Etymologye extraordynaryyne w ięzykach omnum partum mundi

Zaczęty przez spitygniew, Wrzesień 02, 2013, 18:05:49

Poprzedni wątek - Następny wątek

Todsmer

Jaćka nie pochodziła tylko z wcześniejszego *ai, ale też z *ē ;)

Dynozaur

Cytat: dziablonk w Luty 05, 2023, 22:27:21Hm... ale chyba jest pewien problem.  :-[ Forma lit. geležis musiałaby zostać zapożyczona przed I palatalizacją słowiańską, natomiast forma słowiańska želězo mogłaby monoftongizować ai do ě dopiero po tej palatalizacji.  ??? 

Tak w sumie to na jakiej podstawie się twierdzi, że monoftongizacja zaszła po I palatalizacji?
Jaranie się starem forem to pedalstwo, a Kwadrat i Seiphel to ciota i chuj.

P*lsko, cóżeś uczyniła ze swoim chrztem?
  •  

dziablonk

Chodzi o to, że w miejscach podejrzewanych o dyftongi widać skutki II (a nie I) palatalizacji welarnych, np. Cěna (stpol. cana), a nie čěna (lit. kaina).
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Siemoród

#78
Cytat: dziablonk w Luty 05, 2023, 20:29:45
Cytat: Siemoród w Luty 05, 2023, 18:49:35nie tłumaczy różnic w wokalizmie i konsonantyzmie między bałtyckimi i słowiańskimi.
O które różnice ci chodzi? (g : ž, e : ě, ž : z)
Problemy są conajmniej dwa – z jednej strony w słowiańskich mamy w drugiej sylabie *ě (z *ai lub *ē), a w bałtyckich e lub zero, zaś z drugiej *z w słowiańskich, łotewskim i pruskim wobec *ž w litewskim, co nie jest przypadkiem, a pokrywa się z refleksem pie. *ǵ (por. prasł. *zima, prus. *zēimā, łot. *ziema, przy lit. *žiema) – to by raczej sugerowało wspólne odziedziczenie tego rdzenia.

Być może jest ten leksem związany z gr. χᾰλκός 'miedź; brąz', co, również z racji problemów w rekonstrukcji praformy (greckie κ odpowiada na ogół bałto-słowiańskiej spółgłosce bezdźwięcznej, nie zaś dźwięcznemu z / ž), raczej sugeruje wspólną pożyczkę z nieindoeuropejskiego źródła, co przypomina przypadek srebra.

Na pewno istniały jakieś przedindoeuropejskie języki Europy (czego pozostałością jest choćby baskijski) i jakieś słowa musiały z nich zostać zapożyczone do współczesnych języków indoeuropejskich. O ile fanatyczne uciekanie się do tego typu etymologij (z czego najbardziej słynie chyba Beekes) to legka przesada, o tyle conajmniej równie złem jest próba wywodzenia wszystkich takich ciemnych etymologicznie słów, jak żelazo, miedź, proso, sosna, topola, a nawet chomik, ryba, rak ze znanych lub rekonstruowanych języków. Nie chcę dyskutować o tych konkretnych przykładach, bo o nich już i tak wiele napisano, ale chyba zgodzisz się, że jest mocno wątpliwe, aby Słowianie nic nie przejęli od języków zanikłych w mrokach dziejów.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

dziablonk

#79
Cóż... nawet przyjmując nieindoeuropejskie źródło, to dalej nie tłumaczy różnic w konsonantyzmie ani sonantyzmie. 
A może trzeba żelazo połączyć z łac. ferrum 'żelazo'? Wiadomo przecież, że łacińskie f- często było refleksem *gwh (np. łac. fel, fellis 'żółć')
Z kolei Otrębski w "Gramatyce języka litewskiego" uważa geležis za
Cytatzłożenie z dwu pierwiastków *gel(e)-ž(el)-, występujących m. in. w litewskich przymiotnikach geltas 'żółtawy, żółty' i dial. želtas 'złoty' ( łot. zelts 'złoto'). Drugi człon naszego złożenia ma, jak widać,  formę skróconą: *ž(el)-, jak to bywa w formacjach reduplikowanych.
:P 
   

Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

dziablonk

Co do tematu extraordynaryjnych: hiszp. nada 'nic' od łac. natus 'narodzony' z ekspresywnego wyrażenia NON HABEO REM NATAM; coś w stylu naszego: nie widziałem "żywego" ducha, tzn. nikogo.
Z kolei Francuzi z tego samego wzięli "rzecz" (rem) -> fr. rien 'nic'  ;D
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.

dziablonk

Cytat: spitygniew w Listopad 25, 2013, 17:55:26Nikt się nie dorzuci?

Irlandzkie briathar "słowo" znaczyło dawniej "walka". Widać lubili rozwiązywać konflikty pokojowo.
Przypomniało mi się słoweńskie beseda 'słowo', a z kolei oryginalne slovo oznacza... 'pożegnanie'.  :D
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

Siemoród

#82
Tureckie hayır i perskie خیر xejr (oba od arab. خير xajr 'dobro') jednocześnie oznaczają 'dobro', jak i 'nie' (w odpowiedziach na pytania tak/nie), co się wzięło ze skrócenia perskiego نه خیر na xejr 'nie' (gdzie نه na to najzwyklejsza partykuła negacji).

