Dziękuję, bardzo mi miło
Okres "lotu w dół" (unúktó)(165-118 r. p.n.e.)- ciąg dalszy
Po zamordowaniu Laikiego z urzędu usunięto Tánę, a generał Manami, organizator nieudanego przewrotu ze 162 r. p.n.e., mianował w październiku 154 r. p.n.e. na szefa Gaohó młodego Ihai'a, kuzyna Kimó, Hanany i Tány. Zaledwie 20-letni kanclerz był marionetką w rękach wojskowych, co zmieniło się wskutek konfliktu Manamiego z ministrem wojny Shómi Hô, którego ten pierwszy chciał zastąpić. Mieszczanie z prowincji Akìru i Cibān wystawili flotę liczącą ponad 500 zwrotnych statków, a ich bankierzy przekupili wielmoży z Wyżyn, by stanęli po stronie Shómiego. Poparły go m.in. opozycyjne rody Muni, Wibi, Iji i Sê, a także chłopstwo mianijskie i drobni posiadacze. Manami mógł natomiast liczyć na wsparcie większości rządzącego rodu (który jednak postawił warunek, że po pokonaniu wroga kanclerzem zostanie wpływowy Lāsó Shaló), mieszczan z prowincji od Hēgyū po Gugúsè, łącznie ze stolicą i kupiectwa z Wybrzeża i de facto niezależnych Wyżyn, dworskiego rodu Gi oraz nadmorskich rodów Tamau i Li. Obiecując zniesienie ceł na granicach prowincji, a jednocześnie poszerzając zakres wytopu broni i przygotowań logistycznych, musiał się Manami liczyć z koniecznością pozyskania funduszy w inny sposób. Zapożyczył się u kupieckiego rodu Amiaó, później dość wpływowego w całej Higanii. Mieszczanie już od VI w. p.n.e. odgrywali coraz większą rolę w pożyczkodawstwie i czasem po prostu lichwie, zręcznie wygrywając przeciwko sobie mniejsze i większe rody, a także posiadaczy i rolników.
Pierwsza de facto "wojna mieszczan" została, mimo początkowych sukcesów, przegrana przez zwolenników Shómiego. W 151 r. p.n.e. po zdobyciu Miná położonej nieopodal Kūchyì ówczesnej stolicy kraju Manami zdecydował o ścięciu lub spaleniu żywcem dziesiątków tysięcy jeńców, konfiskacie majątków wrogich kupców i możnych, nasileniu cenzury i, zgodnie z obietnicą, o mianowaniu na kanclerza Lāsó Shaló (211-135 r. p.n.e.). Co charakterystyczne, pozwolił mieszkać Shómiemu w niewielkim dworku w stolicy, co wskazywało na to, że miał się wkrótce otworzyć nowy front walki ze wspólnym wrogiem- rodem Lāsó.
Mieniącemu się do tej pory przyjacielem rządzących arystokratów Manamiemu wcale nie uśmiechała się perspektywa dzielenia władzą z asertywnym i, co gorsza, wpływowym kanclerzem. Związany niegdyś ze środowiskiem klasztorno-dworskim Shaló nabył cenne doświadczenia przydatne w biurokracji, miał też wpływowych przyjaciół wśród
nomen omen wrogich mieszczan i
essèhhi (arystokratów) z rodów Muni, Tamau, a nawet Iji. Tworząc wyłom w antyrządowej koalicji, nowy szef rządu osłabił pozycję wojskowych na czele z Manamim. Podstarzałemu Shaló przypisuje się również domniemane zabójstwo bratanka, Tány i wywołanie antymianijskich rozruchów na północy. Manami próbował bezskutecznie skompromitować kanclerza w oczach rywali i dworu, a gdy fałszowanie korespondencji i insynuowanie korupcji nie poskutkowało, generał wprowadził do otoczenia nowego ministra wojny, Kini Mamó (205-145 r. p.n.e.) zaufanego szpiega, zwanego Inaak ("Celna Kusza"). Doprowadził on w szybkim stopniu do zafałszowania ksiąg kancelaryjnych resortu i wewnętrznych konfliktów, lecz gdy go zdemaskowano, zmuszono Manamiego do publicznej pokuty przed placem świątyni Inini w stołecznym Miná. Ten