O ile nie zajmuję się szczególnie aktywnie tym projektem, pomyślałem, że opowiem o nim trochę, aby pokazać, że nawet najgorszy nooblang może ciekawie ewoluować. Tutaj możecie zobaczyć próbkę pomerańskiego w akcji (http://jezykotw.webd.pl/f/index.php?topic=575.msg22702#msg22702), a tutaj, jak wyglądał w początkowych etapach (http://www.conlanger.fora.pl/conlangi,2/langue-pommerane-e,35.html).
Projekt bardzo ewoluował, pojawiły się chyba najbardziej szczegółowe zmiany fonetyczne, jakie zdarzyło mi się opisać (najważniejsze do podejrzenia tutaj (http://www.mediafire.com/?kuxb0n66zsg04l6)), w warstwie leksykalnej pojawił się substrat (celtycki) i adstrat (skandynawski), ortografia zrobiła się jeszcze brzydsza, bo miała pasować do dźwięków, a nie przypominać inne języki. I tak mogę powiedzieć, że mój pierwszy conlang, obecnie już nie "langue pommeraneşe", tylko lengua pommeraneisa jest już, po dziewięciu latach, "gotowy". :)
Jak mówiłem, nie zajmuję się pomerańskim zbyt intensywnie, skupiam się na 2.0 i burgundzkim, niemniej, jeśli coś was ciekawi na temat tego języka, albo chcielibyście, żeby wam coś spróbować przetłumaczyć, śmiało żądajcie!
Ooooh, le retour de pommeranaise! Fajnie.
Cytat: Widsið w Lipiec 31, 2012, 19:27:33
O ile nie zajmuję się szczególnie aktywnie tym projektem, pomyślałem, że opowiem o nim trochę, aby pokazać, że nawet najgorszy nooblang może ciekawie ewoluować.
To już pokazał nam dawno Canis :P.
Notabene, obecna wersja przypomina mi nieco kataloński.
Cytat
Jak mówiłem, nie zajmuję się pomerańskim zbyt intensywnie, skupiam się na 2.0 i burgundzkim, niemniej, jeśli coś was ciekawi na temat tego języka, albo chcielibyście, żeby wam coś spróbować przetłumaczyć, śmiało żądajcie!
Przetłumacz coś, co tłumaczyłeś w każdej z wersji języka, i wrzuć tu wszystkie dotychczasowe tłumaczenia. Fajnie by było zobaczyć, jak ten język zmieniałeś.
To chyba tylko "Ojcze nasz" się kwalifikuje xD
Wersja 1.0
Le padre nôtre,
Que est en l'Hévé, [sic]
Sanço est ton prenam,
Ton royaume vienne.
Hágase ton voluntatte,
en l'Hévé et en l'Terre.
Donnes-nouse la paîn díal et párdonnes nouse
Nos deódas, así nous párdonnos nuestros deódores.
Noi tennes-nouse,
Pero défenses-nous a le mal.
Amene
Wersja 2.0
Padre nôtre que souş en la cièl,
est sanct le Prènam toi,
vengt la Royaume toi,
est faitte de toi volonte,
comme en la cièl, cusi en la terre.
Dair-nous le pane quotidianne pour un jour.
Pardonier-nous nôtres dêbities
comme nous pardons pour nôtres dêbitoríes,
Et no conduittes nous pas delle tentaçâo,
mais protectier-nous del màl.
Amén.
Wersja 6.0
Pater nostre qui es en cels
Fia santificat tiu prenome
Venga tiu reinome
Fia fata tia volontat
Tan en il cel cosi por la terra
Da-nes nostre pan quotidian
E perdona-nes nostres deuts
Com si nos les perdonam a nostres deutores
No nes conduce en tentacion
Sin proteja-nes vers il mal.
Amen
Wersja 7
Pater nostre, qui es en se cel,
Fia santefecait tiu nom,
Venia tiu renn.
Fia tia volontait
Tant dins se cel, messem por sa terra.
Da-nos nostre pain quotidian
I perdona-nos nostres deuts,
Quom allsi nos llos perdonam a nostres deutors
I non nos conduç vers tentaxion,
Semais porteg-nos contra mail.
Amen.
A ja bym chętnie zobaczył aktualną mapę tego romańskiego Pomorza.
2.0 z 7 połączyć i byłoby git! :]
Wtedy wyszedłby francuski, a wersja 2.0 to nooblang, więc nawet nie mam jak jej wpleść w 7 :P
Cytat: Widsið w Sierpień 02, 2012, 15:52:49
Wtedy wyszedłby francuski, a wersja 2.0 to nooblang, więc nawet nie mam jak jej wpleść w 7 :P
Ale znaków diakrycznych (czy jak im tam) brakuje troszku...
Diakrytycznych*. Czemu uważasz, że brakuje?
*zawsze pisałem "diaktryk".