Szczególnie dziwnie to brzmi w tureckim, gdzie z jednej strony hayır to najbardziej typowa odpowiedź przecząca, a z drugiej jest obecne w wielu zwrotach grzecznościowych typu hayırlar olsun 'powodzenia' (dosł. 'niech dobra będą' xD) czy akşamınız hayır olsun 'miłego wieczoru' (dosł. 'niech pana wieczór będzie dobry').
Niech żyje Wolny Syjam!

Siemoród

Arabskie أغلف 'aḡlaf 'nieobrzezany' (z rdzenia غ ل ف ḡ l f 'zawijać, pokrywać') oznacza też 'niecywilizowany' i 'niegrzeczny'. Trochę mi to przypomina ludową etymologję barbarzyńcy od łac. barba 'broda' (że niby starożytni Rzymianie golili brody, a barbarzyńcy nie).
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Siemoród

arab. ركز rakaza 'wtykać w ziemię' → مركز markaz 'miejsce, gdzie wetknięta została flaga' → مركز markaz 'centrum, baza, siedziba'

Wzorowy przykład na to, dlaczego sama znajomość trzyliterowych rdzeni (tutaj ر ك ز r k z) niewiele pomaga w odgadywaniu znaczenia arabskich słów.
Niech żyje Wolny Syjam!
  •  

Toivo

#85
Fiński:
sukupuoli "płeć" < suku "ród" + puoli "połowa"
sukupolvi "pokolenie" < suku "ród" + polvi "kolano"

Cytat: dziablonk w Luty 05, 2023, 22:27:21Hm... ale chyba jest pewien problem.  :-[ Forma lit. geležis musiałaby zostać zapożyczona przed I palatalizacją słowiańską, natomiast forma słowiańska želězo mogłaby monoftongizować ai do ě dopiero po tej palatalizacji.  ??? 
Tak się jeszcze wmieszam do dyskusji sprzed roku :D tu nie jest potrzebna żadna monoftongizacja, w gockim <ai> wymawiano jak "e", to tylko kwestia ortografii.
  •  

spitygniew

Cytat: Toivo link=msg=97899sukupolvi "pokolenie" < suku "ród" + polvi "kolano"
A to ciekawe, bo pokolenie też jest jakiś związane z kolanem.
P.S. To prawda.
  •  

dziablonk

#87
EDIT:
"Kolano" - "pokolenie" -" pośladek"
Natomiast dr hab. Norbert Ostrowski (kierunek lituanistyczny) ma na ten temat swoje nieco inne przemyślenia:
Dlaczego Bałtowie i Słowianie liczyli pokrewieństwo w kolanach
Ciekawe, że nie podnoszone jest w tym kontekście podobieństwo łac. genu 'kolano' i genus 'ród' (po ang. knee i kin)
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

dziablonk

#88
Cytat: Siemoród w Luty 06, 2023, 21:12:17Być może jest ten leksem związany z gr. χᾰλκός 'miedź; brąz', co, również z racji problemów w rekonstrukcji praformy (greckie κ odpowiada na ogół bałto-słowiańskiej spółgłosce bezdźwięcznej, nie zaś dźwięcznemu z / ž)
Co do (bez/)dźwięczności: akurat w przypadku tego wyrazu, tj. χᾰλκός, to greckie κ mogło powstać z dysymilacji jednego z dwóch przydechowych χ (a już greckie χ jak najbardziej odpowiada dźwięcznemu z / ž, np. χειμώv 'zima', χολή 'żółć'). Sęk w tym, że takie coś znamy z prawa *Grassmanna*, ale w odwrotnej kolejności, tzn. do κ dysymiluje pierwsze, a nie drugie χ (więc dodatkowo metateza?).  ::) 
BTW, może jakoś związana jest z tym mityczna Kolchida (znana m. in. z wyprawy po złote runo)? ??? 
---
Prawo Grassmanna
Tzw. prawo dysymilacji przydechu; dotyczy regularności zaobserwowanej w 1863 r. przez H. Grassmanna w jęz. greckim, a znanej już dawniej w stind. (R. von Raumer, 1837), polegającej na tym, że dwie bezpośrednio po sobie następujące zgłoski nie mogą zaczynać się od spółgłoski aspirowanej. Jeśliby zaś taka sytuacja miała zajść, wtedy jedna zgłoska, z reguły pierwsza, traci *aspirację, por. gr. θρίξ, ale τριχός 'włos', stind. bodhate (hom. πεύθεται) 'bada' od pierwiastka *bheudh-. Jako punkt wyjścia wziął Grassmann pierwiastki o strukturze: aspirata + samogłoska + aspirata. Było to pierwsze prawo tłumaczące obserwowaną dotąd nieregularność jako tylko pozorną, stąd jego znaczenie dla późniejszej tezy młodogramatyków o bezwyjątkowości praw głosowych
[Zamknij]
Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •  

dziablonk

Dziwno wam, iżem ja to tako pomieszany?
Jak ciećwierz przyszedłem w płatczyska ubrany.
  •