nie tylko to zrobił, ale rzekomo własnoręcznie ściął Inaaka i ufundował rodowej świątyni Kini szczerozłoty posąg boga Mókinikego. W uroczystej procesji szli przebrani wojownicy wojskowego, którzy niespodziewanie ciężko ranili stojącego obok ministra. Zamach się jednak nie powiódł i siły rządowe wszczęły wojnę podjazdową przeciwko Manamiemu. Ten nad rzeką Chiniri w 146 r. p.n.e. rozgromił ich, ale po korupcyjnych działaniach administracji rządowej, dezercji chłopstwa i klęsce sił wspierających generała na Wybrzeżu, opuścili go wszyscy sojusznicy. Po kilku miesiącach współpracy z wojskowym odmówił także Shómi. Manami Iwi 12 lipca 146 r. p.n.e. poległ w nierównej walce pod miastem Kipik w prowincji Menkó (dziś część Bānsamú). Cała rodzina generała została wymordowana przez oddziały Kini. Strzała sprawiedliwości dosięgła i samego ministra, który został zabity prawdopodobnie przez asasynów rodu Tamau, któremu zalegał ze spłacaniem pożyczki.
Pokonawszy największego wroga, triumfujący kanclerz mógłby mówić o sukcesie, gdyby nie nacisk oczekujących nagrody za wierność oddziałów rodowych, regularnych gwardzistów rządowych, najemników kupieckich i wolnych chłopów. Shaló zmagał się z rozlicznymi buntami chłopskimi, a także z inflacją i wielką suszą w latach 30. II w. p.n.e., prócz tego Higanię dręczyły najazdy plemion rewahijskich i mianijskich z północy. Największe zagrożenie dla jego rządów miało jednak dopiero nadejść.
W 136 r. p.n.e. pewien ubogi farbiarz z prowincji Daìrènk ukradł ceramiczną zastawę z lokalnej tawerny. Po krótkim śledztwie, prócz jego ukarania, wykryto, że w owym budynku działało centrum szmuglowania nielegalnych towarów z Haobanii, czy Orokii na wybrzeże Higanii. Szybko wydało się, że udział miały w tym miejscowe władze, a mieszczanie żądali powołania podobnych komisji w innych miastach i prowincjach. Szybko do postulatów dołączono dawno obiecane zniesienie ceł i udział z zysków w eksploatacji prowincjonalnych kopalń i plantacji. Plantatorzy, potentaci posiadający kopalnie, kupcy dysponujący flotą i rody Kumó, Wibi, Tamau i Muni spotkali się ze stanowczą odmową kanclerza, co doprowadziło do zbrojnego powstania i uwięzienia części namiestników jako zakładników. Po ponownej odmowie część z nich okaleczono, a nieudolnej, zaniedbanej armii nie udało się odbić więźniów. Cichy przeciwnik swego dziadka Shaló, Cinci (160-116r. p.n.e.), doprowadził do buntu części wojsk we wschodnich prowincjach i oblegał stolicę wespół z opozycją rodów.
Rządy kanclerza Cinci (135-118 r. p.n.e.)Na początku 135 r. p.n.e. stary Shaló podał się do dymisji, a nowym kanclerzem został będący marionetką Cinci młodszy syn starca, Uwuk (181-120 r. p.n.e.). Cinci pozwolił dziadkowi pozostać w swej stołecznej rezydencji i tam, jak przystało na obalonego urzędnika, w spokoju tworzyć poezję. Niespodziewanie kilka miesięcy po przewrocie, dziadek Cinci został otruty, a wszystkie poszlaki wskazywały na opozycyjnych Muni i Wibi. Cinci zaatakował dotychczasowych niepewnych sojuszników, lecz po kilku latach zaprzestał oblegania twierdz rodu Tamau na Nizinach z racji buntów w rejonie stolicy. Zawarł z możnymi ugodę, na mocy której wydali oni "sprawców" otrucia, tj. swych niewygodnych przeciwników. Opozycja udawała, że wydaje zdrajców, a Cinci udawał, że jest wdzięczny za ich "honorowy" czyn.
