewskim, bo wcześniejsze zapisy w językach słowiańskich (no ale po litewsku to faktycznie straszna była literatura do XIX wieku). Na dwoje babka wróżyła (http://etimologija.baltnexus.lt/?w=skliutas).

Ale czy litewskie skliutuoti, skliausti, suskliausti  'wygiąć, wyginać' ma coś wspólnego z kliausti 'wieszać na haku, szukać dowodód[/i], a wtedy dalej z pie. *klāw, trudno mi powiedzieć, bo nie znam się na morfologii bałtyjskiej.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Wrzesień 27, 2016, 12:40:42
Co sądzicie o tym:

https://portal.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN+12+Tomasz+Czarnecki+-+Szlachta.pdf (https://portal.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN+12+Tomasz+Czarnecki+-+Szlachta.pdf)

W skrócie, gość proponuje eymologię 'szlachty' od średnio-wysoko-niemieckiego slicht/slecht występującego w złożeniach jak slecht Edelmann czyli "zwykły, pospolity szlachcic, bez urzędów'.

Brzmi przekonująco, ale musiałbym się dokładnie przyjrzeć tym kłopotom z wywodzeniem od 'slahte' "ród, pokolenie".


Byłoby to dosyć zabawne, jako że dzisiejsze niemieckie schlecht czy angielskie slight są poniekąd antonimami przymiotnika 'szlachetny'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 27, 2016, 12:48:35
Nie, to raczej ma na pewno związek z niem. Geschlecht o znaczeniu "płeć", "ród", a tym bardziej z niem. Schlacht o znaczeniu "bitwa" (które kiedyś też znaczyło "pokolenie", "rodzaj"). Wyrazy te z kolei nie mają nic wspólnego z niem. schlecht/schlicht.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 27, 2016, 20:00:29
Np. w słoweńskim žlahta to 'rodzina'. We współczesnym niemieckim funkcjonuje Geschlecht w znaczeniu 'ród', można jeszcze sprawdzić, jak stare to użycie. Tak czy owak przejście '(płeć = to, co rodzi > ) ród > ród szlachecki' w formacji społecznej, gdzie pochodzenie jest istotne w zasadzie tylko dla jednej klasy, nie jest szczególnie niespodziewane.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Październik 23, 2016, 14:21:36
Skąd nazwa miejscowości Józefosław? Nie mówcie że od Józefosława xD

I mańka, i czy jest podobne słowo na prawą dłoń?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Październik 23, 2016, 21:17:33
Topić i tonąć są spokrewnione?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Październik 23, 2016, 21:54:13
Cytat: Spodnie w Październik 23, 2016, 21:17:33
Topić i tonąć są spokrewnione?
Tak.

topić < *top-iti
tonąć < *tonǫti < *top-nǫti
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Październik 23, 2016, 21:57:13
Tak, w prasłowiańskim formy z -nǫ- były kauzatywami, tzn. czasownikami oznaczającymi nieintencjonalną zmianę stanu podmiotu. Mieliśmy zatem parę topiti - topnonti > tonǫti, w której drugim członie doszło do uproszczenia grupy /pn/ z uwagi na prawo sylab otwartych.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Listopad 11, 2016, 22:33:40
Skąd dziwka w znaczeniu rączka do garnka?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 13, 2016, 22:44:47
Eeee, gdzie się tak mówi?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Listopad 13, 2016, 23:39:40
Cytat: Maorycy w Listopad 11, 2016, 22:33:40
Skąd dziwka w znaczeniu rączka do garnka?

Bo pasuje do każdej menażki :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Marzec 12, 2017, 22:14:43
Czy raj podatkowy to nieudana kalka z angielskiego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Marzec 12, 2017, 23:54:49
Owszem, jak najbardziej, jeszcze jak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Marzec 13, 2017, 09:36:57
Jezu, teraz widzę, że to jest tax HAVEN xDDDDDD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Marzec 13, 2017, 11:41:19
Ale Niemce i kraje romańskie też mają jakieś 'paradisy' w tym znaczeniu, więc to chyba w dodatku kalka nieudanej kalki. XD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Marzec 13, 2017, 18:18:19
Albo to Anglosasi zjebali, chociaż 2 i 3 (https://en.wiktionary.org/wiki/haven#Noun) już tak dalekie od definicji "raju" nie są.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Marzec 13, 2017, 19:16:31
Jest jeszcze alternatywne tłumaczenie - oaza podatkowa, co już jest ładniejsze i bliższe prawdy.

A tak na serio, to dla mnie mega wkurwiająca jest kalka "mapa drogowa"...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Kwiecień 01, 2017, 19:24:05
Cytat: Widsið w Marzec 13, 2017, 18:18:19
Albo to Anglosasi zjebali, chociaż 2 i 3 (https://en.wiktionary.org/wiki/haven#Noun) już tak dalekie od definicji "raju" nie są.
Anglosasi zjebali, tworząc termin, który może w do bólu marynistycznej kulturze ma i sens, ale dla całej reszty świata już niekoniecznie zrozumiały. (,,Bezpieczny port podatkowy" anyone?)

Zresztą, niewykluczone, że to "tax haven" jest przekształceniem (por. Google Ngram dla "tax haven (https://books.google.com/ngrams/graph?content=tax+haven&year_start=1800&year_end=2000&corpus=15&smoothing=3&share=&direct_url=t1%3B%2Ctax%20haven%3B%2Cc0)" i «paradis fiscal (https://books.google.com/ngrams/graph?content=paradis+fiscal&year_start=1800&year_end=2000&corpus=19&smoothing=3&share=&direct_url=t1%3B%2Cparadis%20fiscal%3B%2Cc0)»).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Kwiecień 06, 2017, 23:26:40
"Ostoja podatkowa" jakiśjedem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Maj 09, 2017, 17:10:04
Jakie jest pochodzenie od "zapałka"? Tylko i wyłącznie o zapalić czy jakaś kombinacja od zapalić i pałka? Bo zamiast zapalopałka powiedzieć może ze względu łatwości się zdecydowało powiedzieć po prostu zapałka? Bo nie czaji mi się jak końcówka "-łka" może być używana do słowotwórstwa (tak jak jest np. w końcówek jak "-ik", "-ak", "-ek", "-iec"). Albo czy to jest tylko końcówka "-ka" i summa Summarum wszystko by było jeszcze zgodnie? Bo tak jak wkręcić jest to też mogę "wymyśleć" słowo "wkrętka"...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Maj 09, 2017, 17:57:15
Wedle tego (https://pl.wiktionary.org/wiki/zapa%C5%82ka) słownika od "zapalać". Zapałka występuje także w innych j. słowiańskich jak litewski (запалка - choć tu to raczej polonizm), bułgarski (запалка), macedoński (запалка), czeski (zápalka) czy słowacki (zápalka). We francuskim słowniku (https://fr.wiktionary.org/wiki/z%C3%A1palka) przy czeskim odpowiedniku występuje identyczna etymologia. Zaś jak wejdziemy tu (https://fr.wiktionary.org/wiki/zap%C3%A1lit#cs) widać, że nie chodzi o żadną "pałkę" ino o "palenie" do którego doklejono "za".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Maj 09, 2017, 23:16:15
Cytat: poloniok w Maj 09, 2017, 17:10:04
Jakie jest pochodzenie od "zapałka"? Tylko i wyłącznie o zapalić czy jakaś kombinacja od zapalić i pałka? Bo zamiast zapalopałka powiedzieć może ze względu łatwości się zdecydowało powiedzieć po prostu zapałka? Bo nie czaji mi się jak końcówka "-łka" może być używana do słowotwórstwa (tak jak jest np. w końcówek jak "-ik", "-ak", "-ek", "-iec"). Albo czy to jest tylko końcówka "-ka" i summa Summarum wszystko by było jeszcze zgodnie? Bo tak jak wkręcić jest to też mogę "wymyśleć" słowo "wkrętka"...

Oczywiście, że tylko 'ka'.

(Za)pał+ka.

Słowo 'wkrętka' jak najbardziej możesz 'wymysleć', w końcu 'nakrętka' już istnieje, różni się tylko przedrostkiem. ;)

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Maj 13, 2017, 14:30:48
1. Marczułajtis (http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/marczu%25C5%2582ajtis.html), Adamejtis (http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/adamejtis.html);
2. Ćwielong (http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/%25C4%2587wielong.html), Gaciong (http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/gaciong.html).

Skąd nazwiska z takimi końcówkami?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 13, 2017, 14:42:24
Te pierwsze to nie litewskiego pochodzenia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Maj 14, 2017, 18:14:47
A dwa ostatnie to może być nieetymologicznie zapisane -ąg, po wojnie wiele nazwisk tak zniekształcono.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 19, 2017, 15:21:15
Skąd Kcynia? To na wiki jakoś mię nie przekonuje, ta staropolska kca to chyba wymysł.

Może od jakiejś Krzcini, skoro niby istniała forma Krcynia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Maj 19, 2017, 22:35:58
Bardzo głupie pytanie ale jest jakieś (indo-europejskie) połączenie z "polski" i angielskim "to polish" (polerować)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Maj 19, 2017, 23:57:49
Cytat: poloniok w Maj 19, 2017, 22:35:58
Bardzo głupie pytanie ale jest jakieś (indo-europejskie) połączenie z "polski" i angielskim "to polish" (polerować)?
Nie. Angielskie polish to jakiś dziwny imiesłów, koniec końców wywodzący się z łacińskiego polire - polerować, nie mającego nic spólnego ze słowiańskim polem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Maj 21, 2017, 11:26:07
Cytat: Wedyowisz w Maj 19, 2017, 15:21:15
Skąd Kcynia? To na wiki jakoś mię nie przekonuje, ta staropolska kca to chyba wymysł.

Może od jakiejś Krzcini, skoro niby istniała forma Krcynia?

NMP:

(http://i.imgur.com/mkkaEDI.png)

Czyli w sumie ciul wie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 21, 2017, 15:38:34
Dzięki. Raczej od tej krzty (jeśli nie od krztu) z dialektalnym rozwojem zbitki podobnym do tego we Chrcynnie, etymologia z ablautem strasznie adhoczna imho (i nie wyjaśnia tego -rz-). Nazwa byłaby utworzona tak jak Trzebinia (innych nazw miejscowości z taką końcówką nie sprowadzalną do -ynja nie kojarzę).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Maj 24, 2017, 10:02:45
Czemu istnieją dwie formy - wierzch, wierch i która jest bardziej reguralna?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 24, 2017, 10:23:04
Cytat: Maorycy w Maj 24, 2017, 10:02:45
(...) reguralna?
Chyba regularna ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Maj 24, 2017, 11:08:58
Skąd Szepietowo, Szepietówka itp. we wschodniej Polsce i na Ukrainie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Maj 24, 2017, 11:46:48
Cytat: Todsmer w Maj 24, 2017, 10:23:04
Cytat: Maorycy w Maj 24, 2017, 10:02:45
(...) reguralna?
Chyba regularna ;)
Racja, chociaż takie rzeczy bywają w polskim arbitrarne
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Feles w Maj 25, 2017, 13:30:30
Cytat: Maorycy w Maj 24, 2017, 11:46:48
Cytat: Todsmer w Maj 24, 2017, 10:23:04
Cytat: Maorycy w Maj 24, 2017, 10:02:45
(...) reguralna?
Chyba regularna ;)
Racja, chociaż takie rzeczy bywają w polskim arbitrarne
Macie jakiś proglem?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Maj 25, 2017, 14:08:11
Możesz doelabolować? ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Lipiec 13, 2017, 21:14:54
Czemu dziś, a nie dyś? Wpływ przypadków zależnych?
Czy inna etymologia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 04, 2017, 19:34:57
Skąd się wzięło słowo papieros? Niby od papieru, ale dlaczego tam jest końcówka -os?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 04, 2017, 19:45:13
Ruskie prawią o papierosie tak:
Cytat
Происходит от польск. papiеrоs, образованного от papiеr «бумага» по образцу исп. cigaros.

Czyli ta końcówka -os ma pochodzić od podobnie brzmiącego w wygłosie hiszpańskiego cigarros.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 04, 2017, 19:52:48
Dzięki! Chociaż i tak wydaje mi się to trochę naciągane.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Wrzesień 06, 2017, 13:11:09
Bańkowski za to twierdzi, że -os jednak od 'pachitos' przytaczając na dowód list Z.Krasińskiego:

"Posłałem dziś pachitosy dla ciebie".

Pachitos, niby 'rodzaj papierosa z ustnikiem słomkowym'.

To z hiszpańskiego paja "słoma".

Więc tak czy siak byłoby oczywiście z hiszpańskiego.

Jest jeszcze 'kabanos' wyglądający na taką samą konstrukcję.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 08, 2017, 21:15:30
Skąd pochodzi staropolskie słowo grabacz (https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_S%C5%82ownik_Staropolski/Grabacz)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 08, 2017, 23:27:38
Od grabienia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 08, 2017, 23:30:13
Cytat: Kazimierz w Wrzesień 08, 2017, 23:27:38
Od grabienia?

Fajnie by było, wtedy miałoby korzeń z *grabiti, a więc stanowiłoby rodzime słowo (szukam dla policjanta dla Wysokopolskiego, i znalazłem to słowo)

Jednak nie rozumiem wtedy w jakim sensie grabienie i policjant by stanęli
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 08, 2017, 23:33:46
Tylko, że raczej niebędzie zbyt pozytywne słowo jeśli od drugiego albo trzeciego znaczenia (https://pl.wiktionary.org/wiki/grabi%C4%87)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ліцьвін w Wrzesień 08, 2017, 23:36:44
Można niby jeszcze od grobu. Od zabijania przestępców do ich śmierci już wcale nie tak daleko. :v
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 09, 2017, 00:53:09
Ja właśnie myślałem że ma niemieckie pochodzenie. Tyle ile researchu zrobiłem niskoniemieckie słowo "grabben" znaczy to samo co niemieckie "grabschen", co by znaczyło między innymi "złapać kogoś", co znów pasowałoby do policjanta
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 15, 2017, 18:14:13
Skąd w ogóle śląskie żech pochodzi?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Wrzesień 15, 2017, 18:24:28
Brzmi jak z aorystu
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 15, 2017, 18:45:03
Odpowiednik żem z innych regionów, to że + -em, tego samego co w był-em na przykład.

Natomiast ciekawsze jest to, skąd w śląskim -ech zamiast -em. Jak już Maorycy słusznie zauważył, to końcówka aorystu. Kiedy zanikał aoryst, w niektórych polskich dialektach nastąpiło pomieszanie końcówek.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 15, 2017, 19:25:50
Cytat: poloniok w Wrzesień 15, 2017, 18:14:13
Skąd w ogóle śląskie żech pochodzi?
stpol. że + stpol. -ych (od bych czyli bym).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 15, 2017, 19:54:29
Właśnie to nie rozumiem: Czemu końcówka aorystu może spełniać funkcje czasu teraźniejszego?

"Jo żech jest tukej" = "Ja jestem tutaj"
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 15, 2017, 22:08:43
Cytat: poloniok w Wrzesień 15, 2017, 19:54:29
Właśnie to nie rozumiem: Czemu końcówka aorystu może spełniać funkcje czasu teraźniejszego?

"Jo żech jest tukej" = "Ja jestem tutaj"
Bo aoryst został zreanalizowany jako nowy tryb przypuszczający (bych, byś, by...), a to potem zanalogizowało z końcówkami czasu przeszłego (byłem, byłeś był... > byłech, byłeś, był...), i chyba ztąd przeszło na te cząstki żech, żeś właśnie przez analogję to końcówek czasu przeszłego. Porównaj to z typową w wielu dialektach polskiego "jo żem jes' tutej".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 15, 2017, 22:08:53
Bo jestem to jest-em, tak jak byłem to był-em.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Wrzesień 17, 2017, 15:23:32
Cytat1) drzwi zam. *dźwrzi (właść. *dźwzrzi), prw. stsł. dvzri,
poi. od-dświerny (e z z [§. 54.]), tern. *dver- (w Bibl. szar.
znajdujemy jeszcze formę dźwirze z i zam. z);
Co tu (http://pbc.up.krakow.pl/Content/5459/gramatyka_jezyka_polskiego_wykl_pilat_roman_000280.pdf) robi z w dźwrzi? To jakiś błąd w transrkypcji?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Wrzesień 17, 2017, 22:22:27
Cytat: Maorycy w Wrzesień 17, 2017, 15:23:32
Co tu (http://pbc.up.krakow.pl/Content/5459/gramatyka_jezyka_polskiego_wykl_pilat_roman_000280.pdf) robi z w dźwrzi? To jakiś błąd w transrkypcji?
Gdzie? Jestem chyba ślepy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Wrzesień 17, 2017, 22:28:17
dźwrZi
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 17, 2017, 23:34:35
Cytat: Maorycy w Wrzesień 17, 2017, 22:28:17
dźwrZi
Forma prasłowiańska to *dvьrь, w liczbie mnogiej *dvьri (pierwotnie to nie było pluralis tantum, a zwykłe femininum), co regularnie dało w dawnej polszczyźnie (tę) dźwierz i (te) d(ź)wrzy (być może i pisane d(ź)wrzi we wczesnych zabytkach języka polskiego). Słowo jednak początkowo stało się pluralis tantum, a potem uległo nietypowej metatezie, zapewne pod wpływem słowa drzewo (a w rzeczywistości drzewo i drzwi to szujodruchy) do znanych współcześnie drzwi.

Jeśli chodzi o zmianę dźw- > dw, to mogła być ona albo analogizacją do drzewa, albo podobną analogizacją co dwa-dźwie > dwa-dwie (por. biał. два-дзве; дзверы).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 10:10:03
Dźwierzi to po śląsku. Zbitka rzi [żi] nigdy nie istniała w pisanej polszczyźnie.

A propos: ten wpis na Wikisłowniku (https://en.wiktionary.org/wiki/dobrzi) to jakiś żart?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 11:18:57
Cytat: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 10:10:03
A propos: ten wpis na Wikisłowniku (https://en.wiktionary.org/wiki/dobrzi) to jakiś żart?

;-D Made My Day
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 12:50:08
Czy ktoś mógł mi wytłumaczyć etymologię niniejszych słów gwarowych?

hen, het, hań, hanej - "tam"
hned - za niedługo (EDIT: *inъ + *godъ, zobacz staroczeski *inhed)
kej - jak
kiej - gdy, kiedy
kany - dokąd (mogę się domyśleć, że to od kędy, ale jednak nie jestem na 100 procent pewien, ponieważ mając takie pochodzenie słowo by brzmiało raczej "kandy" lub "kyndy")
kansi - gdzieś (może jakaś relacja do czeskiego "kamsi"?)
inkszy - inny (chodzi mi tutaj o to "ksz", nie wiem skąd się to wzięło)
atoli - natomiast, ale
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 18, 2017, 16:22:41
Cytat: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 12:50:08
Czy ktoś mógł mi wytłumaczyć etymologię niniejszych słów gwarowych?

hen, het, hań, hanej - "tam"
hned - za niedługo (EDIT: *inъ + *godъ, zobacz staroczeski *inhed)
kej - jak
kiej - gdy, kiedy
kany - dokąd (mogę się domyśleć, że to od kędy, ale jednak nie jestem na 100 procent pewien, ponieważ mając takie pochodzenie słowo by brzmiało raczej "kandy" lub "kyndy")
kansi - gdzieś (może jakaś relacja do czeskiego "kamsi"?)
inkszy - inny (chodzi mi tutaj o to "ksz", nie wiem skąd się to wzięło)
atoli - natomiast, ale
atoli = a+to+li, zwykłe złożenie, podobnie jak acz czy albowiem
inkszy to zapewne zniekształcone inszy, które to jest jakby stopniem wysszym od iny (stpol. inny)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 16:31:33
To dobre, bardzo ciekawe pytania. Trzeba pamiętać, że w gwarach częstsze są nieregularne rozpodobnienia - także ze względu na pewną ruchliwość ludności (nawet jeśli od XVII do XIX wieku ograniczoną) i kontakt z różnymi gwarami o odmiennych rozwojach fonetycznych. Nie można traktować dialektów tylko jako niezmiennie archaicznych tworów.