Czy mógłbym poprosić jakieś zasady wymowy dla 7.0 ? :-)
Cytat: tqr w Sierpień 02, 2012, 15:58:29
Czemu uważasz, że brakuje?
"Pater nostre, qui es en se cel,
Fia santefecait tiu nom,
Venia tiu renn.
Fia tia volontait..."
Bo ich tutaj nie widzę. :P
Że nie ma, nie znaczy, że brakuje :P
Cytat: CookieMonster93 w Sierpień 02, 2012, 15:59:04
Czy mógłbym poprosić jakieś zasady wymowy dla 7.0 ? :-)
Toż przecież po to podałem zmiany fonetyczne, żebyś mógł sobie sprawdzić ;p Ale okej, w skrócie:
Samogłoski
a /a/, -a /ə/, ai /ai/
e /e/, -e /ə/, ei /ei/
i /i/
o /o/, oi /oi/
u /u/
Spółgłoski
g /g/,
ge,
gi, j /ʒ/
b /b/, p /p/, v /v/, f /f/
d /d/, t /t/
z /z/, s, x- /s/
x /ʃ/, ch /ʃ/
m /m/, n /n/
l /l/, r /r/, ll /ʎ/
c /k/,
ce,
ci, ç /θ/
qu /kʷ/, gu /gʷ/
h jest zawsze nieme
Co do znaków diakrytycznych, jest ç jako dodatkowa litera alfabetu, oprócz niej sporadycznie pojawiają się akcenty ciężkie (à, è, ì, ò, ù) lub akcenty ostre (á, é, í, ó, ú), służące do zaznaczania akcentu, jeśli leży tam, gdzie nie powinien. Rozróżnienie wzięło się z mojego nawyku piśmienniczego - akcent ciężki występuje, gdy akcentowana jest sylaba stojąca za tą, która powinna być w myśl zasady pod akcentem, a ostry - kiedy stoi przed nią.
Nie widzę sensu natomiast we wprowadzaniu akcentów przeciągłych. We wcześniejszych fazach języka spełniały one od cholery funkcji - zaznaczanie akcentu, zaznaczanie długości po wypadnięciu innego dźwięku, zaznaczanie nosówek, dekoracja - i mnie po prostu zmęczyły :P
Mały cykl porównań pomerańskiego z innymi językami otwiera to tłumaczenie francuskiej piosenki:
Hau pictait mia pena su unas massas de masqueratas
Hau portens que passau re, just una larma por miu rimmel
So torturaita por miu espert
Faiç lli que ju am, quist e veir, mai a quail prech?
Una enfança diffiseil, unos cominchos perichosos
Dins quist mond faiç mias probas
I cata zorn faiç cosa por miu mell
No voil que miu passait condenne miu ventur
Ziu, azuta'm en supassar s'ozi qui m'ha eretait
No caip plu re que sos altros
No pes plu que mias notas
I messem si se camein e ombros
Por moi se xeit e cras
Si donn tot hoi, quist e por millors passacrasos
I si declin llors azutos, quist e por ju pois contar soil a mias dos mains
Caip soil una cosa a offrer, quista e mia música
Hi ponria tot miu cor, quist empleca
Sacrefeiços, ne hau faich i ne refaria
Caip consuetud, equi re plu me cosa tema
I quann se zorn venrà por moi, serau presta
Esper que mia familla endurarà
Quom ju m'aprest a donnar tot
I si xecad, arest, no, vis deib de bater-me
I de sempre relevar sa testa
Quann se zorn venrà, ju serau presta
Esper que mia familla endurarà
Quom ju m'aprest a tot se miser
I a tot perdre comque
So presta a apostar que molls volon mia perduta!
Oryginalny tekst: Nabila - Je serai prête (http://www.paroles-musique.com/imprim.php?id=107412).
Na wiki można rzucić okiem na 207-leksemową listę Swadesha po pomerańsku.
[...........]
Nie musisz czytać.
Cytat: Widsið w Sierpień 07, 2012, 20:50:36
Na wiki można rzucić okiem na 207-leksemową listę Swadesha po pomerańsku.
Dasz linka może? ^^
Naucz się szukać. (http://jezykotw.webd.pl/wiki/J%C4%99zyk_pomera%C5%84ski)
Cytat: tqr w Sierpień 07, 2012, 20:56:30
Naucz się szukać. (http://jezykotw.webd.pl/wiki/J%C4%99zyk_pomera%C5%84ski)
Oł dżizas.
Proszę, tłumaczenia znajdziesz na angielskim Wikisłowniku (http://jezykotw.webd.pl/wiki/J%C4%99zyk_pomera%C5%84ski#S.C5.82ownictwo), wpisz Appendix:Swadesh lists i ci powinno wyszukać :)
Ghoster, trudno ignorować francuski, porównując jakikolwiek conlang z językami romańskimi. Można ten język lubić lub nie, nie zmienia to faktu, że to jeden z najważniejszych, a pod względem historii zarówno samego języka, jak i literatury, wręcz najciekawszy z nich.