Po kilku latach zamrożenia stosunków i wzajemnej infiltracji pewny swej pozycji szara eminencja Higanii zaatakował posiadłości wrogich rodów. Równie pewni swej siły przedstawiciele Tamau, Muni i Wibi zainspirowali chłopskie powstania w południowych prowincjach. Po niemożności uzyskania przewagi, obie strony zawarły rozejm w 125 r. p.n.e. Wskutek narastającej biedy na wsi higańskiej, nasilała się migracja zarobkowa chłopów ze wsi do miast, zwłaszcza w biedniejszych prowincjach, takich jak Hēgyū, czy Sâfu. Wskutek przyrostu ludności wzrastała produkcja, która powodowała obniżenie cen upowszechniających się na rynku towarów takich, jak naczynia z Haobanii i Orokii, czy orokijskie zboże. Na wybrzeżu w II i I w. p.n.e. rozwijał się na dużą skalę przemyt, gdyż wedle kodeksu ustanowionego przez kanclerza Kiaró, jedynie posiadacze ziemscy i ich agenci finansowi legitymujący się odpowiednimi przepustkami mieli prawo do odbioru towarów. Czarny rynek kusił łatwym zarobkiem, a będący na usługach wpływowych mieszczan urzędnicy prowincjonalni nie dopuszczali do rozwoju przedsiębiorstw drobnych handlarzy, często tak samo, jak elity, powiązanych z przemytnikami. By zatuszować skandale związane z rządem, likwidowano nieudolnie lokalny przemyt, co powodowało jedynie większy opór- rodziły się piractwo oraz tajne stowarzyszenia inspirujące się ideologiami z Haobanii i Orokii, oraz rodzimymi wartościami. Najstarszą z nich był działający już od IV w. p.n.e. pod wieloma nazwami związek antyfeudalnych religijnych radykałów, znany powszechnie jako
Rinbirē (Związek Walki Świętej). Ta i inne organizacje niemal natychmiast w praktyce stały się organizacjami przestępczymi zajmującymi się zastraszaniem i kontrabandą, choć miały wiele wpływów w pewnych klasztorach i nieoficjalne kontakty z władzami. Niektórych wojowników czasowo nawet wynajmowali rządzący. Tak też postąpił Cinci w 118 r. p.n.e., by stłumić żądania bratanka, Imaó (134-91 r. p.n.e.), który wszczął bunt przeciwko ministrowi ds. ludu z rodu Wuu. Był to spory błąd, gdyż wystąpili oni przeciwko swemu chlebodawcy, sowicie zapewne przez Imaó przekupieni. Cinci i kolejny jego marionetkowy kanclerz, młodszy brat Imaó, Nābā, uciekli do prowincji Menkó, gdzie chcieli uzyskać pomoc od prywatnych wojsk swego rodu i plantatorów. Większość żołnierzy, w tym wojownicy rodu Lāsó, przeszło jednak na stronę buntownika. Po pokonaniu ostatniego punktu oporu w Menkó Imaó ogłosił się kanclerzem i zgodnie z tradycją łaskawie pozwolił mieszkać pokonanym krewniakom w stolicy. Cinci po 2 latach wszczął kolejny bunt, który poskutkował jego uwięzieniem. Podobno bratanek zaproponował mu stanowisko w rządzie w zamian za zrzeczenie się roszczeń do prawa do armii i tytułu kanclerza. Cinci odmówił i 12 maja 116 r. p.n.e. popełnił samobójstwo, przebijając się mieczem.