Postaram się przedstawić moje hipotezy.

Tak więc w przypadku inkszego mamy do czynienia ze zwykłą epentezą /k/, spółgłoską wstawioną dla uproszczenia wymowy, która nie ma bazy w etymologii. Podstawą słowotwórczą był rdzeń psł. *in- z sufiksem *-š- (który w polskim dał sufiks -szy, por. np. pierw-szy).
Atoli od a-to-li, li jako cząstka m. in. w znaczeniu 'jeśli'.
Kany i kansi są bez związku z czeskim kam i psł. *kamo. Pochodzą od rdzenia psł. *kǫ 'gdzie' (jak w kę-dy), który na Śląsku i w pd. Małopolsce często zachowywał staropolską nosówkę /ã/. W przypadku kany mamy do czynienia z elizją /d/ z *kǫdy dla uproszczenia wymowy.
Hen i cała seria podobnych przysłówków lokatywnych złożona jest z deiktycznej, wskazującej (ew. dźwiękonaśladowczego, onomatopeicznego - ale naśladującego co?) pragmalingwistycznej cząstki he- i stosownych sufiksów lokatywnych. Mówię tu o pragmalingwistyce, bo głoska /h/ jest obca rozwojowi z prasłowiańskiego, a więc było to zapewne później powstałe, ale raczej niezapożyczone (bo powszechne także w gwarach bez kontaktu z innymi językami słowiańskimi) wykrzyknienie. Sufiksy lokatywne to *-v (obiekty blisko nadawcy komunikatu, np. małopolskie haw 'tu'), *-t (obiekty blisko odbiorcy komunikatu), *-n (obiekty daleko nadawcy i odbiorcy komunikatu).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 17:07:13
Cytat: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 16:31:33
Hen i cała seria podobnych przysłówków lokatywnych złożona jest z deiktycznej, wskazującej (ew. dźwiękonaśladowczego, onomatopeicznego - ale naśladującego co?) pragmalingwistycznej cząstki he- i stosownych sufiksów lokatywnych.
[...]
Sufiksy lokatywne to *-v (obiekty blisko nadawcy komunikatu, np. małopolskie haw 'tu'), *-t (obiekty blisko odbiorcy komunikatu), *-n (obiekty daleko nadawcy i odbiorcy komunikatu).

Haw, het, hen... No proszę, to mamy piękny kawałek macedońszczyzny w polskich dialektach :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 17:16:09
Cytat: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 17:07:13
Cytat: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 16:31:33
Hen i cała seria podobnych przysłówków lokatywnych złożona jest z deiktycznej, wskazującej (ew. dźwiękonaśladowczego, onomatopeicznego - ale naśladującego co?) pragmalingwistycznej cząstki he- i stosownych sufiksów lokatywnych.
[...]
Sufiksy lokatywne to *-v (obiekty blisko nadawcy komunikatu, np. małopolskie haw 'tu'), *-t (obiekty blisko odbiorcy komunikatu), *-n (obiekty daleko nadawcy i odbiorcy komunikatu).

Haw, het, hen... No proszę, to mamy piękny kawałek macedońszczyzny w polskich dialektach :)

*FYROMszczyzny  ;-D

(Sorry nie umiałem się wstrzymać xD)

Ale teraz tak na serio: Z jakiej racji w macedońskim i w gwarach polski istnieją owe słowa? Co ciekawe, to nie jedyna cecha macedońska w gwarach polskich. W macedońskim niektóre prasłowiańskie głoski nosowe zostały, tak jak w naszych gwarach, przez samogłoskę + m/n zastąpione

Ciekawe czy to ino przypadek, czy nie  ::-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 17:48:45
Nie chodzi mi konkretnie o te słowa, tylko ogólnie o formanty -v, -t, -n, które w macedońskim się przyłącza do rzeczowników i przymiotników i właśnie oznaczają odległość od nadawcy i odbiorcy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 18, 2017, 17:59:51
А ktоś w ogóle używa w Polsce tych słów?

Bo pierwszy raz większość widzę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 18:01:56
Cytat: Kazimierz w Wrzesień 18, 2017, 17:59:51
А ктоś w ogóle używa w Polsce tych słów?

W gwarach małopolskich i śląskich na pewno

Jak w innych gwarach to nie wiem

(PS.: A co z staropolskim hen (https://pl.wiktionary.org/wiki/hen)? Czy nie miało to by jakieś związki z hań/etc.?)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 18:05:17
No hen i het akurat mają się całkiem nieźle we współczesnej polszczyźnie, raz na parę lat nawet byłbym w stanie powiedzieć, że coś jest hen daleko albo het daleko. I według mnie hen i hań są analogonami, po prostu podstawą jednego jest czątka he-, a drugiego ha-.

A, oczywiście system trzystopniowej deiksy *n/t/v w polskim został zredukowany do binaryzmu tu:tam, więc sufiksy -n i -t są synonimiczne.

Jak nietrudno się domyślić, gwarowych słów używają użytkownicy gwary, a więc pokolenie dziadków. Np. moja babcia z Pogórza Beskidzkiego.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 18:16:42
Dziękuję za wszelkie wyjaśnienia w tej sprawie

Z ciekawości pytam: Są dalsze wyrazy w polszczyźnie obsługując się systemem trzystopniowej deiksy *n/t/v?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 18:28:43
Jeszcze w poprzedniej sprawie dodam, że np. Słownik gwar polskich Karłowicza gwarowe hned wiąże z wnet (https://archive.org/stream/sownikgwarpolsk02kargoog#page/n207/mode/2up).

Kej i kiej mają zapewne wspólne pochodzenie etymologiczne i wywodzą się od psł. *kъ o znaczeniu temporalnym jak w psł. *kъ-dy > pol. gdy, kiedy z dodatkiem sufiksu wskazująco-wzmacniającego *-jь. Znaczenia 'kiedy'  i 'jak' natomiast mają tendencję do mieszania się, np. Kiedy będę w domu, przeczytam książkę = Jak bedę w domu....
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 19:14:00
Cytat: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 18:28:43
Jeszcze w poprzedniej sprawie dodam, że np. Słownik gwar polskich Karłowicza gwarowe hned wiąże z wnet (https://archive.org/stream/sownikgwarpolsk02kargoog#page/n207/mode/2up).

Kej i kiej mają zapewne wspólne pochodzenie etymologiczne i wywodzą się od psł. *kъ o znaczeniu temporalnym jak w psł. *kъ-dy > pol. gdy, kiedy z dodatkiem sufiksu wskazująco-wzmacniającego *-jь. Znaczenia 'kiedy'  i 'jak' natomiast mają tendencję do mieszania się, np. Kiedy będę w domu, przeczytam książkę = Jak bedę w domu....

To dziwne, skąd nagle w- stało się h- ... Mi się wciąż wydaje że to nic więcej niż bohemizm (zapożyczanie z czeskiego w gwarze śląskiej), a nie jakieś przekształcenie w- w h-

Do kej i kiej: Tyle ile ciebie teraz zrozumiałem, jest to tak, że przez mieszane używanie tych słów (Kiedy będę w domu = Jak będę w domu) doszło do wspólnego wyrazu (np. "Kiej ci idzie" = "Jak ci idzie" =/= "Kiedy ci idzie" lub "Kiej przyjdziesz" = "Kiedy przyjdziesz" =/= "Jak przyjdziesz"). To, czy "e" zmiękcza początkowe "k" zależy chyba już od regionu.

Tak to jest w sumie?

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 19:25:39
Właśnie też tak sobie skojarzyłem wnet z hned i się nie myliłem. Co do kaj/kiej, też najlogiczniejsze mi się wydaje *kъ + *-jь. A co do zmiany h na w (czyli w naszych gwarach
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 19:43:33
Cytat: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 19:25:39
Właśnie też tak sobie skojarzyłem wnet z hned i się nie myliłem. Co do kaj/kiej, też najlogiczniejsze mi się wydaje *kъ + *-jь. A co do zmiany h na w (czyli w naszych gwarach
  • na [f]), to w sumie znowu... macedońska cecha XDDDDD (mac. бев, бевме vs bułg. бях, бяхме).[/b]
;-D  ;-D  ;-D  ;-D Jakoś sympatycznie mi się ten macedoński teraz wydaję, chyba najniezrozumiałszy język słowiański dla Polaka, mając jednak mimo tego niektóre nam znane features

Ale to by znaczyło, że ogólnopolskie wnet się z czeskiego hned stworzyło, bo zmiania h na w?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Wrzesień 18, 2017, 19:51:21
Czyli Starożytne Imperium Lechitów™ pochodzi od Aleksandra.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Wrzesień 18, 2017, 19:58:17
(http://i.iplsc.com/jan-pawel-ii-z-dziecmi/000374JQ99GH6C86-C122-F4.jpg)

Jeszcze jak
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 20:33:08
Cytat: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 19:25:39
Właśnie też tak sobie skojarzyłem wnet z hned i się nie myliłem. Co do kaj/kiej, też najlogiczniejsze mi się wydaje *kъ + *-jь.
No kaj akurat jest od , nie kie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Wrzesień 18, 2017, 20:45:00
Cytat: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 17:07:13
Cytat: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 18, 2017, 16:31:33
Hen i cała seria podobnych przysłówków lokatywnych złożona jest z deiktycznej, wskazującej (ew. dźwiękonaśladowczego, onomatopeicznego - ale naśladującego co?) pragmalingwistycznej cząstki he- i stosownych sufiksów lokatywnych.
[...]
Sufiksy lokatywne to *-v (obiekty blisko nadawcy komunikatu, np. małopolskie haw 'tu'), *-t (obiekty blisko odbiorcy komunikatu), *-n (obiekty daleko nadawcy i odbiorcy komunikatu).

Haw, het, hen... No proszę, to mamy piękny kawałek macedońszczyzny w polskich dialektach :)
A w Rzeszowskiem mówią hajnok, to i węgierszczyzna się trafi. :-)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Wrzesień 18, 2017, 21:40:20
[pomyłka]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Noqa w Październik 02, 2017, 15:46:41
Skąd cz w poczcie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Pluur w Październik 02, 2017, 16:03:33
Jakieś wyrównanie? Rosyjski (https://en.wiktionary.org/wiki/%D0%BF%D0%BE%D1%87%D1%82%D0%B0#Russian) też ma... Dobra z polskiego to ma.
Czeski zaś ma poštę (https://cs.wiktionary.org/wiki/po%C5%A1ta).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Październik 02, 2017, 16:22:38
Stawiam na kontaminację z rodziną wyrazu poczet (dawniej poczet, poczta m.in. ,,podarunek").
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Październik 02, 2017, 17:18:15
Czy ktoś wie coś na temat etymologii tych słów gwary poznańskiej?

szkieł - policjant
dylać - tańczyć
gamaja - gimnazjum
melki - cukierki
flepy - dokumenty
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Październik 05, 2017, 21:40:30
Skąd się wzięło imię Erysław!?

Jakaś germańsko-słowiańska mieszanka (Eryk + sław) czy co?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Październik 06, 2017, 00:03:43
Cytat: Kazimierz w Październik 05, 2017, 21:40:30
Skąd się wzięło imię Erysław!?

Jakaś germańsko-słowiańska mieszanka (Eryk + sław) czy co?
Najwidoczniej – jest trochę krzyżówek typu Jerzysław, Jurosław, Waldzisław, Olesław. Przyznam, że Erysława pierwszy raz na oczy widzę i jeneralnie te imiona w imiennikach są w rubryce "imiona prześmiewcze", już lepiej, gdyby tych Erysławów nazwali byli Grzybomirami czy innymi takimi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Icefał w Listopad 02, 2017, 18:51:58
Gdzie się mogę zapoznać z pochodzeniem Białoruskich nazwisk odojcowskich?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Listopad 02, 2017, 19:05:53
Cytat: Kazimierz w Październik 05, 2017, 21:40:30
Skąd się wzięło imię Erysław!?

Z czyjejś chorej inwencji.

Typowy okazjonalizm.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Mahtlactli Omome Tochtli w Listopad 21, 2017, 14:33:30
Cytat: poloniok w Październik 02, 2017, 17:18:15
Czy ktoś wie coś na temat etymologii tych słów gwary poznańskiej?

gamaja - gimnazjum


Nie ma to nic wspólnego z jakąś szkołą powszechną, *gemeinshaftschule, czy czymś podobnym? Just a wild guess.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Listopad 21, 2017, 14:39:38
Cytat: Mahtlactli Omome Tochtli w Listopad 21, 2017, 14:33:30
Cytat: poloniok w Październik 02, 2017, 17:18:15
Czy ktoś wie coś na temat etymologii tych słów gwary poznańskiej?

gamaja - gimnazjum


Nie ma to nic wspólnego z jakąś szkołą powszechną, *gemeinshaftschule, czy czymś podobnym? Just a wild guess.

A no może być!

Zapomniałem kompletnie ten temat, pamiętam ale że policjanci się nazywają szkieły, bo noszą właśnie cały czas okulary (słoneczne)  - które oczywiście są z szkła, a z tego ta nazwa dla nich

Flepy to z niemieckiego "Fleppe" (https://vagapedia.wikispaces.com/Fleppe), ale wciąż nie wiem skąd dylać i melki pochodzą
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Listopad 21, 2017, 17:32:40
Melki to z pewnością jakiś skrót od karmelki (uogólnienie na każdy rodzaj cukierków), a dylać to powinno mieć związek z Diele (deska podłogowa lub sień, później różne przesuwki znaczeniowe w derywatach).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Silmethúlë w Listopad 22, 2017, 11:04:45
Cytat: poloniok w Listopad 21, 2017, 14:39:38
Zapomniałem kompletnie ten temat, ale pamiętam ale że policjanci się nazywają szkieły, bo noszą właśnie cały czas okulary (słoneczne)  - które oczywiście są z szkła, a z tego ta nazwa dla nich

Taki szyk działa w czeskim, ale w polskim spójnik ale musi stać pomiędzy zdaniami, które łączy. A nie w środku drugiego z tych zdań. Ergo: 'taki szyk działa w czeskim, w polskim ale nie' nie jest poprawnym polskim zdaniem (mimo że 'takový slovosled funguje v češtině, v polštině ale ne' jest całkiem OK czeskim, zob. tę książkę (https://books.google.pl/books?id=C0LT6sJmoBoC&pg=PA304&lpg=PA304&dq=czech+syntax+%22ale%22+sentences&source=bl&ots=0MPTq1VHGp&sig=zC6JeUKZjI11MF--muujAz1IUao&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjOhtW29tHXAhVQJOwKHcZVA1kQ6AEIcTAK#v=onepage&q=czech%20syntax%20%22ale%22%20sentences&f=false)).

Poza tym, sądzę, że miałeś na myśli raczej przypomniało mi się niż pamiętam. Pamiętać oznacza ciągłe pamiętanie, przypomnieć sobie oznacza, że ktoś coś zapomniał, a później znów pojawiło się to w jego świadomej pamięci. Pokażę różnicę przy pomocy angielskiego (niemiecki kojarzę za słabo): (wciąż) pamiętam o tym 'I (still) remember, I've never fogotten, about it', vs. (właśnie) przypomniałem sobie o tym 'I've just remembered about it'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Listopad 22, 2017, 11:39:00
Cytat: Silmethúlë w Listopad 22, 2017, 11:04:45
Cytat: poloniok w Listopad 21, 2017, 14:39:38
Zapomniałem kompletnie ten temat, ale pamiętam ale że policjanci się nazywają szkieły, bo noszą właśnie cały czas okulary (słoneczne)  - które oczywiście są z szkła, a z tego ta nazwa dla nich

Taki szyk działa w czeskim, ale w polskim spójnik ale musi stać pomiędzy zdaniami, które łączy. A nie w środku drugiego z tych zdań. Ergo: 'taki szyk działa w czeskim, w polskim ale nie' nie jest poprawnym polskim zdaniem (mimo że 'takový slovosled funguje v češtině, v polštině ale ne' jest całkiem OK czeskim, zob. tę książkę (https://books.google.pl/books?id=C0LT6sJmoBoC&pg=PA304&lpg=PA304&dq=czech+syntax+%22ale%22+sentences&source=bl&ots=0MPTq1VHGp&sig=zC6JeUKZjI11MF--muujAz1IUao&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjOhtW29tHXAhVQJOwKHcZVA1kQ6AEIcTAK#v=onepage&q=czech%20syntax%20%22ale%22%20sentences&f=false)).

Poza tym, sądzę, że miałeś na myśli raczej przypomniało mi się niż pamiętam. Pamiętać oznacza ciągłe pamiętanie, przypomnieć sobie oznacza, że ktoś coś zapomniał, a później znów pojawiło się to w jego świadomej pamięci. Pokażę różnicę przy pomocy angielskiego (niemiecki kojarzę za słabo): (wciąż) pamiętam o tym 'I (still) remember, I've never fogotten, about it', vs. (właśnie) przypomniałem sobie o tym 'I've just remembered about it'.

Dziękuję Ci za poprawienie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Spiritus w Listopad 22, 2017, 20:56:51
Cytat: Silmethúlë w Listopad 22, 2017, 11:04:45
Cytat: poloniok w Listopad 21, 2017, 14:39:38
Zapomniałem kompletnie ten temat, ale pamiętam ale że policjanci się nazywają szkieły, bo noszą właśnie cały czas okulary (słoneczne)  - które oczywiście są z szkła, a z tego ta nazwa dla nich
Poza tym, sądzę, że miałeś na myśli raczej przypomniało mi się niż pamiętam. Pamiętać oznacza ciągłe pamiętanie, przypomnieć sobie oznacza, że ktoś coś zapomniał, a później znów pojawiło się to w jego świadomej pamięci. Pokażę różnicę przy pomocy angielskiego (niemiecki kojarzę za słabo): (wciąż) pamiętam o tym 'I (still) remember, I've never fogotten, about it', vs. (właśnie) przypomniałem sobie o tym 'I've just remembered about it'.
Ej, ale to już chyba lekkie czepialstwo. Jak dla mnie zdanie "pamiętam, że policjanci się nazywają szkieły..." brzmi całkowicie normalnie. Odcień jest i może nieznacznie inny, niż w przypadku zdania z "przypominać sobie", ale jak dla mnie niewystarczająca, żeby mi się w ogóle rzuciła w oczy w tym przypadku.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 23, 2017, 09:35:47
A mi się rzuciło w oczy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jajeczko w Listopad 23, 2017, 10:43:52
...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 23, 2017, 10:49:03
Cytat: Jajeczko w Listopad 23, 2017, 10:43:52
Cytat: Todsmer w Listopad 23, 2017, 09:35:47A mi się rzuciło w oczy.
MNIE. Bo w pozycji akcentowanej.
Mi. Mnie w tym miejscu razi.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Jajeczko w Listopad 23, 2017, 11:29:35
...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ghoster w Listopad 23, 2017, 11:47:43
[...........]
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Listopad 23, 2017, 11:50:16
Ja już chcę :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Listopad 23, 2017, 11:52:20
Nawet się nierzadko stoi obecnie na początku zdania: Się kradnie, się ma. Chociaż raczej jest to ograniczone do pewnych specyficznych kontekstów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: poloniok w Listopad 23, 2017, 12:20:56
Akurat napisałem "pamiętam" bo niedawno temu czytałem to możliwe wytłumaczenie, a nie że zapomniałem o tym i nagle mi się przypominało. To w takim sensie używałem, jakbym powiedział "Pamiętam zasady teorii kwantowej z lekcji fizyki"

PS: Gdybym napisał "czytałem" to w ogóle tego problemu by niebyło. Sam się zastanawiam czy w ogóle ma sens używać "pamiętam"/"przypominam" tutaj, szczególne pod względem owego kontekstu
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Styczeń 31, 2018, 15:34:23
Jaka jest etymologia sfory? Wygląda trochę jakby z włoskiego (przez to dziwne sf-), ale może to rodzime, tylko zniekształcone, tak jak ufać?