EDIT:
tqr, naprawdę zostań wychowawcą w gimnazjum xD
Cytat: Widsið w Sierpień 07, 2012, 20:58:12
Ghoster, trudno ignorować francuski, porównując jakikolwiek conlang z językami romańskimi. Można ten język lubić lub nie, nie zmienia to faktu, że to jeden z najważniejszych, a pod względem historii zarówno samego języka, jak i literatury, wręcz najciekawszy z nich.
Cytat: Widsið w Sierpień 07, 2012, 20:58:12
najciekawszy z nich
Teraz naprawdę zgiń i do tego umrzyj.
I dlatego tak lubię z wami dyskutować :)
Ten artykuł w wersji pomerańskiej (http://szczecin.gazeta.pl/szczecin/1,34939,12446993,7_tysiecy_ton_niebezpiecznych_odpadow_opuscilo_port.html), z paroma adaptacjami:
Set mill tonas de deceizuts perichosos lacharon se port
Depos de 22 ans finalmen on envenì succes en far xepeller sos deceizuts zincifers perichosos fora des port de Sedein. S'operaxion finirà en otoure.
Sos deceizuts estetiron abandonats por una companna Metalexport. Pendan 20 ans sa companna escapà de responsibilitait por se lagrement de matérias perichosas al moll de Silésia. En 2010 se problema fui recaminait as cort. Sa Régia dos ports maritims Sedein i Boca a Su lançai un plaich vers una companna Mex-Holding, qui acha hozi quom se succesor legal de Metalexport. March equist an on succizì en receure se permeis des cort por efectuar unas assì chamatas achions vicárias por part des port. Cellì senefei qui se port potuisse far xepeller sos deceizuts por siu propre acont i carcar Mex-Holding co sas espesas.
– Ata hoze on ha xepelluts aprochamen set mills tonas de deceizut i sa finalisaxion das achions legatas de sa realisaxion d'entreprensa esta preveisa por otoure – informai Aneta Esroder, sostitut des presiden en commerç i marquetin a sa Régia.
Aura as moll manen justamen 150 tonas dos deceizuts. Estan transfertas a s'aceria Boleslau Reciclage RL. Se port pacarà por sa conducha de tota s'operaxion 2,5 millons d'orens.
– Se xetergement dos deceizuts fora d'area des moll de Silésia contribuirà en preim ordre a sa liquidaxion d'una «bomba ecológica» i d'emperichment per s'ambeit natural, i tangran nos donarà s'opportunitait de zespondre d'equista zona – explica Aneta Esroder.
Jakoś kojarzy mi się z katalońskim ten język. Czy to dobre skojarzenie?
Mi też, ładny stan pośredni między hiszpańskim a francuskim :)
Cytat: Dynozaur w Wrzesień 10, 2012, 12:12:53
Jakoś kojarzy mi się z katalońskim ten język. Czy to dobre skojarzenie?
Poniekąd tak, chociaż bliższym krewnym byłby mimo wszystko oksytański :)
Bez względu na pokrewieństwo, pomerański wydaje się mnie bardzo ładny, przynajmniej jeśli chodzi o zapis :)
Dziękuję. :)
Oto mały zarys głównych cech pomerańszczyzny pod względem morfoskładnii i leksyki:
A. Odmiana czasownika
a) zachowanie wszystkich czterech koniugacji łacińskich, z końcówkami odpowiednio -ar, -er, -re i -ir
b) zastąpienie syntetycznej strony biernej konstrukcjami analitycznymi
c) w Imperfectum ograniczenie wzorów odmiany do dwóch: -à (dla -ar i -er) i -ia (dla -re i -ir)
d) Perfectum zachowane, wariant z czasownikiem posiłkowym + imiesłowem równoważny, ale niepopularny
e) syntetyczny tryb łączący zachowany dla czasu teraźniejszego i Imperfectum, dla Perfectum i Plusquamperfectum konstrukcja z czasownikiem posiłkowym
f) utworzenie peryfrazy czasownikowej estar + por + bezokolicznik dla wyrażenia progresywności
g) przez analogię do pozostałych form, w których zmiana nie zaszła, wycofanie dyftongizacji samogłoski w ostatniej sylabie po utracie końcówki -o we wszystkich formach (kocham = car, nie *cair); zmiana nie dotyczy najpowszechniej używanych czasowników, szczególnie tych, które tak czy tak są nieregularne w innych formach
h) przez analogię do przymiotników, zachowanie dyftongizacji w rodzaju męskim liczby pojedynczej imiesłowu uprzedniego (kochany = carait, nie *carat, ale kochana = carata, nie *caraita)
i) w wyniku utraty końcowego -t w formach imiesłowu współczesnego, homofonia lub prawie homofonia tej formy z formami osobowymi (caran "kochają", caràn "kochając"), a w konsekwencji częste zastępowanie jej zdaniami złożonymi czasu