Rządy kanclerza Imaó (118-91 r. p.n.e.)Imaó okazał się skutecznym administratorem- zreformował Najwyższą Ławę Sądowniczą, w której mieli zasiadać teraz tylko prawnicy wykształceni przez Akademię Prawną, a nie ze sfałszowanymi świadectwami wystawianymi przez rody, a także utworzył urząd Ochrony Stolicy (
Gānkìnshuhal ), dbający wbrew nazwie, głównie o sprawy logistyczne i połączenia komunikacyjne. Zakulisowy wpływ na działania kanclerza miała jego matka, Hinó Shiri, której krewniacy zostali mianowani na ważnych gubernatorów i kluczowych ministrów, popierała też ona rozwój teatru i łożyła na budowę dróg prowincjonalnych obstawianych przez wojska sojuszniczych rodów. Matka kanclerza nieustannie lobbowała za wykonującymi zlecenia rządowe związanymi z jej rodem kupieckimi przedsiębiorstwami i korzystając z koneksji w środowisku essèhhi, oplotła kraj siecią wzajemnych powiązań i interesów, co zaczęło przeszkadzać młodemu gaórah w wyrobieniu sobie własnej pozycji. Po kilku zamachach na osobę Hinó Shiri kanclerz nakazał podwojenie jej ochrony, a potem wydzielił dla niej osobną jednostkę gwardii rządowej, co ta skrzętnie wykorzystała. Imaó próbował zatrudniać w otoczeniu matki swych sojuszników, na co ta nie pozostała mu dłużna.
Początkowym wspólnym wrogiem kanclerza i jego matki był Cinci, zaś po jego samobójstwie prowodyr działań opozycji w końcu I w. p.n.e. - Wibi Kisá (162-95r. p.n.e.). Opłacane przez niego napady wynajmowanych zbrojnych band stwarzały wrażenie zemsty rządu na opozycyjnych posiadaczach, co było zamierzeniem rodu Wibi. Lāsó pomimo ogromnych wysiłków pozyskania sobie wsi i zdławienia opozycji możnych, w ciągu całych swoich rządów nie byli w stanie sobie z tym poradzić. Gdy Imaó próbował wymóc na nowopowstałych komisjach (dbających o drogi prowincjonalne) zapewnienie o nieprzekupności, został oskarżony o próbę naruszania porządku ustrojowego ustalonego przez Kiraó w Statucie. Świadczyło to o pozornie tylko potężnej machinie biurokratycznej rządzących, która była naprawdę kolosem na glinianych nogach. Powszechne były na poziomie prowincji kupczenie stanowiskami i niewymienialność elit, a nawet stolicy doskwierał brak bezpieczeństwa z powodu korupcji toczącej słabo opłacane, podatne na korupcję z wszelakich stron straże.
Gdy w 112 r. p.n.e. rody Wibi i Kumó wywołały z poparciem mieszczańskich armatorów powstanie chłopskie na Wybrzeżu, rozwścieczony Imaó postanowił rozprawić się ostatecznie z opozycją. Wysłał najwierniejszych dowódców do siedzib domów kupieckich i rezydencji chwiejnych możnych, by powiedzieli, po czyjej stronie stoją. Wybór w takich okolicznościach wydawał się oczywisty, więc kanclerz ruszył na ziemie rodu Wibi w prowincjach Shiwi i Menkó. Obie strony najeżdżały się przez kilka lat, stosując taktykę spalonej ziemi. Skuteczną walkę utrudniały żądania żołnierzy, by podwyższyć żołd oraz niejasne interesy matki Imaó z zaprzyjaźnionym z rodem Kumó bankierem Hasú Wyapó. Gdy kanclerz zażądał natychmiastowego zerwania z nim kontaktów, Hinó zrobiła to jedynie formalnie. Obie strony zmęczone po nieudanym szturmowaniu twierdz przeciwnika i nierozstrzygniętych potyczkach, a także przerażone widmem głodu z powodu przedłużającej się suszy w 110 r. p.n.e. zaprzestały walk. Matka podsunęła Imaó pomysł pojęcia za żonę córkę Wibi, Numi, lecz ten poślubił córkę innego dygnitarza, generała Muni Tókikiego, Paló. Tókiki oddał część rodowych ziem na rzecz państwa, czyli de facto dla Lāsó. Paló okazała się wielką miłością szefa Gaohó i jego najwierniejszą sojuszniczką. W dwa lata później stanęła po stronie męża w obliczu ponownego ataku koalicji Wibi, Muni, Tamau, Kumó i Li na posiadłości państwowe w 107 r. p.n.e. Imaó kilka miesięcy wcześniej rozpoczął wdrażanie koncepcji "jedna ziemia w dwóch rodzajach" (