EDIT: Chyba jednak ta druga opcja (https://pl.wiktionary.org/wiki/%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0)
Tylko dlaczego taka dziwna pisownia?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Widsið w Styczeń 31, 2018, 16:20:00
Zapis ubezdźwięcznienia + być może wpływ fora.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Styczeń 31, 2018, 21:21:43
To po prostu jeden z tych ortograficznych debilizmów, "pobłogosławionych" w 1936 roku.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 23, 2018, 13:13:33
Czy końcówka -ex popularna w nazwach firm pochodzi od słowa eksport?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Kwiecień 23, 2018, 14:47:30
Wprowadzenie do firmonimii polskiej potwierdza to przypuszczenie (https://ia800103.us.archive.org/4/items/Puldzian_-_Firmy/Puldzian_-_Firmy.pdf).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 24, 2018, 15:49:34
Cytat: Towarzysz Mauzer w Kwiecień 23, 2018, 14:47:30
Wprowadzenie do firmonimii polskiej potwierdza to przypuszczenie (https://ia800103.us.archive.org/4/items/Puldzian_-_Firmy/Puldzian_-_Firmy.pdf).

Szkoda tylko, że przykładów nie ma (poza Peweksem).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Kwiecień 27, 2018, 18:22:33
Jaka jest etymologia stolemów?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Kwiecień 29, 2018, 09:45:22
Cytat: Henryk Pruthenia w Kwiecień 27, 2018, 18:22:33
Jaka jest etymologia stolemów?

Też mię to frapuje.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 03, 2018, 09:48:44
Wywód od prasł. *spolinъ względnie jьspolinъ z nieregularnościami częstymi w synchronicznie niemotowowanych (olbrzym, mętoperz, niedźwiedź) wyrazach wydaje się sensowny. Pytanie skąd ten spolinъ, od tych jakichś z rzadka poświadczonych w źródłach wschodnioeuropejskich Spalów? I scsowa postać z nagłosowym i- (jь- ) zagadkowa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Maj 27, 2018, 16:11:01
Czy nazwiska typu Gontarz, Gonciarz, Gątarek it.p. pochodzą od Günthera?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Maj 27, 2018, 20:16:42
Gontarz, Gątarek, Gontarczyk to prawdopodobnie od -
Cytatgontarz ,,ten, co robi gonty albo dachy niemi pokrywa"
W moim Słowniku Wyrazów Obcych PWN nie ma hasła gont, może więc słowo rodzime, tylko obco pisane.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Maj 27, 2018, 21:39:00
No zdaję sobie sprawę z istnienia takiego leksemu, ale zastanawiam się, czy to nie jest trochę adideacja.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wedyowisz w Maj 28, 2018, 23:36:26
Wg Vasmera gont ostatecznie z łac. cantherius ,,krokiew" przez niem. gant, ganter. Zresztą wygłosowe -nt nie wygląda rodzimo.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Listopad 17, 2018, 00:30:55
Jaka jest etymologia słowa żebrać?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Listopad 22, 2018, 16:54:22
Czy tylko mnie mierzi sześcian? Miast jakiegoś sześciościanu, jako mamy czworościany, ośmiościany i ine.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Listopad 22, 2018, 17:03:38
Wytłumaczmy to sobie grzecznie, że mamy tu sufiks przymiotnikowy i udajmy tak.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Listopad 22, 2018, 17:17:09
A czy to źle, że się skróciło? Tak jest ciekawiej. No i mamy przykład haplo(lo)gji w polskim  :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Listopad 22, 2018, 17:33:45
"Się" skróciło, czy to celowo stworzone tak, by uniknąć kakofonii?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Listopad 22, 2018, 17:43:24
Cytat: Siemoród w Listopad 22, 2018, 16:54:22
Czy tylko mnie mierzi sześcian? Miast jakiegoś sześciościanu, jako mamy czworościany, ośmiościany i ine.
Powinno być szejścian i nikt by się nie czepiał.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Grudzień 09, 2018, 09:26:17
Cytat: Boletto w Listopad 17, 2018, 00:30:55
Jaka jest etymologia słowa żebrać?

Najwyraźniej od  *żebr które ma pochodzić z jakiegoś dawnego niemieckiego sefēr, z którego utworzono żebrak i żebrać.

Tak pisze Boryś.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Grudzień 16, 2018, 20:40:43
Niemieckie schalen[/i z którego polskie  szalunek, szalować, pochodzi ostatecznie od Schale - skorupy?

https://de.wiktionary.org/wiki/Schale

https://de.wiktionary.org/wiki/Schalung

Tak mi wychodzi ,ale nie jest to zbyt jasno napisane.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Styczeń 09, 2019, 23:22:16
Cytat: SchwarzVogel w Grudzień 09, 2018, 09:26:17
Najwyraźniej od  *żebr które ma pochodzić z jakiegoś dawnego niemieckiego sefēr, z którego utworzono żebrak i żebrać.

Tak pisze Boryś.
Dzięki, że się ktoś wreszcie zlitował :).
CytatNiemieckie schalen[/i z którego polskie  szalunek, szalować, pochodzi ostatecznie od Schale - skorupy?

https://de.wiktionary.org/wiki/Schale

https://de.wiktionary.org/wiki/Schalung

Tak mi wychodzi ,ale nie jest to zbyt jasno napisane.
Kognatem jest na pewno ang. shell. Wygląda to nieco inny pień, ale oba ostatecznie z pie. (s)kelH-.

I z innej beczki, od czego jest aczować?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: barthlome w Styczeń 09, 2019, 23:40:03
Cytat: Boletto w Styczeń 09, 2019, 23:22:16
I z innej beczki, od czego jest aczować?

A co to znaczy? :O Pierwszy raz widzę to słowo po polsku. Kojarzy się tylko z ros. очковать z oczywistą etymologią od очко, czyli slengowo odbytu. Ktoś oczkuje[i/], czyli tak się boi, że сжалось у него очко.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Styczeń 10, 2019, 00:04:36
https://pl.m.wikisource.org/wiki/Słownik_etymologiczny_języka_polskiego/aczować

Jesteście obrzydliwi!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ânarsim w Styczeń 27, 2019, 13:05:02
Jaka może być etymologia imienia Szczepota? Od szczapy, szczepu? Czy może od chrześcijańskiego Szczepana? Chyba że to tylko autorska rekonstrukcja lingwistów od "Badania nazw geograficznych" z 1928 r., bo nie jest poświadczona w źródłach.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Vilène w Styczeń 31, 2019, 20:43:00
Skąd jest g w bagnet, mimo że słowo pochodzi od Bajonny, gdzie g nigdy nie było? To jakaś pseudolatynizacja? Komuś przy przepisywaniu się jebło y z g?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Obcy w Styczeń 31, 2019, 20:50:13
Ze starego forum:

Cytat
A. Bańkowski łączy z franc. baguette 'prętem, pałeczką' (stąd i bagietka). Nie jest to od rzeczy, bo 'baguette' w języku francuskim nazywano m. in. 'wycior do lufy', ale także pewien rodzaj bagnetu, a mianowicie 'bagnet kłujny' (sztyk).
Do dziś słowo w tej postaci obecne w żargonie żołnierstwa angielskiego : bagonet, baggonet, bagnet itp. Bagonetta (ob. baionetta) ponoć była we Włoszech.
Z żołnierki chyba też dostał się do niektórych gwar angielskich (też amerykańskich), np. w starej śpiewce z Wiltshire :

"A hornet zet in a holler tree,
A proper spiteful twoad was he;
And merrily sung while he did zet -
His sting as sharp as a baggonet"

Anglicy suponują, że -g- od ichniego dagger, bo początkowo bagnet był to szeroki, długi na 30 cm bodziak używany przez muszkieterów zamiast szabli, dopiero pod sam koniec XVII w. zaczął być montowany na lufie.
Bagnet notowany też (z odesłaniem pod bajonet) w starych słownikach duńskich czy szwedzkich.
Polskie poświadczenie dla 'bagnet', jakie najwcześniejsze znajduję, z roku 1785 z tłumaczenia francuskiego dziełka o wojskowości dla terminu bayonnette (!), więc baGnet w polszczyźnie, jak mniemam, musi być sporo wcześniejszy.

Car Piotr I przejął tę nowinkę techniczną z wojsk króla szwedzkiego Karola XII i na krótko na początku XVIII w. w rosyjskim pokazało się : багинет (багонет ?) zastąpione jednak rychło przez typowo niem. штык.

EDIT : Notabene, na gruncie warmińskim w dwóch zapożyczeniach z języka francuskiego pojawiła się niespodziewanie spółgłoska G nie mająca odpowiednika w oryginalnym ich brzmieniu. Chodzi właśnie o wyrazy bilget i bagnet. Niemcy przejęli francuski wyraz billet w oryginalnej pisowni, ale wymawiali go jak Biljet.
W niemieckiej gwarze wschodniopruskiej, ale nie tylko, często występował wymiana J i G*. Tam też powstała postać Bilget, która następnie przeszła do dialektu warmińskiego. Przypuszczam, że podobnie miała się sprawa z francuską nazwą baionette, która również poprzez niemiecką gwarową formę Bagnet przeszła do dialektu warmińskiego.
*por. też w niektórych gwarach niemieckich : ruinieren : rugenieren. W gwarze Berlina dziś jeszcze : rujenieren i rungenieren.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Czerwiec 12, 2019, 22:27:26
https://sjp.pl/ulep

To chyba to słowo:

https://en.wiktionary.org/wiki/julep#Old_French

wtórnie skojarzone z u(lepieniem), lepkością?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Czerwiec 16, 2019, 00:27:52
Jaka jest etymologia nazwiska Ledóchowski?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Czerwiec 20, 2019, 15:25:05
Na Wołyniu jest jakiś Leduchów a stamtąd podobno pochodzi rodzina Urszuli.

Chociaż był też najwyraźniej jakiś Ledóchów?

https://genealogia.okiem.pl/wlasciciele/index.php?miejsce=Led%C3%B3ch%C3%B3w,%20pow.%20krzemieniecki


W polskim słowo "paduch" które Bańkowski wywodzi z jakiegoś średniogórnoniemieckiego pfad-houch, więc może to też jakiś trop. Pfad
to oczywiście ścieżka, nie mogę znaleźć, co mógł oznaczać ten drugi człon.

W każdym razie byłoby to złożenie z jakąś inną pierwszą częścią?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 10, 2019, 11:51:28
Dubel, ale:

Skąd właściwie to całe szkalowanie i szkalunek?

Trąci niemczyzną na odległość, ale nie wiem skąd to może pochodzić.

W Słowniku zapożyczeń niemieckich nic nie ma, a jest tam tego sporo, w tym wiele wątpliwych germanizmów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 10, 2019, 19:03:49
Żeby było jeszcze dziwniej, Brü w ogóle tego słowa nie objaśnia (choć hasło jest).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 25, 2019, 13:17:37
Skąd to nazwisko:

https://en.wikipedia.org/wiki/Marcin_Tybura

Końcówka wydaje się oczywista, chociaż może to też złudzenie.

Co do rdzenia to znalazłem tylko tybinki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ainigmos w Wrzesień 08, 2019, 00:18:09
Czy w polszczyźnie - w nazwiskach lub nazwach miejscowości uchował się kognat greckiego wyrazu πάθος, począwszy od aryjskiego *kwendh?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Październik 27, 2019, 17:14:53
Jakie jest pochodzenie tej świaszczycy, czyli rzekomej słowiańskiej nazwy swastyki używanej przez neopogan?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Październik 27, 2019, 17:18:03
Cytat: spitygniew w Październik 27, 2019, 17:14:53
Jakie jest pochodzenie tej świaszczycy, czyli rzekomej słowiańskiej nazwy swastyki używanej przez neopogan?
свѧщица (<*svęt-j-ica?)? xD Może jakieś łudospolszczenie swastyki? Strzelam, że to jest nowosłów.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Marzec 19, 2020, 14:41:29
swada, ze swadą

Skąd to? Od kiedy to?

Dopisek.

To chyba z łaciny będzie.
W 1745 roku (nie mam pojęcia, czy to najdawniejsze poświadczenie takiego użycia) wyszła ,,Swada Polska y Łacińska albo Miscellanea Oratorskie Seymowe, Weselne, Kancellaryjne, Kaznodzieyskie, Pogrzebowe, Statystyczne, Panegiryczne, Elogiarne, Inskrypcyine, y inne różne, w oboim Ięzyku Prozą y wierszem" Jana Ostrowskiego Daneykowicza. W porządku Tomu pierwszego wymienione zostały: 1. Swada Oratorska Seymowa, 2. Swada Weselna, 3. Swada Kancellaryina, 4. Swada Listowna, 5. Swada Kaznodzieyska, 6. Swada Pogrzebowa

Była taka bogini rzymska Suadela albo Suada, o której zaledwie kilka zdań na angielskiej Wikipedii – https://en.wikipedia.org/wiki/Suadela Jej odpowiednikiem była grecka Peitho – o tej więcej. Były uosobieniem miłosnej namowy. To łacińskie imię wywodzić się ma od przymiotnika suadus, suāda 'przekonujący, przekonująca' – https://de.wiktionary.org/wiki/Suada a to z czasownika suadeo 'zalecam; namawiam; popieram', którego sięgają takie zapożyczenia jak perswazja, perswadować.

Czy to będzie to? Może pokrewne?

A teraz dalsze skojarzenia. Zbieżność ze zwadą się nasuwa. Wg Wiktionary to łacińskie słowo wywodzone jest z pie. rdzenia *sweh₂d- 'słodki' – https://en.wiktionary.org/wiki/suadeo#Latin Zwada ma pochodzić od wadzić, a dalej podają pie. *swé 'swój' z przypuszczalnymi wyrazami pokrewnymi z innych języków, ale niezbyt się to tam klei – https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/vaditi

Teraz takie pytanie – czy to pie. *swé 'swój' jest zawarte w pie. *sweh₂d- 'słodki'?

W polskich słownikach zwada też jest łączona z wadzić, ale pierwotny rdzeń pie. u Borysia jest inny, chyba lepiej nawiązuje do z tych krewniaków z Wiktionary. U Mostowiaka dodatkowo pod wada pada przypuszczenie o ,,spłynięciu się dwóch pni odrębnych". Nie podaje jakie by to mogły być.

Cytatwada, 'błąd', wadliwy; zawada, zawadzać; Zawadzki; wadzi mi, 'przeszkadza'; wadzić się, 'kłócić się', od 14. wieku, zwada, zwadzać, powadzić, o 'kłótni'; nawadzać, 'oskarżać' (w 15. wieku); waśń, 'kłótnia', zwaśnieni['i]. Prasłowo; cerk. waditi, 'oskarżać', wada, 'oszczerstwo', swadnik, 'oszczerca', swada, 'zwada', swaditi, 'zwadzić'; tak samo u wszystkich innych Słowian, ale wada o 'błędzie' tylko na Zachodzie mówią: Czesi, my (od nas Ruś), Łużyczanie; Czesi rozróżniają wada 'brak', i wáda, 'spór'. Brak w litew.; ind. wadati, 'mówi, mieni, zdradza', apa-wada- 'ganić', wada-, 'spór'; grec. audê, 'głos', audao, 'mówię, wołam'. Czy nie spłynęły tu dwa pnie odrębne? P. uwadzić.
Aleksander Mostowiak, Słownik etymologiczny języka polskiego, 1985, s. 598

Nie ma przypuszczeń o dwóch pniach w pozostałych słownikach.

Cytatwadzić od XIV w. 'być przeszkodą, zawadą, przeszkadzać', przest. 'doprowadzać do waśni, zwady, kłótni, nieporozumień', stp. 'przeszkadzać, czynić trudności, szkodzić komuś', daw. XVII w. 'kłócić, waśnić', wadzić się 'spierać się, kłócić się', w XVII w. 'więznąć', dial. wadzić 'przeszkadzać, krzyczeć na kogoś', wadzić się 'kłócić się', (...) Ogsł.: cz. vadit 'przeszkadzać; szkodzić; karcić, ganić', vadit se 'kłócić się, sprzeczać się', ukr. vadyty 'szkodzić; obmawiać', dial. vadytysja 'kłócić się, sprzeczać się', scs. vaditi, vazdo 'oskarżać; oczerniać'. Psł. *vaditi, *vado 'karcić, ganić, oskarżać' > 'przeszkadzać komuś w czymś, *vaditi sę 'sprzeciwiać się, sprzeczać się, spierać się', pokrewne z lit. vadyti i vadinti 'nazywać; zapraszać, prosić, zwoływać', stind. vadati 'mówi, powiada, wieszczy', gr. hydeó 'nazywam, wymieniam', od pie. *ued- "mówić. — Od tego wada od XV w. 'ujemna cecha obniżająca wartość czegoś', w XVI w. 'szkoda', kasz. vada też 'bura, nagana, napomnienie' (por. cz. vada 'wada, usterka, defekt', książk. vada 'zwada, kłótnia'); od czas. przedrostkowych zawada od XV w. 'to, co zawadza, przeszkoda", stp. 'przeszkoda materialna i niematerialna; przeszkadzanie, mieszanie się, wtrącanie się; kara, sankcja; coś, co szpeci, skaza, zwada od XIV w. 'kłótnia, spór, zatarg' (por. np. cz. svada 'kłótnia, zwada'). Zob. waśń.
Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, 2005, s. 676

Cytatwadzić cz. vadit, ukr. vadyty, scs. vaditi 'oskarżać'. Psł. *vaditi. Pokrewne lit. vadìnti 'nazywać', stsas. farwâtan 'zaprzeczać', gr. audḗ 'dźwięk', stind. vadati 'mówić'. Od tego wada, zawada, zwada
Witold Mańczak, Polski słownik etymologiczny, 2017, s. 211

A ja zapytam dla dodatkowego zamieszania czy swadźba 'ślub; wesele' może mieć z tym łacińskim słowem związek? Uznaje się, że pochodzi od swatać, dlatego zapis swadźba oraz swadźbić i swadziebny mają być błędne – prawidłowym ma być swaćba (A. Mostowiak, SEJP, 1985, s. 527). W większości języków słowiańskich jest jednak swadźba – https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/svat%D1%8Cba Swat sięga (wg Borysia) ,,pie. pierwiastka zaimkowego *sue-/*suo- 'swój'".
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: spitygniew w Kwiecień 07, 2020, 22:34:16
Skąd jest maruda?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Henryk Pruthenia w Kwiecień 07, 2020, 22:36:48
Od marudera.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Grudzień 31, 2020, 15:11:49
Skąd babsztyl, tzn. domyślam się, że od baby, ale co to za -sztyl?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Grudzień 31, 2020, 17:51:51
Bandtkie miał podawać babstyl/babstel w znaczeniu "feige Memme" czyli najpierw chyba w znaczeniu "cioty".

Bańkowski o tym pisze, ale etymologii nie podaje.

Skojarzenie z "babą" więc chyba całkiem wtórne.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Luty 11, 2021, 14:47:16
Zapewne wiecie, że szkło z gockiego, bo kielich, puchar. A wiedzieliście, że ten gocki kielich miał być bydlęcym rogiem? Bo ja na podstawie opisów w polskich źródłownikach miałem wyobrażenie takiego przeniesienia szklany kielich jako przedmiot wykonany z nieznanego wcześniej tworzywa > szklanka i szkło w ogólności.