j) zachowanie w znaczeniu przymiotnikowym wielu imiesłowów uprzednich "odziedziczonych", gdy zostały zastąpione przez nowe, regularne formy
B. Odmiana rzeczownika i przymiotnika
a) utrata systemu przypadkowego na rzecz konstrukcji analitycznych z przyimkami
b) liczba mnoga oparta na łacińskim bierniku, w rodzaju męskim z usuniętą samogłoską nieakcentowaną, chyba że powstałaby trudna do wymówienia zbitka spółgłoskowa, np. zs, wtedy z etymologicznym -e- lub -o-
c) analityczne stopniowanie przymiotników za pomocą przysłówka pus (więcej)/mens (mniej), syntetyczne formy zachowane dla bon (dobry), mal (zły) (brak dyftongizacji wskutek wyrównania do innych form), granz i poll (duży i mały), a także dla superlatywu absolutnego
C. Elementy składni
a) zachowanie konstrukcji accusativus cum infinitivo, dawniej konkurującej z accusativus cum participio praesenti, ostatecznie zwycięskiej dzięki utracie popularności imiesłowu współczesnego
b) pojawienie się dwóch możliwości negacji - zarówno pojedynczej, jak i podwójnej, podwójna jest częstsza we wschodnich dialektach i w mowie potocznej; obie funkcjonują zamiennie i równoważnie w języku literackim
c) zachowanie możliwości prepozycji przymiotnika w celach emfatycznych
d) ustalenie szyku zdania na SVO, z którym niezbyt można szaleć
Pomerańskie dialekty
(http://i49.tinypic.com/rhpqnk.png)
Dialekty pomerańskie w obrębie Pomorza.
kolorem żółtym dialekty zachodnie
kolorem fioletowym dialekty wschodnie
kolorem pomarańczowym dialekty centralne i przejściowe bliższe zachodnim
kolorem czerwonym dialekty centralne i przejściowe bliższe wschodnim
oznaczono wybrane miasta dla odniesienia
Jako że pomerański jest językiem historii alternatywnej, zdecydowałem się pomyśleć nad jakimś prostym systemem dialektalnym, który w międzyczasie się pokomplikował. Dialekty różnią się od siebie kilkoma cechami, a standardowy pomerański czerpie ze wszystkich grup, chociaż siłą rzeczy - z tytułu położenia stolicy - jest bliżej wariantu zachodniego, niż wschodniego. Oto garść skróconych informacji na ich temat
Dialekty wschodnie to:
- bitómic ("bytowski")
- escorgin ("koszaliński")
- estolpein ("słupski")
- máric ("nadmorski")
- naxissain ("notecki")
- nemoneis ("puszczański")
- quedaneis ("gwdziański")
- de Val de Lleba ("doliny Łeby")
- villadorenc ("złotowski")
Charakteryzują się:
- systemem liczebników opartym na dwudziestkach,
- większą ilością słów pochodzenia celtyckiego w codziennym użyciu,
- realizacją dwuznaku ch jako /ʝ/ jeśli wywodzi się z łac. g: reich [reiʝ] < łac. regem,
- realizacją geminaty nn jako /ɲ/,
- rozróżnieniem w wymowie wygłosowego -e i -a,
- przejściem /o/ > /ue/ i /u/ > /wu/ na początku wyrazu, a także po /p/, /b/, /m/, /n/, /v/, /f/, /k/ i /g/,
- częstym zlaniem się /s/ i /θ/ w jeden dźwięk, na północy raczej w /s/ (seisme), na południu w /θ/ (ceisme),
- w dialekcie Val de Lleba wałczeniem,
- użyciem trybu łączącego w miejscu warunkowego w formach grzecznościowych,
- brakiem odmiany zaimka zwrotnego (poza escorgin, estolpein i máric),
- użyciem 3. os. i zaimków don, dona, dons i donas (< łac. dominus, domina) przy zwracaniu się do obcej osoby.
Dialekty zachodnie to:
- anchain ("nakielski" < Anklam)
- bardoneis ("bardzki" < Barth)
- canneis ("z rejonu Darß-Zingster Boddenkette")
- démmic ("dymiński" < Demmin)
- haffein ("zalewowy" < Oderhaff)
- óssic ("uznamski")
- petrarein ("z rejonu Kamiennego Jazu")
- ranenc ("rański", "rugijski")
Główne cechy:
- standardowy system liczebników,
- większa ilość germanizmów w codziennym użyciu, także "nowych germanizmów" z okresu po II wojnie światowej,
- w dialektach najbardziej zachodnich (canneis, bardoneis, ranenc) brak akcentu tonicznego,
- częste zlewanie się /s/ i /θ/ w /s/,
- przejście /ʃ/ i /ʒ/ w /ç/ i /ʝ/,
- /s/ apikalne,
- niesystematyczne udźwięcznianie spółgłosek wybuchowych między dwoma samogłoskami,
- w dialektach ranenc i óssic wałczenie,
- częste użycie złożonego perfectum zamiast form syntetycznych,
- zachowanie esser jako czasownika posiłkowego dla perfectum,
- formy negatywne trybu rozkazującego takie same jak afirmatywne.