lèmawai-
mimmakáó, będąca wstępem do rozdziału ziem państwowych i ziem rodowych, na razie jedynie zwalniająca z podatków i zaciągania do służby wojskowej mieszkańców ziem rodowych i znosząca zasadę "dwóch panów" , tj. płacenia daniny wasalom i ich seniorom. Próba reformy sytuacji na wsi została przerwana przez kolejny konflikt wewnętrzny i tym razem Imaó z całym impetem uderzył z pomocą przekonanych co do rządu oddziałów chłopskich i stołecznych na ziemie wrogich rodów. Początkowo siły rządowe nie odnosiły większych sukcesów, jak, w bitwie morskiej z najemniczą flotą opłaconą przez kupieckich sojuszników opozycji na wybrzeżu Gugúsè, która zakończyła się nierozstrzygnięta, mimo podstępnego ataku specjalnie wyszkolonych jednostek straży stołecznej na okręty, później zakończonego rzezią niemal wszystkich napastników. Gdy jednak matka kanclerza, a w ślad za nią jej otoczenie i klientela wycofali oszczędności zdeponowane w "pawilonach dobrobytu"(
cyókiri) w stolicach różnych prowincji, należące do wpływowych bankierów Hasú, ci pozbawieni dużej części środków, z których korzystali, mogąc pożyczać ze zgromadzonych dóbr, najzwyczajniej podupadali finansowo. Zaczęli żądać od swych dłużników zwrotu długów na długoletnie działania zbrojne, a po odmowie rozpoczęły się dość krwawe walki wewnątrzfrakcyjne. Rząd wykorzystał to i rozgromił siły wroga ostatecznie latem 106 r. p.n.e. w bitwie pod Uó w prowincji Akìru, w której dowodził sam kanclerz. Imaó zwyciężył swych przeciwników do 106 r. p.n.e. i na stołecznym placu
Pāwai ("Nieba i Ziemi") kazał powiesić przywódców buntowniczych rodów, oszczędzając jednak swego teścia, Tókikiego.
Wojny rodowe końca II w. p.n.e. doprowadziły nie tylko do zapaści finansowej kraju i wszystkich jego klas społecznych, ale i do rozwoju sieci dróg, infrastruktury portowej, a także powstania utworów poetyckich
keriksó - "opisy wojny". Opiewano w nich niedolę żołnierzy, ale i trudne wybory jednostek. Popularny stał się oparty na faktach poemat
Kamó nású- dawa autorstwa poety chłopskiego pochodzenia, Nuómiego z Kin. Opisuje on prawdziwą historię syna Tókikiego, Samawi (tu przedstawiony jako jego bratanek, Hināba), który nie jest w stanie dokonać wyboru pomiędzy wiernością spowinowaconemu z nim kanclerzowi, a swemu ojcu i w ostatniej bitwie wojny, walcząc w szeregach opozycji, zabija tylko tych żołnierzy niepodlegających bezpośrednio rozkazom rządu, walcząc do końca, a w obliczu propozycji poddania się w zamian za wyrzeczenie się nazwiska, podrzyna sobie gardło. Opowieść ta wówczas była niezwykle poczytna w kręgach arystokracji. W rzeczywistości niejasne są losy Samawi po bitwie, być może zginął kilka dni po klęsce, próbując przebić się w kierunku stolicy w celu negocjacji pokojowych. Wszystko jednak zdało się na nic w obliczu klęski obozu opozycji. Wibi Kisá nie został jednak powieszony na placu stołecznym, być może przebywając
incognito w szeregach Rinbirē i czekając na dogodny moment do wznowienia antyrządowej walki, jak sugeruje pisarz Sósó Daimi (57-130).