Cytatszkło (...) Lit. stikłas 'szkło' i 'szklanka', prus. (...) Spolna pożyczka z niem.: goc. stikls, 'kielich, puhar' ('spiczasty', od stechen 'kłóć'), a nazwa wyrobu przeszła na samą materję.
Aleksander Mostowiak, Słownik etymologiczny języka polskiego, str. 549

Cytatszkło (...) zapożyczenie germ. z goc. stikls m 'puchar, kielich'. Na gruncie słow. powstało wtórne znaczenie 'materiał, z którego były sporządzane szklane kielichy, puchary' (Słowianie zapewne wcześniej szkła nie znali). Rodzaj nijaki wyrazu prawdopodobnie pod wpływem innych nazw materiałów typu srebro, złoto, żelazo
Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, str. 604

Cytatstikls (m.a:) pointed drinking horn, cusped beaker, (made from a cattle horn, for drinking)
Brian T. Regan, Dictionary of the Biblical Gothic Language, str. 115

Dopisek. Słowa pokrewne ze stikls:
Cytat*stakjan (I:) to make stuck, fix with stakes (in hleiþra=stakeins, q.v.; Causative to *stikan, q.v.) (S 26)
Cytatstaks (m.i:) puncture; stigma
Cytat*stikan /*stak, *stékum; *stikans/ (5:) to stick, prick, puncture (in hleiþra-stakeins, *stakjan, staks, stikls, & stiks, q.v.) (S 19)
Cytatstiks (m.i:) point, acumination
Brian T. Regan, Dictionary of the Biblical Gothic Language, str. 114 i 115
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Toivo w Luty 14, 2021, 15:11:36
Ja nie wiedziałem. Myślałem, że to *stьklo to od *teťi "ciec", ale w sumie to samogłoska się nie zgadza.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Marzec 10, 2021, 12:05:32
Słowa błagać i władać uznane są w najświeższym polskim źródłowniku (Boryś, 2005) za zapożyczone ze staroczeskiego (słownik Mańczaka głównie powtarza ostatnie ustalenia). Nie wszyscy się z tym wcześniej zgadzali.

Cytatbłogi, błogo, błożyć, pobłażać, błogosławić zamiast błogosłowić (...). Częstotliwe do tego było błogać, w 15. w. jeszcze ocalałe, co odmieniono w błagać, błagałny; dalsze częstotliwe przebłagiwać. Prasłowo; cerk. błag, 'dobry', błazen, 'błogosławiony', ruskie dawne i ludowe bołogo, bołozie 'dobrze' zresztą błago- w mnóstwie złożeń »jelejnych«, błagomyślnych; u Serbów i Bułgarów blag den, 'święto' (jedzą z mięsem), u Łużycan błożko, 'na szczęście!', czesk. blahỳ, Błahosław.
Aleksander Mostowiak, Źródłownik języka polskiego, 1985, str. 31

błagać 'usilnie prosić, XV w. błagać, błogać łagodzić; stcz. błahati "wielbić; por. sch. blažiti 'uspokajać, łagodzić', stsł. blažiti 'błogosławić'. — Polskie z czeskiego (rodzime powinno by być błogać, odosobnione w stpol.) z zastępstwem h przez g (Urbańczyk BZ 100).
Franciszek Sławski, Źródłownik języka polskiego, T. 1, 1952–1956 str. 35

błagać 'uspokajać (w gniewie, złości), czynić łagodnym, wprawiać w dobry humor' XVI–XVII (później błagać o coś 'prosić usilnie'), zamiast stp. błogać 'ts.' XV, od adi. błogi (p.). Mechanizm zmiany -o- w -a- był tu morfologiczny: od błogać najpierw perf. u-błogać XV-1, do niego impf. u-błagać, w końcu iterat. błagać, nie dość różne semantycznie od błogać (o czynności, która z natury swojej wymaga wielokrotnych wznowień), więc szybko zajmujące jego miejsce, odtąd impf. błagać : perf. u-błagać : impf. u-błagiwać XVI-1; później też perf. prze-błagać 'przejednać' : impf. przebłagiwać, perf. wy-błagać 'wyprosić' : impf. wy-błagiwać.
Andrzej Bańkowski, Źródłownik języka polskiego, T. 1, 2000, str. 59

błagać 'prosić usilnie, pokornie', stp. XV w. 'łagodzić', w XVI–XVII 'przejednywać, łagodzić, uśmierzać, koić'. Zapożyczenie ze stcz. blahati 'wielbić'. Postacią rodzimą było rzadkie stp. błogać 'łagodzić' (od błogi)
Wiesław Boryś, Źródłownik języka polskiego, 2005, str. 31

Tutaj znaczenie staroczeskiego blahati na moje rozeznanie (a czeskiego nie znam) niezbyt się pokrywa ze staropolskim błagać. Stwierdzam po zerknięciu tutaj: https://vokabular.ujc.cas.cz/hledani.aspx?hw=blahati Czy tutaj jest znaczenie 'łagodzić'?

Cytatwładać, władnąć, władza, władny, władzca (dawniej i włajca, jednowłajca), władztwo; właść, właściwy, właściwość; własny, własność; zwłaszcza; (...) Wszystkie te słowa okazują -ła- zamiast zwykłego -ło-, istniejącego albo w dawnym języku, szczególniej w 15. wieku, albo ocalałego do dziś, a więc: włodać, włodę (Kazania gnieździeńskie, nie: włodzę), włos(t)ny, włodarz, włość (włościanin, włościański) (...). W psałterzu tylko włodać, w biblji obie postaci coraz się mieszają: władać, władnąć (sobą, niebem), albo włodać (niczem), włodarz ('satrapa', 'trybun', 'zwierzchnik, urzędnik'; od 16. wieku do wsi ograniczony), włodnąć (»nad chleby«, albo »chleby«, t.j. chlebami; »włodłi dniem«), włość ('ziemia, państwo, ojczyzna', 'prowincja, szczep', 'dom'), włostny, 'prawowity' (własny, Leopolita), włosny, mniej częste (»z włosnego sierca«), włosność (»prawo«, Leopolita). Tylkoż z tego nie wynika bynajmniej, żeby postaci z -ła- nie były równie polskie jak postaci z -ło- (pominąwszy jawne pożyczki: władyka, Władysław, obie nie polskie).
Aleksander Mostowiak, Źródłownik języka polskiego, 1985, str. 625–626

władać, od XV w. 'sprawować władzę, panować, rządzić; mieć władzę nad czymś' (...). Zapożyczone ze stcz. vladati 'panować, rzadzić', vladnuti 'ts.'. Rodzima postać z -ło- w stp. XIV-XV w. włodać 'panować, rządzić, zarządzać, zawiadywać, władać', włodnąć 'ts., sprawować pieczę nad czymś, troszczyć się; posługiwać się czymś'. Psł. *voldati 'panować, władać' czas. wielokr. od psł. *volsti *voldǫ.
Wiesław Boryś, Źródłownik języka polskiego, 2005, str. 703

Moje pytanie, dlaczego to nie mogę być po prostu czasowniki wielokrotne/częstotliwe?

błożyć błożę i błagać jak godzić godzę i gadać; *włóść *włodę i władać jak bóść bodę i badać

No niby to -ła- / -ło-, ale czy to dotyczy również tego rodzaju czasowników? W innych wielokrotnych -o- mogło przechodzić w -a-, a tutaj nie?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Marzec 10, 2021, 14:36:04
Ja podejrzewam, że na zastąpienie wcześniejszych błogać, włodać przez błagać, władać złożyły się dwie rzeczy
1) istnienie w polskim przegłosu o:a, który rozszerzył się do dawnych grup TorT, TolT (na pewno nie jest on prasłowiański, jednak mamy przecież takie pary jak skrócić - skracać)
2) wpływ czeskich form z TłaTem.
Po prostu formy z TłaT zamiast TłoT brzmiały lepiej, bardziej literacko i książkowo dla osób oczytanych, choć nie musiało być to wprost zapożyczenie.

Z drugiej strony jednak takie słowa jak własny, władyka (choć to pewnie z Rusi a nie z Czech) na miejscu wcześniej poświadczonych włostny, włodyka świadczą jednak o zapożyczeniu, bo tutaj oboczność nie miała prawa zajść.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Marzec 10, 2021, 22:20:34
Wiekokrotny do godzić to będzie gadzać, a do błozyć raczej błażać , w końcu mamy do dziś pobłażać.

Więc pewnie dlatego tych form z a nie uznaje się za częstotliwe.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Marzec 17, 2021, 15:11:48
U Borysia pod gadać jest:
Cytat(...) pierwotnie czas. wielokr. od psł. *goditi (...) z przyr. -a i właściwym takim czasownikom wzdłużeniem samogłoski rdzennej *o > *a
A u Derksena pod *gadàti jest takie zdanie:
CytatFinally, a connection with *goditi 'please' < *ghedh- cannot be ruled out, cf. Latv. gadît 'happen to find'.

Można by lepszy przykład podać: błożyć błożę i błagać jak łożyć łożę i *łagać. Boryś i Sławski wywodzą łagodny od łagoda < *łaga < *łagać < łożyć łożę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Maj 06, 2021, 12:34:28
Jaka jest etymologja rzeczownika smardz?
Ktoś zna jakieś kognaty?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Maj 06, 2021, 12:40:47
Według Mostowiaka:
Cytat smar-z, smardz, prasłowiańska nazwa 'grzyba', odmienna po narzeczach co do spółgłoski; czeskie smrczek (serb. smrczak) i smrh, smrż, łuż. smorża, rus. smorczok. Pozornie łączy się (szczególniej w czeskiem) z smargnąć, smyrgnąć, szmergać i szmyrnąć, o 'rzucie, ruchu'.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Ainigmos w Czerwiec 12, 2021, 19:47:01
Nurtuje mnie, jak potoczyła się etymologia przysłówka znienacka?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Styczeń 06, 2022, 13:36:31
Jakie jest pochodzenie ustatkować się? Od statek? Kiedy zaczęło być używane?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Styczeń 10, 2022, 15:37:06
Od statek, ale w znaczeniu 'stan', Brü o tym nieźle pisze (https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/statek).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 09, 2022, 23:19:55
Cytat: Ainigmos w Czerwiec 12, 2021, 19:47:01
Nurtuje mnie, jak potoczyła się etymologia przysłówka znienacka?
znienacka, dawniej znienadzka (znienadź-ska), czyli niespodzianie, niepostrzeżenie, taka antyteza do snadź, snadny :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 11, 2022, 12:30:26
Cytat: Kazimierz w Grudzień 31, 2020, 15:11:49Skąd babsztyl, tzn. domyślam się, że od baby, ale co to za -sztyl?
z niem. Weibsstelle.
CytatBandtkie miał podawać babstyl/babstel w znaczeniu "feige Memme" czyli najpierw chyba w znaczeniu "cioty".
A czemu nie w znaczeniu "baby"? ;)

OMG, double post!
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 11, 2022, 13:43:32
CytatWielokrotny do godzić to będzie gadzać, a do błozyć raczej błażać , w końcu mamy do dziś pobłażać.

Więc pewnie dlatego tych form z a nie uznaje się za częstotliwe.

Tak, dziś tak to właśnie działa, ale czy tak było dawniej? mijero podał: godzić - gadać, mnie się z kolei nasunęła para łomić - łamać,  więc może niekoniecznie miękkość  z końcówki czasownika podstawowego  była przenoszona na jego iterativa? Może płacić - *płatać, wiercić - *wartać (z -ar- bo jak w wartki, Warta)? A dalej mamy przecież jeszcze widzieć - widać, słyszeć - słychać?

Cytat: mijero w Marzec 17, 2021, 15:11:48U Borysia pod gadać jest:
Cytat(...) pierwotnie czas. wielokr. od psł. *goditi (...) z przyr. -a i właściwym takim czasownikom wzdłużeniem samogłoski rdzennej *o > *a
A u Derksena pod *gadàti jest takie zdanie:
CytatFinally, a connection with *goditi 'please' < *ghedh- cannot be ruled out, cf. Latv. gadît 'happen to find'.

Zgodnie z tym, co przytoczone powyżej, widzę to tak:
1. godzić znaczyło w sensie fizycznym 'rzucać w cel, trafić'
2. gadać (wielokrotne do godzić) w sensie 'próbować trafić',
3. potem wyrosło znaczenie abstrakcyjne gadać czyli 'zgadywać', 'próbować odgadnąć', 'przepowiadać', 'wróżyć'
4. stąd nieco pejoratywne gadać czyli 'opowiadać różne rzeczy'. :)

OMG, triple post! :-[
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 14, 2022, 08:04:56
Cytat: SchwarzVogel w Październik 13, 2021, 22:00:26
Cytat: Tolasz w Październik 06, 2021, 19:26:36
wrzód i nadwyrężyć
To drugie z ukraińskiego, z mazowieckim (?) unosowieniem jednego z "e" i wymianą "-we-" na "-wy-" prawdopodobnie przez skojarzenie z powszechnym przedrostkiem.

Bańkowski sugeruje, że to przekształcenie to wynik pomieszania z podobnym, reliktowym "na(d) - (wy)- rężyć.

Potwierdzone rzeczywiście jest"narężyć".

Mączyński (1564) "Żyto trochę kamieniem we młynie narężone, to jest skrupione"

Kancjonał Gdański (1620) "Jezus szatańskiej sił narężył".

Dalej pisze te to reliktowe rǫžiti miałoby znaczyć "powodować otwieranie się, rozpadanie, dziurawić" i było kauzatywem do ręgnǫti "hiscere".

Podaje staro-słoweńskie zemlja regne "pęka, otwiera się".

Ciekawa sprawa warto chyba poszukać więcej.

To rzeczywiście ciekawe, czy znalazłeś coś nowego? No np. ten sam czasownik co w na(d)-rężyć (pasuje mi tu znaczenie 'skruszyć, nadwieruszyć'), ale z innymi przedrostkami typu, nie wiem za-rężyć? Czy należy tu oręż? Brzmią tak archaicznie, tolkienowsko, nadają się w sam raz na jakiś altlang :) Sprawdziłem, że hiscere po łacinie to 'otwierać usta' :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 14, 2022, 08:38:52
Skąd się wziął polski stek?  ??? I nie chodzi mi tu o angielski steak  ::), tylko słowo, które mamy w wyrażeniu "stek bzdur".
Brückner podaje trochę dziwne (a może nawet sobie przeczy?  :o bo --> wstecz (https://pl.wikisource.org/wiki/Strona:PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_653.jpeg)):
Cytatstek, stekowisko, zamiast ściek i stok; wyłącznie polskie; nowotwór od 16. wieku, niby od zetknąć (się), stykać.

O tyle wydaje mi się to mało sensowne, bo co by miał wspólnego stek = ściek z dawną polską nazwą na 'kręgosłup', czyli "stek (dziś stos) pacierzowy"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 22, 2022, 10:31:32
Skąd się wzięła gorzelnia? to znaczy rozumiem, że od gorzeć, ale dlaczego? Dla mnie bardziej logiczna wydaje się warzelnia, gdzie się piwo warzy. ::)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Czerwiec 28, 2022, 16:00:27
Chciałem poruszyć temat etymologii nazwy najstarszego zawodu świata, jako że coś mi w niej zgrzyta (pomijam całkowicie wiązanie kurwy z łac. curvus, będące kompletnym nieporozumieniem).

Teorią, którą widuję częściej, jest ta wywodząca kurwę od jakiegoś plackowego *kéh₂ros 'kochany'. Brzmi mi to jak kompletny bełkot – ciężko mi sobie wyobrazić, że ludzie kiedykolwiek utożsamiali kurwy z miłością.

Rozsądniej wygląda sugestja Vasmera, łącząca kurwę prosto z kurem – kury czy koguty lubią sobie poświńtuszyć ( ͡° ͜ʖ ͡°) Ale zastanawia mnie, czy  derywacja *kury < *kurъ jest morfologicznie wiarygodna?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Czerwiec 28, 2022, 17:01:12
Cytat: Grzybacz w Czerwiec 28, 2022, 16:00:27
Chciałem poruszyć temat etymologii nazwy najstarszego zawodu świata
Od *lěkъ, co ma być pożyczką jermańską i *-ařь.

Cytat: Grzybacz w Czerwiec 28, 2022, 16:00:27
Teorią, którą widuję częściej, jest ta wywodząca kurwę od jakiegoś plackowego *kéh₂ros 'kochany'. Brzmi mi to jak kompletny bełkot – ciężko mi sobie wyobrazić, że ludzie kiedykolwiek utożsamiali kurwy z miłością.
Dryf znaczeniowy 'kochanka' → 'dziwka' jak najbardziej zrozumiały, por. pol. dziwka < dziéwka czy cz. nevěstka. Zresztą stąd chyba miałoby też wywodzić się niemieckie Hure, co ma kognata w innych językach jermańskich. Inna sprawa, że mało przekonująca jest strona fonetyczna.

Cytat: Grzybacz w Czerwiec 28, 2022, 16:00:27
Rozsądniej wygląda sugestja Vasmera, łącząca kurwę prosto z kurem – kury czy koguty lubią sobie poświńtuszyć ( ͡° ͜ʖ ͡°) Ale zastanawia mnie, czy  derywacja *kury < *kurъ jest morfologicznie wiarygodna?
O ile kurwa faktycznie pochodzi od *kury (nie wiem w sumie na ile pierwotna jest pol. kureẃ), to od kura różni ją tylko inny temat. Skoro jest *kurъ, *kura i *kurę, to czemu nie *kury, -ъve?

Semantycznie też nie jest wcale dziwne, por. cz. kokot, sch. kurac.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Czerwiec 28, 2022, 18:11:21
Ja ale bym nie powiedział, że to ten sam dryf znaczeniowy. W przypadku polskim czy czeskim mamy bardziej do czynienia z przejściem z neutralnego 'dziewczyna, niewiasta' do negatywnego 'dziwka', gdzie 'kochanka' → 'dziwka' jest przejściem z pozytywnego do negatywnego. Plus też zdało mi się, że fonetycznie się to nie kleji.

Polska kureẃ sądzę że jest z wcześniejszego *kury, które akurat nie zostało poświadczone, w przeciwieństwie do np. kry.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Czerwiec 29, 2022, 11:43:45
Przecież kochanka dla innej kobiety jest prostą kurwą xD

To że samo *kury nie jest poświadczone to nic dziwnego, nawet w scs. кръı zostało poświadczone tylko raz i to w dość późno znalezionym Psałterzu Synajskim, oprócz tego raz w Bogurodzicy, przeżyła ta forma tylko w połabskim i słoweńskim.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Czerwiec 30, 2022, 09:10:58
Bańkowski wywodzi z pie. *kour-u-s 'kobieta niezamężna':

CytatKURWA 1415 (...) starsza postać °kurew zachowana reliktowo w najczęściej używanym wyrażeniu kurwie macierze syn (1396) (...) †kury †kurъve og.-słow. (recesywne prócz pol.); *kour-u-s 'kobieta niezamężna' (...) Sens pejoratywny rozwinął się w słow. właśnie z wyrażenia †kurъve †matere †synъ 'syn niezamężnej matki' = 'syn nieznanego ojca; bękart-wyrzutek, nie należący do rodu'.

A ja mam pytanie o blask. Czy psł. *blěskъ nie powinno dać błask: -ě- > -'a-? Wymyślam sobie kolejną zasadę, której nigdy nie było? :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Czerwiec 30, 2022, 09:33:28
No jeśli -ě- > -'a-, to chyba wszystko jest w porządku, nie rozumiem  ??? Skąd tam miało by się wziąć ł, jeśli l było zmiękczone?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Czerwiec 30, 2022, 09:49:23
No właśnie... :-\ Nie wiem o co mi chodziło. Może wstępnie z błyskiem coś mi nie grało...
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Czerwiec 30, 2022, 13:35:43
błysk i pochodne (typu błyszczeć, błyskawica)  to kontaminacja dawnego blisku (kuzyna blasku) z łyskiem (jaki masz jeszcze dziś w połysku, kaczce łysce)  8)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 03, 2022, 06:26:03
Tak apropos jeszcze starych iterativów oraz czasownika nadwyrężyć
Czytałem właśnie "Złoto z Porto Bello" (taki prequel do "Wyspy Skarbów"), gdzie jest zdanie:
Dziadek roześmiał się urągliwie na całe gardło.