Dialekty centralne:
- capulogenc ("stołeczny")
- celtein ("celtycki")
- costeir ("przybrzeżny")
- emporein ("dobrzański")
- fronterein ("graniczny") lub marchenc ("marchijski")
- padollain ("woliński", na mapie błędnie jako anchain)
- pugein ("łobeski")
- rejain ("doliny Regi")
- sássic ("szadzki")
- viádric ("odrzański")
Te z kolei łączą różne cechy pozostałych dialektów. Na dialektach capulogenc, sássic i viádric oparty jest standard literacki pomerańszczyzny.
Jak to bywa, dialekty nie mają się zbyt dobrze, mimo oficjalnej ochrony ze strony państwa pomorskiego. Stanowią one raczej element folkloru, niż codzienność na obszarach, na których kiedyś były używane. Elementy dialektalne pojawiają się czasem w żartach (zwłaszcza grzecznościowe formy don, dona, kalkujące polskie "Pan", "Pani" i labializacja służą do pokazywania postrzeganych stereotypowo jako pracowitych ale przesadnie grzecznych i okrutnie nudnych mieszkańców wschodnich regionów kraju). Na dniach przedstawię jakieś dwa teksty dialektalne w pomorskiej notacji fonetycznej dla laików, bo przecież po co katować Bogu ducha winny naród nauką MAF-u w szkołach? ;)
Jakaś historja, co do tego skąd, u licha, taki język wziął się na Pomorzu (i kiedy)?
PS: Dlaczego viádric? "Viadrus" to sztuczny wymysł renesansowych łacinników. Po prawdziwej łacinie była Odera/Oddera, jakkolwiek nudno by to nie brzmiało. No chyba, że ten niemądry wymysł przenikł do języka (ale nie sądzę, dla głównej rzeki w kraju?).
Same założenia historyczne są dosyć naiwne, bo zakładają, że Celtowie, których na Pomorzu widziano przez może nie całe stulecie, jednak tam zostali, a Cesarstwo Rzymskie opanowało większy obszar w Europie Środkowej kosztem posiadłości na Bliskim Wschodzie.
A jeśli chodzi o Viadrus > Viadre, tutaj mam przekłamanie, bo spróbowałem podpiąć to pod celtycką etymologię *waidu-ret-i- "głośny potok, płaczący potok", bo ta sztuczna nazwa bardziej mi się podobała. Nazwa Odre zarezerwowana jest dla odcinka rzeki od Jeziora Dąbie do Zalewu Szczecińskiego
se pommeraneis • sa lengua pommeranesa
język pomerański
Jako że nie było mi w sumie dane rozpisać się więcej na temat tego języka, a ostatnio jeszcze trochę w nim pozmieniałem, postanowiłem go jeszcze raz przedstawić, zaczynając od fonetyki i fonologii.
1. Fonetyka i fonologia1.1. Zmiany fonetyczne od łaciny ludoweja > a, -ə <a>
ɛ > e, -ə <e>
e > e, -ə <e>, ei <ei>*
i > i <i>, ei <ei>*
ɔ > o
o > o <o>, oi <oi>*
u > u <u>
au > o <o>
* dyftong pojawia się tylko w wygłosowej sylabie zamkniętej
j > ʒ
w > v
VwC > VuC (vivere > viure)
β > b
VβC > VuC (bibere > beure)
de, di > ze, zi <ze, zi> (zmiana ominęła słowa funkcyjne i większość celtyzmów)
ke, ki > θe, θi <ce, ci>, -θ <ç> (codicem > códeiç)
ge, gi > ʒe, ʒi <ge, gi>, -ʃ <ch> (regem > reich)
ks~gz > ʃ <x>, s- <x->
ti > ʃi <xi>
pl, gl > ʎ <ll>
cl > ʃ <ch>
nt > n <n>
nct > nt <nt> (punctum > punt)
ct > ʃ <ch> (factum > faich)
ŋn, nd > nn <nn>
kw, gw > kʷ, gʷ <qu, gu>
ll, ld, li > ʎ <ll>
h > Ø <h>
*tke > ʒe <ge> (viaticum > viage)
1.2. System samogłoskowy
| Przednie | Centralne | Tylne |
Przymknięte | i | | u |
| Średnie | e | ə | o |
Otwarte | | a | |
Samogłoski wariantu
pommeraneis d'estat są względem siebie położone w schemacie samogłoskowym w mniej-więcej równych odstępach. Chociaż redukcja samogłosek odegrała istotną rolę w rozwoju języka, obecnie przyjmuje się, że dźwięków nie redukuje się, przynajmniej nie w starannej wymowie. W części dialektów zachodnich (np.
bardoneis) jest to jednak bardzo powszechny proces, będący efektem wpływu niemieckiego.
