Pytania różne (polszczyzna)

[Ghoster]

[...........]

[varpho :Ɔ(X)И4M:]

Czy tylko mi coś zgrzyta w określeniu maszynka do golenia w sensie "żyletka na trzonku"?

mnie też zgrzyta.
dlatego golę się raz na miesiąc.

[Noqa]

Też nigdy nie wiem, które jest które i zawsze okazuje się na odwrót.

Smutny skutek strategii "PIERWSZY!!!".

[Noqa]

Czy zamienianie wszystkich a na o, by nadać charakter regionalizmu, ma jakieś uzasadnienie?

[Henryk Pruthenia]

Nie.
Te "a", które w regionalizmach są wymawiane jak "o" pochodzą od tzw. "a pochylonego", czyli dawnego długiego "a". Więc nie ma sensu nijakiego...
Chyba, że Ci nie zależy - wtedy rób co chcesz, ale nie będzie to miało żadnej wartości... i celi.

[Noqa]

Właśnie wydawało mi się, że jest tak jak mówisz i cholernie mi taka "stylizacja" zawsze zgrzytała, ale wolałem się upewnić zanim zacznę gardzić :>

A da się jakoś rozpoznać, gdzie kiedyś było a pochylone? Tzn. inaczej niż poprzez czytanie starych tekstów i nauczenie się, jakich wyrazach i gdzie.

[Henryk Pruthenia]

Hmmm.
Tu trzeba już bardziej na wyczucie:
Wiedzieć jak były jery (które odpadły, i w wyniku wydłużenia zastępczego powstały samogłoski długie) etc.

[Towarzysz Mauzer]

Problem w tym, że decydowały o tym nie tylko jery, ale też przesuwki akcentowe - bo w przeciwnym razie nie byłoby «ó» w «góra». Oczywiście współcześni stylizatorzy «á» wstawiają często na oślep i w złych miejscach, ale gardzić na oślep nie można, bo można wzgardzić i czymś wartościowym .

[Feles]

A da się jakoś rozpoznać, gdzie kiedyś było a pochylone? Tzn. inaczej niż poprzez czytanie starych tekstów i nauczenie się, jakich wyrazach i gdzie.

Najczęściej w tych samych sytuacjach, co "ó", czyli w sylabach zamkniętych spółgłoską dźwięczną (włączając nosowe, p. gwarowe dóm, kóń); często również w sąsiedztwie "r/rz ł/l" (owe zmiany akcentowe).
Czasami pochyleniu sprzyja obecność innej zbitki, np. pták (por. stóp, szósty).
Á powstawało również przez ściągnięcie, np. w końcówkach przymiotników: małá < *małaja.

Zawsze można się też wspomóc czeskim.

Wiedzieć jak były jery (które odpadły, i w wyniku wydłużenia zastępczego powstały samogłoski długie) etc.

Wzdłużenie zależało od jerów tylko częściowo (por. płot - płód, rok - róg, kos - kóz itp.)

[Noqa]

Dzięki. A jak rozumiem, w przypadku zapożyczeń takie a pochylone jest właściwie wykluczone?

[Silmethúlë]

Zależy jak stare zapożyczenie (podejrzewam, że w jakichś zapożyczeniach z XIII-XIV wieku da się tego doszukać), ale raczej, szczególnie w młodszych, tak - wykluczone.

[Towarzysz Mauzer]

Zależy jak stare zapożyczenie (podejrzewam, że w jakichś zapożyczeniach z XIII-XIV wieku da się tego doszukać), ale raczej, szczególnie w młodszych, tak - wykluczone.

No niezupełnie, przecież mogę powiedzieć, że "ón coś kserowoł" .

[Mścisław Bożydar]

Zależy jak stare zapożyczenie (podejrzewam, że w jakichś zapożyczeniach z XIII-XIV wieku da się tego doszukać), ale raczej, szczególnie w młodszych, tak - wykluczone.

No niezupełnie, przecież mogę powiedzieć, że "ón coś kserowoł" .

Hm.. w sumie jeśli jest analogia, a ten przegłos tyczy się końcówki gramatycznej to nawet tam może być... dziwne trochę >.<

[Feles]

Z realnych przykładów: chór.

[Silmethúlë]

Pisałem tak od XIII-XIV wieku, więc chór się raczej nie łapie ;-).

No i oczywiście zrobiłem skrót myślowy - chodziło o zapożyczone morfemy. Jeśli słowo się odmienia poprzez doklejenie rodzimych, albo bierze udział w jakimś mieszanym obco-rodzimym słowotwórstwie, to w rodzimych morfemach oczywiście też przegłos będzie.

A nawet w zapożyczonym przez analogię w jakichś dziwniejszych odmianach może się pojawić (pewnie w dopełniaczu pl. żeńskich zakończonych na -a się coś takiego może zdarzyć, ala krowa - krów).