Zaintrygował mnie ten przysłówek i wtedy przyszło mi do głowy, że może czasownik u-rąg-ać jest starym iterativem wobec nad-wy-ręż-yć? Oba czasowniki mówią przecież o działaniu na szkodę kogoś / czegoś :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Lipiec 04, 2022, 18:57:10
Cytat: dziablonk w Lipiec 03, 2022, 06:26:03
Tak apropos jeszcze starych iterativów oraz czasownika nadwyrężyć
Czytałem właśnie "Złoto z Porto Bello" (taki prequel do "Wyspy Skarbów"), gdzie jest zdanie:
Dziadek roześmiał się urągliwie na całe gardło.

Zaintrygował mnie ten przysłówek i wtedy przyszło mi do głowy, że może czasownik u-rąg-ać jest starym iterativem wobec nad-wy-ręż-yć? Oba czasowniki mówią przecież o działaniu na szkodę kogoś / czegoś :P

Niestety – nadwyrężyć to zniekształcone, zapożyczone z ruska nadweredzić, spokrewnione z naszym wrzodem. Acz istotnie ktoś tu kiedyś na forze podał, że rǫgati jest iteratywem/kauzatywem od ręgnǫti, zachowanego w słoweńskim.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 04, 2022, 19:40:36
Cytat: SchwarzVogel w Październik 13, 2021, 22:00:26Bańkowski sugeruje, że to przekształcenie to wynik pomieszania z podobnym, reliktowym "na(d) - (wy)- rężyć.

Potwierdzone rzeczywiście jest"narężyć".
Skoro było reliktowe na-rężyć, na-rągać mogło również się zdarzyć :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Lipiec 05, 2022, 00:51:57
Ale i tak zarówno narężyć jak i narągać wywodzą się ostatecznie od prasłowiańskiego kauzatywnego rǫg-, ztąd brak zmiękczenia r. Podstawowe ręgnǫti dałoby u nas rzęgnąć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 05, 2022, 06:30:15
 ??? Tak, również uważam, że:
1) zarówno narężyć jak i narągać wywodzą się z rǫg- (kauzatywne? spoko - może być i kauzatywne :P)
2) ręgnǫti dałoby u nas rzęgnąć. (Może i faktycznie dało? sławne Rzęgnowo na Mazowszu)

Tylko, że oba polskie czasowniki rǫg-, jak pokazuje życie, doskonale obywają się bez ręg-nǫti.  ;)

Tak: Bańkowski powołuje się na słoweńskie regniti (ponoć było i chorwackie regnuti), czyli łączy ze sobą rǫg- i ręg-, jednak i tego nie można ot tak z miejsca odrzucić, bo sama oboczność ǫ : ę na etapie prasłowiańskim jest możliwa, czego ślady w polskim znajdujemy w krzątać się - kręcić, pogrążyć się - grzęznąć. Inna sprawa jak te klocki semantycznie połączyć. :)

Mnie raczej trapi rekcja: tzn. urągać (czemu?) łączy się z celownikiem, podczas gdy nadwyrężyć (co?), czyli biernik, a staropolskie narężyć (czego?) - dopełniacz.  :-\
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 09:51:14
Skąd wtóry z w- na początku, skoro litewski ma antras 'drugi'? Czy to proteza czy co innego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 11:18:34
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 09:51:14
Skąd wtóry z w- na początku, skoro litewski ma antras 'drugi'? Czy to proteza czy co innego?
Raczej nie jest to od pie. liczebnika porządkowego, tylko od tego samego co niem. wieder czy sanskryckie vitaram 'jeszcze raz'. Ewentualnie by to mogło być nieregularne odnosowienie jak w przypadku *sъto zamiast regularnego **sęto.

Mam natomiast teorję spiskową, że w psł. istniało zarówno *vъtor-/vъter-, jak i *ǫtor-/ǫter-, to drugie właśnie związane bezpośrednio ze żmudzkim antras i miałoby z niego pochodzić cz. úterý i głuż. wutory xD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 12:08:04
A co z samym przyimkiem w vs. lit. į (niem. in, ang. in, łac. in)? Bo tu protezę chyba można zakładać: jakieś *(v)ą > skrócone potem do w analogii do   / (lit. su)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 13:03:16
Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 11:18:34nieregularne odnosowienie jak w przypadku *sъto zamiast regularnego **sęto.
O, rzeczywiście, to '100' mnie zaintrygowało! Odnosowienie - jasna sprawa, ale może ta nieregularność to oboczność nosówek? Kojarzy mi się, że  później w skali słowiańskiej mamy coś takiego z '1000': północno-słowiańskie mają wersję z ę (pol. tysc), a południowe z ą (serb. tisuća).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 14:45:22
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 12:08:04
A co z samym przyimkiem w vs. lit. į (niem. in, ang. in, łac. in)? Bo tu protezę chyba można zakładać: jakieś *(v)ą > skrócone potem do w analogii do   / (lit. su)?
Żadnego **nie było. We wczesnym prasłowiańskim (jeszcze przed działaniem prawa otwartych sylab) było *vъn, przy czym to -n z czasem przeszło do kolejnego wyrazu, jak *vъn jemь > *vъ ňemь (a stąd pol. w nim, w niego, później to się rozszerzyło na wszystkie przyimki). Podobnie było też *kъ(n) i *sъ(n), co oddaje żmudzkie su, pruskie sen.

Swoją drogą to **i **masz w, nieproduktywnych już w scs., prefiksach *- i *-, jak w słowach *vǫvozъ (< *vъ-vez-ti) albo *sǫsědъ (<*sъ-sěd-ti sę).

Ogólnie rozwój przyimków wykazuje wiele nieregularności, w słowiańskich chyba najczęstszą było udźwięcznienie wygłosu, ale trochę mniejszych zmian też było, jak choćby pol. bez z kontaminacji *biez i przez, dłuż. bźez, słe. brez, serb. kod chyba z kontaminacji k(a) i pod, nad; to że polskie przez, przed nie mają przegłosu lechickiego też jest na pozór nieregularne, a w rzeczywistości wynika z oddziaływania następujących po przyimkach wyrazów. Ogólnie należy pamiętać, że przyimki nigdy nie występują samodzielnie, dlatego nie można ich rozwoju analizować w oderwaniu od wyrażeń przyimkowych.

Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 13:03:16
Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 11:18:34nieregularne odnosowienie jak w przypadku *sъto zamiast regularnego **sęto.
O, rzeczywiście, to '100' mnie zaintrygowało! Odnosowienie - jasna sprawa, ale może ta nieregularność to oboczność nosówek? Kojarzy mi się, że  później w skali słowiańskiej mamy coś takiego z '1000': północno-słowiańskie mają wersję z ę (pol. tysc), a południowe z ą (serb. tisuća).
Z tysiącem też za bardzo nie wiadomo. Niektórzy twierdzą, że tysiąc jest pożyczką z jakiegoś gockiego, ale i to nie wyjaśnia różnic w wokalizmie. Ciekawa jest bowiem nie tylko różnica w nosówce (swoją drogą w zabytkach staroczeskich też jest tisúc z tylną nosówką!) i w nagłosie, jak w cz. tisíc (tysiąc w słowackim i łużyckich to pożyczki z okresu odrodzenia, więc darujmy sobie ich analizę), a do tego fakt, że wbreẃ powszechnemu mniemaniu, żmudzki tūkštantis wcale nie jest kognatem tysiąca (choć być może odbitką), w odróżnieniu od pruskiego tūsimts.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
CytatŻadnego **nie było.
CytatSwoją drogą to **i **masz w, nieproduktywnych już w scs., prefiksach *- i *-,
No chyba nie powiesz mi, że nosówka w wąwozie to z jeru wyrosła? :o Raczej obstawiam, że było na odwrót.

Cytat*sъ(n), co oddaje żmudzkie su, pruskie sen.
A może pruskie sen to pożyczka ze słowiańskiego?
Cytatserb. kod chyba z kontaminacji k(a) i pod, nad;
a czasem nie z k + od?  zwłaszcza, że rządzi dopełniaczem; tak swoją drogą to trochę przypomina włoskie da = łac. de + ad  :P

Cytatto że polskie przez, przed nie mają przegłosu lechickiego też jest na pozór nieregularne
No ale dlaczego miałby zajść tam przegłos lechicki?  ::)
Cytatcz. tisíc (tysiąc w słowackim i łużyckich to pożyczki z okresu odrodzenia, więc darujmy sobie ich analizę),
Słowackie tisíc wygląda istotnie na pożyczkę z czeskiego, ale w czym rzecz z górno- i dolno-łużyckim tysac? ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 19:10:03
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
CytatŻadnego **nie było.
CytatSwoją drogą to **i **masz w, nieproduktywnych już w scs., prefiksach *- i *-,
No chyba nie powiesz mi, że nosówka w wąwozie to z jeru wyrosła? :o Raczej obstawiam, że było na odwrót.
Nic takiego nie twierdzę, po prostu chciałem pokazać, że przedrostek rozwinął się inaczej niż przyimek. Forma bez nosowości nie jest oczywiście pierwotniejsza, nie bez powodu też ten sposób derywacji już w scs. jest nieproduktywny.

Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytat*sъ(n), co oddaje żmudzkie su, pruskie sen.
A może pruskie sen to pożyczka ze słowiańskiego?
Dlaczego niby? Zresztą przyimki praktycznie nigdy nie są zapożyczane, czasem jedynie zapożyczenia stają się przyimkami wtórnymi.

Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytatserb. kod chyba z kontaminacji k(a) i pod, nad;
a czasem nie z k + od?  zwłaszcza, że rządzi dopełniaczem; tak swoją drogą to trochę przypomina włoskie da = łac. de + ad  :P
A jaką podstawę miałoby takie złożenie? Bo ten przyimek odpowiada polskiemu 'u' lub 'do'. Ja tu zawsze widziałem rozszerzenie o -d takie samo jak w parach po-pod, na-nad. Bo skoro jeśli wejdziesz na coś, to jesteś nad czymś, to tak samo po pójściu k' jakiejś osobie jesteś kod niej. Inna sprawa, że współcześnie rozróżnienie przyimków celu i miejsce trochę się zatarło, ale lepszego pomysłu na to nie mam.
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytatto że polskie przez, przed nie mają przegłosu lechickiego też jest na pozór nieregularne
No ale dlaczego miałby zajść tam przegłos lechicki?  ::)
Bo mamy spółgłoskę twardą zębową. Przegłos zaszedł natomiast w przypadku rzeczownika przód pochodzenia przyimkowego.
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytatcz. tisíc (tysiąc w słowackim i łużyckich to pożyczki z okresu odrodzenia, więc darujmy sobie ich analizę),
Słowackie tisíc wygląda istotnie na pożyczkę z czeskiego, ale w czym rzecz z górno- i dolno-łużyckim tysac? ???
Może fonetyka tego nie pokazuje, ale to są odrodzeniowe pożyczki, wcześniej fungował tawzynt, a na sto hundert, w d~ł~ckim odpowiednie formy są chyba nawet żywotniejsze. Zresztą utrata tysiąca w słowiańskich gwarach jest na tyle powszechna, że nie wiem, dlaczego cię to dziwi – spójrz na południe, gdzie obok rodzimego tysiąca masz też jezero, tavžent, hiljada z odpowiednio węgierskiego, niemieckiego i greckiego, czakawcy mieli też jakieś włoskie słowo, ale nie pamiętam go. Dziwi mnie bardzo, że nikt nie ma na 1000 turcyzmu, a przynajmniej nigdy się nie spotkałem.

Swoją drogą takich odrodzeniowych zapożyczeń u Łużyczan jest bardzo dużo, choć nie zawsze wyróżniają się one fonetycznie i trzeba sięgnąć głębiej w historję języka. Wystarczy chyba powiedzieć, że čitać/cytaś jest jednym z nich, ludową formą jest lazować/-ś, dokładnie jak u Drzewian połabskich /lazot/, odpowiadające niemieckiemu lesen.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 11, 2022, 21:53:08
Do reszty dyskusji może się jakoś odniosę, ale musiałem podzielić się tym doświadczeniem xDDDD

Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 14:45:22to że polskie przez, przed nie mają przegłosu lechickiego też jest na pozór nieregularne, a w rzeczywistości wynika z oddziaływania następujących po przyimkach wyrazów. Ogólnie należy pamiętać, że przyimki nigdy nie występują samodzielnie, dlatego nie można ich rozwoju analizować w oderwaniu od wyrażeń przyimkowych.

Kiedyś próbowałem to wytłumaczyć Jagodowemu Mędrcowi z Libiąża, to mnie wyzwał od nieuków i dyletantów i porównał nawet do Janusza Bieszka (serjo xDDDDD jemu ten Bieszk we łbie bez czynszu mieszka...), nie stroniąc od erystyki i ad personam. Jak wzkazywałem analogję w połabskim (a więc jakby nie patrzeć blizkim krewniaku genetycznym polskiego), gdzie w podobny sposób samogłoski w przyimkach zawsze rozwijały się "miękko" (gdzie z połabskiego wokalizmu można wyczytać dużo więcej na temat otoczenia fonetycznego samogłoski, bo oprócz przegłosu zaszło tam też parę innych, pokrewnych zjawisk), to on mi na to, że co ja mu tu z połabskim wyskakuję - że połabski nie żyje, więc trudno go oceniać (i chyba nawet użył argumentu, że "nie wiadomo czy dobrze go odczytano", chociaż być może tutaj konfabuluję - było to już parę lat temu), że był dziwny i nieregularny (kij, że akurat regularności jest tam dużo, tylko trzeba umieć je zauważać, a nie walić konia do "Nieregularności Wskutek Częstości Użycia"), a poza tem to rozwój fonetyczny przyimków słowiańskich jest z zasady nieregularny i nie ma się w nim co doszukiwać żadnych prawidłowości (typowe zakutopalstwo - zupełnie jak n.p. spisywanie z góry na straty jakichkolwiek wywodów etymologicznych nazw wód płynących w Europie, bo przecież "rzeki są przedaryjskie" - oczywiście, że nieregularności jest wiele, ale to nie oznacza, że nie ma tam ŻADNYCH prawidłowości - ta akurat wydaje mi się dość ewidentna). Oczywiście, jak przystało na niego, jako przyczynę wszystkiego wzkazywał swój ulubiony fetysz - "Nieregularność Wskutek Częstości Użycia" (śmieszne jest to, że on tym argumentuje dosłownie wszystko, nie tylko skrócenia), nie przyjmując do wiadomości, że może być inne wytłumaczenie od tego jego prymitywnego i quasi-religijnego wyjaśnienia wszystkiego, którym ucina wszelką dyskusję (powinien do tej swojej stronki dopisać artykuł "NWCzU jako argument ostateczny i niepodważalny"). To śmieszne, że człowiek, który pisał całe elaboraty na temat tego, jak szkodliwy jest "autorytaryzm" w nauce, zwłaszcza lingwistyce, sam się zachowuje jak jakiś wioskowy mędrzec, który nie pozwala swoim spółplemieńcom sprawdzić, co jest "za górką".

Ach, ulżyłem sobie xDDDDDDDDDDDDD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 12, 2022, 11:27:17
Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 19:10:03
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
CytatŻadnego **nie było.
CytatSwoją drogą to **i **masz w, nieproduktywnych już w scs., prefiksach *- i *-,
No chyba nie powiesz mi, że nosówka w wąwozie to z jeru wyrosła? :o Raczej obstawiam, że było na odwrót.
Nic takiego nie twierdzę, po prostu chciałem pokazać, że przedrostek rozwinął się inaczej niż przyimek. Forma bez nosowości nie jest oczywiście pierwotniejsza, nie bez powodu też ten sposób derywacji już w scs. jest nieproduktywny.
No jak tak to okej.

Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 19:10:03
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytatcz. tisíc (tysiąc w słowackim i łużyckich to pożyczki z okresu odrodzenia, więc darujmy sobie ich analizę),
Słowackie tisíc wygląda istotnie na pożyczkę z czeskiego, ale w czym rzecz z górno- i dolno-łużyckim tysac? ???
Może fonetyka tego nie pokazuje, ale to są odrodzeniowe pożyczki, wcześniej fungował tawzynt, a na sto hundert, w d~ł~ckim odpowiednie formy są chyba nawet żywotniejsze.
O rety, myślałem, że to chodzi o odrodzenie w sensie 16. wiek  :-[ Ale to dziwne, że tego '1000' w jakiejś starej łużyckiej Biblii  nie zanotowali.

Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 19:10:03
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytat*sъ(n), co oddaje żmudzkie su, pruskie sen.
A może pruskie sen to pożyczka ze słowiańskiego?
Dlaczego niby? Zresztą przyimki praktycznie nigdy nie są zapożyczane, czasem jedynie zapożyczenia stają się przyimkami wtórnymi.
Na zasadzie przejęcia z jakiejś lechickiej gwary tego *sъ(n). Po prostu dziwi mnie tak odmienny rozwój od żmudzkiego su.

Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 19:10:03
Cytat: dziablonk w Lipiec 11, 2022, 18:41:33
Cytatserb. kod chyba z kontaminacji k(a) i pod, nad;
a czasem nie z k + od?  zwłaszcza, że rządzi dopełniaczem; tak swoją drogą to trochę przypomina włoskie da = łac. de + ad  :P
A jaką podstawę miałoby takie złożenie? Bo ten przyimek odpowiada polskiemu 'u' lub 'do'.
Ze znaczeniem 'do' się nie spotkałem, ale mniejsza z tym. Ja to sobie tłumaczyłem, że k zbliża do obiektu, od oddala, a kod to taka wypadkowa sił, która utrzymuje obiekt w spoczynku. :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Lipiec 12, 2022, 17:31:45
Mogę się założyć, że łużycka literatura nigdy nie znała kontynuantu *tysęťi, który by pewnie brzmiał w g~ł~ckim **tysac, a w d~ł~ckim **tysec. A co jest w Biblji? Dla przykładu 2 Krn 30,24 z d~ł~ckiej Biblji z 1868 roku:
CytatPſcheto Hiskias, Judojſki kral, da jaden ſwigaṙſki hopor ſa tu ſgromażinu, towſynt ſchelzow a ßedym towſynt wojz. Te huẜche pak dachu jaden ſwighopor ſa tu ſgromażinu, towſynt ſchelzow, a żaßeſch towſynt wojz. Tych ṁerẜchnikow pak ße bėẜcho nėto ẇele hußwėſchiło.
Swoją drogą po tym sedym towzynt wnioskuję, że było to słowo nieodmienne. Jeszcze dla porównania 100 000 w 2 Krn 25,6:
CytatK'tomu won ßebe najṁe ſ'Iſraela hundert towſynt ryẜchaṙſkich wojakow ſa ſtow zantnaṙow ßlobra.
Ciekawe, że obok hundert towzynt mamy też sto, chyba również nieodmienne.

Więcej d~ł~ckiej Biblji tutaj: https://www.dolnoserbski.de/biblija/tekst/
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 13, 2022, 09:23:57
Cytat: Siemoród w Lipiec 11, 2022, 11:18:34od tego samego co niem. wieder czy sanskryckie vitaram 'jeszcze raz'
To mi się skojarzyło z łac. bis 'jeszcze raz', i łac.  viginti '20' < *bi-ginti ("mutando b in v causa eufonie (http://www.clavmon.cz/slovnik/fontes/Algor/algor.htm)"). :D
Być może wtóry miał tu oryginalnie miękki jer, tzn. *vьtor-? (zastanawia mnie postać grecka: δεύτερος)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Dynozaur w Lipiec 22, 2022, 14:51:03
Jaka jest etymologja stopy w znaczeniu "stopy procentowej"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 22, 2022, 18:43:11
Po niemiecku to najwyraźniej "Zinsfuß", więc po prostu kalka bezduszna.