Niektóre dialekty zachowały rozróżnienie między półotwartym i półprzymkniętym e i o. Do dialektów takich należą dialekty
ranenc,
óssic i
padollain. W szkolnym zapisie fonetycznym dźwięki półotwarte oznacza się za pomocą dierezy (ë, ö). W dialektach wschodnich, takich jak
estolpein czy
villadorenc powszechna jest natomiast prelabializacja o i u > we, wu. W szkolnym zapisie fonetycznym zaznacza się to zjawisko za pomocą cyrkumfleksu (ô, û). Wreszcie, część dialektów centralnych nie odróżnia w wymowie dyftongów ai i ei, realizując je jako æi lub ɛi (szkolny zapis fonetyczny: ëi).
Iloczas nie jest cechą dystynktywną we współczesnej pomerańszczyźnie, ale samogłoski akcentowane są wyraźnie dłuższe, niż nieakcentowane. Szczególnie wyraźne jest to w sytuacjach, gdy akcentowana samogłoska stoi w wygłosie, tak jak to jest np. w niektórych formach czasu
imperfectum, a także w sylabach pod tonem 2.
1.3. System spółgłoskowy(w nawiasach dźwięki występujące wyłącznie w wybranych dialektach)
Nosowe: /m n (ɲ)/ <m n (nn)>
Zwarto-wybuchowe: /p b t d k g kʷ gʷ/ <p b t d c g qu gu>
Szczelinowe: /f v θ s z ʃ ʒ (ç ʝ ʁ)/ <f v c(/s) s(/c) z x/ch g (x/ch g r)>
Drżące: /r (ʀ)/ <r (r)>
Aproksymanty: /j (w)/ <i (ł)>
Boczne: /l ʎ/ <l ll>
Standardowy pomerański zestaw samogłosek składa się z dwudziestu jeden fonemów i - mimo geograficznej peryferyjności języka - bliższy jest raczej systemom centralnej Romanii. W dialektach zachodnich pod wpływem starannej wymowy niemieckiej pojawiły się języczkowe warianty r. W dialektach południa kraju obecne są podniebienne dźwięki ç i ʝ, zastępujące ʃ i ʒ. ɲ to wschodnia realizacja geminaty nn, której geneza najpewniej związana jest z wpływem polskim, chociaż podobne zmiany występują także na przeciwległych peryferiach Romanii, czyli na Półwyspie Iberyjskim. Oddawany w szkolnym zapisie fonetycznym jako ł dźwięk w pojawia się w dialekcie doliny Łeby w miejsce twardego l, które z kolei pojawia się tam, gdzie pozostałe dialekty mają ʎ.
Ubezdźwięcznienie spółgłosek dźwięcznych na końcu wyrazu nie jest niczym niezwykłym, wśród pomerańskich językoznawców nie ma jednak zgody co do tego, czy jest to poprawne, czy też nie. Słowniki wymowy podają zawsze głoskę zgodną z zapisem, z zastrzeżeniem we wstępie, że bezdźwięczna wymowa wygłosu nie jest traktowana jako błąd. W wyrazach z tonem 2 wygłos jest częściej dźwięczny, niż w wyrazach z tonem 1.
1.4. Akcent i intonacjaSylabą akcentowaną w pomerańskim jest zwykle sylaba ostatnia, jeśli wyraz kończy się na spółgłoskę, lub przedostatnia, jeśli kończy się na samogłoskę. Wyjątki oznaczane są za pomocą akcentu ciężkiego (à, è, ì, ò, ù), jeśli nacisk pada na sylabę następującą po tej, która normalnie byłaby akcentowana, lub za pomocą akcentu ostrego (á, é, í, ó, ú), jeśli akcent pada wcześniej, niż by się go normalnie postawiło.
Język pomerański posiada
pitch accent podobny do szwedzkiego i norweskiego. Jego pojawienie tłumaczy się kompensacją utraconych nieakcentowanych sylab. Pojawia się on zarówno w słowach łacińskich, jak i w substracie, ale rzadko dopasowywany jest do nowszych zapożyczeń. Wyrazy
pitch accentu pozbawione mają "ton 1", podczas gdy te, w których się on wykształcił, są pod "tonem 2". Tony są ważną cechą prozodyczną i decydują o znaczeniu.
Intonacja pomerańska różni się w zależności od regionu, jednak zasadniczo nie odbiega znacznie od polskiej i niemieckiej. Na Rugii charakterystyczna jest intonacja rosnąca w zdaniach twierdzących, wpływ skandynawski. W ogóle wymowa pomerańskiego
ranenc jest dosyć dziwna, ale o tym kiedy indziej.
