Pytania o etymologie w językach różnych

[Wedyowisz]

Można by się pytać równie dobrze, czemu polski ma: wierzchni, letni, przedni, przyrodni, spodni, wschodni, zachodni, sąsiedni, odpowiedni, średni, powszedni, przechodni, dożywotni, sobotni, żytni, zadni, bratni, a nie *wierzchny, letny, przedny, przyrodny, spodny, wschodny, zachodny, sąsiedny, odpowiedny, średny, powszedny, przechodny, dożywotny, sobotny, żytny, zadny, bratny.

Co ciekawe, rosyjski zwykle jest zgodny z powyższymi polskimi przykładami, o ile semantyczno-formalny ekwiwalent istnieje:

вѐрхний, лѐтний, перѐдний,  [приро̀дный], испо̀дний, —, —, сосѐдний,  —, (срѐдний), —, перехо̀дный,  —, суббо̀тний, жѝтный, задний, arch. братний.

[] - podobieństwo jedynie formalne; () - jawny dla mnie cerkiewizm

W drugą stronę nie sprawdzałem, nie chce mi się szukać słownika rosyjskiego a tergo.

[Towarzysz Mauzer]

Ale idzie o to, że kategoria ta w czeskim jest dużo obszerniejsza też niż np. w słowackim (gdzie mamy hlavný, nadražný) - a więc w czeszczyźnie na pewnym etapie musiała zagarnąć jakąś część przymiotników. No i właśnie: czy one czymś specjalnym się charakteryzowały?

[Widsið]

Czy w słowackim w ogóle jest ta kategoria? Jak dla mnie, w czeskim po prostu owe -ny i -ni się zlały w jeden sufiks, którego "słaba" odmiana przecież widoczna jest w zasadzie tylko w mianowniku.

[Wedyowisz]

Ale idzie o to, że kategoria ta w czeskim jest dużo obszerniejsza też niż np. w słowackim (gdzie mamy hlavný, nadražný) - a więc w czeszczyźnie na pewnym etapie musiała zagarnąć jakąś część przymiotników. No i właśnie: czy one czymś specjalnym się charakteryzowały?

Zrób spis i przeanalizuj... W czeskim ten sufiks jest dalej produktywny? Wśród przykładów polskich można by wydzielić jakieś kategorie znaczeniowe (acz będą one ,,parafiletyczne"; sufiks jest dość szczątkowy w naszym jezyku): przymiotniki przestrzenne, temporalne i resztka ni-przypiął-ni-przyłatał.

[Wedyowisz]

Z serii dziwne czeskie nazwy zwierzą: skąd štír?

Związane pytanie: czy łacina miała jakieś rodzime określenie skorpiona?

[Dynozaur]

Z serii dziwne czeskie nazwy zwierzą: skąd štír?

Szczur.

[Wedyowisz]

Wg Borysia w jakimś dialekcie to znaczy ,,salamandra". Cóż:

Vycházel jsem z toho principu, že například slon, tygr, lev, opice, krtek, kůň, čuně atd. jsou dávno již každému čtenáři Světa zvířat úplně známými tvory. Že třeba čtenáře rozrušit něčím novým. Novými objevy, a proto jsem to zkusil s velrybou sírobřichou. Tento nový druh mé velryby byl velikostí tresky a opatřen měchýřem naplněným mravenčí kyselinou a zvláštní kloakou, kterou má velryba sírobřichá s výbuchy vypouštěla na malé rybky, které chtěla pozřít, omamnou jedovatou kyselinu, které později dal anglický učenec... teď se již nepamatuji, jak jsem ho nazval, pojmenování kyseliny velrybí. Velrybí tuk byl již všem známý, ale nová kyselina vzbudila pozornost několika čtenářů, kteří se ptali na firmu vyrábějící tuto kyselinu. [...] Krátce za sebou objevil jsem po velrybě sírobřiché celou řadu jiných zvířat. Jmenuji mezi nimi blahníka prohnaného, savce z rodu klokanů, vola jedlého, pratypa to krávy, nálevníka sépiového, kterého jsem označil za druh potkana.

...

[spitygniew]

Skąd połabskie toblac "czarodziej"?

[Towarzysz Mauzer]

Z mocno rozpodobnionego dolnoniemieckiego töverer, täuverer (v > b, r > l), pokrewnego górnoniemieckiemu Zauberer, z dodaniem słowiańskiego sufiksu -ăc < *-ьcь. Sporo etymologii połabskich jest już w internecie: mimo że jakość OCR nie zachwyca, coś tam da się odczytać.

[Mścisław Bożydar]

Czy chorwackie "kuć" i jermańskie "haus" są spokrewnione?

[Towarzysz Mauzer]

Nie, ale jermańskie Haus i słoweńskie hiša (i polskie chyża, skąd Chyżne) - owszem.

Serbsko-chorwacka kuća (trochę bardziej serbska nawet, bo w Chorwacji leksem dom jest nieco powszechniejszy) wywodzi się natomiast ze rdzenia *kǫt-, pokrewna jest bułgarskiej къща, no i własnemu kątowi .

[Mścisław Bożydar]

danke

[Wedyowisz]

Dialekty prasłowiańskie zapożyczały germański źródłosłów niem. Haus co najmniej 2 razy, co dało postacie *xysъ, *xyzъ i zderywowane od nich *xyša, *xyžina. Następnie wskutek ścierania się ze słownictwem rodzimym niejednokrotnie specjalizowały one swoje znaczenia w różnych słowiańskich odmiankach.

[spitygniew]

bo w Chorwacji leksem dom jest nieco powszechniejszy)

Nie może być, mnie nigdy go nie uczyli, a raczej kładliby nacisk na różnice.

[Wedyowisz]

Skąd ruskie ,,gromowierżec"? Mam kłopot ze zidentyfikowaniem czasownika, od którego to jest urobione.