W niemieckim pewnie zwyczajnie jakaś metafora, stopa zamiast "podstawa" czy cuś?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 22, 2022, 19:52:44
stopa pierwotnie określała długość, a potem też 'miarę' czegoś, np. 'stopa karolińska' określała ile denarów można wybić z danej masy kruszcu.
stopa (https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/stopa)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 29, 2022, 10:14:48
skąd w polskim końcówka -szy w przymiotnikach od przysłówków miejsca i czasu typu wczorajszy, dzisiejszy, jutrzejszy, teraźniejszy, niniejszy, tutejszy, tamtejszy?
EDIT: wygląda na to, że z komparatywów. Jeszcze inszy, inakszy, pierwszy (inne słowiańskie mają proste pochodne od *prvy) :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Lipiec 29, 2022, 22:12:11
Co ciekawe w staropolszczyźnie istniał też dzisi 'dzisiejszy', od którego dzisiejszy zdaje się być regularnym komparatywem (mimo że nie ma sensu).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 30, 2022, 09:12:12
Jeśli ktoś wydoił rano krowę, ma dzisie mleko, to ktoś to wydoił wieczorem, ma dzisiejsze. To akurat jeszcze ma sens jak najbardziej dla mnie.

Natomiast "pierwszy" to już chyba faktycznie jakaś polska tytułomania musiała być. Nie wystarczało być pierwym XD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 30, 2022, 12:15:17
No wiecie, germańskie mają first, erst, czyli jakby nawet superlativus  :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 31, 2022, 19:16:51
BTW, łac. primus ma superlatywne -imus jak optimus i maximus; niektórzy uważają, że w prehistorii był tam *pramus, bo ponoć prandium 'śniadanie' to 'pierwsze jedzenie' (=*pram-edio?)

A propos wyżej wymienionych na -szy kilka rzeczy:
a. jedynie wczorajszy ma -ajszy
b. z kolei od tutaj jest tutejszy
a. teraźniejszy to stopień wyższy od teraźny?  ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Sierpień 17, 2022, 17:04:54
BTW, ostatnio w tym kontekście zastanowiło mnie pojawianie się przymiotnika "ówcześniejszy".

Strona może być odwiedzana tylko po ówcześniejszym dokładnym przeczytaniu i zapoznaniu się z Warunkami Korzystania ze Strony oraz ich akceptacji.
Rok później projektant Andrzej Zgliczyński narysował nadwozie różniące się od prototypu Alfa, a przypominające ówcześniejszy model Renault 4.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Sierpień 29, 2022, 18:40:11
Czy zawżdy to będzie zawszkdy?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Sierpień 29, 2022, 23:13:13
Cytat: mijero w Sierpień 29, 2022, 18:40:11
Czy zawżdy to będzie zawszkdy?
zawżdy to za+wżdy, a tam bym się raczej doszukiwał wsz- + -dy, bo od wsz- + -gdy jest wszegdy.

Swoją drogą rekonstrukcja zaimków przysłówkowych czasu jest dziwna, bo często się to przedstawia jako psł. *-gdy, choć łamałoby to prawo sylaby zamkniętej (i ogólnie grupy -kt- i -gd- nie są dozwolone w prasłowiańskim)i też w scs. się pojawia ѥгда, къгда.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Sierpień 30, 2022, 07:13:26
Czy po psł. *cěna nie należałoby się spodziewać pol. ciana? W Słowniku staropolskim dwa przykłady, oba z cz-:
CytatSine omni taxa czany;
Nescit homo precium eius czeni
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Sierpień 30, 2022, 10:18:55
Nie, bo w polskim ci- pochodzi z miękkiego t, psł. stěna > pol. ściana.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Sierpień 30, 2022, 14:42:32
W staropolskim regularna była cana i zdaje się jest poświadczona dosyć dobrze, razem z krzasłem i śmiotaną, ale ostatecznie wygrały widać jakieś formy gwarowe czy wyrównane do zależnych.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Sierpień 30, 2022, 17:39:07
Co do cz w zapisie staropolskim, to przeźrzałem 4 strony źródła do czany, którym są ,,Kazania średniowieczne, Cz. 1" wydane przez A. Mostowiaka – https://polona.pl/item/kazania-sredniowieczne-cz-1,Njc4NTg1NzU/31 Pojawiające się tam c otdaje k: colana, Crrnǫbne, pocarm. Niezrozumiałe dla mnie cz służyło otdaniu c, ć, ci, cz.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Τόλας w Sierpień 31, 2022, 00:33:13
Cytat: SchwarzVogel w Sierpień 30, 2022, 14:42:32
W staropolskim regularna była cana i zdaje się jest poświadczona dosyć dobrze, razem z krzasłem i śmiotaną, ale ostatecznie wygrały widać jakieś formy gwarowe czy wyrównane do zależnych.
Raczej wpływ języka czeskiego.
Cytat: mijero w Sierpień 30, 2022, 17:39:07
Niezrozumiałe dla mnie cz służyło otdaniu c, ć, ci, cz.
Często się zapomina, że djalekt małopolski jest i był mazurzący. Z pewnym prawdopodobieństwem można przyjąć, że nawet dla klasy wyższej i dworu królewskiego mazurzenie było naturalne w XIV i XV stuleciach, przynajmniej u części. Stąd dwuznak cz mógł oddawać tylko dwie, a nie trzy spółgłoski, tj. miękko wymawiane c [t͡sʲ] i zmiękczone t [ t͡ɕ], które brzmią dość podobnie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Sierpień 31, 2022, 14:23:29
Na 24 stronie ,,Mięszanin językowych" z 1877 r. wyrażono przekonanie, że rzeczywiście wykłada się na w iście rzeczy, czyli w istocie rzeczy.
https://polona.pl/item/mieszaniny-jezykowe-poczet-1,NjYyNTcyMzc/27
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 01, 2022, 11:02:03
Cytat: Tolasz w Sierpień 31, 2022, 00:33:13
Często się zapomina, że djalekt małopolski jest i był mazurzący. Z pewnym prawdopodobieństwem można przyjąć, że nawet dla klasy wyższej i dworu królewskiego mazurzenie było naturalne w XIV i XV stuleciach, przynajmniej u części. Stąd dwuznak cz mógł oddawać tylko dwie, a nie trzy spółgłoski, tj. miękko wymawiane c [t͡sʲ] i zmiękczone t [ t͡ɕ], które brzmią dość podobnie.
Zgodnie z większością hipotez, jeszcze nie w czasach Kazań świętokrzyskich. Nie to, żeby później mazurzenie nie było obecne w wyższych klasach (http://dorroj-hjp.home.amu.edu.pl/teksty/Urb7.pdf), ale jego rozwój zbiegł się z rozwarstwieniem polskiego społeczeństwa i z akrolektu szlachty dość szybko zostało wyparte.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Wrzesień 03, 2022, 16:27:05
Bańkowski:
CytatOBFITY XVI-1, opwity XV-2, opłwity XV (w ,,Psałterzu Puławskim" i źródłach odeń pochodnych), opływity w ,,Psałterzu Floriańskim" (...) nic tu nie pomoże st.czes. plveti, vb. resul­tat. do podstawowego pluti, wraz ze wskazanym przez Brucknera śladem stp. płwieć w ,,Kazaniach Świętokrzyskich" (part. płwiących 'fluctuantium'), takiej samej formacji jak stp. lpieć albo pnieć, skąd właśnie wynika niemożliwość suponowanego ad hoc °o-płwieć
Pytanie o tę ,,niemożliwość". Tego rodzaju czasownik nie może być poprzedzony o- czy może w ogóle żadnym przedrostkiem?
Istnieją pobieżeć, posiedzieć, nasiedzieć się, poleżeć, należeć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 07, 2022, 21:20:16
Nie znam całego kontekstu tego hasła, ale chyba Bańkowskiemu chodzi o to, że przymiotnik obfity powstał z opwity / opłwity w wyniku błędu z prawidłowego opłYwity (jak we Floriańskim) i nigdy nie było czasownika *opłwieć.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 08, 2022, 20:08:39
Okazuje się, że słowo moszcz nie ma wcale etymologji słowiańskiej, lecz przez staroczeskie mošt i starowysokoniemieckie most pochodzi z łacińskiego mustum.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 08, 2022, 21:26:09
Ciekawe, że HJP dla chorwackiego mošt podaje tu niemiecki Most z włoskiego mosto i dopiero na koniec łacińskie mustum 'mlado vino', no ale taka zmiana w polskim (tzn. št > szcz) wygląda na dość wczesną. (Szukając jakiegoś rodzimego podłoża dla takiej zmiany,  przychodzi mi do głowy Bydgost > Bydgoszcz. Może macie inne przykłady?)
Co ciekawe Brueckner podaje, że w południowosłowiańskich zamiast -o- była półsamogłoska (jer twardy), nawet w Czechach występował mest - mstu obok mošt.
Przywoływana jest też postać proboszcz z tym niezwykłym -szcz (cz. probošt) ze st.-wys.-niem. probost (niem. Probst / Propst), a to z późnołac. propositus zamiast łac. praepositus 'przełożony' (sn prošt, sk prepošt właśnie na 'prepozyta').  :o
(BTW, z wersji prowansalskiej provost via Niemcy pojawił się u nas w więzieniu profos.)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 09, 2022, 09:35:01
Ostatnio w pewnej publikacji zamiast nazwy cholesterol natknąłem się na chloresterol: skąd taki twór?  ???
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Wrzesień 09, 2022, 14:38:31
Zapewne z literówki.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 09:06:44
Cytat: dziablonk w Wrzesień 08, 2022, 21:26:09
Ciekawe, że HJP dla chorwackiego mošt podaje tu niemiecki Most z włoskiego mosto i dopiero na koniec łacińskie mustum 'mlado vino', no ale taka zmiana w polskim (tzn. št > szcz) wygląda na dość wczesną. (Szukając jakiegoś rodzimego podłoża dla takiej zmiany,  przychodzi mi do głowy Bydgost > Bydgoszcz. Może macie inne przykłady?)
Co ciekawe Brueckner podaje, że w południowosłowiańskich zamiast -o- była półsamogłoska (jer twardy), nawet w Czechach występował mest - mstu obok mošt.
Przywoływana jest też postać proboszcz z tym niezwykłym -szcz (cz. probošt) ze st.-wys.-niem. probost (niem. Probst / Propst), a to z późnołac. propositus zamiast łac. praepositus 'przełożony' (sn prošt, sk prepošt właśnie na 'prepozyta').  :o
(BTW, z wersji prowansalskiej provost via Niemcy pojawił się u nas w więzieniu profos.)
Bydgost > Bydgoszcz to nie zmiana fonetyczna, tylko po prostu rozszerzenie tematu o *-, tak jak Przemysł > Przemyśl czy Jarosław (Jarosława) > Jarosłaẃ (Jarosławia).

Adaptacja stcz. -št jako pol. -szcz nie jest szczególnie dziwna, jeżeli wziąć pod uwagę, że w polskim grupa -szt- nie była odziedziczona z prasłowiańszczyzny (więc w zasadzie była obca), podczas gdy -szcz- była dość częsta i odpowiadała od chyba XVI wieku czeskiemu -šť- (wcześniej Czesi mieli -šč-). Swoją drogą oprócz moszczu i proboszcza chyba do tego typu słów pasuje też Szczepan.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 10, 2022, 09:31:28
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 09:06:44
Bydgost > Bydgoszcz to nie zmiana fonetyczna, tylko po prostu rozszerzenie tematu o *-, tak jak Przemysł > Przemyśl czy Jarosław (Jarosława) > Jarosłaẃ (Jarosławia).
Tak, tak, o tym wiedziałem, podobnie Wrocław' (Wrocławia) , Radom' (Radomia) czy Poznań.
Dotąd jednak byłem przekonany, że *- to wyłącznie formant dzierżawczy, ale wziąłem na widelec Włoszczowę* i okazało się, że mógł on służyć również za formant zdrabniający, Włost > Włoszcz.  :o
*EDiT: poprawiłem na formę rzeczownikową z -ę, ale nie jestem do niej jakoś mocno przekonany :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 10, 2022, 10:31:42
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 09:06:44
Cytat: dziablonk w Wrzesień 08, 2022, 21:26:09
no ale taka zmiana w polskim (tzn. št > szcz) wygląda na dość wczesną.
Adaptacja stcz. -št jako pol. -szcz nie jest szczególnie dziwna, jeżeli wziąć pod uwagę, że w polskim grupa -szt- nie była odziedziczona z prasłowiańszczyzny (więc w zasadzie była obca), podczas gdy -szcz- była dość częsta i odpowiadała od chyba XVI wieku czeskiemu -šť- (wcześniej Czesi mieli -šč-).
Z rozpędu przyjąłem (przyjęliśmy?), że zmiana miała charakter št > szcz, ale, biorąc wszystko ostrożnie pod uwagę, można założyć w przypadku moszczu, że ten staro-górno-niemiecki most miał zwykłe -st w wymowie, a adaptując ten wyraz za pomocą formantu - otrzymujemy polskie (słowiańskie?) -szcz.
Ponieważ w pewien sposób zafascynowała mnie ta sprawa, postanowiłem zająć się właśnie tego typu przypadkami, tzn. przejściem -st > -szcz w wygłosie słów z pochodzenia rodzimych. I nie musiałem długo szukać, bo napatoczył się chrząszcz, a właściwie był to chrąst.
Taką formę, tzn z twardym -st miał staropolski, staroruski (хрустъ), a obecnie ma jeszcze czeski (chroust), słowacki (chrúst), dolnołużycki (chrust), kaszubski (chrost) oraz... czakawski na wyspie Hvar (hrust).
W pozostałych rejonach dominuje postać z nawarstwionym formantem -, tzn. chorwacki / serbski  hrušt, słoweński hrošč, rosyjski / ukraiński хрущ, cs. хрѫщь.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 23:07:15
Cytat: dziablonk w Wrzesień 10, 2022, 10:31:42
Z rozpędu przyjąłem (przyjęliśmy?), że zmiana miała charakter št > szcz, ale, biorąc wszystko ostrożnie pod uwagę, można założyć w przypadku moszczu, że ten staro-górno-niemiecki most miał zwykłe -st w wymowie, a adaptując ten wyraz za pomocą formantu - otrzymujemy polskie (słowiańskie?) -szcz.
Ponieważ w pewien sposób zafascynowała mnie ta sprawa, postanowiłem zająć się właśnie tego typu przypadkami, tzn. przejściem -st > -szcz w wygłosie słów z pochodzenia rodzimych. I nie musiałem długo szukać, bo napatoczył się chrząszcz, a właściwie był to chrąst.
Taką formę, tzn z twardym -st miał staropolski, staroruski (хрустъ), a obecnie ma jeszcze czeski (chroust), słowacki (chrúst), dolnołużycki (chrust), kaszubski (chrost) oraz... czakawski na wyspie Hvar (hrust).
W pozostałych rejonach dominuje postać z nawarstwionym formantem -, tzn. chorwacki / serbski  hrušt, słoweński hrošč, rosyjski / ukraiński хрущ, cs. хрѫщь.
Ale średniowieczne niemieckie /s/~/z/ miało wymowę pośrednią pomiędzy słowiańskimi /s, z/ i /š, ž/ (bo jeszcze w niemieckim nie doszło do /sx/ > /š/), więc na ogół było ono w staropolskich pożyczkach oddawane przez sz i ż, stąd słowa jak żagiel, kunszt, żebrać, koszt, jałmużna. Ta adaptacja zaszła więc najpewniej na podłożu czeskim, a później w polskim jedynie zamiast -szt- mamy -szcz-.

Chrząszcz i chrąszcz to inny przypadek, bo to są po prostu różne derywaty, różnica jest nie tylko w końcowej spółgłosce, ale też w wokalizmie, zresztą na całej Słowiańszczyźnie spotyka się kontynuanty psł. *xrǫščь, *xręščь i *xrǫstъ. Jest to kwestja głównie tego, od czego derywowano, bo można różne czasowniki wzkazać, zresztą same mogły wtórnie wpływać na postać tego wyrazu.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 11, 2022, 17:25:23
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 23:07:15Ale średniowieczne niemieckie /s/~/z/ miało wymowę pośrednią pomiędzy słowiańskimi /s, z/ i /š, ž/ (bo jeszcze w niemieckim nie doszło do /sx/ > /š/), więc na ogół było ono w staropolskich pożyczkach oddawane przez sz i ż, stąd słowa jak żagiel, kunszt, żebrać, koszt, jałmużna.
Jeśli idzie o kunszt, koszt w staropolszczyźnie, to końcówka -szt w tych wyrazach zaczęła przeważać i to nieśmiało od 2 poł. XVI wieku (btw, Rej tytułuje w tym czasie jedno ze swych dzieł "Kupiec, to jest Kstałt a podobieństwo Sądu Bożego ostatecznego"), wcześniej przewagę miały postacie z -st, tzn. kunst, kost itd.

W każdym razie wygląda na to, że moszcz i proboszcz przyszły do nas wcześniej z Czech na długo przed falą innych niemieckich wynalazków w rodzaju rusztu, kosztu czy masztu i uległy atrakcji do rodzimych na -szcz.
Ciekaw jestem, jak wygląda sama datacja obu słów w Polsce i Czechach.

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 13, 2022, 09:55:29
Nurtuje mnie postać zwłaszcza 'szczególnie, specialiter'; oczywiście, podejrzewam bohemizm z racji na -a-: w polskim ostała się jeszcze przestarzała ość (chociaż aściciel?), ale skąd tam szcz (cz. zvláště?).
Chodzi mi też o kontekst słoweńskiego (za)nalašč 'umyślnie, celowo', podczas gdy dla naszego zwłaszcza jest tam proste i czytelne zlasti.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Wrzesień 13, 2022, 13:04:24
Cytat: dziablonk w Wrzesień 11, 2022, 17:25:23
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 23:07:15Ale średniowieczne niemieckie /s/~/z/ miało wymowę pośrednią pomiędzy słowiańskimi /s, z/ i /š, ž/ (bo jeszcze w niemieckim nie doszło do /sx/ > /š/), więc na ogół było ono w staropolskich pożyczkach oddawane przez sz i ż, stąd słowa jak żagiel, kunszt, żebrać, koszt, jałmużna.
Jeśli idzie o kunszt, koszt w staropolszczyźnie, to końcówka -szt w tych wyrazach zaczęła przeważać i to nieśmiało od 2 poł. XVI wieku (btw, Rej tytułuje w tym czasie jedno ze swych dzieł "Kupiec, to jest Kstałt a podobieństwo Sądu Bożego ostatecznego"), wcześniej przewagę miały postacie z -st, tzn. kunst, kost itd.