Kolejny post będzie o fleksji.
2. Morfologia
2.1. Grupa nominalna
Fleksja imienna uległa znacznej redukcji w stosunku do łacińskiego pierwowzoru. Przypadki zachowały się do dnia dzisiejszego wyłącznie w zaimkach osobowych, co pokazuje tabela:
(http://i47.tinypic.com/346p094.png)
Zaimki osobowe ulegają elizji z dwóch stron, zarówno kiedy stoją przed fonetyczną samogłoską, jak i wtedy, kiedy wyraz, z którym tworzą jeden wyraz akcentowy, kończy się na samogłoskę. Elizję oznacza się apostrofem, chyba że zachodzi z bezokolicznikiem - wtedy oznaczana jest dywizem:
(1) Sempre m'annelà. - Zawsze mnie poniżał.
(2) Nis manglen momens por volvre-s un martage. - Jeszcze kilka chwil i staniemy się małżeństwem.
Spośród innych części mowy, deklinacja zachowała się stosunkowo długo, bo w mowie wyższych sfer aż do przełomu XIX i XX wieku, w rodzajnikach. Tym sposobem rodzajnik wyrażał, podobnie jak w języku niemieckim, nie tylko rodzaj, ale właściwy przypadek, a grupa nominalna miała mniej analityczny charakter. Obecnie, o ile formy przypadków innych niż mianownik są martwe, naucza się ich w szkołach, bo występują w ogromnej ilości tekstów literackich.
(http://i48.tinypic.com/2cfple0.png)
Ciekawostką jest, że inaczej niż w większości języków romańskich, rodzajnik określony wywodzi się z łacińskiego ipse, a nie ille. Ta peryferyjna cecha pojawia się także w sardyńskim i wyspiarskich dialektach katalońskich.
Przymiotniki, imiesłowy, zaimki wskazujące i liczebniki porządkowe odmieniają się przez rodzaj i liczbę. Tu paradygmaty są już bardzo proste:
(http://i49.tinypic.com/oggpwm.png)
Liczebniki porządkowe, zaimki wskazujące i imiesłowy uprzednie odmieniają się wg odmiany -us. Imiesłów uprzedni odmienia się według odmiany -lis/-ntis. Przymiotniki przybierają odmianę w zależności od swojej etymologii. W odmianie -us często w rodzaju męskim występuje dyftong, który jednak zawsze znika w rodzaju żeńskim:
(3) humeid - humeids : humeda - humedas
W wyrazach odmiany -us zakończonych na s lub z pojawia się spójka -o-:
(4) chos - chosa : chosos - chosas
Odmiana -nsis jest uważana za archaiczną, a przymiotniki do niej należące przeszły do odmiany -us ze spajającym -e- w rodzaju męskim liczby mnogiej:
(5) pommeraneis - pommeraneises : pommeranesa : pommeranesas
Rzeczowniki nie odmieniają się przez rodzaj, ale podążają tymi samymi wzorami odmiany, włączając w to spajające -o- lub -e-.
(ciąg dalszy jutro)
Dziwne jest to "ju" jako "ja". Zwłaszcza, że czyta się "żu" zapewne. Dlaczego tak? Trudno to wyprowadzić z "ego" (wiem, że po francuzku też jest "ż", ale francuzki jest dziwny).
Podobają mi się rodzajniki (zwłaszcza określony) i to, że się odmieniają przez przypadki - szkoda, że ta odmiana jest z założenia archaizmem.
Brakuje mi też trochę hiszpanopodobnych komitatywów, wywodzących się od mecum, tecum it.d. Ale zapewne byłoby to już przesadne bogactwo, jak na romlang.
I jaki jest zaimek grzecznościowy? Zgaduję, że standardowe, paneuropejskie wykanie.
Cytat: Dynozaur w Marzec 09, 2013, 13:03:18
Dziwne jest to "ju" jako "ja". Zwłaszcza, że czyta się "żu" zapewne. Dlaczego tak? Trudno to wyprowadzić z "ego" (wiem, że po francuzku też jest "ż", ale francuzki jest dziwny).
Zaimka osobowego dla 1. os. l. poj. nie wyprowadza się z
ego, tylko z
*eo lub
*io - w łacinie ludowej to g już dawno było nieme. Podstawą dla formy pomerańskiej jest forma
*io.
Zaimek grzecznościowy jest typowo germańsko-europejski i odpowiada 3. os. liczby mnogiej. Dodatkowo, we wschodnich dialektach, często zastępuje się go formami
don,
dona,
dons,
donas, również odmienianymi z 3. osobą.
