Semantyka polska

[Obcy]

Brakuje mi działu o jakichś dziwnych przesunięciach semantycznych w polskim, które nie zaistniały w innych słowiańskich, a może nawet i dziwnych jak na słowiańskie słowach (jak kobieta).

dywan ma jaki związek z sofą?
duma ma jaki związek z myśleniem?
gwar (hałas) ma jaki związek z mówieniem?
czeluść ma jaki związek ze szczęką?
sklep ma jaki związek z sufitem lub piwnicą?

[Noqa]

Czy tylko ja uważam formę tych pytań za brzmiącą jakby wypluł ją Tłumacz Google po tłumaczeniu na polski z azerskiego przez Navajo przez albański?
Można poprosić po ludzku te pytania?

[Mahtlactli Omome Tochtli]

No, jak dużo ludzi mówi na raz, to jest gwar. Zważ, że "gwar" =/= "hałas", to specyficzny rodzaj hałasu powodowany przez mówienie.
Szczęka i czeluść mają to wspólnego, że się rozwierają  :-o
Żeby coś sprzedać, musisz to gdzieś składować, a gdzie będziesz składował? Ot, w piwnicy  :-)

W sumie to tylko dywan-sofa wydają mi się naprawdę ciekawe. Ktoś wie?

[Noqa]

Bo jedno i drugie ottomański mebel? Tak jak lew i słoń to egzotyczne zwierzęta, więc to samo.

[Todsmer]

No ale akurat osmańskie meble to były w Rzeczpospolitej dobrze znane, więc ciężko mówić o egzotyce

[Obcy]

Udało mi się znaleźć inny dziwoląg, zwany "szczyt". We wszystkich słowiańskich oznacza on tarczę, tylko w durnym polskim oznacza wzniesienie.

[SchwarzVogel]

"Myślenie" to było generalnie pierwotne znaczenie 'dumy'.....

We wschodniosłowiańskich i południowosłowiańskich ciągle oznacza głównie 'rozmyślanie, radzenie'.


"Szczyt" to bez dwóch zdań dziwaczne zjawisko.

Przesunięcie "obcy" ze "swój, wspólny' do dzisiejszego znaczenia też jest ciekawe.

[Pingǐno]

Może "szczyt" to taka "tarcza gór"?

[Obcy]

"Myślenie" to było generalnie pierwotne znaczenie 'dumy'.....

We wschodniosłowiańskich i południowosłowiańskich ciągle oznacza głównie 'rozmyślanie, radzenie'.

To akurat wiem, no ale jeśli jesteś z czegoś dumny, to jak możesz o tym rozmyślać?? Znaczeniowo dalej nie ma związku, a większość Słowian na "dumny" używa rdzenia *gordъ.

Poza tym dziękuję za przesuwkę "obcego", jak to możliwe, że na to nie wpadłem

[Todsmer]

Udało mi się znaleźć inny dziwoląg, zwany "szczyt". We wszystkich słowiańskich oznacza on tarczę, tylko w durnym polskim oznacza wzniesienie.

Słowacki?

[Siemoród]

Ciekawe jest też, że we wszech językach słowiańskich poza polskim prsłw. słowo *mirъ rozumie się jako świat i/lub pokój, a u nas to ostało się tylko jako "mir domowy". Podobnież prsłw. *blǫdъ u Czechów i Słowaków oznacza urojenia, a u pozostałych Słowian rozpustę. Tylko u nas to stało się zwykłym błędem...

[Wedyowisz]

To akurat wiem, no ale jeśli jesteś z czegoś dumny, to jak możesz o tym rozmyślać?? Znaczeniowo dalej nie ma związku, a większość Słowian na "dumny" używa rdzenia *gordъ.

*gъrdъ, *gordъ to gród...

Ciekawe jest też, że we wszech językach słowiańskich poza polskim prsłw. słowo *mirъ rozumie się jako świat i/lub pokój, a u nas to ostało się tylko jako "mir domowy".

Jeszcze można „mieć mir”, tj. poważanie.

Podobnież prsłw. *blǫdъ u Czechów i Słowaków oznacza urojenia, a u pozostałych Słowian rozpustę. Tylko u nas to stało się zwykłym błędem...

A może właśnie wyszło od „błędu” (niewłaściwego postępowania), moim zdaniem łatwiej wytłumaczyć przesuwkę błąd → rozpusta, niż na odwrót.

Udało mi się znaleźć inny dziwoląg, zwany "szczyt".

Taki słowiański kenning trochę!

[SchwarzVogel]

Boryś twierdzi, że pra słowiańskie blęsti istotnie oznaczało głównie 'błądzić', i jest pokrewne z niczym innym tylko germańskim blint/blind.

Wiktionary sie zgadza....


A szczyt już chyba co najmniej od XVI wieku wyleciał z podstawowego znaczenia na rzecz 'tarczy' która zdaje się germanizmem. W każdym razie w źródłach o wojskowości już są tylko tarcze i puklerze, czy pawężę, a nie szczyty.

Boryś twierdzi, że poszło osłona > osłona z desek > osłona budynku > wierzchołek budowli > wierzchołek wogle.

Gdzie indziej czytałem, że było też coś ze 'szczycić się', które zmieniało znaczenie z 'zasłaniać się tarczą' na 'szczycenie się tym'.

[SchwarzVogel]

Przyszło mi z nagła do głowy dość 'podstawowe', a dziwne semantycznie słowo polskie:

'kopać"

Na chłopski rozum wydawało mi się,  że nastąpiło przesunięcie znaczenia z 'uderzać, zadawać ciosy, zwłaszcza nogą', przez 'kopać (w) łopatę/rydel" do "kopać ziemię w ogóle".

Ale gdzie nie spojrzę w jakie słowniki, to sugerują, że te znaczenia jakoś niby były pomieszane od dawna....

Co o tym sądzicie, mi ta dwuznaczność się jakoś dziwna wydaje.

[Obcy]

Pewna sławna Paulinka ostatnio wspomniała o dziwnej przesuwce semantycznej słowa ciekawy. Kiedyś to słowo miało więcej wspólnego z ciekiem, bo oznaczało "szybko biegnący". Czy szybkie bieganie naprawdę może być interesujące?

BTW Z ostatniego odcinka wynika, że Paulina wie jednak o błędnie pisanych słowach, np. ogurek, pasorzyt (tak dla uciechy Dyna xDDD)…