W każdym razie wygląda na to, że moszcz i proboszcz przyszły do nas wcześniej z Czech na długo przed falą innych niemieckich wynalazków w rodzaju rusztu, kosztu czy masztu i uległy atrakcji do rodzimych na -szcz.
Ciekaw jestem, jak wygląda sama datacja obu słów w Polsce i Czechach.
Wahania szt~st na gruncie polskim to jedno, ale -št na gruncie czeskim też nie wzięło się znikąd.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 13, 2022, 14:51:51
To prawda. Sam jestem ciekaw, jak to na gruncie czeskim przebiegało. Przypuszczam wpływ górnoniemieckiego (Bawaria, Austria? w dialekcie bawarskim wymowa st -> št już od XIII w.).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 14, 2022, 09:25:17
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 23:07:15Chrząszcz i chrąszcz to inny przypadek, bo to są po prostu różne derywaty, różnica jest nie tylko w końcowej spółgłosce, ale też w wokalizmie, zresztą na całej Słowiańszczyźnie spotyka się kontynuanty psł. *xrǫščь, *xręščь i *xrǫstъ. Jest to kwestja głównie tego, od czego derywowano, bo można różne czasowniki wzkazać, zresztą same mogły wtórnie wpływać na postać tego wyrazu.
Te różne derywaty to tak naprawdę ps. oboczność ǫ : ę; myślę, że wywodzi się z pie. oboczności o : e, tzn. nomen vs. verbum (łac. toga 'okrycie' : tegere 'okrywać'); i do dziś przecież mamy jeszcze takie przykłady, stary zbór (protestancki) vs. zbiór (kolekcja), zabór ale rozbiór. Stąd nie dziwi mnie oboczność *xrǫščь : *xręščь
(BTW, Vasmer podaje ze słoweńskiego hrešč, ale nie mogłem tej postaci odnaleźć w innych źródłach, ktoś może ma?).
W przytoczonym przykładzie chodziło mi właśnie o końcówkę: -stъ, która pod wpływem - (też -ja, -je) zamienia się w šč, jak w przypadku rzeczowników odprzymiotnikowych:  gęsty - gąszcz, tłusty - tłuszcz / tłuszcza, pusty - puszcza itd. :)

EDIT: znalazłem wzmiankę, że do XV w. było w czeskim zvláščě w znaczeniu 'z osobna'; to znaczenie zachowało się w słowackim, zvlášť '1. wyjątkowo, bardzo 2. osobno, oddzielnie' :)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 14, 2022, 14:41:12
Skąd pochodzi nazwisko Smaszcz?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Wrzesień 14, 2022, 22:15:37
Cytat(BTW, Vasmer podaje ze słoweńskiego hrešč, ale nie mogłem tej postaci odnaleźć w innych źródłach, ktoś może ma?).
Pewno za Pleteršnikiem (https://fran.si/iskanje?View=1&Query=hre%C5%A1%C4%8D).
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 05, 2022, 14:26:30
Interesuje mnie postać chrześcijanin; rozumiem, że powstała od chrzest, ale dlaczego -st nie przeszło w szcz, jak miasto - mieszczanin?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Październik 07, 2022, 23:21:07
Zakładam, że pożyczka może być po prostu późniejsza niż ostatnia palatalizacja PSł :P Zwłaszcza, że doszukiwanie się tam końcówki -(j)anin to trochę oszustwo, bo to słowo pochodzi z łacińskiego christianus, a końcówka odmiejscowa powstała tam przez analogię.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 08, 2022, 08:19:37
Zapewne pożyczka późniejsza od ostatniej palatalizacji, dziedziczymy jednak mechanizm po klasach, Zawichost - zawichoszczanin. ;)
Chociaż chyba racja z tą nakładką na łac. christianus: po bożemu od chrztu byłby raczej chrzczanin (jak w chorwackim kršćanin; słoweński ma z kolei przymiotnik krščanski 'chrześcijański')
BTW, kilka polskich miejscowości nosi nazwę Krzczanów vel Krzczonów, też Chrzanowice (sic!) ponoć od Krzczana / Chrzczana, czyli Krystiana (wg Brücknera: "u nas nowochrzceńcy umyślnie nazwę Krystyjan lub Chrystyjan przybierali.")
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 13, 2022, 15:21:49
Interesuje mnie postać mistrz i rycerz, konkretnie chodzi mi o końcowe -rz w obu rzeczownikach oraz skąd -c- w rycerzu?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Październik 21, 2022, 13:44:45
Słowo zapalczywy posiada podstawę słowotwórczą, czy zostało stworzone na wzór jakiegoś jinego? Nie widzę czegoś na -czywy, nadającego się na wzór (dopisek – może natarczywy?). Zapałka? On jest jak zapałka – wystatczy go legko potrzeć i cały płonie. Coś by grało, ale zapałka z XIX wieku (Boryś), a zapalczywy jest u Krasickiego, z tym że chyba w nieco jinym znaczeniu: ,,bitwa sroga i zapalczywa" (1798). Rutenizm?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 21, 2022, 22:40:06
Zgaduję, że poszło od bliżej nieznanego *zapalca, tzn. 'takiego, co to się szybko zapala'  8)
Linde w słowniku podaje obok rzadsze synonimy w rodzaju zapalczysty, zapalczawy, zapaliczliwy, zapalisty (+ w gwarach zapality): te ostatnie pewnie znowu od jakiegoś *zapały a. *zapalicy  ;D 

W Psałterzu Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego (1579), ps. 102:

Prze Twój gniéw surowy (boś mną, zapalczywy,
Z góry dał o ziemię) wiek mój nieszczęśliwy
Chynął sie ku nocy jáko cień wieczorny
I usechłem práwie jáko kwiát ugorny.
:)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Listopad 09, 2022, 22:22:57
Wiadomo, że śniady 'opalony lub o ciemnej karnacji' pochodzi od śmiady, ale zastanawiam się czy nie jest jakoś powiązany ze rdzeniem *smęd-, ponieważ nie tylko istnieje chorwacki smeđ 'brązowy', ale i u Pleteršnika znalazłem smę̑d 'bladożółty'. :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Listopad 20, 2022, 18:54:36
Oglądając dziś rżniętych w dupsko Katarczyków naszło mie:
od czego jest laga w sensie długi piłki posłanej w powietrzu?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Grudzień 19, 2022, 09:01:16
Interesuje mnie etymologia miasta Leżajsk. Czy istniał wyraz leżaj (z -aj jak w obyczaj, urodzaj)?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Kazimierz w Grudzień 19, 2022, 18:01:04
Cytat: dziablonk w Grudzień 19, 2022, 09:01:16
Interesuje mnie etymologia miasta Leżajsk. Czy istniał wyraz leżaj (z -aj jak w obyczaj, urodzaj)?
Co ciekawe, miejscowi mówią Leżańsk.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Towarzysz Mauzer w Grudzień 19, 2022, 18:48:06
Cytat: dziablonk w Grudzień 19, 2022, 09:01:16
Interesuje mnie etymologia miasta Leżajsk. Czy istniał wyraz leżaj (z -aj jak w obyczaj, urodzaj)?
Pewnie tu i ówdzie istniał, ale ewolucja nazwy jest ciekawa i niekoniecznie jej podstawą jest ten wyraz. (https://ojs.tnkul.pl/index.php/rh/article/download/1746/1737/)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Grudzień 19, 2022, 20:27:39
Dzięki. Bardzo ciekawy materiał.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Grudzień 20, 2022, 21:15:58
Cytat: Siemoród w Wrzesień 10, 2022, 09:06:44Swoją drogą oprócz moszczu i proboszcza chyba do tego typu słów pasuje też Szczepan
Owszem, nawet bardzo pasuje: imię to zapożyczyliśmy również od Czechów (stcz. Ščepán > ncz. Štěpán). Że zapożyczenie musiało nastąpić jeszcze przed XIII w., świadczy o tym obecność polskiego p w miejscu łacińskiego ph. :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Styczeń 07, 2023, 22:17:53
Czy małżowina pochodzi od małża?  ::)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Luty 12, 2023, 13:26:17
Cytat: dziablonk w Styczeń 07, 2023, 22:17:53Czy małżowina pochodzi od małża?  ::)
Bańkowski:
MAŁŻ zool. 1472 (...) Stąd małżowina 'skorupa małża' 1534, uniwerbizacja zamiast małżowa skorupa (1564); przez medyków przeniesione na ,,muszlę" ucha.
Boryś:
małż od XV w. (...) Od tego małżowina od XVI w. 'skorupa, muszla mięczaka" (daw. też 'małż"), małżowina uszna 'część ucha zewnętrznego".

A czy wydajny (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/wydajny/) pochodzi ot dać, dawać, *dajać, czy może ot wydajać (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/wydoi%C4%87/) tj. czas. wielokrotnego do wydojić? Krowa wydajna to byłaby taka, którą można często wydajać.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 12, 2023, 15:33:40
Zdaje się, że pochodzi od dać: wydajny = 'taki, co wiele z siebie wydaje', np. wydajna ziemia. Nie ma go, co prawda, w Słowniku Lindego, ale są tam i przedajny (obok przedażnego) i rozdajny (obok rozdatnego). Ciekawe, czy nie z czeskiego?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Luty 15, 2023, 15:55:35
Skąd w Polsce nazwiska typu Lekston, Makselon, Markiton?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 15, 2023, 21:54:22
Wszystkie widać z formantem -on (oboczny wariant do -an? por. Lekstan).
Lekston chyba od Aleksego (w średniowieczu znane Lekson, Leksza / Laksza) a. Aleksandra, Makselon od Maksela, tj. Maksymiliana, Markiton od czeskiej Markity, tj. Margarity
EDIT: zauważyłem też wariant z -, np. Krzyszton : Krzysztoń od Krzysztofa.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 16, 2023, 08:21:21
Skąd żużel?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Marzec 04, 2023, 23:57:07
Skąd michałek 'łatwy lub nieistotny przedmiot szkolny lub akademicki'? W czasach licealnych tłumaczyłem sobie to słowo wywodząc od michałków, że mało istotne przedmioty, to jak te cukierki, ale miało to niewiele sensu xD

Brü twierdzi, że w XVII wieku michałek oznaczał łyk – «kiedy jej [gorzałki] zażył dwa spore michałki» i widzę tutaj możliwość dryfu semantycznego 'łyk' → 'coś małego' → 'nieistotny przedmiot'. Znalazłem też frazeologizm opowiadać michałki, czyli gadać o pierdołach, błahostkach. Wszystkie te znaczenia wyglądają na powiązane, tylko czegoś mi w układance brakuje, przedewszystkiem chyba argumentu, dlaczego to michałki, a nie np. maciusie xD
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Marzec 05, 2023, 11:49:25
Ciekawe, to wgl musi być jakiś regionalizm, bo nie znam tego słowa :D
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Marzec 13, 2023, 11:18:30
Ja kojarzę michałki z Teleexpressu, na takie różne ciekawostki albo śmiesznostki. Nie znałem tego w znaczeniu "akademickim", ale bardzo możliwe, bo np. znalazłem michałki w znaczeniu 'ściągawek do przekładów z łaciny'. Może to ma związek dniem św. Michała Archanioła (29.09), bo z tym dniem były związane różne prognostyki o zbliżającej się zimie, również w tym dniu dawniej zaczynał się rok szkolny ("Św. Michał do szkół wpychał" czy jakoś tak).

W "Słowniku Warszawskim" (t.2) z początku XX w. (Karłowicz, Kryński, Niedźwiedzki) pod hasłem Michałek stoi:
1. zły duch, djabeł
2. w lmn. posp. nazwa świąt żydowskich przypadających w końcu września*
3. =
a) rzecz, której właściwej nazwy zapomniano
b) drobnostka, błahostka, fraszka, rzecz niewarta wzmianki
c) prow. drobna wiadomostka, błahostka, drobiazg podany w wiadomościach bieżących
d) posp. drobna ozdoba rzeźbiarska
e) mały przedmiot, służący za ozdobę
f) w lmn. manatki, rzeczy graty, rupiecie, tobołki
g) wyskrobek, ciastko z resztki ciasta upieczone
4. łyk, haust
5. lek, rzadko używany
Zobacz tu (https://crispa.uw.edu.pl/object/files/2654/display/Default) na str. 959 :)
* chodzi o Rosz-Haszana, czyli święto trąbek

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Marzec 25, 2023, 16:12:04
Skąd tyrać (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/tyra%C4%87/)? Pojawia się w XVI w. (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=2&q=tyra%C4%87&typ=). Jest teże terać (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/tera%C4%87/), tako samo ot XVI w. (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=2&q=tera%C4%87&typ=)
Czy możne z -cirać -ciram (Bańkowski podaje samo stp. cirać, ale nie najduję w sieciowych słownikach), z którego -cierać -cieram iterat. do trzeć trę?

Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Kwiecień 17, 2023, 23:56:18
Jak to jest z tym cwelem? Powszechnie podaje się pochodzenie od niem. schwul 'pedalski' lub Schwele 'podkład kolejowy' (że niby ten co leży xD), ale pierwsza etymologja jest wątpliwa czasowo (samo słowo się w niemczyźnie zadomowiło dość niedawno, a pierwsze poświadczenie w tym znaczeniu to dopiero 1847 rok), drugie trochę pokrętne znaczeniowo, a o obu można powiedzieć, że fonetycznie bardzo dziwne.

Niby gwara więzienna (z której się to słowo wywodzi) często ma dziwne przesuwki znaczeniowe (na zasadzie eufemizmu), ale raczej fonetycznie słów nie masakruje. Ma ktoś ciekawsze skojarzenia etymologiczne?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Todsmer w Kwiecień 18, 2023, 07:50:35
Może z niem. zufallen? W znaczeniu "dostawać się komuś"?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Kwiecień 18, 2023, 08:18:32
Ale czy to że Schwul to dopiero 1847 to duży problem? Nowoczesne zakłady karne, takie jak sobie wyobrażamy dzisiaj, z wieloma celami, które może wydzielać dla dobrych ludzi, a inne dla jakichś szwuli i frajerów to też raczej dosyć nowe zjawisko.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Kwiecień 18, 2023, 12:47:59
Cytat: Siemoród w Kwiecień 17, 2023, 23:56:18Schwele 'podkład kolejowy'
Schwelle po niem. też 'próg'. W gwarach polskich niemiecka szwela, śwela, swela, ćwela, cwela na rodzimą 'podwalinę (https://pl.wikipedia.org/wiki/Podwalina)', zwaną przyciesiem. Tu ciekawa praca o Słownictwie rzemiosł w drewnie w leksyku doby nowopolskiej (https://ajp.edu.pl/attachments/article/4382/rozprawa%20doktorska%20mgr%20Renata%20Janicka-Szyszko.pdf).
Chociaż autorka nie skojarzyła tych dwu:
cwela: 1. podstawa wykonana z odpowiednio spojonych belek, na ktorej opiera się ściana 2. belka wiążąca jarzmo mostu od spodu, przycieś
szwela: belka, pień spuszczony i obrobiony z grubsza (dlatego przy-cieś) na cztery kanty
Słupy pionowe wbijano w cwele, chyba stąd to "więzienne" znaczenie.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Siemoród w Kwiecień 18, 2023, 13:16:17
Cytat: SchwarzVogel w Kwiecień 18, 2023, 08:18:32Ale czy to że Schwul to dopiero 1847 to duży problem? Nowoczesne zakłady karne, takie jak sobie wyobrażamy dzisiaj, z wieloma celami, które może wydzielać dla dobrych ludzi, a inne dla jakichś szwuli i frajerów to też raczej dosyć nowe zjawisko.
Niby tak, ale z drugiej strony zbiegło by to się z czasem powstania gwary więziennej (połowa XIX wieku). Ale cóż, nie jest to mocny argument, bo jednak w przypadku słów środowiskowych, jak to, ciężko mówić o możliwości dokładnego datowania.

Cytat: dziablonk w Kwiecień 18, 2023, 12:47:59
Cytat: Siemoród w Kwiecień 17, 2023, 23:56:18Schwele 'podkład kolejowy'
Schwele po niem. też 'próg'. W gwarach polskich niemiecka szwela, śwela, swela, ćwela, cwela na rodzimą 'podwalinę (https://pl.wikipedia.org/wiki/Podwalina)', zwaną przyciesiem. Tu ciekawa praca o Słownictwie rzemiosł w drewnie w leksyku doby nowopolskiej (https://ajp.edu.pl/attachments/article/4382/rozprawa%20doktorska%20mgr%20Renata%20Janicka-Szyszko.pdf).
Chociaż autorka nie skojarzyła tych dwu:
cwela: 1. podstawa wykonana z odpowiednio spojonych belek, na ktorej opiera się ściana 2. belka wiążąca jarzmo mostu od spodu, przycieś
szwela: belka, pień spuszczony i obrobiony z grubsza (dlatego przy-cieś) na cztery kanty
Słupy pionowe wbijano w cwele, chyba stąd to "więzienne" znaczenie.
O, i to już brzmi dużo sensowniej, kojarzę też (mazowieckie) nazwisko Cwyl, ciekawe czy też związane z tym słowem.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Wercyngetoryks w Maj 03, 2023, 17:02:15
Cytat: dziablonk w Luty 15, 2023, 21:54:22Wszystkie widać z formantem -on (oboczny wariant do -an? por. Lekstan).
Lekston chyba od Aleksego (w średniowieczu znane Lekson, Leksza / Laksza) a. Aleksandra, Makselon od Maksela, tj. Maksymiliana, Markiton od czeskiej Markity, tj. Margarity
EDIT: zauważyłem też wariant z -, np. Krzyszton : Krzysztoń od Krzysztofa.

Z tej samej serii — Superson. Skąd może pochodzić?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Maj 04, 2023, 11:16:40
Tego dokładnie nie wiem, ponoć liczne występowanie tego nazwiska w okolicach Przeworska wiąże się z historią potopu szwedzkiego na tych ziemiach. Znajdowały się tu posiadłości marszałka Jerzego Lubomirskiego, który jako jeden z niewielu magnatów nie złożył przysięgi na wierność Karolowi X Gustawowi. Ziemie te były bezwzględnie plądrowane przez Szwedów, co skłoniło marszałka do wydania specjalnego uniwersału, który zwalniał chłopów z pańszczyzny, o ile staną do walki ze Szwedem. Po wojnie osiedlono na tych ziemiach jeńców szwedzkich, z tym, że w armii Karola Gustawa służyli licznie Niemcy, a nawet Szkoci. Jeśli jednak przyjąć szwedzkie pochodzenie to może Superson / Supperson od Sopperson (soppa 'zupa'?) :-\ 
BTW, ciekawy artykuł "Nowy Sącz i Sądeczyzna w Latach Potopu Szwedzkiego (1655- 1657)" Tadeusza Nowaka w Roczniku Sądeckim na str. 20: pdf (http://www.sbc.nowysacz.pl/Content/207/RoczSadec_1972-T13.pdf)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: SchwarzVogel w Lipiec 31, 2023, 12:47:22
Czy kaźń to faktycznie rozwój semantyczny "polecenie - rozkaz - wyrok - wykonanie wyroku - sama (brutalna) kara", jak chce chyba większość etymologów?

Czy też lepiej jednak to wiązać z "kazić", w np. XIV wieku to raczej spokojnie słowo obejmowało jeszcze uszkodzenia ciała?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Lipiec 31, 2023, 22:07:14
Cytat: Aleksander Brücknerkaźń (https://pl.wikisource.org/wiki/Strona:PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_242.jpeg) kaźnić; kaznodzieja, z licznemi urobieniami, 'ten, co dzieje, prawi kaźni, przykazania boże', bo pierwotne kaznodziejstwo ograniczało się modlitwami głównemi i dziesięciorgiem: »pirzwa kaźń itd.«, 'pierwszy nakaz'; kazno- w złożeniu, jak kono- od koń, świno- od świnia. Urobione przyrostkiem -ń (por. da-ń) od kaz-ać; znaczy pierwotnie 'rozkaz', 'karność', 'kara, plaga, dopust', nakoniec i 'więzienie'; tak samo czasownik kaźnić, 'karać'. Prasłowo; w cerk. 'nakaz' i 'kara', rus. czes. kaz(e)ń, 'kara'.
W chorwackim kazna (< kazanj), w słoweńskim kazen 'wyrok' = 'to, co się wyrzekło'. Wygląda, że od kazać, podobnie jak skazanie, ale z drugiej strony właśnie ps. kaziti wiążą z kaza, tzn. 'znak', więc także 'piętno' i może od tego kazać? :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Wrzesień 15, 2023, 14:45:32
Czy jest jakaś czysto językowa przyczyna wykluczenia czasownika biec jako podstawy słowotwórczej rzeczownika bóg? Czy do podst. biec *biegę, iterat. biegać biegam i result. bieżeć bieżę nie należy spodziewać się causat. *bożyć *bożę *bożysz *boży *bożymy *bożycie *bożą? Czy bóg ot biec *biegę *bieżesz *bieże *bieżemy *bieżecie *biegą jak tok ot ciec ciekę cieczesz ciecze cieczemy cieczecie cieką?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Wrzesień 16, 2023, 14:02:16
Nie, to dałoby formę *bażyć itd. przez działanie prawa Wintera. Na tej samej zasadzie masz siedzieć i sadzić.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 17, 2023, 10:19:20
A na czym polega to prawo? Bo pierwszy raz o nim słyszę.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Wrzesień 18, 2023, 02:27:17
Na tym. (https://en.wikipedia.org/wiki/Winter%27s_law)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Wrzesień 18, 2023, 18:22:51
A zatem, jeśli dobrze rozumiem, rozchodzi się o długość samogłoski — jest długie -e-, a to jest oboczne s -a-. Ale pierwotnie miało tam być krótkie -e-, które jest oboczne s -o-. Za tym przemawiać ma grecki czasownik φοβέω (https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%AD%CF%89#Ancient_Greek), przyjmany za kauzatyw, choć także za otrzeczownikowy (ob. załącznik: ,,later, the verb was interpreted as a denominative"), oraz grecki rzeczownik φόβος (https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%86%CF%8C%CE%B2%CE%BF%CF%82#Ancient_Greek) (skąd fobia), przyjmany za nomen actionis. Miało tu dojść do rozwoju znaczenia (ob. załącznik) — jak sądzę pierwotnie po prostu 'bieg', potem poświadczone 'ucieczka' (Iliada), a na koniec 'strach' (po Homerze).