A do rozmaitych ściągnięć zaimków z przyimkami jeszcze dojdziemy :)
Dla mnie to jest logiczne ;p "ego" > ju. Zmiękczenie nie zawsze musi zachodzić w jedną stronę (spółgłoska zmiękczana przez samogłoskę po niej). Zobaczmy np. hiszpańskie ocho, w porównaniu z portugalskim(?) oito. /e/ może też zmiękczać, więc można zrobić np. /eg/ > /gʲ/ lub /ʝ/ > /j/, a potem /j/ > /ʒ/. [o] > [u] - logiczne również.
Mam nadzieję, że nie powiedziałem nic głupiego xD
Akurat "oito" nie jest przykładem na zmiękczenie, tylko na kompensację energii po wypadnięciu spółgłoski, a "ocho" - wg mojego podręcznika do historycznej gramatyki hiszpańskiej - na koalescencję. Same przemiany fonetyczne, które proponujesz, o ile są w miarę możliwe - nie były konieczne, lenicja załatwiła sprawę zawczasu :)
Nie napisałem, że oito - to zmiękczenie :-) A koalescencja z /i/ chyba może być nazwana zmiękczeniem ;p przecież hiszpańskie "ch" jest miękkie :-)
Zresztą nieważne. Bardzo podoba mi się ten pomerański, gdyby był natlangiem chętnie bym się go nauczył.
Cytat: CookieMonster93 w Marzec 13, 2013, 17:29:59
Nie napisałem, że oito - to zmiękczenie :-) A koalescencja z /i/ chyba może być nazwana zmiękczeniem ;p przecież hiszpańskie "ch" jest miękkie :-)
Zresztą nieważne. Bardzo podoba mi się ten pomerański, gdyby był natlangiem chętnie bym się go nauczył.
Nie nie, koalescencja była c i t ;p Po łacinie "osiem" to octo. /kt/ uległo koalescencji w [ç~ʃ], /tʃ/ natomiast pojawiło się jakoś po wstępnym zjednoczeniu Hiszpanii w XVI wieku :)
Co do
i w
oito (i przy okazji we fr.
huit i kat.
vuit), jest to kompensacja właśnie za to usunięte /k/.
Ok, czyli byłem po prostu niedoinformowany. :-)
(c.d.)
Łacińskie stopniowanie przymiotnika, indolentne już w czasach klasyków, w zasadzie nie zachowało się; syntetyczne stopniowanie zachowały tylko cztery przymiotniki i dwa przysłówki, istnieje również tendencja do urabiania form superlativus absolutus za pomocą odziedziczonej końcówki -isseim. Warto zwrócić uwagę, że ewentualny dyftong w ostatniej sylabie znika w formach utworzonych za pomocą tej końcówki.
(http://i46.tinypic.com/2ebwxw5.png)
Jeśli chodzi o liczebniki porządkowe, pomerański zachował łacińskie formy dla 0-7, 9 i 10. Stara forma dla 8, ochau, funkcjonuje w niektórych dialektach, ale w większości została zastąpiona przez regularną formę ocheim, utworzoną przez dodanie końcówki -eim.
(http://i47.tinypic.com/uvpck.png)
Jeśli chodzi o liczebniki typu 21-29, 31-39 itd., pojawia się mały problem. Język standardowy i większość dialektów stawia cyfrę jedności przed cyfrą dziesiątek, stąd np. 21 to un i vinte, a liczebnik porządkowy przybiera formę univinteim. W niektórych dialektach jednak cyfra jedności jest po cyfrze dziesiątek: vinte i un. Wtedy liczebnik porządkowy ma formę vintipreim (wygłosowa ə zostaje usunięta).
Co prawda nie jest to być może element fleksji, ale warto przy okazji wspomnieć o kontrakcjach, jest ich bowiem dość sporo. Formy meic, teic, noic, voic, oznaczone gwiazdką, są odziedziczone z łaciny.
(http://i50.tinypic.com/f2hw0.png)
Analityczne stopniowanie *chlip*
Jako że pomerański nie jest projektem martwym, no i to mój flagowy conlang, chciałem wam pokazać początek opracowania gramatyki historycznej, zawierający już-prawie-wszystkie zmiany fonetyczne, wraz z naturalizującymi wyjątkami. Pseudo-naukowy bełkot możecie zignorować, ale za to większość zmian jest z przykładami.
O, Chryste Niebieski, szczerze podziwiam!
Z nudów - jak mógłby wyglądać pomerański artykuł w prasie.
Tłumaczenie fragmentu artykułu "Kasza z gulaszem i brukselką" (http://www.polityka.pl/flexi/article/2843,1523622.html) z "Polityki".
Ta wersja jest okropna! Przespanizowanie pomerańskiego umiejscawia go nieco na północ od Pirenejów a nie nad Bałtykiem. Wersja prezentowana na starym forum to coś co warto kontynuować, ale nie ten kreol epananol+francaise. Polecam powrót do wersji opublikowanej na starym forum. Jeśli nie to dlaczego?