Czy w związku s tym nie mogło być tak, że bog jako rzeczownik otczasownikowy (nomen actionis) zostałby odziedziczony z praindoeuropejskiego, a czasownik biec byłby odziedziczony swoją drogą, zadziałałoby prawo Wintera i powstałby nowy nomen actionis bieg? Czy to można wykluczyć?

A co do samego prawa Wintera, to czy są jakieś wyjątki, czy są jakieś słowa, które nie podpadają pod zasadę, choć powinny?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Wrzesień 21, 2023, 01:23:55
Prawo Wintera odnosi się wyłącznie do rozwoju słowiańskich (no i bałtyjskich, ale nas to tu nie obchodzi), więc na nic tu greckie przykłady  ;) 

Nie ma tak, że w biegu prawo zadziała, a w bogu już nie. Jaka forma nie wywodziłaby się z praindoeurojskiego *bʰegʷ-, zawsze będzie podlegać temu prawu, bo są ku temu warunki, tj. samogłoska rdzenia stoi przed *gʷ powodującym wzdłużenie.

Wyjątki tyczą się głównie przypadków, gdy po spółgłosce mającej wzdłużać stała jakaś inna, jak to mogło być w przypadku naszej wody. Rdzeń *bʰegʷ- ma prosto strukturę CVC i ta kwestia go na pewno nie dotyczy.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Wrzesień 22, 2023, 12:42:03
A o co chodzi z wodą?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Wrzesień 22, 2023, 15:56:37
Struktura naszej wody jest zaskakująco prosta, jak się spojrzy na bałtyckie kognaty: litewskie vanduõ, łotewskie ûdens (okej, tutaj dane bałtyjskie są istotne). Szczególnie forma łotewska przypomina formę dopełniacza z rekonstruowanego paradygmatu praindoeuropejskiego: mianownik – wódr̥, dopełniacz – wédn̥s. W słowiańskich to n gdzieś sobie znikło, ale wcześniej mogło zablokować działanie prawa Wintera.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Październik 16, 2023, 17:09:38
Cytat: Łudomian w Wrzesień 21, 2023, 01:23:55Prawo Wintera odnosi się wyłącznie do rozwoju słowiańskich (no i bałtyjskich, ale nas to tu nie obchodzi), więc na nic tu greckie przykłady  ;)
Chodziło mi o to, że słowo mogłoby być pochodzenia praindoeuropejskiego, a nie powstałe niezależnie w pragreckim i prasłowiańskim.

Cytat: Łudomian w Wrzesień 21, 2023, 01:23:55Nie ma tak, że w biegu prawo zadziała, a w bogu już nie. Jaka forma nie wywodziłaby się z praindoeurojskiego *bʰegʷ-, zawsze będzie podlegać temu prawu, bo są ku temu warunki, tj. samogłoska rdzenia stoi przed *gʷ powodującym wzdłużenie.
A gdyby niezadziałanie prawa na słowo wykazywać jego powszesznym użyciem jako wykrzyknik (boże! o boże! na boga! przebóg!)? Może coś mi się przesłyszało, ale zdaje się, że tak objaśnia się niezadziałanie przegłosu w śląskim pieronie. No i czy do podtrzymania pierwotnej postaci nie mogłoby przyczynić się to, że słowo zaczęłoby być używane dla nazywania kogoś, a nie czegoś?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: slodkalola612 w Październik 26, 2023, 07:42:31
Skąd słowo maska w kontekście tej używanej do pielęgnacji włosów? W przypadku maski/maseczki do twarzy jest to dla mnie zrozumiałe, ale maska do włosów już nie do końca.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 26, 2023, 09:52:43
najszybciej kalka z angielskiego: hair mask (https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/hair-mask), która powstała przez analogię do face mask.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Październik 26, 2023, 11:15:54
skąd fart? łac. fortis 'los'?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Listopad 06, 2023, 14:23:57
Z tego co udało mi się ustalić najwcześniej w polszczyźnie pojawia się to słowo we wspomnieniach Stanisława Krupskiego z 1877r.:
Cytat: Luźne karty pamiętnika zbiega z SybiruW języku więziennym zowią się ci od losu prześladowani gracze (w karty) żyganami, ci zaś którzy często wygrywają fartownymi, od wyrazu fart, szczęście w grze.
Źródła rosyjskie podają, że to słowo sybirskie:
Фартъ по-сибирски - удача, дѣло, обѣщающее выгоду.
Przypuszczam tu jakieś pośrednictwo turecko-tatarskie z arabskiego فَرْط (farṭ) tj. 'duża ilość, obfitość'. :P     
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Listopad 17, 2023, 18:57:58
Cytat: spitygniew w Sierpień 30, 2013, 13:36:23Skąd końcówka -ut w mańkut?
Ze stpol. karchut 'mańkut' :P
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Listopad 17, 2023, 18:59:02
Cytat: mijero w Marzec 25, 2023, 16:12:04Skąd tyrać (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/tyra%C4%87/)?
Brueckner twierdzi, że spokrewnione z ps. *turiti (por. ros. турить - gnać, popędzać)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Listopad 23, 2023, 16:01:51
Skąd trwonić? Czy jest genetycznie powiązane z (marno-)trawić?  ::)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Luty 01, 2024, 16:16:27
Czy wadzić (się) (https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/18518) może być czasownikiem kauzatywnym do wiedzieć? Byłoby podobnie jak s czasownikami sadzić i siedzieć:

podst. sieść (https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/14937) siądę siędziesz siędzie siędziemy siędziecie siądą
iterat. siadać siadam siadasz siada siadamy siadacie siadają
result. siedzieć siedzę siedzisz siedzi siedzimy siedzicie siedzą
causat. sadzić sadzę sadzisz sadzi sadzimy sadzicie sadzą

podst. †wieść?
iterat. †wiadać †wiadam †wiadasz †wiada †wiadamy †wiadacie †wiadają (ob. po-wiadać)
result. wiedzieć wiem wiesz wie wiemy wiecie wiedzą
causat. wadzić wadzę wadzisz wadzi wadzimy wadzicie wadzą
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 02, 2024, 12:09:31
To absolutnie niemożliwe, i to zarówno pod względem morfologicznym i semantycznym. Postać wiedzieć oparta jest o stare ie. perfectum vědě do widzieć ('widziałem', ergo 'wiem'). Tak samo w grece i w germańskich. Do dziś po ang. świadek to witness.
Wadzić, być może od wodzić (pro-wadzić)*? W chorwackim vaditi = wyciągać, np. pnie na środek drogi, o które można zawadzić.
---
EDIT : wg Borysia *prowadzić z czeskiego:
Cytat: Słownik etymologiczny języka polskiego Wiesław BoryśZapożyczenie z cz. prováděti 'oprowadzać; przeprowadzać, prowadzić' z przedr. pro- (w polskim nie występującym, zob. prorok) od psł. *voditi (zob. wodzić), ze wzdłużeniem samogłoski oā przeniesionym zapewne z czas. wielokr. kontynuującego prapostać *provadati, p. prowadzać (rdzeń w postaci vád- też w innych czeskich pokrewnych czasownikach, np. navádět 'naprowadzać; podjudzać', podvádět 'oszukiwać; zdradzać', uvádět 'wprowadzać, doprowadzać, wprawiać; przytaczać, wymieniać, przywodzić'). Ukr. provadýty 'prowadzić' może z polskiego.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: mijero w Luty 04, 2024, 16:40:57
Niemożliwe, i to jeszcze absolutnie?! :-[

Co do morfologi, to zdaje mi się, że właśnie widać podobność miedzy tymi czasownikami. Nie w pełni, bo nie ma spodziewanej otmiany wiedzieć wiedzę wiedzisz wiedzi wiedzimy wiedzicie wiedzą, ale jakaś podobność jest widoczna. Wiem o pochodzeniu wiedzieć ot widzieć, ale nie wiem czy to wyklucza dorobienie pozostałych czasowników. Jeśli dobrze rozumiem, powiadać nie jest jakimś pierwotnym czas. iteratywnym (chocia tak go sobie rozpisałem: †wiadać), ale wtórnie dorobionym czas. niedokonanym do wiedzieć. Czy w związku s tym nie mogło być tak, że i kauzatyw, a może i podstawowy zostałyby dorobione?

Co do semantyki, to właśnie to mnie nawiodło na takie skojarzenie. Związek miedzy wiedzieniem (https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/18886) i powiadaniem, a wadzeniem się wydaje się być bardzo wyraźny. Czy aby nie jest tak, że przyczyną wadzenia się jest wymiana wiedzy (a w każdym razie tego, co za wiedzę bierzemy)? Czy nie jest tak, że im silniejsze przekonanie o słuszności swojej wiedzy, tym silniejsza potrzeba, aby powiedzieć komuś do słuchu, a to nieuchronnie wiedzie do wadzenia się i swady (https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/22186)? A jeśli nie ma zgody, że związek jest wyraźny, to zdaje sę, że wcale wyraźny być nie potrzebuje. Czasowniki kauzatywne czasami nieco otbiegają swoim znaczeniem.

Oto przykłady, które mogą zaskakiwać (z słowników, a nie moje wymysły):
być, bywać bywam i causat. bawić bawię
przy-cichać przy-cicham i cieszyć cieszę
ciec ciekę, ciekać ciekam i toczyć toczę
ciepać ciepam i topić topię
†gybać †gybam (https://en.wiktionary.org/wiki/giba%C4%87) i gubić gubię
kiełtać kiełtam (https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/kie%C5%82ta%C4%87_si%C4%99) i kłócić kłócę (chyba winno być kłocić kłocę? w XVI w. mamy kłocić (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=1&q=k%C5%82oci%C4%87&typ=&porzadek=0))
kląć klnę, prze-klinać prze-klinam i kłonić kłonię (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/k%C5%82oni%C4%87/)
†kydać †kydam (https://en.wiktionary.org/wiki/kida%C4%87) i kadzić kadzę (,,najrozsądniej wydaje się uznać" wg Bańkowskiego)
lękać (się) lękam (się) i łączyć łączę
roz-miękać roz-miękam i †mączyć †mączę tj. męczyć męczę
prze-wartać prze-wartam (https://spjs.ijp.pan.pl/haslo/index/12984), wiercieć wiercę (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=1&q=wiercie%C4%87&typ=&porzadek=0) (dzisiaj błędnie wiercić (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/wierci%C4%87/)) i wrócić wrócę (chyba winno być wrocić wrocę? w XVI w. mamy wrocić (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=1&q=wroci%C4%87&typ=&porzadek=0))
wierzgać wierzgam i wróżyć wróżę (chyba winno być wrożyć wrożę? w XVI w. mamy wrożyć (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=1&q=wro%C5%BCy%C4%87&typ=&porzadek=0))

I jeszcze kilka już moich wymysłów :):
tykać tykam i causat. tuczyć tuczę (jak na-wykać na-wykam i (ł)uczyć (ł)uczę; Boryś wywodzi ot tuk)
wijać wijam i †woić †woję (jak pijać pijam i poić poję; może jakoś do tego wój, wojna?)
żąć żnę i gonić gonię (jak kląć klnę i kłonić kłonię; pierwotne znaczenie miało być 'bić', a więc byłoby 'bić gałązką krowę czy batem konia wskutek czego ona/on goni')
żrzeć żrę i †gorzyć †gorzę 'przyczyniać lepsze żarcie tj. trawienie'? (jak mrzeć mrę i morzyć morzę; może do tego gorzki? tj. 'polepszający trawienie'?)

Jeszcze dodam, że Bruckner pod wada pisze:
CytatPrasłowo; cerk. waditi, 'oskarżać', wada, 'oszczerstwo', swadnik, 'oszczerca', swada, 'zwada', swaditi, 'zwadzić'; tak samo u wszystkich innych Słowian, ale wada o 'błędzie' tylko na Zachodzie mówią: Czesi, my (od nas Ruś), Łużyczanie. (...) Czy nie spłynęły tu dwa pnie odrębne?
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 06, 2024, 13:02:38
Cytat: mijero w Luty 04, 2024, 16:40:57ale nie wiem czy to wyklucza dorobienie pozostałych czasowników.
Hm... gdyby próbować łączyć te dwa czasowniki, to trzeba by założyć, że powstało to jeszcze na poziomie ie., czyli tak jak w przypadku sadzić (por. ang. to sit : to set)
Przytoczę może tu definicję causativum (Gołąb Heinz Polański).
---
Causativum
Jeden z tzw. rodzajów, czyli postaci czynności. Kategoria słowotwórcza czasownika tranzytywnego wyrażająca fakt, że podmiot czasownika powoduje (łac. causare 'powodować') wykonanie danej czynności czy przyjęcie danego stanu przez jego dopełnienie. W jęz. słowiańskich mamy tylko ślady tej kategorii w takich czasownikach, jak poić wobec pić, morzyć wobec mrzeć itp. W prajęzyku ie. była to jednak kategoria liczna, jak wskazuje np. *sanskryt, tworzona za pomocą *apofonii samogłoski rdzennej i odpowiedniego sufiksu (-i- || -ije-) od danych czasowników podstawowych. W wielu nowożytnych jęz. zachodnioeuropejskich kategorię tę wyraża się opisowo za pomocą słowa posiłkowego 'robić', 'czynić', np. ang. That makes me feel better 'to sprawia, że czuję się lepiej'.
[Zamknij]
---
Skoro:
sadzić = 'sprawiać, że siedzi'
w takim razie:
*wadzić = 'sprawiać, że wie'
Czyli w gruncie rzeczy antycypowałoby to, co już dobrze znamy ze staropolskiego powiedać 'powiadamiać o tym, co się wie, oznajmiać to, co jest wiadome, znane' (wg Borysia).
Idąc tą samą ścieżką, trzeba by wtedy zakładać najpierw przejście owego *wadzić do 'mówić' (jak w naszym powiedzieć), a potem jeszcze specjalizację do 'oskarżać' względnie 'kłócić się' w samej Słowiańszczyźnie.
Według mnie, o wiele lepiej za podstawę dla wadzić wziąć sam rzeczownik wada w znaczeniu 'coś wyciągniętego', 'przeszkodę' (zawada) lub 'zarzut wysuwany wobec kogoś' > 'oskarżenie / oszczerstwo'.

Cytatnie jest jakimś pierwotnym czas. iteratywnym (chocia tak go sobie rozpisałem: †wiadać),
W staroruskim jest вѣдати. W polskim chyba też był skoro mamy imiesłów wiadomy, gwarowe nie wiada 'nie wiadomo'.
Cytatkłócić kłócę (chyba winno być kłocić kłocę? w XVI w. mamy kłocić (https://spxvi.edu.pl/indeks/szukaj/?tryb=1&q=k%C5%82oci%C4%87&typ=&porzadek=0))
W XVI w. zwykle nie zaznaczano pochylenia o, natomiast chętnie zaznaczano pochylenie a.
Cytatkląć klnę, prze-klinać prze-klinam i kłonić kłonię (https://doroszewski.pwn.pl/haslo/k%C5%82oni%C4%87/)
EDIT: Aleksander Brückner łączy kląć z tym, że gdy Słowianin klął, czyli rzucał klątwę, to kłonił się do ziemi i dotykał ją ręką. W ogóle najdawniejsze przekleństwa łączą się z Matką-Ziemią (np. niech go święta ziemia pochłonie a. po śmierci nie przyjmie), podobnie była wzywana, gdy ktoś się sam zaklinał przed innymi: gdyby skłamał, ziemia miała go ukarać. 
W takim razie chyba można kląć łączyć też z czasownikiem klęczeć i rzeczownikiem klęska.
Cytatlękać (się) lękam (się) i łączyć łączę
Może lękać się w znaczeniu pierwotnym 'kulić się (ze strachu)' do łęk 'zgięcie'? Tak zgaduję, ale nie wiem.
EDIT : Heh... zdaje się, że to też z Brücknera wziąłem:
Cytat: Słownik etymologiczny języka polskiego Aleksander Brücknerlęk, lękać się, lękliwy, przelęknąć się, i przeląc, zląc się, u nas tylko o 'zginaniu, kurczeniu się od strachu', ale jeszcze w cerk. slęką, 'skrzywię', nalęszti, 'napiąć łuk'; z wokalizacją o p. łęk; lit. linkti i lenkti, 'zginać'. Pień wybitnie litwo-słowiański, p. łąka, łuk; cerk. lęcati, lęczą, lęcają, czes. léceti, léceji, 'sidła stawiać'.
:)
Cytat†kydać †kydam (https://en.wiktionary.org/wiki/kida%C4%87) i kadzić kadzę (,,najrozsądniej wydaje się uznać" wg Bańkowskiego)
Szczerze chciałbym się dowiedzieć, co wg Bańkowskiego jest w tym takiego rozsądnego.
Osobiście samo kydati / kidać 'rzucać' uważam właśnie za kauzatyw (łot. kust 'ruszać się') i łączę z kiścią, tj. 'tym, co się rzuca' ('garść') względnie 'to, za pomocą czego się rzuca' ('dłoń' > 'nadgarstek'). :P
Kadzić łączę z czadem. Swoją drogą, sam czasownik kadzić 'dymić czymś komuś' to całkiem dobry kandydat na kauzatyw. ;)
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: Łudomian w Luty 06, 2024, 13:35:44
wiedzieć wywodzi się z pie. *woid-, a więc był to dyftong w stopniu o. Od stopnia e (weid-) pochodzi pokrewne widzieć. Jakbyś nie kombinował, nie możesz z tym regularnie powiązać wadzić.
Tytuł: Odp: Etymologie w polskim
Wiadomość wysłana przez: dziablonk w Luty 07, 2024, 21:54:31
Cytat: Łudomian w Wrzesień 16, 2023, 14:02:16Nie, to dałoby formę *bażyć itd. przez działanie prawa Wintera.
O! to ciekawe, bo tak się składa, że bażyć (https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/ba%C5%BEiti) jest u Słowian zachodnich i wschodnich. Gdyby serio potraktować to jako kauzatyw do biegać, tj. 'sprawiać, że ktoś biega', to mogłoby znaczyć po pierwsze 'odstraszać, przybierać groźny wygląd'.
Staropolskie przysłowie brzmi : "Baży się jak wół, choć ma tępe rogi", a na Mazurach: baży się any żaba, tj. nadyma się, puszy jak żaba.
Po drugie znane jest też z Małopolski bażenie, czyli natrętne zachcianki (a raczej żądania, napierania) kobiet w ciąży, które natychmiast ("biegusiem") należało spełnić. :D